Vikipediya azad ensiklopediya Rus ədəbi dili tarixi rus ədəbi dilinin inkişaf mərhələlərini əhatə edən və dilin tarixi k

Vikipediya azad ensiklopediya Rus edebi dili tarixi rus edebi dilinin inkisaf merhelelerini ehate eden ve dilin tarixi koklerinden bugunku dovre qeder olan prosesleri eks etdiren bir movzudur Rus edebi dili texminen X esrden beri formalasmaga baslayib ve bu muddet erzinde bir cox sosial siyasi ve medeni amillerin tesiri ile deyisikliklere ugrayib Esas merheleleri span XIV esrin Novqorod usaqlari Kohne Novqorod dialektinde yazilmis agcaqayin qabigi mektublarini bir birine gonderecek qeder savadli idiler Kohne Slav dili dovru X XIV esrler Rus edebi dilinin esasi qedim slavyan dillerine dayanir X esrde xristianligin qebul edilmesi ile kohne slavyan kilse slavyan dili yazili dil kimi genis istifade olunmaga basladi ve dini edebiyyatin esasini teskil etdi Kohne Rus dovru XIV XVII esrler Bu dovrde rus dili artiq oz xususiyyetlerini formalasdirmaga basladi Merkezlesmis dovletlerin qurulmasi medeni ve siyasi elaqelerin artmasi ile dilin luget fondu ve qrammatikasi inkisaf etdi Meselen Moskva dialekti rus edebi dilinin esasini teskil etmeye basladi Yeni rus edebi dilinin yaranmasi XVIII esr Boyuk Pyotr dovrunde qerb olkelerine inteqrasiya ve modernlesme siyaseti aparildigi ucun rus dilinde deyisiklikler bas verdi Bu dovrde sairler yazicilar ve alimler rus diline yeni sozler ve ifadeler daxil ederek onun zenginlesmesine sebeb oldular M V Lomonosov kimi dilci ve yazicilar bu dilin esasini qoymaga basladilar XIX esrde klassik rus edebi dili Bu dovr rus edebi dilinin Qizil Dovru kimi taninir Aleksandr Puskin Nikolay Qoqol Lev Tolstoy ve Fyodor Dostoyevski kimi gorkemli yazarlar bu dovrde eserlerini yazaraq rus dilinin tekmillesmesine boyuk tesir gosterdiler Puskinin dili sade ve axici idi bu da onu genis oxucu kutlesine anlasiqli etdi Sovet dovru ve muasir rus dili XX esr ve sonraki dovr Sovet Ittifaqi dovrunde dil siyasi meqsedler ucun de istifade olunurdu bu sebebden dilin bezi istiqametlerde standarta salinmasi ve mueyyen deyisikliklere meruz qalmasi bas verdi Medeniyyetin yayilmasi tehsil seviyyesinin yukselmesi ile edebi dil genis kutleler terefinden menimsenildi Rus edebi dilinin tarixi onun tebii inkisaf yolu ile yanasi sosial siyasi ve medeni deyisikliklerden de tesirlenerek bugunku zengin ve ifadeli dil seviyyesine catmasina getirib cixardi Numuneler span Asagidaki hisseler edebi dilin inkisafini cox qisa sekilde tesvir edir Orfoqrafiya qismen modernlesdirilib Tercumeler edebi deyil mumkun qeder herfidir Aleksandr Puskin span Qis axsami ndan rus Zimnij vecher 1825 Muasir orfoqrafiya Burya mgloyu nebo kroet Vihri snezhnye krutya To kak zver ona zavoet To zaplachet kak ditya To po krovle obvetshaloj Vdrug solomoj zashumit To kak putnik zapozdalyj K nam v okoshko zastuchit Firtina semani qaranliga burudu Burulganli qar kulekleri ile Sonra bir heyvan kimi sesleyecek Sonra usaq kimi aglayacaq Sonra sokuk damda Birden saman xisilti verecek Gecikmis seyahetcinin yolu kimi Penceremiz doyulecek Muasir rus dili Puskinle baslayib o menada ki kilse slavyan dili ile rus dilinde danisiq dilinin kohne yuksek uslubu o qeder six birlesib ki mueyyen bir sozun ve ya ifadenin bir ve ya bir sozden digerinden qaynaqlandigini mueyyen etmek cetindir Fyodor Dostoyevski span Cinayet ve cezadan rus Prestuplenie i nakazanie 1866 Muasir orfoqrafiya V nachale iyulya v chrezvychajno zharkoe vremya pod vecher odin molodoj chelovek vyshel iz svoej kamorki kotoruyu nanimal ot zhilcov v S m pereulke na ulicu i medlenno kak by v nereshimosti otpravilsya k K nu mostu Iyulun evvelinde son derece isti bir vaxtda axsam saatlarinda bir genc S ci zolaqda kirayecilerden icareye goturduyu skafindan kuceye cixdi ve yavas yavas sanki qerarsiz olaraq K n korpusune yola dusdu XIX esrin nesri Arxaizmler yoxdur Avropa sintaksisi Istinadlar span Lopatin V V Uluhanov I S Vostochnoslavyanskie yazyki Russkij yazyk Yazyki mira Slavyanskie yazyki M 2005 448 450 ISBN 978 5 87444 216 3 Development of Tense and Aspect Systems Amsterdam Philadelphia John Benjamins Publishing Company 2022 12 ISBN 9789027257444 Matthews W K The structure and development of Russian First paperback Cambridge 2013 112 113 ISBN 9781107619395 Oekraiense taal Encarta Encyclopedie Winkler Prins holland Microsoft Corporation Het Spectrum 2002 T Kamusella The Politics of Language and Nationalism in Modern Central Europe Palgrave Macmillan UK 16 dekabr 2008 164 165 ISBN 978 0 230 58347 4 In order to emphasize the difference between Poland Lithuania s Ruthenian and Russia s Russian throughout the 18th century the official name of the Russian language was rossiiskii before being replaced through the adoption of the adjective russkii during the first decades of the 19th century Elana Goldberg Shohamy and Monica Barni Linguistic Landscape in the City Multilingual Matters 2010 ISBN 1847692974 p 139 The Grand Duchy of Lithuania adopted as its official language the literary version of Ruthenian written in Cyrillic and also known as Chancery Slavonic Virgil Krapauskas Nationalism and Historiography The Case of Nineteenth Century Lithuanian Historicism East European Monographs 2000 ISBN 0880334576 p 26 By the fifteenth and sixteenth centuries Chancery Slavonic dominated the written state language in the Grand Duchy of Lithuania Timothy Snyder The Reconstruction of Nations Poland Ukraine Lithuania Belarus 1569 1999 Yale University Press 2004 ISBN 030010586X p 18 Local recensions of Church Slavonic introduced by Orthodox churchmen from more southerly lands provided the basis for Chancery Slavonic the court language of the Grand Duchy Xarici kecidler span Russkij yazyk Onlajn enciklopediya Krugosvet rus Istifade tarixi 24 dekabr 2012 Rus diliTarixi Elifbasi islahatdan evvel orfoqrafiyasi Kateqoriya Rus diliGizli kateqoriyalar Phonos uzantisindan istifade eden sehifelerVikipediya Xarici kecidler sablonu bosdur