fbpx
Wikipedia

Rəhmanqul Xan

Rəhmanqul Xan və ya Hacı Rəhman Qul Qutlu (1913, Rusiya imperiyası6 avqust 1990(1990-08-06), Türkiyə) — Kiçik Pamirdəki Cənubi Türkistandakı (indiki Əfqanıstanın şimal hissəsi) qırğızların xanı (1949-1978).

Rəhmanqul Xan
Doğum tarixi 1913
Doğum yeri
Vəfat tarixi 6 avqust 1990(1990-08-06)
Vəfat yeri

Həyatı

Caparqul oğlu Rəhmanqul Tacikistanın Murqab bölgəsində (başqa bir məlumata görə, cənubi Qırğızıstandakı Çon Alay bölgəsində) 1913-cu ilin avqust ayında anadan olmuşdur. Atası Caparqul bir zamanlar Xokand xanı olmuş Xudayarın minbaşısı olmuşdur. Qırğızların Teyit adlı boyuna mənsub olmuşdur.

Caparqulun Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Əfqanıstana köçdüyü bildirilir. 1938-ci ildə Rəhmanqul Əfqanıstandakı qırğızların xanı elan edildi. 1948-ci ildə xanlıqdan əl çəkib Pamir bölgəsinə keçmişdir. İki il sonra Çinin kommunist rejimi qurulduqdan sonra, əfqan Pamiri bölgəsinə geri dönmüşdür. Pakistana çatdıqda Bin-Təkə adlı yerdə Çin sərhəd qoruyucularını öldürmüş, silahlarını alıb Pamir bölgəsinə keçmişdir.

Əfqanıstanın dövlət rəhbəri Zakir şah onu əz ətrafına çəkmiş və qırğızları onu təzədən xan seçmişdirlər. 1964-cü ildə Rəhmanqul əfqna parlamenti olan Loya Cırqada millət vəkili və parlamentin rəhbəri olmuşdur. 1978-ci ildə Əfqanıstanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra (aprel inqilabı), sovetlərin artan hakimiyyətindən qaçaraq Pamirdəki xalqı ilə birlikdə Pakistana köçmüşdür. Pakistanın Gilgit vadisinin isti və nəmli havası qırğızlara problemlər yaratmış və bir çox qırğız müxtəlif xəstəliklərdə həyatını itirmişdir. Bəzi məlumatlara görə, Rəhmanqul Xan bu dövrdə qırğızları ABŞ-ın Alyaska bölgəsində yerləşdirilməsini təklif etmişdir.

1982-ci ilin avqist ayında Rəhmanqul 293 ailəlik (1138 nəfər) qırğızla Türkiyənin Adana bölgəsinə gəlmiş və Rəhmanqul bu zaman Türkiyə rəsmilərindən soyuq ərazilər istəmişdir. Bundan sonra Vanın Qaragündüz kəndinə müvəqqəti olaraq yerləşdirilmiş, ardıyca da Vanın Ərciş bölgəsinə bağlı kəndə yelrəşdirilmişdirlər. Bu kənd indi özlərinin verdikləri adla Ulupamir adlandırılır və Van gölünün şimalında yerləşir.

Türkiyəyə gəlməyən qırğız ailələri Pakistanda qalmış və ya Əfqanıstan Pamirinə geri dönmüşdürlər. Fransız türkoloq və qırğızşünas Remi Dor kimi araşdırmaçılar Rəhmanqulun elmli, ağıllı siyasətçi olduğunu bildirirlər.

Həmçinin bax

Əlavə ədəbiyyat

  • Реми Дор. Рахманкул - Памирдин акыркы ханы. - Париж: Мишел де Мол басмасы, 2015. (французча).
  • Бейше Урстанбеков, Тынчтыкбек Чороев. Кыргыз тарыхы: Кыскача энциклопедиялык сөздүк. Фрунзе, Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы редакциясы. 1990. -

ISBN 5-89750-028-2. Жалпы көлөмү – 288 бет.

  • M. N. Shahrani, The Kirghiz and Wakhi of Afghanistan: Adaptation to Closed Frontiers (Seattle: University of Washington University Press, 1979).
  • Remy Dor, Si tu me dis chante! chante!....: Documents pour servir a la connaissance et l'etude de la tradition orale des Kirghiz du Pamir Afghan (Paris, 1981).
  • Remy Dor, "Orature du Nord-est Afghan: Les Kirghiz du Pamir" Turcica Vol VIII (1976).
  • M. N Shahrani, "Afghanistan's Kirghiz in Turkey" Cultural Survival Vol VIII, No. 1 (1983);
  • Deborah Denker, "The Last Migration of the Kirghiz of Afghanistan" Central Asian Survey Vol. II No. 3 (1983).

İstinadlar

  1. "Рахманкул хан". cribs.me. 23 iyun 2020 tarixində .
  2. "Афганские кыргызы". 24 iyun 2020 tarixində .
  3. "В поисках киргизов Афганистана". 24 iyun 2020 tarixində .
  4. H.B. Paksoy. "OBSERVATIONS AMONG KIRGHIZ REFUGEES FROM THE PAMIRS OF AFGHANISTAN SETTLED IN THE TURKISH REPUBLIC". vlib.iue.it. 24 iyun 2020 tarixində .
  5. "Рахманкул хандын өмүр баяны Францияда жарык көрдү". azattyk.org. 24 iyun 2020 tarixində .

rəhmanqul, hacı, rəhman, qutlu, 1913, rusiya, imperiyası, avqust, 1990, 1990, türkiyə, kiçik, pamirdəki, cənubi, türkistandakı, indiki, əfqanıstanın, şimal, hissəsi, qırğızların, xanı, 1949, 1978, doğum, tarixi, 1913doğum, yeri, rusiya, imperiyasıvəfat, tarixi. Rehmanqul Xan ve ya Haci Rehman Qul Qutlu 1913 Rusiya imperiyasi 6 avqust 1990 1990 08 06 Turkiye Kicik Pamirdeki Cenubi Turkistandaki indiki Efqanistanin simal hissesi qirgizlarin xani 1949 1978 1 Rehmanqul XanDogum tarixi 1913Dogum yeri Rusiya imperiyasiVefat tarixi 6 avqust 1990 1990 08 06 Vefat yeri Turkiye Mundericat 1 Heyati 2 Hemcinin bax 3 Elave edebiyyat 4 IstinadlarHeyati RedakteCaparqul oglu Rehmanqul Tacikistanin Murqab bolgesinde basqa bir melumata gore cenubi Qirgizistandaki Con Alay bolgesinde 1913 cu ilin avqust ayinda anadan olmusdur Atasi Caparqul bir zamanlar Xokand xani olmus Xudayarin minbasisi olmusdur Qirgizlarin Teyit adli boyuna mensub olmusdur 2 3 Caparqulun Sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra Efqanistana kocduyu bildirilir 1938 ci ilde Rehmanqul Efqanistandaki qirgizlarin xani elan edildi 4 1948 ci ilde xanliqdan el cekib Pamir bolgesine kecmisdir Iki il sonra Cinin kommunist rejimi qurulduqdan sonra efqan Pamiri bolgesine geri donmusdur Pakistana catdiqda Bin Teke adli yerde Cin serhed qoruyucularini oldurmus silahlarini alib Pamir bolgesine kecmisdir Efqanistanin dovlet rehberi Zakir sah onu ez etrafina cekmis ve qirgizlari onu tezeden xan secmisdirler 1964 cu ilde Rehmanqul efqna parlamenti olan Loya Cirqada millet vekili ve parlamentin rehberi olmusdur 1978 ci ilde Efqanistanda sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra aprel inqilabi sovetlerin artan hakimiyyetinden qacaraq Pamirdeki xalqi ile birlikde Pakistana kocmusdur Pakistanin Gilgit vadisinin isti ve nemli havasi qirgizlara problemler yaratmis ve bir cox qirgiz muxtelif xesteliklerde heyatini itirmisdir Bezi melumatlara gore Rehmanqul Xan bu dovrde qirgizlari ABS in Alyaska bolgesinde yerlesdirilmesini teklif etmisdir 1982 ci ilin avqist ayinda Rehmanqul 293 ailelik 1138 nefer qirgizla Turkiyenin Adana bolgesine gelmis ve Rehmanqul bu zaman Turkiye resmilerinden soyuq eraziler istemisdir Bundan sonra Vanin Qaragunduz kendine muveqqeti olaraq yerlesdirilmis ardiyca da Vanin Ercis bolgesine bagli kende yelresdirilmisdirler Bu kend indi ozlerinin verdikleri adla Ulupamir adlandirilir ve Van golunun simalinda yerlesir Turkiyeye gelmeyen qirgiz aileleri Pakistanda qalmis ve ya Efqanistan Pamirine geri donmusdurler Fransiz turkoloq ve qirgizsunas Remi Dor kimi arasdirmacilar Rehmanqulun elmli agilli siyasetci oldugunu bildirirler 5 Hemcinin bax RedakteVan qirgizlariTurkiyedeki qirgizlarQirgizlarOzbekistanli qirgizlarElave edebiyyat RedakteRemi Dor Rahmankul Pamirdin akyrky hany Parizh Mishel de Mol basmasy 2015 francuzcha Bejshe Urstanbekov Tynchtykbek Choroev Kyrgyz taryhy Kyskacha enciklopediyalyk sozdүk Frunze Kyrgyz Sovet Enciklopediyasynyn Bashky redakciyasy 1990 ISBN 5 89750 028 2 Zhalpy kolomү 288 bet M N Shahrani The Kirghiz and Wakhi of Afghanistan Adaptation to Closed Frontiers Seattle University of Washington University Press 1979 Remy Dor Si tu me dis chante chante Documents pour servir a la connaissance et l etude de la tradition orale des Kirghiz du Pamir Afghan Paris 1981 Remy Dor Orature du Nord est Afghan Les Kirghiz du Pamir Turcica Vol VIII 1976 M N Shahrani Afghanistan s Kirghiz in Turkey Cultural Survival Vol VIII No 1 1983 Deborah Denker The Last Migration of the Kirghiz of Afghanistan Central Asian Survey Vol II No 3 1983 Istinadlar Redakte Rahmankul han cribs me 23 iyun 2020 tarixinde arxivlesdirilib Afganskie kyrgyzy 24 iyun 2020 tarixinde arxivlesdirilib V poiskah kirgizov Afganistana 24 iyun 2020 tarixinde arxivlesdirilib H B Paksoy OBSERVATIONS AMONG KIRGHIZ REFUGEES FROM THE PAMIRS OF AFGHANISTAN SETTLED IN THE TURKISH REPUBLIC vlib iue it 24 iyun 2020 tarixinde arxivlesdirilib Rahmankul handyn omүr bayany Franciyada zharyk kordү azattyk org 24 iyun 2020 tarixinde arxivlesdirilib Menbe https az wikipedia org w index php title Rehmanqul Xan amp oldid 5529212, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.