Bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyaya kömək edə bilərsiniz. Əgər mümkündürsə, daha dəqiq bir şablondan istifadə edin. Bu məqalə sonuncu dəfə 46 gün əvvəl TexnoBot tərəfindən redaktə olunub. (Yenilə)
Barbarlarla birgə mübarizə anlaşmasına görə Bizans sasanilərə pul dotasiyası ödəyirdi. Bizansın dotasiyanı verməkdən sonrakı imtinası 502-506-cı illər müharibəsi üçün bəhanə oldu. 502-ci ildə böyük Sasani ordusu Şərqi Anadoluya və Mesopotamiyaya daxil oldu. Lakin hunların 506 da Qafqaza müdaxiləsi sasaniləri-Bizansla anlaşma bağlamağa məcbur etdi. VI əsrin 20-ci illərində ölkələr dövlətlər arasındakı mübarizənin əsas meydanı sasanilərdən asılı İberiya(Şərqi Gürcüstan) və Lazika(Eqresi-Qərb Gürcüstan) oldu. Iberiyada (337) və Lazikada (522) xristianlığın rəsmi din kimi qəbul edilməsi, onların atəşpərəst sasanilərlə münasibətlərini daha da korladı.
527-532-ci illər müharibəsi. I Xosrovun islahatları
Bizansın İberiyaya yardımı yeni müharibəyə gətirdi 527-532. 528-ci ildə İberiyada möhkəmlənən sasanilər, Lazikanı tutmaq üçün qoşun göndərdi, lakin bizanslıların və lazların birləşmiş qüvvələri tərəfindən dəf edildilər. 530-ci ildə Mesopotamiyada Dara şəhəri(indikiQara-Daraşəhəri) yaxınlığında tərəflər arasında böyük vuruşma baş verdi. Velisarinin komandanlığı altında 25 minlik bizanslı ordusu, şəhərin cənub darvazalarından "atılan daş məsafəsində" mövqe tutdu. 40 minlik sasanilər ordusu Daraya cənubdan yaxınlaşdı və bizanslıların mövqelərindən 3,5 km. məsafədə düşərgə saldılar. Müdafiyə döyüşü zamanı Velisari hucum etmiş sasaniləri məğlubiyyətə uradtı(sasanilər 5 min adam itirdi). Bu döyüşdən sonra müharibə kiçik toqquşmalar formasında davam edirdi. Sülh ancaq 532-ci ildə bağlandı. Daradakı döyüşdə bizanslı piyadaları döyüş srıalarının əsasını təşkil edirdi və ancaq sığınacalaqrdan sapan silahlardan istifadə edirdi. Döyüşün taleyini, əkshucumlar üçün nəzərədə tutulmuş atlı oxçular həll etdi. 531-579-ci illərdə Sasani taxtında I Xosrov Ənuşirəvan otururdu. O bir sıra islahat, o cümlədən hərbi, keçirdi. Yığma qoşundan başqa, orta və xırda mülkədarlardan ibarət daimi qoşun yaratdı. Əsas qoşun növü suvarilər sayılırdı, piyadalar əvvəlki tək yardımçı qüvvə idilər. İslahat zirehli suvari və piyadalardan ibarət nizami qoşun yaratmaq cəhdi idi. O şah hakimiyyətinin və mərkəzi hökumətin güclənməsinə gətirdi. VI əsrdə Bizans ordusunun tutarlı hissəsi muzdlulardan ibarət idi. VII əsrdə Bizansda, sosial-iqtisadi quruluşda baş verən köklü çevriliş (quldarlıq istehsal üsulunun süqutu və feodalizm əsnasının başlaması), bizanslı ordunun təşkilində və komplektləşməsində dəyişikliklərə gətirdi. İcma-kəndlisinin əsas mükələfiyətlərindən bir hərbi mükəlləfiyət oldu. Sasanilərin Lazikanı işğal edib Qara dəniz sahilinə çıxmaq və Bizansa təhlükə yaratmaq cəhdləri dəfələrlə lakin hər dəfə uğursuz təkrarlanmışdı. 562-ci ildə Dara şəhərində Sasanilər və Bizans 50 illik "əbədi sülh" bağladılar. Sasanilər özlərinə Svanetini saxlayaraq, Bizansa Lazikanı güzəştə getdilər. Sasanilərin 570-ci ildə Yəməni tutması və oradan bizanslıların müttəfiqi olan həbəşlərin sıxışdırması, bizanslılarla ittifqada olan xəzərlərin və başqa türklərin şimaldan hucumları, yeni Bizans-Sasani müharibəsinə gətirdi.
572-591 illər müharibəsi
590-cı ilin əvvəlində İberiya qoşunu Qafqaz Albaniyasını tutdu. Şimali Qafqazda sasanilərlə xəzərlərin genişlənən hərbi əməliyatlarına, xəzərlərin müttəfiqi kimi Bizans da qoşuldu. 590-cı ilin sonunda Bəhram Çubinin başçılığı altında Sasanilərin qoşunu Şimali Qafqazda xəzərləri darmadağın etdi və Svanetiyə, Albaniyaya daxil oldu, lakin Araz çayı üzərində sərkərdə Romanın başçılığı ilə bizanslı ordu tərəfindən darmadağın edildi. Müharibə 591-ci ildə Ktesifonda(Mədain)sülh müqaviləsi ilə bitdi. Bu sazişə görə Sasanilər Bizansa əvvəlki illərdə tutduğu Mesopotamiyadakı və Cənubi Qafqazdaki ərazilərini özünə qaytardı.
602-629 illər müharibəsi
602-629 illər müharibəsi II Xosrov tərəfindən, imperator Mavrikinin öldürülməsinin qisasının(onun öldürülməsinin səbəbkarı) imperator Fokadan almaq bəhanəsi ilə başlanmışdı. 13 il ərzdində II Xosrov Mesopotamiyanı, Suriyanı, Kirenaikanı və nəhayət bütün Kiçik Asiyanı işğal etdi. 614-cü ildə sasanilərin ordusu Afrikada peyda oldu və Aşağı Misiri zəbt etdi. 622-ci ildə donanmasının üstünlüyündən istifadə edən imperator İrakli(610-635) Konstantinopoldan qoşunu Kilikiyadakı İskəndəruna(Aleksandriyaya) ötürüb onu İss şəhəri yaxınlığında möhkəmləndirilmiş düşərgəyə yerləşdirdi. Bizanslılara qarşı II Xosrov Sərbarın başçılığı altında böyük ordu göndərdi. Bu ordu bizanslıları Tavr dağlarında mühasirəyə aldı. Ancaq İrakli qoşunla birlikdə çətinkeçilən cığırlarla dağlardan keçərək, iranlıların arxasında peyda oldu, onların aryerqardını məğlub etdi, sonra, özünü geriyə çəkilən kimi göstərərək, iranlı ordusunu ona sərf etməyən əraziyə çəkdi və döyüşə cəlb edib tamamilə darmadağın etdi. Qoşunu varlı Kappadokiyada Qalis(Qızıl-İrmak)çayı qırağında qoyaraq İrakli Konstantinopola əlavə qoşun yığmaq üçün qayıtdı. 623-cü ilin yazında 5 min qoşunu ilə o (Trapezunda)Trabzona, oradan Kappadokiyadakı bizanslı ordusuna təhlükə törədən Sərbarın və Saisin sasanilərin ordunusunun arxasına zərbə endirmək üçün, istiqamətləndi. Cəsarətli manevr nəticəsində sasanilərin ordusu geri çəkilməli oldu; İraklinin qoşunu Kappadokiyadaki bizanslı qoşunları ilə birləşdi. İranlıları sıxışdıraraq, İrakli Qara dənizdən Xəzər dənizinəcən bütün xristian əhalini silaha sarılmağa çağırdı. Əsaslı qüvvə toplayaraq İrakli qərbdən Araz çayına qədər olan ərazini işğal etdi, və yaxınlığında Xosrovun 40 minlik ordusu cəmləşən, Qazaka (Marağa) tərəf yollandı. Bizanslıların yaxınlaşdığını eşidən sasanilər ordusu ölkənin daxilinə çəkildi. Rəqibi təqib edərək İrakli Qazakanı ələ keçirdi və sasanilərin ordusunu ağır məğlubiyətə uğratdı. Xəzərin sahlində Şirvana çataraq İrakli qoşunları ilə qışlağa hazırlaşdı. 624-626-cı illərdə Sasani ordusu itirdikləri əraziləri qaytarmağa cəhd etdi, ama uğur qazana bilmədi. 12 dekabr 627-ci ildə Dəclə çayının sahilində Nineviyanın qalıqları yaxınlığında, qanlı vuruşma baş verdi. Sasanilər darmadağın edildi. 628-ci ildə II Xosrovun sui-qəsdçilər tərəfindən öldrülməsindən sonra, (sui-qəsdin təşkilatçısı) onun oğlu II Qubad Şiruye 629-cu ildə Bizansla sülh bağladı. Bu sülhə görə o Bizansa atası II Xosrovun zamanında sasanilərin Asiyada və Misirdə tutduğu bütün əraziləri qaytardı.
Əhəmiyyəti
Bizans-Sasani müharibələrinin nəticəsində Bizansın dövləti genişləndi, Sasanilər və Bizans dövlətlərinin feodalizmə keçidi sürətləndi. Müharibə muzdlu qoşunun feodal qoşunla əvəz olunmasına gətirdi, mühasirə silahları yayılmağa başladı. Müharibələr hər iki dövləti zəiflədərək, onların ərəb istilalarına müqavimət gücünü azaltdı. Sasanilər ordusu müharibədə, sıx səflərlə savaşan bizanslılarla yaxın döyüşlərdən qaçaraq, səpələnmiş halda sapan silahlardan(yay-ox, nizə) istifadə edirdilər. Buna uyğun olaraq bizanslılar da ordularında yay-ox, katapult, ballistlərdan daha geniş istifadə etməyə başladılar. Bu qoşun növləri leqion la birlikdə hərəkət edirdi. Hər leqiona çayları keçmək üçün qayıqlarla və mühasirə ləvazimatları ilə təmin olunmuş ponton(körpü) ekipajı əlavə edilirdi. Bizanslılar tez-tez səngərlərdən, torpaq istehkamlardan, xəndəklərdən, taxta qüllələrdən istifadə edirdilər.
Mənbə
Военная энциклопедия в 8 томах, т. 3 "Д" -квартирьер. Москва военное издательство 1995 səh. 377
Avqust 01, 2021
bizans, sasani, müharibələri, viii, əsrlər, məqalə, qaralama, halındadır, məqaləni, redaktə, edərək, vikipediyaya, kömək, edə, bilərsiniz, əgər, mümkündürsə, daha, dəqiq, şablondan, istifadə, edin, məqalə, sonuncu, dəfə, gün, əvvəl, texnobot, tərəfindən, redak. Bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyaya komek ede bilersiniz Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Bu meqale sonuncu defe 46 gun evvel TexnoBot terefinden redakte olunub Yenile Bu meqalenin metnini Azerbaycan diline uygunlasdirmaq lazimdir Meqalede cumle quruluslarindaki yanlisliqlari ve orfoqrafik sehvleri duzeltdikden sonra qaralama az sablonunu silmeyi unutmayin On Asiyada agaliq ugrunda muharibe Esasen Mesopotamiyada Cenubi Qafqazda Kicik Asiyada Simal Serqi Afrikada aparilirdi Mundericat 1 502 506 ci iller muharibesi 2 527 532 ci iller muharibesi I Xosrovun islahatlari 3 572 591 iller muharibesi 4 602 629 iller muharibesi 5 Ehemiyyeti 6 Menbe502 506 ci iller muharibesi RedakteBarbarlarla birge mubarize anlasmasina gore Bizans sasanilere pul dotasiyasi odeyirdi Bizansin dotasiyani vermekden sonraki imtinasi 502 506 ci iller muharibesi ucun behane oldu 502 ci ilde boyuk Sasani ordusu Serqi Anadoluya ve Mesopotamiyaya daxil oldu Lakin hunlarin 506 da Qafqaza mudaxilesi sasanileri Bizansla anlasma baglamaga mecbur etdi VI esrin 20 ci illerinde olkeler dovletler arasindaki mubarizenin esas meydani sasanilerden asili Iberiya Serqi Gurcustan ve Lazika Eqresi Qerb Gurcustan oldu Iberiyada 337 ve Lazikada 522 xristianligin resmi din kimi qebul edilmesi onlarin atesperest sasanilerle munasibetlerini daha da korladi 527 532 ci iller muharibesi I Xosrovun islahatlari RedakteBizansin Iberiyaya yardimi yeni muharibeye getirdi 527 532 528 ci ilde Iberiyada mohkemlenen sasaniler Lazikani tutmaq ucun qosun gonderdi lakin bizanslilarin ve lazlarin birlesmis quvveleri terefinden def edildiler 530 ci ilde Mesopotamiyada Dara seheri indikiQara Daraseheri yaxinliginda terefler arasinda boyuk vurusma bas verdi Velisarinin komandanligi altinda 25 minlik bizansli ordusu seherin cenub darvazalarindan atilan das mesafesinde movqe tutdu 40 minlik sasaniler ordusu Daraya cenubdan yaxinlasdi ve bizanslilarin movqelerinden 3 5 km mesafede duserge saldilar Mudafiye doyusu zamani Velisari hucum etmis sasanileri meglubiyyete uradti sasaniler 5 min adam itirdi Bu doyusden sonra muharibe kicik toqqusmalar formasinda davam edirdi Sulh ancaq 532 ci ilde baglandi Daradaki doyusde bizansli piyadalari doyus srialarinin esasini teskil edirdi ve ancaq siginacalaqrdan sapan silahlardan istifade edirdi Doyusun taleyini ekshucumlar ucun nezerede tutulmus atli oxcular hell etdi 531 579 ci illerde Sasani taxtinda I Xosrov Enusirevan otururdu O bir sira islahat o cumleden herbi kecirdi Yigma qosundan basqa orta ve xirda mulkedarlardan ibaret daimi qosun yaratdi Esas qosun novu suvariler sayilirdi piyadalar evvelki tek yardimci quvve idiler Islahat zirehli suvari ve piyadalardan ibaret nizami qosun yaratmaq cehdi idi O sah hakimiyyetinin ve merkezi hokumetin guclenmesine getirdi VI esrde Bizans ordusunun tutarli hissesi muzdlulardan ibaret idi VII esrde Bizansda sosial iqtisadi qurulusda bas veren koklu cevrilis quldarliq istehsal usulunun suqutu ve feodalizm esnasinin baslamasi bizansli ordunun teskilinde ve komplektlesmesinde deyisikliklere getirdi Icma kendlisinin esas mukelefiyetlerinden bir herbi mukellefiyet oldu Sasanilerin Lazikani isgal edib Qara deniz sahiline cixmaq ve Bizansa tehluke yaratmaq cehdleri defelerle lakin her defe ugursuz tekrarlanmisdi 562 ci ilde Dara seherinde Sasaniler ve Bizans 50 illik ebedi sulh bagladilar Sasaniler ozlerine Svanetini saxlayaraq Bizansa Lazikani guzeste getdiler Sasanilerin 570 ci ilde Yemeni tutmasi ve oradan bizanslilarin muttefiqi olan hebeslerin sixisdirmasi bizanslilarla ittifqada olan xezerlerin ve basqa turklerin simaldan hucumlari yeni Bizans Sasani muharibesine getirdi 572 591 iller muharibesi Redakte590 ci ilin evvelinde Iberiya qosunu Qafqaz Albaniyasini tutdu Simali Qafqazda sasanilerle xezerlerin genislenen herbi emeliyatlarina xezerlerin muttefiqi kimi Bizans da qosuldu 590 ci ilin sonunda Behram Cubinin basciligi altinda Sasanilerin qosunu Simali Qafqazda xezerleri darmadagin etdi ve Svanetiye Albaniyaya daxil oldu lakin Araz cayi uzerinde serkerde Romanin basciligi ile bizansli ordu terefinden darmadagin edildi Muharibe 591 ci ilde Ktesifonda Medain sulh muqavilesi ile bitdi Bu sazise gore Sasaniler Bizansa evvelki illerde tutdugu Mesopotamiyadaki ve Cenubi Qafqazdaki erazilerini ozune qaytardi 602 629 iller muharibesi Redakte 602 629 iller muharibesi II Xosrov terefinden imperator Mavrikinin oldurulmesinin qisasinin onun oldurulmesinin sebebkari imperator Fokadan almaq behanesi ile baslanmisdi 13 il erzdinde II Xosrov Mesopotamiyani Suriyani Kirenaikani ve nehayet butun Kicik Asiyani isgal etdi 614 cu ilde sasanilerin ordusu Afrikada peyda oldu ve Asagi Misiri zebt etdi 622 ci ilde donanmasinin ustunluyunden istifade eden imperator Irakli 610 635 Konstantinopoldan qosunu Kilikiyadaki Iskenderuna Aleksandriyaya oturub onu Iss seheri yaxinliginda mohkemlendirilmis dusergeye yerlesdirdi Bizanslilara qarsi II Xosrov Serbarin basciligi altinda boyuk ordu gonderdi Bu ordu bizanslilari Tavr daglarinda muhasireye aldi Ancaq Irakli qosunla birlikde cetinkecilen cigirlarla daglardan kecerek iranlilarin arxasinda peyda oldu onlarin aryerqardini meglub etdi sonra ozunu geriye cekilen kimi gostererek iranli ordusunu ona serf etmeyen eraziye cekdi ve doyuse celb edib tamamile darmadagin etdi Qosunu varli Kappadokiyada Qalis Qizil Irmak cayi qiraginda qoyaraq Irakli Konstantinopola elave qosun yigmaq ucun qayitdi 623 cu ilin yazinda 5 min qosunu ile o Trapezunda Trabzona oradan Kappadokiyadaki bizansli ordusuna tehluke toreden Serbarin ve Saisin sasanilerin ordunusunun arxasina zerbe endirmek ucun istiqametlendi Cesaretli manevr neticesinde sasanilerin ordusu geri cekilmeli oldu Iraklinin qosunu Kappadokiyadaki bizansli qosunlari ile birlesdi Iranlilari sixisdiraraq Irakli Qara denizden Xezer denizinecen butun xristian ehalini silaha sarilmaga cagirdi Esasli quvve toplayaraq Irakli qerbden Araz cayina qeder olan erazini isgal etdi ve yaxinliginda Xosrovun 40 minlik ordusu cemlesen Qazaka Maraga teref yollandi Bizanslilarin yaxinlasdigini esiden sasaniler ordusu olkenin daxiline cekildi Reqibi teqib ederek Irakli Qazakani ele kecirdi ve sasanilerin ordusunu agir meglubiyete ugratdi Xezerin sahlinde Sirvana cataraq Irakli qosunlari ile qislaga hazirlasdi 624 626 ci illerde Sasani ordusu itirdikleri erazileri qaytarmaga cehd etdi ama ugur qazana bilmedi 12 dekabr 627 ci ilde Decle cayinin sahilinde Nineviyanin qaliqlari yaxinliginda qanli vurusma bas verdi Sasaniler darmadagin edildi 628 ci ilde II Xosrovun sui qesdciler terefinden oldrulmesinden sonra sui qesdin teskilatcisi onun oglu II Qubad Siruye 629 cu ilde Bizansla sulh bagladi Bu sulhe gore o Bizansa atasi II Xosrovun zamaninda sasanilerin Asiyada ve Misirde tutdugu butun erazileri qaytardi Ehemiyyeti RedakteBizans Sasani muharibelerinin neticesinde Bizansin dovleti genislendi Sasaniler ve Bizans dovletlerinin feodalizme kecidi suretlendi Muharibe muzdlu qosunun feodal qosunla evez olunmasina getirdi muhasire silahlari yayilmaga basladi Muharibeler her iki dovleti zeiflederek onlarin ereb istilalarina muqavimet gucunu azaltdi Sasaniler ordusu muharibede six seflerle savasan bizanslilarla yaxin doyuslerden qacaraq sepelenmis halda sapan silahlardan yay ox nize istifade edirdiler Buna uygun olaraq bizanslilar da ordularinda yay ox katapult ballistlerdan daha genis istifade etmeye basladilar Bu qosun novleri leqion la birlikde hereket edirdi Her leqiona caylari kecmek ucun qayiqlarla ve muhasire levazimatlari ile temin olunmus ponton korpu ekipaji elave edilirdi Bizanslilar tez tez sengerlerden torpaq istehkamlardan xendeklerden taxta qullelerden istifade edirdiler Menbe RedakteVoennaya enciklopediya v 8 tomah t 3 D kvartirer Moskva voennoe izdatelstvo 1995 seh 377Menbe https az wikipedia org w index php title Bizans Sasani muharibeleri VII VIII esrler amp oldid 5992728, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
