fbpx
Wikipedia

Tarhuncu Sarı Əhməd Paşa

Tarhuncu Sarı Əhməd Paşa (ö. 21 mart 1653) — IV Mehmed dövründə 9 ay Osmanlı imperiyasının sədrəzəmi olmuş dövlət adamıdır.

Tarhuncu Əhməd Paşa
تارهونكو أحمد باشا
Sələfi Gürcü Mehmed Paşa
Xələfi Bığlı Qoca Dərviş Mehmed Paşa
Şəxsi məlumatlar
Vəfat tarixi
Vəfat yeri
Dəfn yeri

Həyatı

İndiki Albaniyanın Mat qəsəbəsində dünyaya gəlmişdir. Daha sonra dəvşirmə olaraq paytaxta gətirilmiş, Əndəruna alınaraq burada təhsil almışdır. Silahdar Musa ağanın 1633-cu ildə Misir bəylərbəyi olması ilə onunla birlikdə saraydan ayrıldı. Əvvəlcə Musa Paşaya, daha sonra Həzərparə Əhməd Paşaya kəndxuda oldu. Həzərparə Əhməd Paşanın qətlindən sonra qardaşı Oruc bəy də Sofu Mehmed Paşaya qarşı çıxan sipahi üsyanında öldürüldü. Əhməd ağa isə şeyxülislam Əbdürrəhim Əfəndinin himayəsinə alınaraq qorundu. Sakitlik təmin edildikdən sonra Diyarbəkir bəylərbəyi təyin edildi. Bu vəzifədə ikən həccə getdi. Həcdən dönüş yolunda isə Misirə təyin edildiyini öyrəndi (yanvar 1649).

Tarhuncu Əhməd Paşa 1651-ci ilin yanvarında Misir bəylərbəyliyindən azad edilərək İstanbula çağırıldı. İstanbula gəldikdən sonra isə dövrün sədrəzəmi Gürcü Mehmed Paşa tərəfindən özünə rəqib görüldü. Əvvəlcə Misirdəki vəzifəsi əsnasında səbəb olduğu bəzi maliyyə problemləri səbəbilə Yeddiqüllə zindanlarına həbs olundu. Daha sonra bağışlanaraq Yanya sancaqbəyi təyin olundu.

Bu illərdə dövlət işləri Validə sultanın yaxın adamı Anadolu başqazısı Xocazadə Məsud Əfəndinin nəzarəti altında idi. Sədrəzəm Gürcü Mehmed Paşa sərt siyasəti səbəbilə vəzifədən alınmış, yerinə Məsud Əfəndinin tövsiyəsilə Tarhuncu Əhməd Paşa sədarətə gətirildi. Şeyxülislamın dəstəyi ilə Siyavuş Paşa sədarət namizədi seçilsə də, Validə Turhan Sultan bu təklifi qəbul etmədi. Gizlicə İstanbula dəvət olunan Əhməd Paşa Xocazadə Məsud Əfəndinin Süleymaniyyə səmtindəki köşkünə gəldi. Burada padşah və bəzi dövlət adamları ilə görüşdü. Bu müzakirələrdə Əhməd Paşa dövlətin bəzi problemlərinin həll edilməsi üçün yollar təklif etdi. Nəhayət, bu məsələlərin həllini öz üzərinə götürən Əhməd Paşa 20 iyun 1652 tarixində rəsmi olaraq sədrəzəm təyin edildi.

Tarhuncu Əhməd Paşa xəzinəni doldurmaq, tarazlığı pozulan pul əyarını tənzimləmək, gömrük gəlirlərini artırmaq, sarayın və donanma tərsanəsinin məsrəflərini azaltmaq üçün ciddi tədbirlər aldı. Bu vəziyyət isə həm daxildə, həm xaricdə mənfəət güdənlərin mənafeyinə zidd idi.

Əvvəlcə üləma zümrəsindən bəzi şəxslər narazı tacir və sipahiləri yanlarına alaraq sədrəzəmin əleyhinə propaqanda apardı. Bütün bu propaqandalar Bahai Mehmed Əfəndinin şeyxülislamlığa gətirilməsi ilə müvəqqəti də olsa dayandırıldı. Osmanlı tarixində ilk dəfə olaraq dövlətin gəlir və məsrəflərini detallı şəkildə öyrənib dövlət büdcəsinin hazırlanması üçün xüsusi bir komitə quruldu. Bu komitə Kəmankeş Mustafa Paşanın sədarətdən alındığı 1643 tarixindən 1652-ci ilədək olan bütün maliyyə dəftərlərinə nəzarət etdi. Bu dövrdə dövlət gəlirləri yeni vergilərin (dəyirman vergisi, xana vergisi və s.) hesabına 5329 yük qızıl olmuş, dövlət məsrəfləri isə təxminən 5500 yük qızıl olmuşdu. Bundan başqa Osmanlı imperiyası maliyyə sistemində ilk dəfə olaraq gələcək il üçün Tarhuncu büdcəsi adlanan büdcə dəftəri hazırlamışdı. Bu büdcəyə görə, əyalətlərdən gələcək olan gəlirlər 5329 yük olmalı idi. Tarhuncu Əhməd Paşa detallı büdcə dəftərini hazırladıqdan sonra sarayın və bəzi dövlət adamlarının gəlirlərini azaltmağa başladı. Məhz bu fəaliyyəti səbəbilə özünə çoxlu sayda düşmən qazandı.

20 noyabr 1652 tarixində İstanbul çarşısında çıxan böyük yanğın nəticəsində paytaxtda yenidən pul qıtlığı yaranmağa başladı. Sultan Mehmed isə hələ uşaq yaşlarında idi və yeganə marağı ov məraimləri idi. Bu ov mərasimlərində isə sədrəzəmin əleyhdarları padşahı, hətta Validə Turhan Sultanı ona düşmən edirdilər. Sonda Əhməd Paşanın saray çevrilişi hazırladığı şayəsi eşidildi və saray ağalarının müdaxiləsi ilə Əhməd Paşanın sədarətdən alınması ilə bağlı fərman yazıldı.

21 mart 1653 tarixində Novruz bayramı günü bayram hədiyyələrini padşaha təqdim edən sədrəzəm Əhməd Paşa donanma işlərini tənzimləmək üçün tərsanəyə getdi ancaq bu əsnada dərhal saraya çağırıldığı üçün dəniz yolu ilə saraya qayıtdı. Sarayın Hasbağça adlanan hissəsində onu Darüssəadə ağası qarşıladı və sədarət möhürünü geri istədi. Ardından bostançılar tərəfindən ələ keçirildi və orada boğularaq öldürüldü. Cənazəsi, ilk ağası olan Silahdar Musa ağanın xanımının göndərdiyi bir ağa vasitəsilə saraydan alındı və Üsküdara dəfn edildi.

Mənbə

  • Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.404
  • Vecihi tarihi, say.69, Mısır'a tayininin 1648 yılı sonlarında olduğunu belirtmektedir.
  • Naima Tarihi: c.5 say.327)
  • Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak Say. 376

tarhuncu, sarı, əhməd, paşa, mart, 1653, mehmed, dövründə, osmanlı, imperiyasının, sədrəzəmi, olmuş, dövlət, adamıdır, tarhuncu, əhməd, paşaتارهونكو, أحمد, باشاosmanlı, sədrəzəmi20, iyun, 1652, mart, 1653sələfi, gürcü, mehmed, paşaxələfi, bığlı, qoca, dərviş, . Tarhuncu Sari Ehmed Pasa o 21 mart 1653 IV Mehmed dovrunde 9 ay Osmanli imperiyasinin sedrezemi olmus dovlet adamidir Tarhuncu Ehmed Pasaتارهونكو أحمد باشاOsmanli sedrezemi20 iyun 1652 21 mart 1653Selefi Gurcu Mehmed PasaXelefi Bigli Qoca Dervis Mehmed PasaSexsi melumatlarVefat tarixi 21 mart 1653Vefat yeri Istanbul Osmanli imperiyasiDefn yeri IstanbulHeyati RedakteIndiki Albaniyanin Mat qesebesinde dunyaya gelmisdir Daha sonra devsirme olaraq paytaxta getirilmis Enderuna alinaraq burada tehsil almisdir Silahdar Musa aganin 1633 cu ilde Misir beylerbeyi olmasi ile onunla birlikde saraydan ayrildi Evvelce Musa Pasaya daha sonra Hezerpare Ehmed Pasaya kendxuda oldu Hezerpare Ehmed Pasanin qetlinden sonra qardasi Oruc bey de Sofu Mehmed Pasaya qarsi cixan sipahi usyaninda olduruldu Ehmed aga ise seyxulislam Ebdurrehim Efendinin himayesine alinaraq qorundu Sakitlik temin edildikden sonra Diyarbekir beylerbeyi teyin edildi Bu vezifede iken hecce getdi Hecden donus yolunda ise Misire teyin edildiyini oyrendi yanvar 1649 Tarhuncu Ehmed Pasa 1651 ci ilin yanvarinda Misir beylerbeyliyinden azad edilerek Istanbula cagirildi Istanbula geldikden sonra ise dovrun sedrezemi Gurcu Mehmed Pasa terefinden ozune reqib goruldu Evvelce Misirdeki vezifesi esnasinda sebeb oldugu bezi maliyye problemleri sebebile Yeddiqulle zindanlarina hebs olundu Daha sonra bagislanaraq Yanya sancaqbeyi teyin olundu Bu illerde dovlet isleri Valide sultanin yaxin adami Anadolu basqazisi Xocazade Mesud Efendinin nezareti altinda idi Sedrezem Gurcu Mehmed Pasa sert siyaseti sebebile vezifeden alinmis yerine Mesud Efendinin tovsiyesile Tarhuncu Ehmed Pasa sedarete getirildi Seyxulislamin desteyi ile Siyavus Pasa sedaret namizedi secilse de Valide Turhan Sultan bu teklifi qebul etmedi Gizlice Istanbula devet olunan Ehmed Pasa Xocazade Mesud Efendinin Suleymaniyye semtindeki koskune geldi Burada padsah ve bezi dovlet adamlari ile gorusdu Bu muzakirelerde Ehmed Pasa dovletin bezi problemlerinin hell edilmesi ucun yollar teklif etdi Nehayet bu meselelerin hellini oz uzerine goturen Ehmed Pasa 20 iyun 1652 tarixinde resmi olaraq sedrezem teyin edildi Tarhuncu Ehmed Pasa xezineni doldurmaq tarazligi pozulan pul eyarini tenzimlemek gomruk gelirlerini artirmaq sarayin ve donanma tersanesinin mesreflerini azaltmaq ucun ciddi tedbirler aldi Bu veziyyet ise hem daxilde hem xaricde menfeet gudenlerin menafeyine zidd idi Evvelce ulema zumresinden bezi sexsler narazi tacir ve sipahileri yanlarina alaraq sedrezemin eleyhine propaqanda apardi Butun bu propaqandalar Bahai Mehmed Efendinin seyxulislamliga getirilmesi ile muveqqeti de olsa dayandirildi Osmanli tarixinde ilk defe olaraq dovletin gelir ve mesreflerini detalli sekilde oyrenib dovlet budcesinin hazirlanmasi ucun xususi bir komite quruldu Bu komite Kemankes Mustafa Pasanin sedaretden alindigi 1643 tarixinden 1652 ci iledek olan butun maliyye defterlerine nezaret etdi Bu dovrde dovlet gelirleri yeni vergilerin deyirman vergisi xana vergisi ve s hesabina 5329 yuk qizil olmus dovlet mesrefleri ise texminen 5500 yuk qizil olmusdu Bundan basqa Osmanli imperiyasi maliyye sisteminde ilk defe olaraq gelecek il ucun Tarhuncu budcesi adlanan budce defteri hazirlamisdi Bu budceye gore eyaletlerden gelecek olan gelirler 5329 yuk olmali idi Tarhuncu Ehmed Pasa detalli budce defterini hazirladiqdan sonra sarayin ve bezi dovlet adamlarinin gelirlerini azaltmaga basladi Mehz bu fealiyyeti sebebile ozune coxlu sayda dusmen qazandi 20 noyabr 1652 tarixinde Istanbul carsisinda cixan boyuk yangin neticesinde paytaxtda yeniden pul qitligi yaranmaga basladi Sultan Mehmed ise hele usaq yaslarinda idi ve yegane maragi ov meraimleri idi Bu ov merasimlerinde ise sedrezemin eleyhdarlari padsahi hetta Valide Turhan Sultani ona dusmen edirdiler Sonda Ehmed Pasanin saray cevrilisi hazirladigi sayesi esidildi ve saray agalarinin mudaxilesi ile Ehmed Pasanin sedaretden alinmasi ile bagli ferman yazildi 21 mart 1653 tarixinde Novruz bayrami gunu bayram hediyyelerini padsaha teqdim eden sedrezem Ehmed Pasa donanma islerini tenzimlemek ucun tersaneye getdi ancaq bu esnada derhal saraya cagirildigi ucun deniz yolu ile saraya qayitdi Sarayin Hasbagca adlanan hissesinde onu Darusseade agasi qarsiladi ve sedaret mohurunu geri istedi Ardindan bostancilar terefinden ele kecirildi ve orada bogularaq olduruldu Cenazesi ilk agasi olan Silahdar Musa aganin xaniminin gonderdiyi bir aga vasitesile saraydan alindi ve Uskudara defn edildi Menbe RedakteUzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 404 Vecihi tarihi say 69 Misir a tayininin 1648 yili sonlarinda oldugunu belirtmektedir Naima Tarihi c 5 say 327 Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak Say 376Menbe https az wikipedia org w index php title Tarhuncu Sari Ehmed Pasa amp oldid 5854395, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.