Rizaəddin bin Fəxrəddin və ya tam adı Rizaəddin bin Fəxrəddin bin Seyfəddin eş-Şirdanî (tat. Ризаэддин Фәхреддин; Kiçuçat, Samara, 12 yanvar 1858 – 1936) Rusiya imperiyası və Sovet İttifaqında yaşayan bir Tatar alimi və publisist idi.
Dini, siyasi və pedaqoji mövzularda yazdığı çoxsaylı əsərlər, Cədidizm hərəkatının bir parçası idi və yaradılan və nəşr etdiyi qəzet Şura, imperiyada müsəlmanlar üçün siyasi müzakirə üçün əhəmiyyətli bir yol oldu.
Həyatı
Rizaəddin bin Fəxrəddin Samaranın Kiçuçat kəndində molla ailəsində anadan olub. O, atasının rəhbərlik etdiyi kənddə Məktəbdə , daha sonra yaxınlıqdakı Şelçeli kəndindəki Mədrəsədə oxudu. 30 yaşında Molla oldu və İlbek kəndindəki mədrəsənın lideri oldu.
1891-ci ildə qazı seçildi, yəni Rusiyada müsəlmanlar üçün dini idarəetməyə (Sobranie) üzv oldu; bu səbəbdən agentliyin geniş arxivini idarə edəcəyi Ufa'da məkanına köçdü.
1905-ci il Rusiya inqilabı zamanı, O, Sobrani Müftilərinə geniş bir islahat proqramı təqdim etdi. Bu proqram digər məsələlərlə yanaşı agentliyin Qazaxıstan müsəlmanları üzərindəki məsuliyyətinin uzadılmasını da əhatə etmişdir. Rusiya hökuməti, bu mərkəzləşdirmənin müsəlmanlara gətirdiyi gücün gözlənilən mənfəəti səbəbindən proqramı rədd etdi.
1906-cı ildə Fəxrəddin dini vəzifəsindən təqaüdə çıxaraq Orenburqda Vaqt qəzetinin redaktoru oldu. İki ildən sonra Rusiya İmperiyasında Tatar qəzetlərinin ən uzun ömürlü şöbəsi olan Şura qəzetini dərc etməyə başladı. 1917-ci il inqilabından sonra, 1921-ci ildə yenidən dini bir vəzifəyə gəldi və 1936-cı ildə ölümünə qədər Rusiyanın Avropa bölgələrinin Müftisi idi. Sovetlərlə mümkün qədər əməkdaşlıq etməməyə çalışırdı.
Yaradıcılığı
Cədidizmin bir hissəsi olduğu üçün, Fəxrəddin işi bir çox digər cədidlər tərəfindən təsirləndi. Məsələn, bir müddət Şəhabəddin Mərcani mədrəsəsində oxudu və sonra Sankt-Peterburqda səfərdə siyasi fəal Cəmaləddin Əfqani ilə görüşdü. Misirli alim Məhəmməd Əbdühün bir başqa təsiri var idi. Fəxrəddin ərəb, fars, türk və rus dilində danışırdı. İsmayıl Qaspıralı tərəfindən bütün türk xalqları üçün ümumi dil olaraq elan edilmiş Türk dilindən istifadə edirdi, lakin Tatar dilinin linqvistik xüsusiyyətlərini saxlamışdı. Fəxrəddin həyatında 60-dan çox kitab yazan son dərəcə məhsuldar bir yazıçı idi.Article in the Oxford Dictionary of Islam Onun ən mühüm işi, Müsəlman dini rəhbərliyinin arxivində olduğu müddətdə yazdığı Orta Asiya alimlərinin (Asar və Meshhur Irler) bioqrafiyalarının iki cildlik bir nəşridir. İbn Rüşd (Averroes), İbn əl-Ərəbi, Əbu Hamid əl-Qəzali və İbn Teymiyyə kimi şəxslərin təsvirləri işi hələ də ən yaxşı mənbə olaraq qalır. O, Rusiyada müsəlmanların ümumi vəziyyətinə, pedaqoji işlərə və ya ictimai müzakirələrə (məsələn, qadınların təhsil və ailə siyasətinə dair) jurnalistik mətnləri, kitabları və yazıları dərc etmişdir. 1906-cı ildə nəşr olunan "Rusya Müsəlmanlarının ehtiyacları və onlar haqqında intikad" yazısı ilə Fəxrəddinin çox qeyri-müəyyən hesab edilən Rus hökmdarlarının Ulema islahatçı tələblərini tənqid edir. Azadə-Ayşə Rorliçin fikrincə, yoxsulluğun aradan qaldırılması üçün təhsilin əhəmiyyəti və İslamın və elmin bərqərar olma ehtimalı Fəxrəddinin dünyagörüşünün əsas hissəsidir. O həmçinin İbn Xəllikanın tarixi işlərini tənqid etdi və hökmdarların əməllərinə həsr olunan kitablarında və yazılarında "normal" müsəlmanların əməllərinə hörmət etməyə çalışdı.
Mahmud Tahir: Rizaeddin Fahreddin, in: Central Asian Survey (1989, Volume 8), p. 111-115.
Azade-Ayşe Rorlich: The Volga Tatars, Stanford 1986; p. 53-58.
Ahmet Kanlidere: Reform within Islam. The Tajdid and Jadid Movement among the Kazan Tatars (1809–1917), Istanbul 1997; p. 50-52.
Charles Kurzman: Modernist Islam, 1840–1940. A Sourcebook, New York 2002, p. 33.
Azade-Ayşe Rorlich: The Volga Tatars, Stanford 1986; p. 53-58.
Xarici keçidlər
Министерство образования и науки Республики Татарстан
September 01, 2022
rizaəddin, fəxrəddin, adı, seyfəddin, şirdanî, Ризаэддин, Фәхреддин, kiçuçat, samara, yanvar, 1858, 1936, rusiya, imperiyası, sovet, ittifaqında, yaşayan, tatar, alimi, publisist, doğum, tarixi, yanvar, 1859, 1859, vəfat, tarixi, aprel, 1936, 1936, yaşında, ap. Rizaeddin bin Fexreddin ve ya tam adi Rizaeddin bin Fexreddin bin Seyfeddin es Sirdani tat Rizaeddin Fәhreddin Kicucat Samara 12 yanvar 1858 1936 Rusiya imperiyasi ve Sovet Ittifaqinda yasayan bir Tatar alimi ve publisist idi Rizaeddin bin FexreddinDogum tarixi 4 yanvar 1859 1859 01 04 Vefat tarixi 11 aprel 1936 1936 04 11 77 yasinda ve ya 12 aprel 1936 1936 04 12 1 77 yasinda Vefat yeri Ufa Basqird MSSR RSFSR SSRIDefn yeri Ufa muselman qebiristanligi d Vetendasligi Rusiya imperiyasi SSRIIs yeri Huseyniyye d Tehsili medrese Vikianbarda elaqeli mediafayllarDini siyasi ve pedaqoji movzularda yazdigi coxsayli eserler Cedidizm herekatinin bir parcasi idi ve yaradilan ve nesr etdiyi qezet Sura imperiyada muselmanlar ucun siyasi muzakire ucun ehemiyyetli bir yol oldu Mundericat 1 Heyati 2 Yaradiciligi 3 Istinadlar 4 Xarici kecidlerHeyati RedakteRizaeddin bin Fexreddin Samaranin Kicucat kendinde molla ailesinde anadan olub O atasinin rehberlik etdiyi kendde Mektebde daha sonra yaxinliqdaki Selceli kendindeki Medresede oxudu 30 yasinda Molla oldu ve Ilbek kendindeki medresenin lideri oldu 1891 ci ilde qazi secildi yeni Rusiyada muselmanlar ucun dini idareetmeye Sobranie uzv oldu bu sebebden agentliyin genis arxivini idare edeceyi Ufa da mekanina kocdu 2 1905 ci il Rusiya inqilabi zamani O Sobrani Muftilerine genis bir islahat proqrami teqdim etdi Bu proqram diger meselelerle yanasi agentliyin Qazaxistan muselmanlari uzerindeki mesuliyyetinin uzadilmasini da ehate etmisdir Rusiya hokumeti bu merkezlesdirmenin muselmanlara getirdiyi gucun gozlenilen menfeeti sebebinden proqrami redd etdi 3 1906 ci ilde Fexreddin dini vezifesinden teqaude cixaraq Orenburqda Vaqt qezetinin redaktoru oldu 4 Iki ilden sonra Rusiya Imperiyasinda Tatar qezetlerinin en uzun omurlu sobesi olan Sura qezetini derc etmeye basladi 1917 ci il inqilabindan sonra 1921 ci ilde yeniden dini bir vezifeye geldi ve 1936 ci ilde olumune qeder Rusiyanin Avropa bolgelerinin Muftisi idi Sovetlerle mumkun qeder emekdasliq etmemeye calisirdi 5 Yaradiciligi RedakteCedidizmin bir hissesi oldugu ucun Fexreddin isi bir cox diger cedidler terefinden tesirlendi Meselen bir muddet Sehabeddin Mercani medresesinde oxudu ve sonra Sankt Peterburqda seferde siyasi feal Cemaleddin Efqani ile gorusdu Misirli alim Mehemmed Ebduhun bir basqa tesiri var idi Fexreddin ereb fars turk ve rus dilinde danisirdi Ismayil Qaspirali terefinden butun turk xalqlari ucun umumi dil olaraq elan edilmis Turk dilinden istifade edirdi lakin Tatar dilinin linqvistik xususiyyetlerini saxlamisdi Fexreddin heyatinda 60 dan cox kitab yazan son derece mehsuldar bir yazici idi Article in the Oxford Dictionary of Islam Onun en muhum isi Muselman dini rehberliyinin arxivinde oldugu muddetde yazdigi Orta Asiya alimlerinin Asar ve Meshhur Irler bioqrafiyalarinin iki cildlik bir nesridir Ibn Rusd Averroes Ibn el Erebi Ebu Hamid el Qezali ve Ibn Teymiyye kimi sexslerin tesvirleri isi hele de en yaxsi menbe olaraq qalir O Rusiyada muselmanlarin umumi veziyyetine pedaqoji islere ve ya ictimai muzakirelere meselen qadinlarin tehsil ve aile siyasetine dair jurnalistik metnleri kitablari ve yazilari derc etmisdir 1906 ci ilde nesr olunan Rusya Muselmanlarinin ehtiyaclari ve onlar haqqinda intikad yazisi ile Fexreddinin cox qeyri mueyyen hesab edilen Rus hokmdarlarinin Ulema islahatci teleblerini tenqid edir Azade Ayse Rorlicin fikrince yoxsullugun aradan qaldirilmasi ucun tehsilin ehemiyyeti ve Islamin ve elmin berqerar olma ehtimali Fexreddinin dunyagorusunun esas hissesidir 6 O hemcinin Ibn Xellikanin tarixi islerini tenqid etdi ve hokmdarlarin emellerine hesr olunan kitablarinda ve yazilarinda normal muselmanlarin emellerine hormet etmeye calisdi Istinadlar Redakte Library of Congress Authorities ing Library of Congress Mahmud Tahir Rizaeddin Fahreddin in Central Asian Survey 1989 Volume 8 p 111 115 Azade Ayse Rorlich The Volga Tatars Stanford 1986 p 53 58 Ahmet Kanlidere Reform within Islam The Tajdid and Jadid Movement among the Kazan Tatars 1809 1917 Istanbul 1997 p 50 52 Charles Kurzman Modernist Islam 1840 1940 A Sourcebook New York 2002 p 33 Azade Ayse Rorlich The Volga Tatars Stanford 1986 p 53 58 Xarici kecidler RedakteMinisterstvo obrazovaniya i nauki Respubliki Tatarstan Menbe https az wikipedia org w index php title Rizaeddin bin Fexreddin amp oldid 4705705, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
