fbpx
Wikipedia

Tallin əməliyyatı (1944)

Avqust 12, 2021

1944-cü ildəki Tallin əməliyyatı (rus. Таллинская операция 1944 года) — SSRİ-nin Qızıl Ordusunun 2-ci zərbə ordusu, 8-ci ordusu və Baltik donanması tərəfindən Estoniya ərazisindəki Üçüncü Reyxin Vermaxtına bağlı olan 3-cü SS tank korpusu, 2-ci ordu korpusu və Estoniya legionu qüvvələrini məğlub etmək və Tallin şəhərini azad etmək üçün 17 sentyabr 1944-cü ildə həyata keçirilən və həmin ilin 26 sentyabrında uğurla nəticələnən taktiki hərbi əməliyyat. Əməliyyatın alman qarşılığı olan Aster əməliyyatı (alm. Unternehmen Aster‎) Estoniya ərazisindəki bütün Vermaxt qoşunlarının regiondan çəkilməsi üçün həyata keçirilmişdir.

Tallin əməliyyatı
Əsas münaqişə: İkinci Dünya müharibəsi
Şərq cəbhəsi
Tarix 17—26 sentyabr 1944
Yeri Estoniya SSR, SSRİ
Səbəbi Regionun Vermaxt qüvvələri tərəfindən işğalı
Nəticəsi

Qızıl Ordunun qələbəsi

  • Vermaxt qüvvələrinin regiondan çəkilməsi
Ərazi dəyişikliyi Estoniyanın SSRİ tərəfindən yenidən işğalı
Münaqişə tərəfləri

Almaniya Almaniya

eston çağırışçılar
köməkçi polis
sərhəd mühafizəçiləri
milislər

SSRİ SSRİ

Eston müstəqillik döyüşçüləri

Komandan(lar)
Tərəflərin qüvvəsi

50,000 əsgər
50 gəmi

195,000 əsgər

2,000 əsgər

Sovet İttifaqı tərəfindən həyata keçirilən hərbi əməliyyat ikinci zərbə ordusunun Vermaxtın ikinci ordu korpusunun Tartu şəhəri yaxınlığında yerləşən Emayıqi çayındakı müqavimətini qırması ilə başlamışdır. Müdafiəçi nasist qüvvələri «Narva» ordu dəstəsinin Estoniyadan nizamlı şəkildə təxliyyə edilməsi üçün sovet qoşunlarının hücumunu ləngidə bilmişdir. 18 sentyabrda Oslo mərkəzli sürgündəki Estoniya hökuməti Tallin şəhərindəki hökumət binalarının nəzarətini alman qoşunlarından almış, 22 sentyabrda Vermaxt əsgərlərinin hamısı şəhəri tərk etmişdir. Leninqrad cəbhəsinin hərbçiləri 22 sentyabr 1944-cü ildə Tallin şəhərini ələ keçirmiş 26 sentyabrda isə Estoniyanın qalan kontinetal ərazisini Vermaxtdan azad etmişdir.

Arxaplan

Zəmin

Leninqrad cəbhəsi tərəfindən həyata keçirilən hücumlar «Şimal» ordu qrupunu Pskovsko-Çudskoye gölünün qərbinə çəkilməyə məcbur etmişdi. Bu hadisə Narva şəhəri ətrafında bir sıra hərbi əməliyyatın keçirilməsinə gətirib çıxarmışdı. Cənubdakı SSRİ qüvvələri «Mərkəz» ordu qrupuna qarşı keçirilən Baqration taktiki hərbi əməliyyatının (iyun–avqust 1944) bir nəticəsi olaraq, Baltik sahillərinə çatmışdır. SSRİ-nin həyata keçirdiyi Tallin əməliyyatı Baltik taktiki hərbi əməliyyatının bir parçası olaraq, «Şimal» ordu qrupunu Baltikyanı ərazilərdə olan mövqelərini dağıtmaq üçün hazırlanmışdı.

Stavka 2-ci zərbə ordusunu Narva cəbhəsindən Emayıqi çayına göndərmək üçün 5 sentyabr 1944-cü ildə mürəkkəb bir dəstək və nəql etmə əməliyyatına start vermişdi. Stavka 25-ci dəniz briqadasına qoşunları Pskovsko-Çudskoye gölündən keçirmək əmri vermişdi. Rusiyanın Pnevo kəndindən Estoniyanın Mehikoorma kəndinə qədər hər biri 2 kilometr qalınlıqda olmaqla tam beş keçid tikilmişdi. SSRİ-nin 46 gəmisi 135,000 əsgər, 13,200 at, 9,100 yük maşını, 2,183 artilleriya və 8,300 tonluq silah-sursatı göldən keçirmək üçün gündə 24 saat fəaliyyət göstərirdi. Lüftvaffe qüvvələri bu hərəkəti izləyir, ancaq müdaxilə etmirdilər. 11 sentyabr 1944-cü ildə 2-ci zərbə ordusu Emayıqi çayının idarəsini üçüncü Baltik cəbhəsindən almışdı.

14 sentyabrda SSRİ-nin üç Baltik cəbhəsi Riqa hücum əməliyyatına start vermişdi. Bu əməliyyatın əsas məqsədi Vermaxtın 18-ci ordusunun nəzarəti altında olan Madona qəsəbəsindən Vayke-Emayıqi çayına qədər olan ərazini tutmaq idi. SSRİ-nin 3-cü Baltik cəbhəsi Valqa dəmiryol stansiyasından Vırtsyavr gölünə qədər olan əraziyə nəzarət edən Vermaxtın 28-ci ordu korpusuna hücum etmişdi. Almaniya və Estoniyanın Özünümüdafiə (Omakaytse) qüvvələri öz mövqələri tutmuş və «Narva» ordu dəstəsini Estoniyada mühasirəyə alınmaqdan qurtara bilmişdi.

SSRİ-nin hədəfləri

SSRİ qüvvələri Estoniya və onun paytaxtı Tallin şəhərini zəbt etməyə cəhd göstərmişdi. Stavka Emayıqi cəbhəsində gerçəkləşəcək cəld bir irəliləyişin SSRİ-nin zirehli qüvvələrin şimala doğru olan yolunu açacağına və beləliklə «Narva» ordu dəstəsini «Şimal» ordu qrupundan ayıracağına inanırdı. Qızıl Ordu rəhbərliyi Vermaxt qüvvələrinin əsas geri çəkilmə istiqamətinin Tallin şəhəri olduğunu ehtimal edirdi. Buna görə də, onlar öz qüvvələrini şəhərə olan yolu bağlamaq üçün Tallin yaxınlıqlarında cəmləşdirdilər.

Almaniyanın hədəfləri

«Şimal» ordu qrupu 1944-cü ilin fevral ayında – Kinqisepp-Qdov hücum əməliyyatı zamanı artıq Estoniyanı tərk etməyi nəzərdən keçirmişdi. Cəbhədəki dəyişikliklərlə xeyli sayda hərbi hissə fəaliyyətdən azad olacaqdı, ancaq Narva cəbhəsində vuruşan qoşunlar Almaniya Fürerinin – Adolf Hitlerin əmri ilə müdafiədə qaldılar. Almaniya rəhbərliyi Finlandiyadakı vəziyyəti yüngülləşdirmək və SSRİ-nin Baltik donanmasını tələyə düşmüş vəziyyətdə saxlamaq üçün Fin körfəzində nəzarəti saxlamağın vacib olduğunu düşünürdü. İda-Virumaadakı yanar şist ehtiyatlarının və sənayesinin qorunub saxlanılması iqtisadi səbəblərə görə önəmli idi.

3 sentyabr 1944-cü ildə imzalanan Moskva barışığı ilə Finlandiyanın müharibədən çıxması Estoniyanın tərk edilməsi üçün siyasi stimullar yaratmışdı. Ertəsi gün, Generaloberst Haynts Vilhelm Quderian Ostlandın müdafiə edilməsinin qeyri-mümkün olduğunu irəli sürmüş və kod-adı "Köniqsberq" olan bir evakuasiya əməliyyatının planlaşdırılmasını təklif etmişdir. Buna baxmayaraq, Hitler Ostlandın nəyin bahasına olursa olsun SSRİ qüvvələrinə buraxılmamalı olduğunu elan etmişdir. Nahar yeməyindən sonra, Quderian "Köniqsberq" əməliyyatının hər halda gizlincə həyata keçirilməsi haqda qərar qəbul etdi. Ertəsi gün, Oberst Natsmer evakuasiya layihəsinin təfsilatlarını müzakirə etmək üçün «Narva» ordu dəstəsinin baş qərargahına ziyarət etmişdi. 11 sentyabrda Vermaxt qoşunlarını Estoniyadan evakuasiya etmək layihəsi tam şəkildə müzakirə edilmişdi. 15 sentyabrda ordu qrupunun Ali baş komandanı Generaloberst Ferdinand Şörner Quderiandan Adolf Hitleri alman qoşunlarının kontinental Estoniyadan evakuasiya edilməsi haqda bir əmr verməsi üçün danışmasını xahiş etmişdir. Şörner alman qoşunlarının cəbhəni tutmağına baxmayaraq, əmrin gecikdirilməsinin Estoniyadakı Vermaxt hissələrinin mühasirəyə alınması ilə nəticələnəcəyini vurğuladı. 16 sentyabrda Hitler təklifi qəbul etdi.

Plana əsasən, «Narva» ordu dəstəsinin əsas qüvvələri Vilyandi və Pyarnudan keçərək Riqa şəhərinə geri çəkilməli idi. Bunu yerinə yetirmək üçün Emayıqi cəbhəsindəki 2-ci ordu korpusu və Vayke-Emayıqi cəbhəsindəki 28-ci ordu korpusu «Narva» ordu dəstəsi onların arxasından keçənə qədər cəbhə xəttini sabit saxlamalı idi. Rəsmi olaraq, əməliyyat 19 sentyabrda başlamalı idi. Geri çəkilmə tədrici olmalı idi. Geri çəkilmə əməliyyatı estonlardan ibarət olan hissələr tərəfindən dəstəklənəcəkdi. Almaniya hərbi rəhbərliyinin fikrinə görə, bu eston əsilli qoşunlar Estoniya tərk etmək istəməyəcəkdilər. 17 sentyabrda vitse-admiral Teodor Burardi rəhbərliyindəki bir dəniz qüvvəsi alman hərbi birləşmələrini, eləcə də bəzi mülki şəxsləri evakuasiya etməyə başladı. 18 sentyabrdan 19-na keçən gecə Almaniyanın regiondakı hərbi qərargahı Narva cəbhəsindəki mövqelərini tərk etmək üçün daha ətraflı bir plan hazırladı.

Estoniyanın hədəfləri

20-ci vaffen-qrenader diviziyasından (1-ci eston), Omakaytse milislərindən, sərhəd mühafizəsindən və köməkçi polis batalyonlarından fərar edən müxtəlif eston qoşunlarının ümumi bir planlaşdırması yox idi. Buna baxmayaraq, onların hədəfi Estoniyanın müstəqilliyini və ərazi bütövlüyünü qorumaq idi.

Tərəflərin müqayisəsi

Tallin hücum əməliyyatının 17 sentyabrda, Emayıqi cəbhəsində başladığı vaxtda SSRİ-nin 140 min nəfərlik 2-ci zərbə ordusuna qarşı mövqelərini qoruyan Vermaxtın 2-ci ordu korpusunun tərkibi 4,600 nəfərlik nisbətən kiçik bir diviziyaya azaldılmışdı. 2-ci ordu korpusunun demək olar ki, heç bir zirehli qüvvəsi yox idi. Hərçənd, SSRİ-nin 3-cü Baltik cəbhəsi döyüş zonasına 300 zirehli vasitə yerləşdirmişdi. Qızıl Ordu hər kilometrə 137 artilleriya qurğusu olmaqla, 90 kilometrlik cəbhə xəttinə 2,569 artilleriya qurğusu yerləşdirmişdi. Vermaxt hissələrinin demək olar ki, artilleriya qüvvəsi yox idi. Vermaxtın 15 min nəfərlik güclü 3-cü SS tank korpusu SSRİ-nin 55 min nəfərlik 8-ci ordusu ilə Narva cəbhəsində vuruşmuşdur. Müstəqillik əldə etmək üçün vuruşan Estoniya qüvvələrinin sayı sadəcə 2 min nəfər idi.

Qeydlər

  1. Azərbaycan dilindəki qarşılığı general-polkovnik olan rütbə Almaniyanın Reyxsver, Vermaxt və Milli Xalq Ordusu, Avstriya-Macarıstanın Adi Ordusunda istifadə edilirdi.
  2. Azərbaycan dilindəki qarşılığı polkovnik olan rütbə hal-hazırda Avstriya, Almaniya, Danimarka, Finlandiya, İslandiya, İsveç, İsveçrə və Norveçin silahlı qüvvələrində istifadə edilir.

İstinadlar

  1. =Mitçam, S. (2007). German Defeat in the East 1944 - 45. Stackpole. səh. 150.
  2. ↑ Hiyo, Toomas (2006). Combat in Estonia in 1944. In: Toomas Hiio, Meelis Maripuu, Indrek Paavle (Eds.). Estonia 1940–1945: Reports of the Estonian International Commission for the Investigation of Crimes Against Humanity. Tallin. 1035–1094.
  3. ↑ Г.Ф.Кривошеев (2001). "Россия и СССР в войнах XX века: Потери вооруженных сил". Olma-Press.
  4. M. Makater, Şon (2008). 500 Days: The War in Eastern Europe, 1944-1945. Pitsburq, Pensilvaniya: Red Lead Press. səh. 273.
  5. ↑ Polman, F.İ. (1980). Из Нарвы в Сырве (rus). Tallin: Eesti Raamat. 123–125.
  6. Laar, Mart. Emajõgi 1944: Teise Maailmasõja lahingud Lõuna-Eestis (Emajõgi River 1944: Battles of World War II in South Estonia) (eston). Tallin: Varrak. səh. 231.
  7. ↑ Laar, Mart (2005). "Attempt made by Otto Tief's Government to restore the independence of Estonia". Estonia in World War II. Tallin: Grenader. 60–71.
  8. Laar, Mart. Emajõgi 1944: Teise Maailmasõja lahingud Lõuna-Eestis (Emajõgi River 1944: Battles of World War II in South Estonia) (eston). Tallin: Varrak. səh. 237.
  9. Laar, Mart (2006). Sinimäed 1944: II maailmasõja lahingud Kirde-Eestis (Sinimäed Hills 1944: Battles of World War II in Northeast Estonia) (eston). Tallin: Varrak. səh. 336.

Ədəbiyyat

  • Glants, Deyvid (1989). Soviet Military Deception in the Second World War. London: Frank Cass. ISBN 0-7146-3347-X
  • A. Versamer. "The Naval War in the Baltic Sea 1941-1945". 3 may 2017 tarixində .

Avqust 12, 2021
tallin, əməliyyatı, 1944, 1944, ildəki, tallin, əməliyyatı, Таллинская, операция, 1944, года, ssri, qızıl, ordusunun, zərbə, ordusu, ordusu, baltik, donanması, tərəfindən, estoniya, ərazisindəki, üçüncü, reyxin, vermaxtına, bağlı, olan, tank, korpusu, ordu, ko. 1944 cu ildeki Tallin emeliyyati rus Tallinskaya operaciya 1944 goda SSRI nin Qizil Ordusunun 2 ci zerbe ordusu 8 ci ordusu ve Baltik donanmasi terefinden Estoniya erazisindeki Ucuncu Reyxin Vermaxtina bagli olan 3 cu SS tank korpusu 2 ci ordu korpusu ve Estoniya legionu quvvelerini meglub etmek ve Tallin seherini azad etmek ucun 17 sentyabr 1944 cu ilde heyata kecirilen ve hemin ilin 26 sentyabrinda ugurla neticelenen taktiki herbi emeliyyat Emeliyyatin alman qarsiligi olan Aster emeliyyati alm Unternehmen Aster Estoniya erazisindeki butun Vermaxt qosunlarinin regiondan cekilmesi ucun heyata kecirilmisdir Tallin emeliyyatiEsas munaqise Ikinci Dunya muharibesi Serq cebhesiTarix 17 26 sentyabr 1944Yeri Estoniya SSR SSRISebebi Regionun Vermaxt quvveleri terefinden isgaliNeticesi Qizil Ordunun qelebesi Vermaxt quvvelerinin regiondan cekilmesiErazi deyisikliyi Estoniyanin SSRI terefinden yeniden isgaliMunaqise terefleriAlmaniya Almaniya eston cagiriscilar komekci polis serhed muhafizecileri milisler SSRI SSRIEston musteqillik doyusculeriKomandan lar Ferdinand Sorner Leonid QovorovYohan PitkaTereflerin quvvesi50 000 esger 1 50 gemi 2 195 000 esger 3 2 000 esger 2 Sovet Ittifaqi terefinden heyata kecirilen herbi emeliyyat ikinci zerbe ordusunun Vermaxtin ikinci ordu korpusunun Tartu seheri yaxinliginda yerlesen Emayiqi cayindaki muqavimetini qirmasi ile baslamisdir Mudafieci nasist quvveleri Narva ordu destesinin Estoniyadan nizamli sekilde texliyye edilmesi ucun sovet qosunlarinin hucumunu lengide bilmisdir 4 18 sentyabrda Oslo merkezli surgundeki Estoniya hokumeti Tallin seherindeki hokumet binalarinin nezaretini alman qosunlarindan almis 22 sentyabrda Vermaxt esgerlerinin hamisi seheri terk etmisdir Leninqrad cebhesinin herbcileri 22 sentyabr 1944 cu ilde Tallin seherini ele kecirmis 26 sentyabrda ise Estoniyanin qalan kontinetal erazisini Vermaxtdan azad etmisdir Mundericat 1 Arxaplan 1 1 Zemin 1 2 SSRI nin hedefleri 1 3 Almaniyanin hedefleri 1 4 Estoniyanin hedefleri 2 Tereflerin muqayisesi 3 Qeydler 4 Istinadlar 5 EdebiyyatArxaplan RedakteZemin Redakte Leninqrad cebhesi terefinden heyata kecirilen hucumlar Simal ordu qrupunu Pskovsko Cudskoye golunun qerbine cekilmeye mecbur etmisdi Bu hadise Narva seheri etrafinda bir sira herbi emeliyyatin kecirilmesine getirib cixarmisdi 2 Cenubdaki SSRI quvveleri Merkez ordu qrupuna qarsi kecirilen Baqration taktiki herbi emeliyyatinin iyun avqust 1944 bir neticesi olaraq Baltik sahillerine catmisdir 3 SSRI nin heyata kecirdiyi Tallin emeliyyati Baltik taktiki herbi emeliyyatinin bir parcasi olaraq Simal ordu qrupunu Baltikyani erazilerde olan movqelerini dagitmaq ucun hazirlanmisdi 2 Stavka 2 ci zerbe ordusunu Narva cebhesinden Emayiqi cayina gondermek ucun 5 sentyabr 1944 cu ilde murekkeb bir destek ve neql etme emeliyyatina start vermisdi Stavka 25 ci deniz briqadasina qosunlari Pskovsko Cudskoye golunden kecirmek emri vermisdi Rusiyanin Pnevo kendinden Estoniyanin Mehikoorma kendine qeder her biri 2 kilometr qalinliqda olmaqla tam bes kecid tikilmisdi SSRI nin 46 gemisi 135 000 esger 13 200 at 9 100 yuk masini 2 183 artilleriya ve 8 300 tonluq silah sursati golden kecirmek ucun gunde 24 saat fealiyyet gosterirdi 5 Luftvaffe quvveleri bu hereketi izleyir ancaq mudaxile etmirdiler 6 11 sentyabr 1944 cu ilde 2 ci zerbe ordusu Emayiqi cayinin idaresini ucuncu Baltik cebhesinden almisdi 5 14 sentyabrda SSRI nin uc Baltik cebhesi Riqa hucum emeliyyatina start vermisdi Bu emeliyyatin esas meqsedi Vermaxtin 18 ci ordusunun nezareti altinda olan Madona qesebesinden Vayke Emayiqi cayina qeder olan erazini tutmaq idi SSRI nin 3 cu Baltik cebhesi Valqa demiryol stansiyasindan Virtsyavr golune qeder olan eraziye nezaret eden Vermaxtin 28 ci ordu korpusuna hucum etmisdi 2 Almaniya ve Estoniyanin Ozunumudafie Omakaytse quvveleri oz movqeleri tutmus ve Narva ordu destesini Estoniyada muhasireye alinmaqdan qurtara bilmisdi 2 SSRI nin hedefleri Redakte SSRI quvveleri Estoniya ve onun paytaxti Tallin seherini zebt etmeye cehd gostermisdi 2 Stavka Emayiqi cebhesinde gerceklesecek celd bir irelileyisin SSRI nin zirehli quvvelerin simala dogru olan yolunu acacagina ve belelikle Narva ordu destesini Simal ordu qrupundan ayiracagina inanirdi Qizil Ordu rehberliyi Vermaxt quvvelerinin esas geri cekilme istiqametinin Tallin seheri oldugunu ehtimal edirdi Buna gore de onlar oz quvvelerini sehere olan yolu baglamaq ucun Tallin yaxinliqlarinda cemlesdirdiler 7 Almaniyanin hedefleri Redakte Simal ordu qrupu 1944 cu ilin fevral ayinda Kinqisepp Qdov hucum emeliyyati zamani artiq Estoniyani terk etmeyi nezerden kecirmisdi Cebhedeki deyisikliklerle xeyli sayda herbi hisse fealiyyetden azad olacaqdi ancaq Narva cebhesinde vurusan qosunlar Almaniya Furerinin Adolf Hitlerin emri ile mudafiede qaldilar Almaniya rehberliyi Finlandiyadaki veziyyeti yungullesdirmek ve SSRI nin Baltik donanmasini teleye dusmus veziyyetde saxlamaq ucun Fin korfezinde nezareti saxlamagin vacib oldugunu dusunurdu Ida Virumaadaki yanar sist ehtiyatlarinin ve senayesinin qorunub saxlanilmasi iqtisadi sebeblere gore onemli idi 2 3 sentyabr 1944 cu ilde imzalanan Moskva barisigi ile Finlandiyanin muharibeden cixmasi Estoniyanin terk edilmesi ucun siyasi stimullar yaratmisdi Ertesi gun Generaloberst qeyd 1 Haynts Vilhelm Quderian Ostlandin mudafie edilmesinin qeyri mumkun oldugunu ireli surmus ve kod adi Koniqsberq olan bir evakuasiya emeliyyatinin planlasdirilmasini teklif etmisdir Buna baxmayaraq Hitler Ostlandin neyin bahasina olursa olsun SSRI quvvelerine buraxilmamali oldugunu elan etmisdir Nahar yemeyinden sonra Quderian Koniqsberq emeliyyatinin her halda gizlince heyata kecirilmesi haqda qerar qebul etdi Ertesi gun Oberst qeyd 2 Natsmer evakuasiya layihesinin tefsilatlarini muzakire etmek ucun Narva ordu destesinin bas qerargahina ziyaret etmisdi 11 sentyabrda Vermaxt qosunlarini Estoniyadan evakuasiya etmek layihesi tam sekilde muzakire edilmisdi 15 sentyabrda ordu qrupunun Ali bas komandani Generaloberst Ferdinand Sorner Quderiandan Adolf Hitleri alman qosunlarinin kontinental Estoniyadan evakuasiya edilmesi haqda bir emr vermesi ucun danismasini xahis etmisdir Sorner alman qosunlarinin cebheni tutmagina baxmayaraq emrin gecikdirilmesinin Estoniyadaki Vermaxt hisselerinin muhasireye alinmasi ile neticeleneceyini vurguladi 16 sentyabrda Hitler teklifi qebul etdi 2 Plana esasen Narva ordu destesinin esas quvveleri Vilyandi ve Pyarnudan kecerek Riqa seherine geri cekilmeli idi Bunu yerine yetirmek ucun Emayiqi cebhesindeki 2 ci ordu korpusu ve Vayke Emayiqi cebhesindeki 28 ci ordu korpusu Narva ordu destesi onlarin arxasindan kecene qeder cebhe xettini sabit saxlamali idi Resmi olaraq emeliyyat 19 sentyabrda baslamali idi Geri cekilme tedrici olmali idi Geri cekilme emeliyyati estonlardan ibaret olan hisseler terefinden desteklenecekdi Almaniya herbi rehberliyinin fikrine gore bu eston esilli qosunlar Estoniya terk etmek istemeyecekdiler 7 17 sentyabrda vitse admiral Teodor Burardi rehberliyindeki bir deniz quvvesi alman herbi birlesmelerini elece de bezi mulki sexsleri evakuasiya etmeye basladi 18 sentyabrdan 19 na kecen gece Almaniyanin regiondaki herbi qerargahi Narva cebhesindeki movqelerini terk etmek ucun daha etrafli bir plan hazirladi 2 Estoniyanin hedefleri Redakte 20 ci vaffen qrenader diviziyasindan 1 ci eston Omakaytse milislerinden serhed muhafizesinden ve komekci polis batalyonlarindan ferar eden muxtelif eston qosunlarinin umumi bir planlasdirmasi yox idi Buna baxmayaraq onlarin hedefi Estoniyanin musteqilliyini ve erazi butovluyunu qorumaq idi 2 7 Tereflerin muqayisesi RedakteTallin hucum emeliyyatinin 17 sentyabrda Emayiqi cebhesinde basladigi vaxtda SSRI nin 140 min neferlik 2 ci zerbe ordusuna qarsi movqelerini qoruyan Vermaxtin 2 ci ordu korpusunun terkibi 4 600 neferlik nisbeten kicik bir diviziyaya azaldilmisdi 8 2 ci ordu korpusunun demek olar ki hec bir zirehli quvvesi yox idi Hercend SSRI nin 3 cu Baltik cebhesi doyus zonasina 300 zirehli vasite yerlesdirmisdi Qizil Ordu her kilometre 137 artilleriya qurgusu olmaqla 90 kilometrlik cebhe xettine 2 569 artilleriya qurgusu yerlesdirmisdi Vermaxt hisselerinin demek olar ki artilleriya quvvesi yox idi 7 Vermaxtin 15 min neferlik guclu 3 cu SS tank korpusu SSRI nin 55 min neferlik 8 ci ordusu ile Narva cebhesinde vurusmusdur 9 Musteqillik elde etmek ucun vurusan Estoniya quvvelerinin sayi sadece 2 min nefer idi 2 Qeydler Redakte Azerbaycan dilindeki qarsiligi general polkovnik olan rutbe Almaniyanin Reyxsver Vermaxt ve Milli Xalq Ordusu Avstriya Macaristanin Adi Ordusunda istifade edilirdi Azerbaycan dilindeki qarsiligi polkovnik olan rutbe hal hazirda Avstriya Almaniya Danimarka Finlandiya Islandiya Isvec Isvecre ve Norvecin silahli quvvelerinde istifade edilir Istinadlar Redakte Mitcam S 2007 German Defeat in the East 1944 45 Stackpole seh 150 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Hiyo Toomas 2006 Combat in Estonia in 1944 In Toomas Hiio Meelis Maripuu Indrek Paavle Eds Estonia 1940 1945 Reports of the Estonian International Commission for the Investigation of Crimes Against Humanity Tallin 1035 1094 1 2 G F Krivosheev 2001 Rossiya i SSSR v vojnah XX veka Poteri vooruzhennyh sil Olma Press M Makater Son 2008 500 Days The War in Eastern Europe 1944 1945 Pitsburq Pensilvaniya Red Lead Press seh 273 1 2 Polman F I 1980 Iz Narvy v Syrve rus Tallin Eesti Raamat 123 125 Laar Mart Emajogi 1944 Teise Maailmasoja lahingud Louna Eestis Emajogi River 1944 Battles of World War II in South Estonia eston Tallin Varrak seh 231 1 2 3 4 Laar Mart 2005 Attempt made by Otto Tief s Government to restore the independence of Estonia Estonia in World War II Tallin Grenader 60 71 Laar Mart Emajogi 1944 Teise Maailmasoja lahingud Louna Eestis Emajogi River 1944 Battles of World War II in South Estonia eston Tallin Varrak seh 237 Laar Mart 2006 Sinimaed 1944 II maailmasoja lahingud Kirde Eestis Sinimaed Hills 1944 Battles of World War II in Northeast Estonia eston Tallin Varrak seh 336 Edebiyyat RedakteGlants Deyvid 1989 Soviet Military Deception in the Second World War London Frank Cass ISBN 0 7146 3347 X A Versamer The Naval War in the Baltic Sea 1941 1945 3 may 2017 tarixinde arxivlesdirilib Menbe https az wikipedia org w index php title Tallin emeliyyati 1944 amp oldid 5547017, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.