fbpx
Wikipedia

Səlim bəy Behbudov

Avqust 15, 2021

Səlim bəy Behbudov (1885, Üçoğlan, Ağdam rayonu – 1942, Bakı) — tərcüməçi, pedaqoq.

Səlim bəy Behbudov
Səlim Mehrəli bəy oğlu Behbudov
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 1885
Doğum yeri
Vəfat tarixi 1942
Vəfat yeri

Həyatı

Səlim bəy Mehrəli bəy oğlu 1885-ci ildə Şuşa qəzasının Üçoğlan kəndində anadan olmuşdu. Şuşa real məktəbini bitirmişdi. Ali savad ardınca Rusiyaya üz tutmuşdu. 1905-ci ilin 9 yanvar bazar günü Sankt-Peterburq Texnologiya İnstitutu hökumət rəsmi şəkildə bağladı. Səlim bəy də tutulmaq təhlükəsindən yaxa qurtararaq institutla vidalaşıb, doğma Şuşasına qayıtdı. Şuşafa fransız dilini öyrənməklə məşğul oldu, Avropanın ali məktəblərindən birinə daxil olmağa hazırlaşdı. Həmin vaxt atası Mehrəli bəyin qəflətən vəfat etməsi maddi cəhətdən Səlim bəyin vəziyyətini xeyli ağırlaşdırdı. Lakin Səlim bəy xeyriyyəçi Əjdər bəy Aşurbəyovun yanına getdi, gəlişinin məqsədini və arzusunu bildirdi. Aşurbəyov ayda 25 manat təqaüdlə onu Fransaya ali təhsil almağa göndərdi. 1906-cı ilin yayında Səlim bəy Behbudov Paris Siyasi Elmlər Məktəbinin diplomatiya fakültəsinə qəbul olundu. Burada o, gələcəkdə Türkiyə Kommunist Partiyasının banilərindən və rəhbərlərindən olacaq Mustafa Sübhi ilə eyni kursda oxudu. Ərəb, fars, rus dillərini gözəl bildiyi üçün ikinci kursda oxuyarkən böyüklər üçün açılmış Berlits məktəbində rus və türk dillərindən dərs deməyə dəvət olundu. Beləliklə, o, tələbəykən həm də müəllim oldu, fransızlara bu dilləri öyrətməyə başladı.

1910-cu ildə təhsilini başa vuran Səlim bəy Behbudov Berlits məktəbinin müdiriyyəti ilə müqavilə əsasında Parisdə qalaraq üç il də müəllimlik fəaliyyətini davam etdirdi və 1913-cü ildə Şuşaya qayıtdı. Dövlət idarələrində münasib iş tapmayan bu ali təhsilli mütəxəssis bir müddət şəxsi evlərdə fransız dili dərsi dedi. 1917-ci ildə vaxtilə oxuduğu Şuşa Real Məktəbinə müəllimliyə dəvət olundu və eyni zamanda qız progimnaziyasında fransız dilini tədris eləməyə başladı.

1918-ci ildə Qarabağda baş verən hərc-mərclik, xüsusilə də, getdikcə alovlanan erməni-müsəlman davası Səlim bəyin real məktəbdən və qız progimnaziyasından getməsinə səbəb oldu. O, yenə də əvvəlki kimi evlərdə dərs deməyə başladı.

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti qurulduqdan sonra hökumət Səlim bəyi Ağdama qaçqınlar üzrə müvəkkil vəzifəsinə göndərdi. O, bir müddət Aşağı və Yuxarı Qarabağda qaçqınların problemləri ilə, xüsusən də, onların yerləşdirilməsi ilə məşğul oldu.

Azərbaycanda Sovet hakimiyyəti qurulandan sonra Səlim bəy Behbudovu yüksək ixtisaslı kadr kimi dövlət idarələrinə işə cəlb elədilər. O, bir müddət Qarabağ İnqilab Komitəsində katib, tərcümə şöbəsinin, Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı Bankı Ağdam şöbəsinin, Ağdam İcraiyyə Komitəsində torpaq şöbəsinin müdiri vəzifələrində çalışdı. Lakin çox çəkmədən ictimai mənşəyinə görə işdən azad olundu. Daha sonra kənd təsərrüfatı işləri ilə məşğul olmağa başladı. Sonra isə Üçoğlan kəndində atasından qalma 25 desyatin torpaq sahəsini və əmisi oğlu Cahangir bəylə şərikli kəhrizini kəndlilərə icarəyə verdi. Bir müddət işsiz qalan Səlim bəy Behbudov 1926-cı ildə həmişəlik Bakıya köçdü, Dövlət Plan Komitəsində mədəniyyət bölməsinin katibi vəzifəsinə işə düzəldi. Dörd il burada çalışdı, sonra altı il də Azərbaycan Sənaye Şurasında, Azərxalçaittifaqda kadrlar üzrə iqtisadçı işlədi. O, eyni zamanda Bakıdakı 25 nömrəli orta məktəbdə fransız dilini tədris edirdi.

 
Səlim bəy sağdan

Fəaliyyəti

Səlim bəy də gözəl avazla oxuyur, həm yaxşı qarmon çalır, həm də poeziyaya və xalq yaradıcılığına böyük həvəs göstərirdi. O, folklor nümunələrini — atalar sözlərini, zərb-məsəlləri, nağılları, bayatıları, tapmacaları və s. toplayır, dövri mətbuatda dərc etdirirdi. Qohum-əqrəba, dost-tanış arasında "Səlim qağa", "Səlim dadaş" kimi müraciət olunan Səlim bəy mətbuat və elm aləmində "Bəy Behbudov", ya da "Behbud bəy Behbudov" kimi tanınır, bədii yazılarını isə bəzən "Bəy Behbud" təxəllüsü ilə imzalayırdı. Yaxın qohumlarından tibb elmləri doktoru Şəmsi Behbudov xatırlayır ki, Səlim bəy onun atası Mirzəli bəyə və əmilərinə göndərdiyi məktubları nəzmlə yazırdı.

Salman Mümtazın 1932-ci ildə İsmayıl bəy Qutqaşınlının "Rəşid bəy və Səadət xanım" hekayəsinin yeganə nüsxəsini Xan qızı Xurşidbanu Natəvanın nəvəsi Xasay xan Usmiyevin yaxından köməkliyi ilə Azərbaycan Dövlət Muzeyində tapıb üzə çıxarması ədəbiyyat aləmində sensasiyaya səbəb olmuş və yeniliyə çevrilmişdi. Salman Mümtaz bu əsəri kitab halında çap etdirmək üçün 1933-cü ilin sonlarında "Azərnəşr"in ədəbi irs şöbəsinə təqdim eləmişdi. Tərcümə barədə danışılıb razılaşandan sonra hekayəni Səlim bəyə verdi. Redaktorluq isə Əsəd Axundova həvalə olundu. Salman Mümtaz "Ədəbiyyat" qəzetinin 1936-cı il 11 mart tarixli nömrəsində "Yüz il bundan əvvəl Azərbaycan nasiri" adlı məqaləsində bu tərcümə barəsində belə yazırdı: "Mənim tövsiyəmə görə hekayənin tərcüməsi Səlim Behbudov yoldaşa və sətirləri qaralamaqla mənə mühəvvəl edildi".

"Rəşid bəy və Səadət xanım"ın fransızcadan tərcümə olunub, nəşr edilməsi Səlim bəy Behbudovu ədəbi ictimaiyyət arasında istedadlı bir mütərcim kimi də tanıtdı və onun adı "Azərnəşr"in tərcüməçiləri siyahısına həmişəlik yazıldı. Çətin və mürəkkəb əsərlərin dilimizə çevrilməsi ona etibar edildi. Çox çəkmədən bu tərcüməçi "Azərbaycanca-fransızca-rusca lüğət" üzərində işləməyə başladı. Tərtibçiyə bu işdə bir qadın mütəxəssis də kömək edirdi. Bu iş hələ başa çatmamış nəşriyyat fransız şairi Pyer Jan Beranjenin "Seçilmiş şeirlər" toplusunu plana saldı və tərcüməni Səlim bəyə tapşırdı. Kitabın redaktoru isə Məmməd Rahim idi.

Tərcümə olunan kitabds tərcüməçinin ad-familiyası belə yazılmışdı: "B. Behbudov". Və bu tərcümə də Səlim bəyə böyük şöhrət gətirdi. O, "Azərnəşr"lə müqavilə əsasında əməkdaşlığını bir müddət davam etdirdi, müxtəlif səpkili əsərləri ana dilimizə çevirdi.

İkinci Dünya müharibəsi ərəfəsində Səlim bəy nədənsə "Azərnəşr"lə əlaqəsini kəsmişdi və daha tərcümə işləri ilə məşğul olmur, yalnız orta məktəbdə dərs deməklə kifayətlənirdi.

Həbsi

Əvvəllər bəy olmasını, xarici ölkədə ali təhsil almasını bəhanə edərək onu hökumətin gözündə şübhəli şəxs kimi qələmə verdilər və izləməyə başladılar. Repressiya illərində minlərlə günahsız insanın, xüsusən də, əsilli-nəsilli adamların, milli ruhlu ziyalıların məhv edilməsini gözlərilə görən Səlim bəy yaşadığı quruluşla qəti barışa bilmirdi. O, artıq bu hökumətdən əlini üzmüş, küskünləşmişdi. Hətta işə də getmir, bəzi adamlardan uzaq gəzirdi. Gedəcəyi yer isə yalnız yaxın qohum-əqrəbalarının və dost-tanışlarının evləri idi. Hər gün axşamçağı gözündə eynək, başında hündür şlyapa, əynində qara rəngli pencək olan Səlim bəy sədəfə tutulmuş əsasını da götürərək bəzən ailəsi ilə, bəzən də tək-tənha evdən çıxır, bir də gecəyarısı qayıdırdı. Bu isə onu qarabaqara izləyən dövlət təhlükəsizlik orqanları əməkdaşlarının nəzərindən yayınmırdı. Onun ardınca düşən agentlər Səlim bəyin hər bir addımına göz qoyurdular.

1941-ci il dekabrın sonları idi. Səlim bəy xanımı Şəmsini və qızı Dilsuzu da götürüb, Yeni ili qeyd eləmək üçün yaxın qohumu Məmməd Muradovun evinə yollandı. Ağalar bəy Əliverdibəyov arvadı Məhbubə xanımla, Xan Şuşinski arvadı Tovuz xanımla, Cəmil bəy Behbudov xanımı Səltənət xanımla, Yusif Məlikov xanımı Sona xanımla, digər qohumları — Cahangir bəy Behbudov, İbrahim bəy Fuladov, Firudin bəy Behbudov, Mövsüm bəy Əhmədov da məclisdə idilər. Qonaqlar keçmişdən, gələcəkdən, təzəcə başlanan müharibədən danışır, tez-tez Hitlerin, Stalinin adlarını çəkirdilər. Pəncərənin önündə, qaranlıq bir küncdə özünə yer eləyən agent isə eşitdiklərini bir-bir bloknotuna qeyd edirdi. Məlumat toplayan agent Məmməd Muradovun mənzilində olan "antisovet təbliğat" barədə yuxarı orqanlara məlumat verdi. Rəis müavini, dövlət təhlükəsizlik leytenantı B. İ. Kalyagin 1942-ci il yanvarın 22-də onun cinayət işini belə rəsmiləşdirdi: "Səlim bəy Behbudov antisovet ünsürdür. 1940–1942-ci illərdə o, hökumətdən narazı olan bir dəstə adamı başına toplayaraq müntəzəm surətdə Sovet hakimiyyətinə qarşı gizli əksinqilabi təşviqat aparır. Köhnə bəy-xan ağalığı dövrünün qanun-qaydalarını tərifləyərək onun bərpa olunması mövqeyində dayanır. Kolxoz quruluşuna böhtan atır, sosialist tədbirlərinə, vergi siyasətinə qarşı çıxır. Faşistlərin müvəqqəti olaraq tutduqları rayonlarda dinc əhaliyə və hərbi əsirlərə qarşı etdikləri vəhşiliklər barədə Sovet informasiya bürosunun məlumatlarının yalan olduğunu təsdiqləyir. Bir sözlə, Böyük Vətən müharibəsində Sovet xalqının məğlubiyyətinin tərəfdarı kimi çıxış edir və sair və ilaxır"

Yanvarın 24-də Səlim bəy Behbudov həbs olundu. On bir ay həbsxanada işgəncələrə məruz qalandan sonra Mövsüm bəy Əhmədovla birlikdə 1942-ci ildə güllələndi.

Mənbə

  • Ənvər Çingizoğlu. Behbudovlar. Bakı: Mütərcim, 2008, 168 səh;
  • Ənvər Çingizoğlu, Qarabağda maarif, Bakı: Zərdabi LTD, 2013, 288 səh;
  • Vasif Quliyev, Biz gedəsiyik, dünya qalası, Bakı, "Şuşa", 2001, 400 səh.

Həmçinin bax

Avqust 15, 2021
səlim, bəy, behbudov, məqalənin, ensiklopedik, tələblərə, cavab, vermədiyinə, dair, şübhələr, lütfən, ensiklopedikliyi, təsdiq, etmək, üçün, məqalənin, mövzusuna, uyğun, tərəfsiz, etibarlı, mənbələr, göstərin, əgər, belə, mənbələr, göstərilməzsə, məqalə, birlə. Bu meqalenin ensiklopedik teleblere cavab vermediyine dair subheler var Lutfen ensiklopedikliyi tesdiq etmek ucun meqalenin movzusuna uygun terefsiz etibarli menbeler gosterin Eger bele menbeler gosterilmezse meqale birlesdirile yonlendirile ve ya siline biler Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Selim bey Behbudov 1885 Ucoglan Agdam rayonu 1942 Baki tercumeci pedaqoq Selim bey BehbudovSelim Mehreli bey oglu BehbudovSexsi melumatlarDogum tarixi 1885Dogum yeri Ucoglan Agdam rayonu Azerbaycan SSRVefat tarixi 1942Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRI Mundericat 1 Heyati 2 Fealiyyeti 3 Hebsi 4 Menbe 5 Hemcinin baxHeyati RedakteSelim bey Mehreli bey oglu 1885 ci ilde Susa qezasinin Ucoglan kendinde anadan olmusdu Susa real mektebini bitirmisdi Ali savad ardinca Rusiyaya uz tutmusdu 1905 ci ilin 9 yanvar bazar gunu Sankt Peterburq Texnologiya Institutu hokumet resmi sekilde bagladi Selim bey de tutulmaq tehlukesinden yaxa qurtararaq institutla vidalasib dogma Susasina qayitdi Susafa fransiz dilini oyrenmekle mesgul oldu Avropanin ali mekteblerinden birine daxil olmaga hazirlasdi Hemin vaxt atasi Mehreli beyin qefleten vefat etmesi maddi cehetden Selim beyin veziyyetini xeyli agirlasdirdi Lakin Selim bey xeyriyyeci Ejder bey Asurbeyovun yanina getdi gelisinin meqsedini ve arzusunu bildirdi Asurbeyov ayda 25 manat teqaudle onu Fransaya ali tehsil almaga gonderdi 1906 ci ilin yayinda Selim bey Behbudov Paris Siyasi Elmler Mektebinin diplomatiya fakultesine qebul olundu Burada o gelecekde Turkiye Kommunist Partiyasinin banilerinden ve rehberlerinden olacaq Mustafa Subhi ile eyni kursda oxudu Ereb fars rus dillerini gozel bildiyi ucun ikinci kursda oxuyarken boyukler ucun acilmis Berlits mektebinde rus ve turk dillerinden ders demeye devet olundu Belelikle o telebeyken hem de muellim oldu fransizlara bu dilleri oyretmeye basladi 1910 cu ilde tehsilini basa vuran Selim bey Behbudov Berlits mektebinin mudiriyyeti ile muqavile esasinda Parisde qalaraq uc il de muellimlik fealiyyetini davam etdirdi ve 1913 cu ilde Susaya qayitdi Dovlet idarelerinde munasib is tapmayan bu ali tehsilli mutexessis bir muddet sexsi evlerde fransiz dili dersi dedi 1917 ci ilde vaxtile oxudugu Susa Real Mektebine muellimliye devet olundu ve eyni zamanda qiz progimnaziyasinda fransiz dilini tedris elemeye basladi 1918 ci ilde Qarabagda bas veren herc merclik xususile de getdikce alovlanan ermeni muselman davasi Selim beyin real mektebden ve qiz progimnaziyasindan getmesine sebeb oldu O yene de evvelki kimi evlerde ders demeye basladi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti qurulduqdan sonra hokumet Selim beyi Agdama qacqinlar uzre muvekkil vezifesine gonderdi O bir muddet Asagi ve Yuxari Qarabagda qacqinlarin problemleri ile xususen de onlarin yerlesdirilmesi ile mesgul oldu Azerbaycanda Sovet hakimiyyeti qurulandan sonra Selim bey Behbudovu yuksek ixtisasli kadr kimi dovlet idarelerine ise celb elediler O bir muddet Qarabag Inqilab Komitesinde katib tercume sobesinin Azerbaycan Kend Teserrufati Banki Agdam sobesinin Agdam Icraiyye Komitesinde torpaq sobesinin mudiri vezifelerinde calisdi Lakin cox cekmeden ictimai menseyine gore isden azad olundu Daha sonra kend teserrufati isleri ile mesgul olmaga basladi Sonra ise Ucoglan kendinde atasindan qalma 25 desyatin torpaq sahesini ve emisi oglu Cahangir beyle serikli kehrizini kendlilere icareye verdi Bir muddet issiz qalan Selim bey Behbudov 1926 ci ilde hemiselik Bakiya kocdu Dovlet Plan Komitesinde medeniyyet bolmesinin katibi vezifesine ise duzeldi Dord il burada calisdi sonra alti il de Azerbaycan Senaye Surasinda Azerxalcaittifaqda kadrlar uzre iqtisadci isledi O eyni zamanda Bakidaki 25 nomreli orta mektebde fransiz dilini tedris edirdi Selim bey sagdanFealiyyeti RedakteSelim bey de gozel avazla oxuyur hem yaxsi qarmon calir hem de poeziyaya ve xalq yaradiciligina boyuk heves gosterirdi O folklor numunelerini atalar sozlerini zerb meselleri nagillari bayatilari tapmacalari ve s toplayir dovri metbuatda derc etdirirdi Qohum eqreba dost tanis arasinda Selim qaga Selim dadas kimi muraciet olunan Selim bey metbuat ve elm aleminde Bey Behbudov ya da Behbud bey Behbudov kimi taninir bedii yazilarini ise bezen Bey Behbud texellusu ile imzalayirdi Yaxin qohumlarindan tibb elmleri doktoru Semsi Behbudov xatirlayir ki Selim bey onun atasi Mirzeli beye ve emilerine gonderdiyi mektublari nezmle yazirdi Salman Mumtazin 1932 ci ilde Ismayil bey Qutqasinlinin Resid bey ve Seadet xanim hekayesinin yegane nusxesini Xan qizi Xursidbanu Natevanin nevesi Xasay xan Usmiyevin yaxindan komekliyi ile Azerbaycan Dovlet Muzeyinde tapib uze cixarmasi edebiyyat aleminde sensasiyaya sebeb olmus ve yeniliye cevrilmisdi Salman Mumtaz bu eseri kitab halinda cap etdirmek ucun 1933 cu ilin sonlarinda Azernesr in edebi irs sobesine teqdim elemisdi Tercume barede danisilib razilasandan sonra hekayeni Selim beye verdi Redaktorluq ise Esed Axundova hevale olundu Salman Mumtaz Edebiyyat qezetinin 1936 ci il 11 mart tarixli nomresinde Yuz il bundan evvel Azerbaycan nasiri adli meqalesinde bu tercume baresinde bele yazirdi Menim tovsiyeme gore hekayenin tercumesi Selim Behbudov yoldasa ve setirleri qaralamaqla mene muhevvel edildi Resid bey ve Seadet xanim in fransizcadan tercume olunub nesr edilmesi Selim bey Behbudovu edebi ictimaiyyet arasinda istedadli bir mutercim kimi de tanitdi ve onun adi Azernesr in tercumecileri siyahisina hemiselik yazildi Cetin ve murekkeb eserlerin dilimize cevrilmesi ona etibar edildi Cox cekmeden bu tercumeci Azerbaycanca fransizca rusca luget uzerinde islemeye basladi Tertibciye bu isde bir qadin mutexessis de komek edirdi Bu is hele basa catmamis nesriyyat fransiz sairi Pyer Jan Beranjenin Secilmis seirler toplusunu plana saldi ve tercumeni Selim beye tapsirdi Kitabin redaktoru ise Memmed Rahim idi Tercume olunan kitabds tercumecinin ad familiyasi bele yazilmisdi B Behbudov Ve bu tercume de Selim beye boyuk sohret getirdi O Azernesr le muqavile esasinda emekdasligini bir muddet davam etdirdi muxtelif sepkili eserleri ana dilimize cevirdi Ikinci Dunya muharibesi erefesinde Selim bey nedense Azernesr le elaqesini kesmisdi ve daha tercume isleri ile mesgul olmur yalniz orta mektebde ders demekle kifayetlenirdi Hebsi RedakteEvveller bey olmasini xarici olkede ali tehsil almasini behane ederek onu hokumetin gozunde subheli sexs kimi qeleme verdiler ve izlemeye basladilar Repressiya illerinde minlerle gunahsiz insanin xususen de esilli nesilli adamlarin milli ruhlu ziyalilarin mehv edilmesini gozlerile goren Selim bey yasadigi qurulusla qeti barisa bilmirdi O artiq bu hokumetden elini uzmus kuskunlesmisdi Hetta ise de getmir bezi adamlardan uzaq gezirdi Gedeceyi yer ise yalniz yaxin qohum eqrebalarinin ve dost tanislarinin evleri idi Her gun axsamcagi gozunde eynek basinda hundur slyapa eyninde qara rengli pencek olan Selim bey sedefe tutulmus esasini da goturerek bezen ailesi ile bezen de tek tenha evden cixir bir de geceyarisi qayidirdi Bu ise onu qarabaqara izleyen dovlet tehlukesizlik orqanlari emekdaslarinin nezerinden yayinmirdi Onun ardinca dusen agentler Selim beyin her bir addimina goz qoyurdular 1941 ci il dekabrin sonlari idi Selim bey xanimi Semsini ve qizi Dilsuzu da goturub Yeni ili qeyd elemek ucun yaxin qohumu Memmed Muradovun evine yollandi Agalar bey Eliverdibeyov arvadi Mehbube xanimla Xan Susinski arvadi Tovuz xanimla Cemil bey Behbudov xanimi Seltenet xanimla Yusif Melikov xanimi Sona xanimla diger qohumlari Cahangir bey Behbudov Ibrahim bey Fuladov Firudin bey Behbudov Movsum bey Ehmedov da meclisde idiler Qonaqlar kecmisden gelecekden tezece baslanan muharibeden danisir tez tez Hitlerin Stalinin adlarini cekirdiler Pencerenin onunde qaranliq bir kuncde ozune yer eleyen agent ise esitdiklerini bir bir bloknotuna qeyd edirdi Melumat toplayan agent Memmed Muradovun menzilinde olan antisovet tebligat barede yuxari orqanlara melumat verdi Reis muavini dovlet tehlukesizlik leytenanti B I Kalyagin 1942 ci il yanvarin 22 de onun cinayet isini bele resmilesdirdi Selim bey Behbudov antisovet unsurdur 1940 1942 ci illerde o hokumetden narazi olan bir deste adami basina toplayaraq muntezem suretde Sovet hakimiyyetine qarsi gizli eksinqilabi tesviqat aparir Kohne bey xan agaligi dovrunun qanun qaydalarini terifleyerek onun berpa olunmasi movqeyinde dayanir Kolxoz qurulusuna bohtan atir sosialist tedbirlerine vergi siyasetine qarsi cixir Fasistlerin muveqqeti olaraq tutduqlari rayonlarda dinc ehaliye ve herbi esirlere qarsi etdikleri vehsilikler barede Sovet informasiya burosunun melumatlarinin yalan oldugunu tesdiqleyir Bir sozle Boyuk Veten muharibesinde Sovet xalqinin meglubiyyetinin terefdari kimi cixis edir ve sair ve ilaxir Yanvarin 24 de Selim bey Behbudov hebs olundu On bir ay hebsxanada isgencelere meruz qalandan sonra Movsum bey Ehmedovla birlikde 1942 ci ilde gullelendi Menbe RedakteEnver Cingizoglu Behbudovlar Baki Mutercim 2008 168 seh Enver Cingizoglu Qarabagda maarif Baki Zerdabi LTD 2013 288 seh Vasif Quliyev Biz gedesiyik dunya qalasi Baki Susa 2001 400 seh Hemcinin bax RedakteBehbudovlarMenbe https az wikipedia org w index php title Selim bey Behbudov amp oldid 6095829, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.