Səhralaşmış ekosistemlərin monitorinqi — Monitorinqin bir növüdür
Ümumi məlumat
Səhralaşmaуa məruz qalmış ekosistemlərin vəziyyətinin monitorinqinin qarşılıqlı əlaqədə olan üç istiqaməti var I) ictimai-iqtisadi. 2) sanitar-gigiyena. 3) ekoloji Burda hadisələrin hərtərəfli əhəmiyyəti, bu cür ekosistemlərin ekoloji vəziyyətinə nəzarətin prinsip və metodlarının müxtəlifliyi əks olunur və o monitorinq zamanı alınmış məlumatların əsas fərqlərini göstərir. Monitorinqin bu növünün həyata keçirilməsində işin əsas mahiyyəti kompleksliliyin tələb edilməsidir. Səhralaşma zamanı təbii sistemlərindinamikasının başa düşülməsi səhralaşmanın bütün amilləri, şəraiti və nəticələrinə nəzarət edilmədən mümkün deyil. Qarşılıqlı əlaqədə olan şaxələnmiş struktura malik bu mürəkkəb dinamik sistemin komponentlərindən hər hansı birinə təsir bütövlükdə bütün sistemin dəyişməsinə səbəb ola bilər. Torpaq—arid sistemlərdəmaddə və enerji daşınmasının əsas tənzimləyicisidir qoruqlarin ekoloji monitorinqinin təşkil edilməsi nəinki torpağın özünü deqradasiyaya aparan proseslərə, hətta landşaftın digər komponentlərinin vəziyyətini tənzimləyən və onun deqradasiyası haqqında məlumat verə bilən torpaq xassələri, prosesləri və rejimlərinə sistematik nəzarət edilməsini tələb edir. Səhralaşmanın bütün göstəriciləri üzərində monitorinqin təşkil edilməsi lazımdır: iqlim; torpaq; bitki; hidroloji; geomorfoloji.Səhralaşmanınindikatorlarının seçilməsi bu tələblərə uyğundur. Səhralaşmanın monitorinqi zamanı tez-tez səhralaşmanın xarakteri, sürəti (tempi), dərəcəsi və dərinliyi kimi anlayışlardan istifadə edilir. “Səhralaşmanın xarakteri" terminisəhralaşmanın əsas səbəblərini və onların səhralaşma prosesinə səbəb olmasını göstərmək üçün işlədilir ki, bu da səhralaşmanın tiplərini ayırmaq üçün əsasdır. Səhralaşmanın dərəcəsi dedikdə, təbii mühit şəraitinin dəyişərək səhra şəraitinə yaxınlaşma dərəcəsi başa düşülür. "Səhralaşmanın dərinliyi" termini səhralaşma nəticəsində təbii mühitin dönən və dönməyən dəyişkənliyinin nisbətini əks etdirir. "Səhralaşmanın sürəti" (tempi) termini zaman daxilində səhralaşmanın müxtəlif indikatorlannın dəyişməsini göstərir.Təklif edilmiş indikatorlara görə səhralaşmanın monitorinqi zamanı nəzərə almaq lazımdır ki, ayrılıqda götürülmüş parametrlərdən heç biri spesifik deyildir, amma müxtəlif konkret şəraitdə və birləşmədə (uyğunlaşmada) onu əlavə etmək olar. Məsələn, əgər bioloji məhsuldarlığın azalması ərazinin aridləşməsi ilə deyil, müvəqqəti quraqlıqla əlaqədardırsa, onda onu səhralaşmanın diaqnostik indikatoru kimi nəzərə almaq olmaz. Təklif edilmiş indikatorların istifadəsi üçün kompleks yanaşma lazımdır. Eynilə suvarılan torpaqlarda da səhralaşmaya diaqnoz qoymaq üçün əsas yoxdur, şorlaşma, şorakətləşmə və s. hesabına bununla bərabər deqradasiya gedirsə belə. Bu torpaqlarınsəhralaşması yalnız onların suvarma əkinçiliyindən kənar edilməsi və ya çıxarılmasından sonra baş verə bilər. Lakin bu proseslər gələcəkdə səhralaşmaya səbəb ola bilər və səhralaşmanın riskini və ya potensial şəraitini qiymətləndirmək ilə əlaqədar olaraq monitorinq zamanı nəzərə alınmalıdır. Səhralaşmanınmonitorinqi zamanı istifadə edilə bilən indikatorların kəmiyyətcə və ya keyfiyyətcə təyin edilməsi üçün yanaşmalar çox müxtəlifdir.
Səhralaşmanın indikatorları
Səhralaşmanın əsas baza indikatorlarıbiokütlə ehtiyatlarının (artımının) azalması göstəriciləri, yəni son nəticənin indikatorları ola bilər. Lakin səbəblərin bütün müxtəlifliyini və proseslərin xüsusiyyətlərini o tək əks etdirmir, amma onlar nəticələrin almması üçün əhəmiyyətlidir. Buna görə indikatorların üç qrupunu ayırırlar hansı ki, onlardan ən əhəmiyyətlisi torpaqindikatorlarıdır. Səhralaşmanınindikatorları sistemi 1978-ci ildə təklif edilmişdir.Bundan sonra o, səhralaşmanın indikasiyası və monitorinqinin beynəlxalq sxeminin əsasını təşkil etmişdir. Səhralaşmanınindikatorları təbii mühitin vəziyyəti haqqında daha çox məlumat verən kəmiyyət və keyfiyyət göstəriciləridir, asan üsullar tətbiq etməklə onları təyin etmək mümkündür və təkrar təyin etmək olar, nəticələri isə nəzarətedici ola bilər. Bu sxemdə səhralaşmanınindikatorlarının üç qrupunu ayırırlar:
səhralaşmış, ekosistemlərin, monitorinqi, monitorinqin, növüdür, mündəricat, ümumi, məlumat, səhralaşmanın, indikatorları, səhralaşmanın, fiziki, torpaq, geokimyəvi, hidroloji, indikatorları, səhralaşmanın, bioloji, indikatorları, bitki, örtüyü, heyvanlar, səh. Sehralasmis ekosistemlerin monitorinqi Monitorinqin bir novudur Mundericat 1 Umumi melumat 2 Sehralasmanin indikatorlari 2 1 Sehralasmanin fiziki torpaq geokimyevi ve hidroloji indikatorlari 2 2 Sehralasmanin bioloji indikatorlari 2 2 1 Bitki ortuyu 2 2 2 Heyvanlar 2 3 Sehralasmanin ictimai indikatorlari 3 Istinadlar 4 Xarici kecidler 5 Hemcinin baxUmumi melumat RedakteSehralasmaua meruz qalmis ekosistemlerin veziyyetinin monitorinqinin qarsiliqli elaqede olan uc istiqameti var I ictimai iqtisadi 2 sanitar gigiyena 3 ekoloji Burda hadiselerin herterefli ehemiyyeti bu cur ekosistemlerin ekoloji veziyyetine nezaretin prinsip ve metodlarinin muxtelifliyi eks olunur ve o monitorinq zamani alinmis melumatlarin esas ferqlerini gosterir Monitorinqin bu novunun heyata kecirilmesinde isin esas mahiyyeti kompleksliliyin teleb edilmesidir Sehralasma zamani tebii sistemlerin dinamikasinin basa dusulmesi sehralasmanin butun amilleri seraiti ve neticelerine nezaret edilmeden mumkun deyil Qarsiliqli elaqede olan saxelenmis struktura malik bu murekkeb dinamik sistemin komponentlerinden her hansi birine tesir butovlukde butun sistemin deyismesine sebeb ola biler Torpaq arid sistemlerde madde ve enerji dasinmasinin esas tenzimleyicisidir qoruqlarin ekoloji monitorinqinin teskil edilmesi neinki torpagin ozunu deqradasiyaya aparan proseslere hetta landsaftin diger komponentlerinin veziyyetini tenzimleyen ve onun deqradasiyasi haqqinda melumat vere bilen torpaq xasseleri prosesleri ve rejimlerine sistematik nezaret edilmesini teleb edir Sehralasmanin butun gostericileri uzerinde monitorinqin teskil edilmesi lazimdir iqlim torpaq bitki hidroloji geomorfoloji Sehralasmanin indikatorlarinin secilmesi bu teleblere uygundur Sehralasmanin monitorinqi zamani tez tez sehralasmanin xarakteri sureti tempi derecesi ve derinliyi kimi anlayislardan istifade edilir Sehralasmanin xarakteri termini sehralasmanin esas sebeblerini ve onlarin sehralasma prosesine sebeb olmasini gostermek ucun isledilir ki bu da sehralasmanin tiplerini ayirmaq ucun esasdir Sehralasmanin derecesi dedikde tebii muhit seraitinin deyiserek sehra seraitine yaxinlasma derecesi basa dusulur Sehralasmanin derinliyi termini sehralasma neticesinde tebii muhitin donen ve donmeyen deyiskenliyinin nisbetini eks etdirir Sehralasmanin sureti tempi termini zaman daxilinde sehralasmanin muxtelif indikatorlannin deyismesini gosterir Teklif edilmis indikatorlara gore sehralasmanin monitorinqi zamani nezere almaq lazimdir ki ayriliqda goturulmus parametrlerden hec biri spesifik deyildir amma muxtelif konkret seraitde ve birlesmede uygunlasmada onu elave etmek olar Meselen eger bioloji mehsuldarligin azalmasi erazinin aridlesmesi ile deyil muveqqeti quraqliqla elaqedardirsa onda onu sehralasmanin diaqnostik indikatoru kimi nezere almaq olmaz Teklif edilmis indikatorlarin istifadesi ucun kompleks yanasma lazimdir Eynile suvarilan torpaqlarda da sehralasmaya diaqnoz qoymaq ucun esas yoxdur sorlasma soraketlesme ve s hesabina bununla beraber deqradasiya gedirse bele Bu torpaqlarin sehralasmasi yalniz onlarin suvarma ekinciliyinden kenar edilmesi ve ya cixarilmasindan sonra bas vere biler Lakin bu prosesler gelecekde sehralasmaya sebeb ola biler ve sehralasmanin riskini ve ya potensial seraitini qiymetlendirmek ile elaqedar olaraq monitorinq zamani nezere alinmalidir Sehralasmanin monitorinqi zamani istifade edile bilen indikatorlarin kemiyyetce ve ya keyfiyyetce teyin edilmesi ucun yanasmalar cox muxtelifdir Sehralasmanin indikatorlari RedakteSehralasmanin esas baza indikatorlari biokutle ehtiyatlarinin artiminin azalmasi gostericileri yeni son neticenin indikatorlari ola biler Lakin sebeblerin butun muxtelifliyini ve proseslerin xususiyyetlerini o tek eks etdirmir amma onlar neticelerin almmasi ucun ehemiyyetlidir Buna gore indikatorlarin uc qrupunu ayirirlar hansi ki onlardan en ehemiyyetlisi torpaq indikatorlaridir Sehralasmanin indikatorlari sistemi 1978 ci ilde teklif edilmisdir Bundan sonra o sehralasmanin indikasiyasi ve monitorinqinin beynelxalq sxeminin esasini teskil etmisdir Sehralasmanin indikatorlari tebii muhitin veziyyeti haqqinda daha cox melumat veren kemiyyet ve keyfiyyet gostericileridir asan usullar tetbiq etmekle onlari teyin etmek mumkundur ve tekrar teyin etmek olar neticeleri ise nezaretedici ola biler Bu sxemde sehralasmanin indikatorlarinin uc qrupunu ayirirlar torpaq geokimyevi ve hidroloji fiziki bioloji ictimai Sehralasmanin fiziki torpaq geokimyevi ve hidroloji indikatorlari Redakte toz ve qum firtinalarinin miqdari ve diger elverissiz iqlim prosesleri qrunt sularinin yerlesme derinliyinin ve keyfiyyetinin debitinin deyismesi eroziya ve defilyasiya proseslerinin inkisaf etme derecesi ve formalari dasqin sulari axininin ve berk aximm hecminin deyismesi kokyayilan qatda torpagin qalinliginin ve humusun miqdarinin deyismesi torpagin sorlasma ve soraketlesme derecesi torpaqlarin sethinde muxtelif nov qaysaqlarin ve berk qabiqlarin emele gelmesi Sehralasmanin bioloji indikatorlari Redakte Bitki ortuyu Redakte yetkinlesmis ve genis yayilmis bitki novlerinin nisbeti kserofil ve mezofil bitki novlerinin nisbeti torpagin sethinin I bitkilerle ortulme derecesi bitki ortuyunun sixligi bioloji mehsuldarliq ve yem mehsulu Heyvanlar Redakte esas novler ev heyvanlarinin umumi miqdari heyvanlarin sayi populyasiyanin strukturu toreyib artmanin xususiyyetleri ikinci mehsullar Sehralasmanin ictimai indikatorlari Redakte Torpaqan istifade sistemleri suvarma ekinciliyi demye ekinciliyi maldarliq xammalin tedaruku ve dasinmasi turizm ve s yerlesdirmenin strukturu ehalinin bioloji parametrleri ictimai proseslerin parametrleri 1 Istinadlar Redakte Q S Memmedov S Z Memmedova C E Sabanov Torpaqlarin ekoloji monitorinqi Baki 2017 seh 165 169Xarici kecidler RedakteSEHRALASMA PROBLEMI TORPAQLARIN SEHRALASMASI UZRE IZAHLI LUGET 17 iyun Umumdunya Sehralasmaya Qarsi Mubarize gunudurHemcinin bax RedakteEkoloji monitorinq SehralasmaMenbe https az wikipedia org w index php title Sehralasmis ekosistemlerin monitorinqi amp oldid 5487231, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
