fbpx
Wikipedia

Sergey Yesenin

Sergey Aleksandroviç Yesenin (3 oktyabr 1895(1895-10-03), Konstantinovo[d], Ryazan qəzası[d], Ryazan quberniyası[d], Rusiya imperiyası28 dekabr 1925(1925-12-28)[…], Angleterre Hotel[d], Leninqrad, SSRİ) — XX əsrin əvvəllərində yazıb-yaratmış rus şairi. Adı həmin dövrün ən böyük şairləri – Blok, Mayakovski, Bryusovla bir sırada çəkilən Yesenin ən lirik Rus şairlərindən hesab olunur. O, 1924-1925-ci illərdə bir müddət Bakıda olmuş, yaradıcılığının ən məhsuldar dövrünü də demək olar ki, Bakıda yaşamışdır.

Sergey Yesenin
rus. Сергей Александрович Есенин
Doğum tarixi
Doğum yeri Konstantinovo, Ryazan, Rusiya İmperiyası
Vəfat tarixi (30 yaşında)
Vəfat yeri Leninqrad SSRİ
Vəfat səbəbi asılma[d]
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı Rusiya İmperiyası
SSRİ
Milliyyəti Rus
Həyat yoldaşı
Təhsili
Fəaliyyəti şair, yazıçı
Fəaliyyət illəri 1910–1925
Əsərlərinin dili Rus
Janr poeziya, şeir, poema
esenin.ru
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Sergey Yesenin 20 iyun 1924-ci il tarixdə qələmə aldığı tərcümeyi-halında yazır: "Mən 1895-ci il sentyabrın 21-də (yeni tarixlə oktyabrın 3-də) Ryazan qəzası və Ryazan quberniyasının Kuzmino vilayətinin Konstantinovo kəndində anadan olmuşam. Atam – kəndli Aleksandr Nikitiç Yesenin, anam isə Tatyana Fyodorovnadır.

Uşaqlığım kəndin Matovo adlanan başqa hissəsində, ana tərəfdən nənə-babamın yanında keçib. İlk xatirələrim üç-dörd yaşım olan vaxtlara aiddir.

Meşə, böyük arxlı yol xatirimdədir. Nənəm bizdən təxminən 40 verst aralıda yerləşən Radovetski monastırına gedir. Onun əlindəki əsadan yapışıb, yorğunluqdan ayaqlarımı zorla sürüyürəm, nənəm isə hey deyir: "Gedək, gedək, quzum, Allah xoşbəxtlik verər".

Bizim evdə tez-tez kəndləri dolaşan korlar yığışar, gözəl cənnət barəsində, Lazar, Mikola və naməlum şəhərdən gəlmiş nurlu qonaq – adaxlı haqqında dini şeirlər söyləyərdilər. Dayəm – evimizdə yaşayan və mənə qulluq edən qarı mənə nağıl danışardı, o nağılları ki, bütün kəndli uşaqları dinləyir və bilir.

Babam mənim üçün mahnı oxuyardı – köhnə, cansıxıcı, qəmgin mahnılar. Şənbəbazar günləri o, mənə Bibliya və müqəddəs rəvayətdən danışardı.

Mənim küçə həyatım isə evdəki həyatıma bənzəmirdi. Yaşıdlarım dəcəl uşaqlar idi. Onlarla bir yerdə camaatın bostanına girərdik. İki-üç günlüyə qaçıb otlağa gedər, çobanlarla bir yerdə əvvəl suyunu əlimizlə və ya ördək balalarının vasitəsilə bulandırdığımız kiçik göllərdən tutduğumuz balıq yeyərdik.

Evə qayıdanda isə çox vaxt cəzalandırılardım.

Nənəmdən, babamdan və dayəmdən başqa, bizim ailədə bir ürəkkeçməsi olan dayım da var idi. O, məni çox istəyirdi və biz onunla tez-tez Okaya, atları sulamağa gedərdik. Sakit gecədə ay suyun üzərində tərpənmədən dayanır. Atlar su içəndə mənə elə gəlirdi ki, onlar indicə ayı da içəcəklər və ay onların ağzından suyun halqaları ilə birlikdə uzaqlaşdıqca çox sevinirdim. On iki yaşım tamam olanda məni yerli kənd məktəbindən çıxarıb müəllimlər məktəbinə verdilər. Doğmalarım istəyirdilər ki, mən kənd müəllimi olum. Onların ümidləri, xoşbəxtliikdən, daxil ola bilmədiyim instituta qədər uzanırdı.

Şeir yazmağa doqquz yaşımdan başladım, oxumağı isə beş yaşımda öyrətmişdilər.

Yaradıcılığımın başlanğıcında kənd çastuşkalarının təsiri olmuşdur. Təhsil müddətinin kilsə – slavyan dilini mükəmməl öyrənməkdən başqa, məndə heç bir izi qalmadı. Dözə bildiyim ancaq bu oldu. Qalan şeylərlə Klemenov adlı birinin rəhbərliyi altında özüm məşğul olurdum. O, məni yeni ədəbiyyatla tanış etdi və klassiklərdən bəzi hallarda niyə qorxmaq lazım gəldiyini aydınlaşdırdı. Şairlərdən daha çox Lermontov və Koltsovu bəyənirdim. Sonralar Puşkinə meyil saldım. 1913-cü ildə azad dinləyici kimi Şanyavski Universitetinə daxil oldum. Orada il yarım vaxt keçirdikdən sonra maddi vəziyyətlə əlaqədar kəndə qayıtmalı oldum.

Bu zaman mən "Радуница" ("Radunitsa") şeirlər kitabını yazmışdım. Şeirlərdən bir neçəsini Peterburq jurnallarına göndərdim və cavab almadığım üçün özüm oraya getdim. Gəldikdə Qorodetskini axtarıb tapdım. O, məni olduqca səmimi qarşıladı. O vaxtlar onun mənzilində, demək olar ki, bütün şairlər toplaşırdı. Mənim haqqımda danışmağa və şeirlərimi, demək olar ki, dərhal çap etməyə başladılar. Şeirlərim "Русская мысль" ("Russkaya mısl"), "Жизнь для всех" ("Jizn dlya vsex"), "Ежемесячный журнал" ("Yejemesyaçnıy jurnal"), "Северние записки" ("Severniye zapiski") və s. jurnallarda çap olunurdu. Bu, 1915-ci ilin baharında baş verdi. Həmin ilin payızında isə Klyuyev mənə kəndə teleqram vuraraq onun yanına gəlməyimi xahiş etdi.

O, mənim üçün naşir M.V. Averyanovu axtarıb tapdı və bir neçə aydan sonra ilk kitabım – "Радуница" nəşr olundu. Kitab 1915-ci ilin noyabr ayında 1916-cı il qeydi ilə çap edildi. Peterburqda olduğum ilk vaxtlarda tez-tez Blok, İvanov-Razumnik ilə görüşmək mənə nəsib olurdu – sonralar Andrey Belıy ilə də.

İnqilabın ilk dövrünü həmrəyliklə, lakin daha çox şüurlu şəkildə deyil, kortəbii surətdə qarşıladım.

1917-ci ildə Z.N. Rayx ilə ilk evliliyim baş tutdu.

1918-ci ildə onunla ayrıldım, bundan sonra isə, 1918-21-ci illərdə bir çox ruslar kimi, mənim də sərgərdan həyatım başladı. Bu illər ərzində mən Türküstanda, Qafqazda, İranda, Krımda, Bessarabiyada, Orenburq çöllərində, Murmansk sahillərində, Arxangelskdə və Solovkidə oldum. 1921-ci ildə mən A. Dunkan ilə evləndim və İspaniyadan başqa, bütün Avropanı gəzdikdən sonra Amerikaya getdim.

 
Yesenin və Aysedora Dunkan

Xaricdən qayıtdıqdan sonra mən öz ölkəmə və baş verən hadisələrə artıq başqa gözlə baxırdım. Bizim bir qədər soyumuş düşərgəmiz xoşuma gəlmir. Mən sivilizasiyanı xoşlayıram. Lakin Amerikanı heç sevmirəm. Amerika elə bir üfunətdir ki, orada təkcə incəsənət deyil, bəşəriyyətin ən yaxşı arzuları da itib-batır. Əgər bu gün istiqamət Amerikaya doğrudursa, onda mən bizim boz səmanı və bizim öz peyzajımızı üstün tutmağa hazıram: bir qədər torpağa gömülmüş daxma, çəpər, çəpərdən görünən hündür bir ağac, uzaqda isə küləkdə quyruğunu yelləyən arıq bir dayça. Bu, hələlik təkcə Rokfelleri və Makkor-miki vermiş göydələnlər deyil, bu, bizim üçün Tolstoyu, Dostoyevskini, Puşkini, Lermontovu və başqalarını yetişdirmiş torpaqdır.

Hər şeydən əvvəl, mən təbii olanı sevirəm. Sənətkarlıq mənim üçün naxışların təmtəraqlılığı deyil, fikrimi ifadə etmək istədiyim dilin ən zəruri kəlamıdır.

Buna görə də, Şerşeneviçlə birlikdə 1919-cu ildə təməlini qoyduğumuz imajinizm rus poeziyasını, formal olaraq, başqa qavrama məcrasına yönəltsə də, hələ heç kəsə istedada iddia etmək hüququ verməmişdir. Hazırda mən bütün məktəbləri inkar edirəm. Hesab edirəm ki, şair hansısa müəyyən bir məktəbin arxasınca gedə də bilməz. Bu, onun əl-qolunu bağlayar. Yalnız azad sənətkar azad söz deyə bilər.

Budur mənim tərcümeyi-halıma aid olan qısa, sxematik məlumatlar. Burada hər şey deyilməyib. Lakin düşünürəm ki, özümə hansısa yekun vurmağa hələ tezdir. Mənim həyatım və yaradıcılığım hələ qabaqdadır.

Yaradıcılığı

Yeseninin sağlığında təkrar nəşrlər də nəzərə alınmaqla, 30-a yaxın kitabı nəşr olunmuşdur. İlk kitab – "Радуница" (1915-ci ilin noyabr ayında 1916-cı il qeydi ilə çap olunmuşdur), son kitab – "Персидские мотивы" (may -iyun 1925). Bunlardan əlavə, şairin sağlığında müxtəlif mənbələrdə 25-ə yaxın kitabın çapa hazırlanması haqqında məlumatlara (bəzən kitabın adı, bəzən əlyazması, bəzən çapa hazır variantı, bəzən də maketi) rast gəlinsə də, naməlum səbəblərdən onlar çap olunmamış qalmışdır.

Yaradıcılığında və şəxsi həyatındakı qadınlar

Aşağıda göstərilən qadınlar Yeseninin yaradıcılığında və şəxsi həyatında müəyyən mənada rol oynamışlar:

Bakı dövrü

 
Yeseninin Bakıda qaldığı "Yeni Avropa" mehmnxanası

Yeseninin Bakıda keçirdiyi təxminən 4 aylıq dövrü onun yaradıcılığının ən məhsuldar dövrü hesab etmək olar. Təsadüfi deyil ki, yeseninşünaslar bu dövrü onun yaradıcılığının "qızıl dövrü" adlandırır və həmin dövrü Puşkin yaradıcılığının "Boldino payızı" ilə müqayisə edirlər. Onu qeyd etmək kifayətdir ki, 1924-1925-ci illərdə Yesenin Bakıda olduğu dövrdə Bakı mətbuatında onun 39 əsəri (37 şeir və 2 poema) dərc edilmiş, o cümlədən sevgi poeziyasında xüsusi yeri olan, Yeseninin sevgi himni sayıla biləcək "İran nəğmələri" silsiləsindən bir sıra şeirlər burada – Bakıda yazılmışdır. Ümumilikdə, 1924-1926-cı illərdə Yeseninin Bakı mətbuatında 51 əsəri (48 seir və 3 poema) dərc edilmişdir. Onlardan 50-si (47 şeir və 3 poema) "Bakinski raboçi" qəzetində işıq üzü görmüşdür. Bu əsərlərin 45-i (43 şeirvə 2 poema) Yeseninin sağlığında, 5-i isə (4 şeir və 1 poema) ölümündən sonra çap olunmuşdur. Ümumiyyətlə, "Bakinski raboçi" qəzeti Yeseninin öz əsərlərini ən çox dərc etdirdiyi mənbədir. Bu baxımdan ikinci sırada 1921-ci ildən etibarən Moskvada A.K. Voronskinin baş redaktorluğu ilə çıxan "Красная новь" jurnalı durur. 1922-1925-ci illərdə həmin jurnalda Yeseninin 30-a yaxın əsəri çap olunmuşdur. Yesenin, Bakıya sevgisini məşhur "Əlvida, Bakı" "Прощай, Баку" şeirində ifadə etmişdir.

Прощай, Баку! Тебя я не увижу.
Теперь в душе печаль, теперь в душе испуг.
И сердце под рукой теперь, больней и ближе,
И чувствую сильней простое слово: друг.
 
Прощай, Баку! Синь тюркская, прощай!
Хладеет кровь, ослабевают силы.
Но донесу, как счастье, до могилы
И волны Каспия, и балаханский май.

Прощай, Баку! Прощай, как песнь простая!
В последний раз я друга обниму…
Чтоб голова его, как роза золотая,
Кивала нежно мне в сиреневом дыму.

 

Şair Bakıya son gəlişində (28 iyul 1925-ci il) Bakılılar və Bakısız yaşaya bilmədiyini deyirdi ("Не могу долго жить без Баку и бакинцев").

Yesenin Azərbaycan dilində

Yeseninin şeirləri dünyanın 160 dilinə, o cümlədən Azərbaycan dilinə də tərcümə edilmişdir. Tərcüməçi kimi, Azərbaycanda ilk dəfə Yesenin yaradıcılığına Süleyman Rüstəm müraciət etmişdir. Süleyman Rüstəmdən sonra Ələkbər Ziyatay, İsmayıl Soltan, Ş. Sadiq, Rəfiq Zəka, Əliağa Kürçaylı, Anar, Əhməd Cəmil, Murad Qudyalçaylı, Nüsrət Kəsəmənli, Tofiq Bayram, Səyavuş Məmmədzadə, Mahir Qarayev, Qoca Xalid, Kamal Abdulla, Səlim Babullaoğlu, Ramiz Rövşən, Hamlet İsaxanlı, Knyaz Aslan, Firuz Mustafa, Eldar Nəsibli Sibirel, Eyvaz Borçalı, Günel Mövlud, Qiya Paçxataşvili, Fikrət Qoca, İsaxan İsaxanlı, Əli Rza Xələfli və Rüfət İsayev müxtəlif vaxtlarda öz qələmlərini Yeseninin şeirlərinin azərbaycancaya tərcüməsi üzərində sınamışlar. Yuxarıda adı çəkilən 28 tərcüməçi, ümumilikdə, Yeseninin 121 əsərini Azərbaycan dilinə çevirmişdir. Yeseninin Azərbaycan dilinə ən çox tərcümə edilən şeirləri "До свиданья, друг мой, до свиданья" və "Прощай, Баку!" şeirləridir. "До свиданья, друг мой, до свиданья" şeirinin ilk tərcüməsi Ş. Sadiqə (1959), "Прощай, Баку" şeirinin ilk tərcüməsi isə Ələkbər Ziyataya (1955) məxsusdur. Ümumiyyətlə, "Прощай, Баку!" şeiri 12 müəllif – Ələkbər Ziyatay (1955), Rəfiq Zəka (1964), Əhməd Cəmil (1974), Əliağa Kürçaylı (1975), Səlim Babullaoğlu (1991), Knyaz Aslan (2005), Firuz Mustafa (2005), Eldar Nəsibli Sibirel (2006), İsaxan İsaxanlı (2009), Hamlet İsaxanlı (2010), Eyvaz Borçalı (2010) və Rüfət İsayev (2013), "До свиданья, друг мой, до свиданья" şeiri isə 15 müəllif – Ş.Sadiq (1959), Əliağa Kürçaylı (1965), Anar (1973), Nüsrət Kəsəmənli (1974), Mahir Qarayev (1994), Knyaz Aslan (2005), Firuz Mustafa (2005), Eyvaz Borçalı (2006), Eldar Nəsibli Sibirel (2006), İsaxan İsaxanlı (2009), Qiya Paçxataşvili (2010), Fikrət Qoca (2010), Hamlet İsaxanlı (2010), Əli Rza Xələfli (2010) və Rüfət İsayev (2013) tərəfindən tərcümə edilmişdir. Adları çəkilən tərcüməçilər arasında Yesenin yaradıcılığına ən çox müraciət edən Əliağa Kürçaylıdır. O, ilk dəfə 1965-ci ildə Yeseninin anadan olmasının 70 illiyi münasibətilə onun şeirlərini Azərbaycan dilinə tərcümə edərək ayrıca kitab şəklində nəşr etdirmişdir. Sonralar həmin kitab, başqa tərcümələr də əlavə edilməklə, yenidən 3 dəfə çap olunmuşdur. Son nəşrə, "İran nəğmələri" də olmaqla, 104 şeir, 2 poema daxil edilmişdir. Qeyd edək ki, Yeseninin "İran nəğmələri"ni ("Персидские мотивы") bütövlükdə Azərbaycan dilinə ilk dəfə tərcümə edən şair də Əliağa Kürçaylıdır.

Ölümü (intihar, yoxsa qətl?)

 
Ölümündən sonrakı ilk şəkil
 
Yeseninin dəfn mərasimi

Yeseninin ölümü haqqında verilən rəsmi məlumata görə, 1925-ci il dekabrın 27-dən 28-nə keçən gecə Leninqradın "Anqleter" otelində Yesenin özünü asaraq intihar etmişdir. Uzun illər Yeseninin intihar etməsi fakt kimi qəbul edilsə də, 80-ci illərin sonuna yaxın Yeseninin ölümü ilə bağlı yeni, müəmmalı fikirlər ortaya çıxmağa başladı. Müxtəlif qəzet və jurnallarda Yeseninin ölümünün yeni versiyası – onun əvvəlcə qətlə yetirilməsi və sonradan asılması haqda çoxsaylı fikirlər ildırım sürəti ilə yayıldı.

Bütün bu şübhələrə son qoymaq məqsədilə 1989-cu ildə SSRİ Yazıçılar İttifaqının təşəbbüsü ilə SSRİ EA-nın M.Qorki adına Dünya Ədəbiyyatı İnstitutu nəzdində xüsusi komitə – Ümumittifaq Yesenin Komitəsi yaradılır. Komitənin sədri Yesenin irsinin araşdırılmasında fövqəladə rolu olan Y.L.Prokuşev idi. Komissiyaya bir sıra yazıçılar, yeseninşünaslar, Yeseninin yaxın qohumları, Yeseninin ölümünün hər iki versiyası tərəfdarı olan müəlliflərdən bir neçəsi, kriminalistlər, Rusiyanın Baş Prokurorluğunun nümayəndələri və başqa mütəxəssislər daxil idilər. Komissiyanın verdiyi son qərar sensasiyaların heç bir əsasının olmadığını göstərsə də, hələ indi də əks fikirlər beyinlərdən silinməyib.

Ümumittifaq Yesenin Komitəsinin yaranmasından 20 il keçsə də, dahi şairin müəmmalı ölümü ətrafında gedən fikirlər səngimək bilmir. Belə görünür ki, bu mübahisə hələ uzun illər mətbuatın və ictimaiyyətin diqqət mərkəzində olacaq. Hətta 2007-ci ildə Yeseninin qətlə yetirilməsi versiyasına həsr edilmiş film televiziya ekranlarında göstərildi.

Nə olursa – olsun, düz 85 il bundan əvvəl dekabrın 27-dən 28-nə keçən gecə, Nazim Hikmətin sözləri ilə desək, "dünyanın ən böyük və ən səmimi şairlərindən biri"ni itirdik. Yeseninin ölüm xəbərindən sarsılan Aleksey Tolstoy yazırdı: "...Onun ölüm günü ədəbiyyatda matəm kimi qeyd edilməlidir".

Şairin qələmindən çıxan son şedevr "До свиданья, друг мой, до свиданья" şeiridir:

До свиданья, друг мой, до свиданья.
Милый мой, ты у меня в груди.
Предназначенное расставанье
Обещает встречу впереди.

До свиданья, друг мой, без руки, без слова,
Не грусти и не печаль бровей, —
В этой жизни умирать не ново,
Но и жить, конечно, не новей.

Yesenin bu şeiri ölümündən cəmi bir neçə saat əvvəl öz qanı ilə yazmışdır.

Xatirəsi

1 sentyabr 1995-ci ildə Sergey Yeseninin anadan olmasının 100 illiyi ilə əlaqədar qərar qəbul edilmişdir.

Yeseninə həsr edilmiş şeirlər

Yeseninin hələ sağlığında rus şairləri ona şeirlər həsr etmişlər. Lakin bizi maraqlandıran azərbaycanlı şair və yazıçıların, yeseninsevərlərin ona həsr etdikləri şeirlərdir. Yeseninin ölümünə şeir həsr etmiş ilk azərbaycanlı müəllif Əli Nazimdir. O, Yeseninin ölümündən dərhal sonra, 1926-cı ilin yanvar ayında "Sergey Yesenin" adlı şeirini yazmış və onu "Maarif və mədəniyyət" jurnalında dərc etdirmişdir. Təxminən elə həmin vaxtlarda Süleyman Rüstəm də "Yeseninə" adlı şeirini yazmışdır. Lakin bu şeir o zaman mətbuatda dərc olunmamış və ilk dəfə müəllifin 1927-ci ildə çapdan çıxmış "Ələmdən nəşəyə" adlı şeirlər kitabına daxil edilmişdir. Bundan sonra Əliağa Kürçaylı, Əli Saləddin, Məmməd Rahim, Mənsur Vəkilov, Mustafa İskəndərzadə, Yusif Həsənbəy, Nəbi Xəzri, Mahir Qarayev, Vilayət Rüstəmzadə, Rəfiq Zəka, Fikrət Qoca, Eldar Baxış, Rauf Səfərov, Oqtay Rza, Sevinc Heydərova, Nüsrət Qurbanov, Ramiz Rövşən, Günel Mövludİsaxan İsaxanlı Yeseninə şeirlər həsr etmişlər.

Mərdakanda Yeseninin xatirə muzeyi

Yeseninin Azərbaycanla bağlılığı dövlət səviyyəsində də öz layiqli qiymətini almışdır. Belə ki, Azərbaycan KP MK Bürosunun 1 avqust 1974-cü il tarixli qərarı əsasında, Azərbaycan SSR EA RH-nin 1 aprel 1975-ci il tarixli, 22 saylı sərəncamı (bənd 9) ilə Mərdəkanda Yeseninin yaşadığı evdə onun xatirə muzeyi (otaq-muzey) yaradılmışdır. Muzeyin yerləşdiyi yer 1895-1920-ci illərdə neft milyonçusu Murtuza Muxtarovun şəxsi bağ evi olub. Muzey 1975-ci il oktyabrın 3-də Yeseninin anadan olmasının 80 illiyi münasibətilə fəaliyyətə başlamışdır. Muzeyin yerləşdiyi küçə də şairin adını daşıyır. Muzeyin ünvanı: Mərdəkan, S.Yesenin küçəsi, 89. Bu muzey Yeseninin Rusiyadan kənarda fəaliyyətə başlayan ilk rəsmi xatirə muzeyidir. Hər il oktyabrın 3-də, Yeseninin doğum günündə burada yeseninsevərlər yığışır, şairin şeirləri oxunur, böyük şair xoş sözlərlə anılır.

90-cı illərdə muzeyin fəaliyyəti dayandırılmış və təxminən 8 il müddətində muzey fəaliyyət göstərməmişdir. Nəhayət, Azərbaycan EA RH-nin 24 iyul 1998-ci il tarixli, 71 saylı sərəncamı ilə muzeyin fəaliyyəti bərpa edilmişdir. Muzeydəki ekspozisiyalara, əsas etibarilə, şairin əsərləri, onun haqqında yazılmış kitablar, qəzet məqalələri, fotoşəkillər, ona həsr edilmiş rəsm əsərləri, şairin büstləri və s. daxildir. Yeseninin Mərdəkandakı xatirə muzeyi Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin filialıdır.

Ədəbiyyat

  • Есенин С.А. Полное собрание сочинений. В 7-ми томах. Главный редактор Ю.Л.Прокушев. Москва, «Наука» – «Голос», 1995 – 2001.
  • İsaxanlı İ.A. Şeir gülüstanının təkrarolunmaz çiçəyi - Serqey Yesenin. Bakı: Xəzər Universitəsi Nəşriyyatı, 2010, 372 səh.
  • Исаханлы И.А. Незадаром ему мигнули очи - Есенин в Баку. Баку: Издательство "Хазар Университети", 2012, 373 стр.

İstinadlar

  1. Есенин, Сергей Александрович (rus.) // Писатели современной эпохи: Био-библиографический словарь русских писателей XX века / под ред. Б. П. Козьмин — Москва: 1928. — Т. 1. — С. 124—127. — 287 с.
  2. Great Russian Encyclopedia (rus.)Большая российская энциклопедия, 2004. — ISBN 978-5-85270-320-0
  3. The Fine Art Archive — 2003.
  4. Л. Э. Есенин // Литературная энциклопедия (rus.) — Коммунистическая академия, Большая российская энциклопедия, Художественная литература, 1929. — Т. 4.
  5. Гайсарьян С. З., Гайсарьян С. З. Есенин // Краткая литературная энциклопедия (rus.)Москва: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 2.
  6. Марченко А. М. Есенин Сергей Александрович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1972. — Т. 9 : Евклид — Ибсен. — С. 99—100.
  7. Almaniya Milli Kitabxanası, Berlin Dövlət Kitabxanası, Bavariya Dövlət Kitabxanası, Avstriya Milli Kitabxanası Record #118638947 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) — 2012—2016.
  8. . 2018-02-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-18.
  9. Sergey Yeseninin anadan olmasının 100 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1 sentyabr 1995-ci il tarixli Qərarıanl.az saytı

Xarici keçidlər

  • İsaxan İsaxanlı, Şeir gülüstanının təkrarolunmaz çiçəyi – Serqey Yesenin. Xəzər Universitəsi Nəşriyyatı, Bakı, sentyabr, 2010, 372 səh.
  • «Знакомый ваш, Сергей Есенин»

sergey, yesenin, sergey, aleksandroviç, yesenin, oktyabr, 1895, 1895, konstantinovo, ryazan, qəzası, ryazan, quberniyası, rusiya, imperiyası, dekabr, 1925, 1925, angleterre, hotel, leninqrad, ssri, əsrin, əvvəllərində, yazıb, yaratmış, şairi, adı, həmin, dövrü. Sergey Aleksandrovic Yesenin 3 oktyabr 1895 1895 10 03 2 3 Konstantinovo d Ryazan qezasi d Ryazan quberniyasi d Rusiya imperiyasi 4 28 dekabr 1925 1925 12 28 5 6 1 Angleterre Hotel d Leninqrad SSRI 7 XX esrin evvellerinde yazib yaratmis rus sairi Adi hemin dovrun en boyuk sairleri Blok Mayakovski Bryusovla bir sirada cekilen Yesenin en lirik Rus sairlerinden hesab olunur O 1924 1925 ci illerde bir muddet Bakida olmus yaradiciliginin en mehsuldar dovrunu de demek olar ki Bakida yasamisdir Sergey Yeseninrus Sergej Aleksandrovich EseninDogum tarixi 3 oktyabr 1895Dogum yeri Konstantinovo Ryazan Rusiya ImperiyasiVefat tarixi 28 dekabr 1925 30 yasinda Vefat yeri Leninqrad SSRIVefat sebebi asilma d 1 Defn yeri Vaqankovo qebiristanligiVetendasligi Rusiya Imperiyasi SSRIMilliyyeti RusHeyat yoldasi Aysedora Dunkan 1 Tehsili M V Lomonosov adina Moskva Dovlet UniversitetiFealiyyeti sair yaziciFealiyyet illeri 1910 1925Eserlerinin dili RusJanr poeziya seir poemaesenin ru Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 2 Yaradiciligi 3 Yaradiciliginda ve sexsi heyatindaki qadinlar 4 Baki dovru 5 Yesenin Azerbaycan dilinde 6 Olumu intihar yoxsa qetl 7 Xatiresi 8 Yesenine hesr edilmis seirler 9 Merdakanda Yeseninin xatire muzeyi 10 Edebiyyat 11 Istinadlar 12 Xarici kecidlerHeyati Redakte Sergey Yesenin 20 iyun 1924 ci il tarixde qeleme aldigi tercumeyi halinda yazir Men 1895 ci il sentyabrin 21 de yeni tarixle oktyabrin 3 de Ryazan qezasi ve Ryazan quberniyasinin Kuzmino vilayetinin Konstantinovo kendinde anadan olmusam Atam kendli Aleksandr Nikitic Yesenin anam ise Tatyana Fyodorovnadir Usaqligim kendin Matovo adlanan basqa hissesinde ana terefden nene babamin yaninda kecib Ilk xatirelerim uc dord yasim olan vaxtlara aiddir Mese boyuk arxli yol xatirimdedir Nenem bizden texminen 40 verst aralida yerlesen Radovetski monastirina gedir Onun elindeki esadan yapisib yorgunluqdan ayaqlarimi zorla suruyurem nenem ise hey deyir Gedek gedek quzum Allah xosbextlik verer Bizim evde tez tez kendleri dolasan korlar yigisar gozel cennet baresinde Lazar Mikola ve namelum seherden gelmis nurlu qonaq adaxli haqqinda dini seirler soyleyerdiler Dayem evimizde yasayan ve mene qulluq eden qari mene nagil danisardi o nagillari ki butun kendli usaqlari dinleyir ve bilir Babam menim ucun mahni oxuyardi kohne cansixici qemgin mahnilar Senbe ve bazar gunleri o mene Bibliya ve muqeddes revayetden danisardi Menim kuce heyatim ise evdeki heyatima benzemirdi Yasidlarim decel usaqlar idi Onlarla bir yerde camaatin bostanina girerdik Iki uc gunluye qacib otlaga geder cobanlarla bir yerde evvel suyunu elimizle ve ya ordek balalarinin vasitesile bulandirdigimiz kicik gollerden tutdugumuz baliq yeyerdik Eve qayidanda ise cox vaxt cezalandirilardim Nenemden babamdan ve dayemden basqa bizim ailede bir urekkecmesi olan dayim da var idi O meni cox isteyirdi ve biz onunla tez tez Okaya atlari sulamaga gederdik Sakit gecede ay suyun uzerinde terpenmeden dayanir Atlar su icende mene ele gelirdi ki onlar indice ayi da icecekler ve ay onlarin agzindan suyun halqalari ile birlikde uzaqlasdiqca cox sevinirdim On iki yasim tamam olanda meni yerli kend mektebinden cixarib muellimler mektebine verdiler Dogmalarim isteyirdiler ki men kend muellimi olum Onlarin umidleri xosbextliikden daxil ola bilmediyim instituta qeder uzanirdi Seir yazmaga doqquz yasimdan basladim oxumagi ise bes yasimda oyretmisdiler Yaradiciligimin baslangicinda kend castuskalarinin tesiri olmusdur Tehsil muddetinin kilse slavyan dilini mukemmel oyrenmekden basqa mende hec bir izi qalmadi Doze bildiyim ancaq bu oldu Qalan seylerle Klemenov adli birinin rehberliyi altinda ozum mesgul olurdum O meni yeni edebiyyatla tanis etdi ve klassiklerden bezi hallarda niye qorxmaq lazim geldiyini aydinlasdirdi Sairlerden daha cox Lermontov ve Koltsovu beyenirdim Sonralar Puskine meyil saldim 1913 cu ilde azad dinleyici kimi Sanyavski Universitetine daxil oldum Orada il yarim vaxt kecirdikden sonra maddi veziyyetle elaqedar kende qayitmali oldum Bu zaman men Radunica Radunitsa seirler kitabini yazmisdim Seirlerden bir necesini Peterburq jurnallarina gonderdim ve cavab almadigim ucun ozum oraya getdim Geldikde Qorodetskini axtarib tapdim O meni olduqca semimi qarsiladi O vaxtlar onun menzilinde demek olar ki butun sairler toplasirdi Menim haqqimda danismaga ve seirlerimi demek olar ki derhal cap etmeye basladilar Seirlerim Russkaya mysl Russkaya misl Zhizn dlya vseh Jizn dlya vsex Ezhemesyachnyj zhurnal Yejemesyacniy jurnal Severnie zapiski Severniye zapiski ve s jurnallarda cap olunurdu Bu 1915 ci ilin baharinda bas verdi Hemin ilin payizinda ise Klyuyev mene kende teleqram vuraraq onun yanina gelmeyimi xahis etdi O menim ucun nasir M V Averyanovu axtarib tapdi ve bir nece aydan sonra ilk kitabim Radunica nesr olundu Kitab 1915 ci ilin noyabr ayinda 1916 ci il qeydi ile cap edildi Peterburqda oldugum ilk vaxtlarda tez tez Blok Ivanov Razumnik ile gorusmek mene nesib olurdu sonralar Andrey Beliy ile de Inqilabin ilk dovrunu hemreylikle lakin daha cox suurlu sekilde deyil kortebii suretde qarsiladim 1917 ci ilde Z N Rayx ile ilk evliliyim bas tutdu 1918 ci ilde onunla ayrildim bundan sonra ise 1918 21 ci illerde bir cox ruslar kimi menim de sergerdan heyatim basladi Bu iller erzinde men Turkustanda Qafqazda Iranda Krimda Bessarabiyada Orenburq collerinde Murmansk sahillerinde Arxangelskde ve Solovkide oldum 1921 ci ilde men A Dunkan ile evlendim ve Ispaniyadan basqa butun Avropani gezdikden sonra Amerikaya getdim Yesenin ve Aysedora Dunkan Xaricden qayitdiqdan sonra men oz olkeme ve bas veren hadiselere artiq basqa gozle baxirdim Bizim bir qeder soyumus dusergemiz xosuma gelmir Men sivilizasiyani xoslayiram Lakin Amerikani hec sevmirem Amerika ele bir ufunetdir ki orada tekce incesenet deyil beseriyyetin en yaxsi arzulari da itib batir Eger bu gun istiqamet Amerikaya dogrudursa onda men bizim boz semani ve bizim oz peyzajimizi ustun tutmaga haziram bir qeder torpaga gomulmus daxma ceper ceperden gorunen hundur bir agac uzaqda ise kulekde quyrugunu yelleyen ariq bir dayca Bu helelik tekce Rokfelleri ve Makkor miki vermis goydelenler deyil bu bizim ucun Tolstoyu Dostoyevskini Puskini Lermontovu ve basqalarini yetisdirmis torpaqdir Her seyden evvel men tebii olani sevirem Senetkarliq menim ucun naxislarin temteraqliligi deyil fikrimi ifade etmek istediyim dilin en zeruri kelamidir Buna gore de Sersenevicle birlikde 1919 cu ilde temelini qoydugumuz imajinizm rus poeziyasini formal olaraq basqa qavrama mecrasina yoneltse de hele hec kese istedada iddia etmek huququ vermemisdir Hazirda men butun mektebleri inkar edirem Hesab edirem ki sair hansisa mueyyen bir mektebin arxasinca gede de bilmez Bu onun el qolunu baglayar Yalniz azad senetkar azad soz deye biler Budur menim tercumeyi halima aid olan qisa sxematik melumatlar Burada her sey deyilmeyib Lakin dusunurem ki ozume hansisa yekun vurmaga hele tezdir Menim heyatim ve yaradiciligim hele qabaqdadir Yaradiciligi RedakteYeseninin sagliginda tekrar nesrler de nezere alinmaqla 30 a yaxin kitabi nesr olunmusdur Ilk kitab Radunica 1915 ci ilin noyabr ayinda 1916 ci il qeydi ile cap olunmusdur son kitab Persidskie motivy may iyun 1925 Bunlardan elave sairin sagliginda muxtelif menbelerde 25 e yaxin kitabin capa hazirlanmasi haqqinda melumatlara bezen kitabin adi bezen elyazmasi bezen capa hazir varianti bezen de maketi rast gelinse de namelum sebeblerden onlar cap olunmamis qalmisdir Yaradiciliginda ve sexsi heyatindaki qadinlar RedakteAsagida gosterilen qadinlar Yeseninin yaradiciliginda ve sexsi heyatinda mueyyen menada rol oynamislar Anna Sardanovskaya 1895 1922 Mariya Balzamova 1896 1950 Lidiya Kasina 1886 1937 Anna Izryadnova 1891 1946 Zinaida Rayx 1894 1939 Nadejda Volpin 1900 1998 Aysedora Dunkan 1878 1927 Qalina Benislavskaya 1897 1926 Avqusta Miklasevskaya 1891 1977 Saqane Talyan 1900 1976 Sofya Tolstaya 1900 1957 Baki dovru Redakte Yeseninin Bakida qaldigi Yeni Avropa mehmnxanasi Yeseninin Bakida kecirdiyi texminen 4 ayliq dovru onun yaradiciliginin en mehsuldar dovru hesab etmek olar Tesadufi deyil ki yeseninsunaslar bu dovru onun yaradiciliginin qizil dovru adlandirir ve hemin dovru Puskin yaradiciliginin Boldino payizi ile muqayise edirler Onu qeyd etmek kifayetdir ki 1924 1925 ci illerde Yesenin Bakida oldugu dovrde Baki metbuatinda onun 39 eseri 37 seir ve 2 poema derc edilmis o cumleden sevgi poeziyasinda xususi yeri olan Yeseninin sevgi himni sayila bilecek Iran negmeleri silsilesinden bir sira seirler burada Bakida yazilmisdir Umumilikde 1924 1926 ci illerde Yeseninin Baki metbuatinda 51 eseri 48 seir ve 3 poema derc edilmisdir Onlardan 50 si 47 seir ve 3 poema Bakinski raboci qezetinde isiq uzu gormusdur Bu eserlerin 45 i 43 seirve 2 poema Yeseninin sagliginda 5 i ise 4 seir ve 1 poema olumunden sonra cap olunmusdur Umumiyyetle Bakinski raboci qezeti Yeseninin oz eserlerini en cox derc etdirdiyi menbedir Bu baximdan ikinci sirada 1921 ci ilden etibaren Moskvada A K Voronskinin bas redaktorlugu ile cixan Krasnaya nov jurnali durur 1922 1925 ci illerde hemin jurnalda Yeseninin 30 a yaxin eseri cap olunmusdur Yesenin Bakiya sevgisini meshur Elvida Baki Proshaj Baku seirinde ifade etmisdir Proshaj Baku Tebya ya ne uvizhu Teper v dushe pechal teper v dushe ispug I serdce pod rukoj teper bolnej i blizhe I chuvstvuyu silnej prostoe slovo drug Proshaj Baku Sin tyurkskaya proshaj Hladeet krov oslabevayut sily No donesu kak schaste do mogily I volny Kaspiya i balahanskij maj Proshaj Baku Proshaj kak pesn prostaya V poslednij raz ya druga obnimu Chtob golova ego kak roza zolotaya Kivala nezhno mne v sirenevom dymu 8 Sair Bakiya son gelisinde 28 iyul 1925 ci il Bakililar ve Bakisiz yasaya bilmediyini deyirdi Ne mogu dolgo zhit bez Baku i bakincev Yesenin Azerbaycan dilinde RedakteYeseninin seirleri dunyanin 160 diline o cumleden Azerbaycan diline de tercume edilmisdir Tercumeci kimi Azerbaycanda ilk defe Yesenin yaradiciligina Suleyman Rustem muraciet etmisdir Suleyman Rustemden sonra Elekber Ziyatay Ismayil Soltan S Sadiq Refiq Zeka Eliaga Kurcayli Anar Ehmed Cemil Murad Qudyalcayli Nusret Kesemenli Tofiq Bayram Seyavus Memmedzade Mahir Qarayev Qoca Xalid Kamal Abdulla Selim Babullaoglu Ramiz Rovsen Hamlet Isaxanli Knyaz Aslan Firuz Mustafa Eldar Nesibli Sibirel Eyvaz Borcali Gunel Movlud Qiya Pacxatasvili Fikret Qoca Isaxan Isaxanli Eli Rza Xelefli ve Rufet Isayev muxtelif vaxtlarda oz qelemlerini Yeseninin seirlerinin azerbaycancaya tercumesi uzerinde sinamislar Yuxarida adi cekilen 28 tercumeci umumilikde Yeseninin 121 eserini Azerbaycan diline cevirmisdir Yeseninin Azerbaycan diline en cox tercume edilen seirleri Do svidanya drug moj do svidanya ve Proshaj Baku seirleridir Do svidanya drug moj do svidanya seirinin ilk tercumesi S Sadiqe 1959 Proshaj Baku seirinin ilk tercumesi ise Elekber Ziyataya 1955 mexsusdur Umumiyyetle Proshaj Baku seiri 12 muellif Elekber Ziyatay 1955 Refiq Zeka 1964 Ehmed Cemil 1974 Eliaga Kurcayli 1975 Selim Babullaoglu 1991 Knyaz Aslan 2005 Firuz Mustafa 2005 Eldar Nesibli Sibirel 2006 Isaxan Isaxanli 2009 Hamlet Isaxanli 2010 Eyvaz Borcali 2010 ve Rufet Isayev 2013 Do svidanya drug moj do svidanya seiri ise 15 muellif S Sadiq 1959 Eliaga Kurcayli 1965 Anar 1973 Nusret Kesemenli 1974 Mahir Qarayev 1994 Knyaz Aslan 2005 Firuz Mustafa 2005 Eyvaz Borcali 2006 Eldar Nesibli Sibirel 2006 Isaxan Isaxanli 2009 Qiya Pacxatasvili 2010 Fikret Qoca 2010 Hamlet Isaxanli 2010 Eli Rza Xelefli 2010 ve Rufet Isayev 2013 terefinden tercume edilmisdir Adlari cekilen tercumeciler arasinda Yesenin yaradiciligina en cox muraciet eden Eliaga Kurcaylidir O ilk defe 1965 ci ilde Yeseninin anadan olmasinin 70 illiyi munasibetile onun seirlerini Azerbaycan diline tercume ederek ayrica kitab seklinde nesr etdirmisdir Sonralar hemin kitab basqa tercumeler de elave edilmekle yeniden 3 defe cap olunmusdur Son nesre Iran negmeleri de olmaqla 104 seir 2 poema daxil edilmisdir Qeyd edek ki Yeseninin Iran negmeleri ni Persidskie motivy butovlukde Azerbaycan diline ilk defe tercume eden sair de Eliaga Kurcaylidir Olumu intihar yoxsa qetl Redakte Olumunden sonraki ilk sekil Yeseninin defn merasimi Yeseninin olumu haqqinda verilen resmi melumata gore 1925 ci il dekabrin 27 den 28 ne kecen gece Leninqradin Anqleter otelinde Yesenin ozunu asaraq intihar etmisdir Uzun iller Yeseninin intihar etmesi fakt kimi qebul edilse de 80 ci illerin sonuna yaxin Yeseninin olumu ile bagli yeni muemmali fikirler ortaya cixmaga basladi Muxtelif qezet ve jurnallarda Yeseninin olumunun yeni versiyasi onun evvelce qetle yetirilmesi ve sonradan asilmasi haqda coxsayli fikirler ildirim sureti ile yayildi Butun bu subhelere son qoymaq meqsedile 1989 cu ilde SSRI Yazicilar Ittifaqinin tesebbusu ile SSRI EA nin M Qorki adina Dunya Edebiyyati Institutu nezdinde xususi komite Umumittifaq Yesenin Komitesi yaradilir Komitenin sedri Yesenin irsinin arasdirilmasinda fovqelade rolu olan Y L Prokusev idi Komissiyaya bir sira yazicilar yeseninsunaslar Yeseninin yaxin qohumlari Yeseninin olumunun her iki versiyasi terefdari olan muelliflerden bir necesi kriminalistler Rusiyanin Bas Prokurorlugunun numayendeleri ve basqa mutexessisler daxil idiler Komissiyanin verdiyi son qerar sensasiyalarin hec bir esasinin olmadigini gosterse de hele indi de eks fikirler beyinlerden silinmeyib Umumittifaq Yesenin Komitesinin yaranmasindan 20 il kecse de dahi sairin muemmali olumu etrafinda geden fikirler sengimek bilmir Bele gorunur ki bu mubahise hele uzun iller metbuatin ve ictimaiyyetin diqqet merkezinde olacaq Hetta 2007 ci ilde Yeseninin qetle yetirilmesi versiyasina hesr edilmis film televiziya ekranlarinda gosterildi Ne olursa olsun duz 85 il bundan evvel dekabrin 27 den 28 ne kecen gece Nazim Hikmetin sozleri ile desek dunyanin en boyuk ve en semimi sairlerinden biri ni itirdik Yeseninin olum xeberinden sarsilan Aleksey Tolstoy yazirdi Onun olum gunu edebiyyatda matem kimi qeyd edilmelidir Sairin qeleminden cixan son sedevr Do svidanya drug moj do svidanya seiridir Do svidanya drug moj do svidanya Milyj moj ty u menya v grudi Prednaznachennoe rasstavane Obeshaet vstrechu vperedi Do svidanya drug moj bez ruki bez slova Ne grusti i ne pechal brovej V etoj zhizni umirat ne novo No i zhit konechno ne novej Yesenin bu seiri olumunden cemi bir nece saat evvel oz qani ile yazmisdir Xatiresi Redakte1 sentyabr 1995 ci ilde Sergey Yeseninin anadan olmasinin 100 illiyi ile elaqedar qerar qebul edilmisdir 9 Yesenine hesr edilmis seirler RedakteYeseninin hele sagliginda rus sairleri ona seirler hesr etmisler Lakin bizi maraqlandiran azerbaycanli sair ve yazicilarin yeseninseverlerin ona hesr etdikleri seirlerdir Yeseninin olumune seir hesr etmis ilk azerbaycanli muellif Eli Nazimdir O Yeseninin olumunden derhal sonra 1926 ci ilin yanvar ayinda Sergey Yesenin adli seirini yazmis ve onu Maarif ve medeniyyet jurnalinda derc etdirmisdir Texminen ele hemin vaxtlarda Suleyman Rustem de Yesenine adli seirini yazmisdir Lakin bu seir o zaman metbuatda derc olunmamis ve ilk defe muellifin 1927 ci ilde capdan cixmis Elemden neseye adli seirler kitabina daxil edilmisdir Bundan sonra Eliaga Kurcayli Eli Saleddin Memmed Rahim Mensur Vekilov Mustafa Iskenderzade Yusif Hesenbey Nebi Xezri Mahir Qarayev Vilayet Rustemzade Refiq Zeka Fikret Qoca Eldar Baxis Rauf Seferov Oqtay Rza Sevinc Heyderova Nusret Qurbanov Ramiz Rovsen Gunel Movlud ve Isaxan Isaxanli Yesenine seirler hesr etmisler Merdakanda Yeseninin xatire muzeyi RedakteYeseninin Azerbaycanla bagliligi dovlet seviyyesinde de oz layiqli qiymetini almisdir Bele ki Azerbaycan KP MK Burosunun 1 avqust 1974 cu il tarixli qerari esasinda Azerbaycan SSR EA RH nin 1 aprel 1975 ci il tarixli 22 sayli serencami bend 9 ile Merdekanda Yeseninin yasadigi evde onun xatire muzeyi otaq muzey yaradilmisdir Muzeyin yerlesdiyi yer 1895 1920 ci illerde neft milyoncusu Murtuza Muxtarovun sexsi bag evi olub Muzey 1975 ci il oktyabrin 3 de Yeseninin anadan olmasinin 80 illiyi munasibetile fealiyyete baslamisdir Muzeyin yerlesdiyi kuce de sairin adini dasiyir Muzeyin unvani Merdekan S Yesenin kucesi 89 Bu muzey Yeseninin Rusiyadan kenarda fealiyyete baslayan ilk resmi xatire muzeyidir Her il oktyabrin 3 de Yeseninin dogum gununde burada yeseninseverler yigisir sairin seirleri oxunur boyuk sair xos sozlerle anilir 90 ci illerde muzeyin fealiyyeti dayandirilmis ve texminen 8 il muddetinde muzey fealiyyet gostermemisdir Nehayet Azerbaycan EA RH nin 24 iyul 1998 ci il tarixli 71 sayli serencami ile muzeyin fealiyyeti berpa edilmisdir Muzeydeki ekspozisiyalara esas etibarile sairin eserleri onun haqqinda yazilmis kitablar qezet meqaleleri fotosekiller ona hesr edilmis resm eserleri sairin bustleri ve s daxildir Yeseninin Merdekandaki xatire muzeyi Nizami Gencevi adina Milli Azerbaycan Edebiyyati Muzeyinin filialidir Edebiyyat RedakteEsenin S A Polnoe sobranie sochinenij V 7 mi tomah Glavnyj redaktor Yu L Prokushev Moskva Nauka Golos 1995 2001 Isaxanli I A Seir gulustaninin tekrarolunmaz ciceyi Serqey Yesenin Baki Xezer Universitesi Nesriyyati 2010 372 seh Isahanly I A Nezadarom emu mignuli ochi Esenin v Baku Baku Izdatelstvo Hazar Universiteti 2012 373 str Istinadlar Redakte 1 2 3 4 Esenin Sergej Aleksandrovich rus Pisateli sovremennoj epohi Bio bibliograficheskij slovar russkih pisatelej XX veka pod red B P Kozmin Moskva 1928 T 1 S 124 127 287 s 1 2 Great Russian Encyclopedia rus Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2004 ISBN 978 5 85270 320 0 1 2 The Fine Art Archive 2003 L E Esenin Literaturnaya enciklopediya rus Kommunisticheskaya akademiya Bolshaya rossijskaya enciklopediya Hudozhestvennaya literatura 1929 T 4 1 2 Gajsaryan S Z Gajsaryan S Z Esenin Kratkaya literaturnaya enciklopediya rus Moskva Sovetskaya enciklopediya 1962 T 2 1 2 Marchenko A M Esenin Sergej Aleksandrovich Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorova 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1972 T 9 Evklid Ibsen S 99 100 Almaniya Milli Kitabxanasi Berlin Dovlet Kitabxanasi Bavariya Dovlet Kitabxanasi Avstriya Milli Kitabxanasi Record 118638947 Umumi tenzimleme nezareti GND 2012 2016 Arxivlenmis suret 2018 02 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 18 Sergey Yeseninin anadan olmasinin 100 illik yubileyinin kecirilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin 1 sentyabr 1995 ci il tarixli Qerari anl az saytiXarici kecidler RedakteIsaxan Isaxanli Seir gulustaninin tekrarolunmaz ciceyi Serqey Yesenin Xezer Universitesi Nesriyyati Baki sentyabr 2010 372 seh Znakomyj vash Sergej Esenin Menbe https az wikipedia org w index php title Sergey Yesenin amp oldid 5979580, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.