Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Su dövranı — biosferdə suyun dövri yerdəyişmə prosesidir. Buxar, kondensasiya və çöküntülərdən ibarətdir.Bu dövran materiyanın hərəkət etdiyini göstərir və təsdiq edir.
Su yer kürəsində fasiləsiz dövr edir, buna görə suyun ümumi həcmi dəyişməz qalır.
Yer kürəsinin səthinin dörddə üç hissəsi suyla örtülmüşdür. Yer kürəsinin su təbəqəsini hidrosfer adlandırırlar. Dənizlər və okeanların duzlu suyu hidrosferin böyük hissəsini təşkil edir. Bundan başqa — göllər, çaylar, buzlaqlar, qrunt suları və su buxarı hidrosferi təşkil edən əsas elementlərdir.
Yer kürəsində su üç aqreqat halda mövcuddur (maye, bərk və qaz). Susuz canlı orqanizmlərin mövcudluğu mümkün deyil. İstənilən orqanizmdə istənilən halda su mövcuddur. Su canlı orqanizmlərin həyat fəaliyyəti üçün ən qiymətli və ən lazımlı maddədir. Su buxarı hidrosfer, atmosfer ilə mübadilə və qarşılıqlı əlaqə ilə yaranır. Atmosfer yağıntıların bir qismi buxarlanır, bir qismi daimi axarlara, göllərə, bir qismidə yer qabığına sızaraq yeraltı sular yaradır.
Təbiətdə su dövranın bir neçə növü var: Böyük su dövranı — okean səthi üzərində yaranmış su buxarı külək vasitəsilə materiklərə keçir, orada atmosfer yağıntıları şəklində düşür, yenidən okeana qayıdır. Bu prosesdə suyun keyfiyyəti dəyişir: buxar vaxtı duzlu dəniz suyu duzsuza çevrilir və suyun tərkibi təmizlənir.
- Kiçik su dövranı — okeanın səthi üzərində yaranmış su buxarı kondensasiya olunaraq atmosfer yağıntıları şəklində yenidən okeana tökülür.
- Kontinental su dövranı — quru səthi üzərində buxarlanan su, atmosfer yağıntıları şəklində yenidən quruya tökülür.
İstənilən halda çöküntülər yenidən Dünya okeanına qayıdır.
Suyun yenilənmə müddəti
| Azərbaycan | San Marino Norveç Çexiya Cənubi irlandiya Almaniya |
|---|---|
| Okeanlar | 3 200 il |
| Buzlaqlar | 5 ildən 10 ilə qədər |
| Mövsümi qar örtüyü | 2 ildən 6 ilə qədər |
| Torpaq qatı | 1 aydan 2 aya qədər |
| Qrunt suları: bulaqlar | 100 ildən 200 ilə qədər |
| Qrunt suları: dərinlik suları | 10 000 il |
| Göllər | 15 ildən 17 ilə qədər |
| Çaylar | 17 gündən 19 günə qədər |
| Atmosfer | 9 gün |
Gördüyünüz kimi suyun yenilənmə müddəti fərqlidir. Atmosfer rütubəti orta hesabla səkkiz-doqquz gün sonra yenilənir.
Canlı orqanizmlərin tərkibinə daxil olan sular bir neçə saat ərzində bərpa olunur. Bu su yenilənmənin ən aktiv formasıdır. Buzlaqlarda su ehtiyatlarının yenilənməsi dövrü təxminən 1 600 il təşkil edir, qütbdəki buzlaqların yenilənmə müddəti daha çoxdur — təxminən 9 700 il.
Dünya okeanı sularınn tam yenilənməsi dövrü təxminən 2 700 ildə olur.
Xarici keçidlər
- Təbiətdə su dövranı (rus.)
- Təbiətdə su dövranın mühafizəsi (rus.)
İstinadlar
- "Dünya okeanı və iqlim". 2022-07-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-10-22.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Su dovrani biosferde suyun dovri yerdeyisme prosesidir Buxar kondensasiya ve cokuntulerden ibaretdir Bu dovran materiyanin hereket etdiyini gosterir ve tesdiq edir Tebietde su dovrani Su yer kuresinde fasilesiz dovr edir buna gore suyun umumi hecmi deyismez qalir Yer kuresinin sethinin dordde uc hissesi suyla ortulmusdur Yer kuresinin su tebeqesini hidrosfer adlandirirlar Denizler ve okeanlarin duzlu suyu hidrosferin boyuk hissesini teskil edir Bundan basqa goller caylar buzlaqlar qrunt sulari ve su buxari hidrosferi teskil eden esas elementlerdir Yer kuresinde su uc aqreqat halda movcuddur maye berk ve qaz Susuz canli orqanizmlerin movcudlugu mumkun deyil Istenilen orqanizmde istenilen halda su movcuddur Su canli orqanizmlerin heyat fealiyyeti ucun en qiymetli ve en lazimli maddedir Su buxari hidrosfer atmosfer ile mubadile ve qarsiliqli elaqe ile yaranir Atmosfer yagintilarin bir qismi buxarlanir bir qismi daimi axarlara gollere bir qismide yer qabigina sizaraq yeralti sular yaradir Tebietde su dovranin bir nece novu var Boyuk su dovrani okean sethi uzerinde yaranmis su buxari kulek vasitesile materiklere kecir orada atmosfer yagintilari seklinde dusur yeniden okeana qayidir Bu prosesde suyun keyfiyyeti deyisir buxar vaxti duzlu deniz suyu duzsuza cevrilir ve suyun terkibi temizlenir Kicik su dovrani okeanin sethi uzerinde yaranmis su buxari kondensasiya olunaraq atmosfer yagintilari seklinde yeniden okeana tokulur Kontinental su dovrani quru sethi uzerinde buxarlanan su atmosfer yagintilari seklinde yeniden quruya tokulur Istenilen halda cokuntuler yeniden Dunya okeanina qayidir Suyun yenilenme muddetiAzerbaycan San Marino Norvec Cexiya Cenubi irlandiya AlmaniyaOkeanlar 3 200 ilBuzlaqlar 5 ilden 10 ile qederMovsumi qar ortuyu 2 ilden 6 ile qederTorpaq qati 1 aydan 2 aya qederQrunt sulari bulaqlar 100 ilden 200 ile qederQrunt sulari derinlik sulari 10 000 ilGoller 15 ilden 17 ile qederCaylar 17 gunden 19 gune qederAtmosfer 9 gun Gorduyunuz kimi suyun yenilenme muddeti ferqlidir Atmosfer rutubeti orta hesabla sekkiz doqquz gun sonra yenilenir Canli orqanizmlerin terkibine daxil olan sular bir nece saat erzinde berpa olunur Bu su yenilenmenin en aktiv formasidir Buzlaqlarda su ehtiyatlarinin yenilenmesi dovru texminen 1 600 il teskil edir qutbdeki buzlaqlarin yenilenme muddeti daha coxdur texminen 9 700 il Dunya okeani sularinn tam yenilenmesi dovru texminen 2 700 ilde olur Xarici kecidlerTebietde su dovrani rus Tebietde su dovranin muhafizesi rus Istinadlar Dunya okeani ve iqlim 2022 07 08 tarixinde Istifade tarixi 2013 10 22