Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Qlikemiya (yun. γλυκύς — "şirin" və αἷμα — "qan") — qlükozanın qanda tərkibi. Təxminən 4 qram qlükoza (sadə şəkər) 70 kq çəkisi olan bir insanın qanında daim olur.Orqanizm metabolik homeostazın bir hissəsi olaraq qanda qlükozanın səviyyəsini sıx şəkildə tənzimləyir.Qlükoza skelet əzələsi və qaraciyər hüceyrələrində glikogen kimi saxlanılır. Termini fransız fizioloqu Klod Bernard (1813–1878) tərəfindən təklif edilmişdir.
Fizioloji tənzimləməsi
| ]Qlikemiya bir sıra fizioloji proseslərlə idarə olunur. Qidadan asanlıqla həzm olunan karbohidratların (aşağı molekulyar çəki) mədə və bağırsaqlarda udulması və ya nişasta (polisaxaridlər) kimi digər qidalardan parçalanması səbəbindən qlükozanın səviyyəsi yeməkdən sonra yüksəlir. Qlükoza səviyyəsi katabolizm nəticəsində, xüsusən də temperaturun artması ilə, məşq zamanı, stress zamanı azalır.
Ölçü vahidi
| ]Qanda qlükozanın səviyyəsini iki yolla ölçürlər: Böyük Britaniya və Birlik ölkələrində (Avstraliya, Kanada, Hindistan və s.) və keçmiş SSRİ ölkələrində molyar konsentrasiya, mmol/l (litrdə millimol və ya millimolyar) ilə ölçülür qısaldılmış mM).). ABŞ, Almaniya, Yaponiya və bir çox başqa ölkələrdə kütlə konsentrasiyası mq/dl (desilitr üçün milliqram) ilə ölçülür.
C6H12O6 qlükozasının molekulyar çəkisi 180 olduğundan, iki vahid arasındakı fərq 18-dir, ona görə də 1 mmol/L qlükoza 18 mq/dL-ə bərabərdir.
Qanda qlükozanın səviyyəsinə təsir edən iki növ qarşılıqlı antaqonist metabolik hormonlar var:
- qanda qlükozanın səviyyəsini yüksəldən katabolik hormonlar (məsələn, qlükaqon, kortizol və katekolaminlər)
- qanda qlükozanın səviyyəsini aşağı salan anabolik hormon (insulin).
Normal dəyər diapazonu
| ]İnsanlarda
Normal diapazonlar laboratoriyadan laboratoriyaya bir qədər dəyişə bilər. Bir çox amillər insanın qanında şəkərin səviyyəsinə təsir göstərir. Qanda şəkərin tənzimlənməsinin homeostatik mexanizmi (qlükoza homeostazı kimi tanınır) normal işləyərkən şəkərin səviyyəsini 4,4–6,1 mmol/L (79–110 mq/dL) dar diapazona qaytarır (qanda qlükoza testi acqarna ölçülür).)
Şəkərli diabeti olmayan insanlar üçün qanda qlükozanın səviyyəsi (acqarnına ölçülür) 3,9–7,1 mmol/L (70–130 mq/dL) təşkil edir.
Heyvanlarda
Ümumiyyətlə, adi ev heyvanlarında qanda şəkərin diapazonu bir çox monoqastrik məməlilərə nisbətən aşağıdır. Lakin bu ümumiləşdirmə vəhşi heyvanlara və dəvələrə aid edilmir. Mq/dL-də serum (zərdab) qlükoza üçün istinad dəyərləri inəklər üçün 42–75, qoyunlar 44–81, keçilər 48–76, pişiklər 61–124, itlər 62–108, atlar 62–114, donuzlar 66–116, dovşanlar 75–155, lamalar üçün isə 90–140 arasındadır.Ağ balinalarda serumun (zərdab) qlükozada səviyyəsi 94–115 mq/dL arasında olduğu təxmin edilir.Suitilərdə serum qlükoza səviyyələri 4,9 ilə 12,1 mmol/L arasında dəyişir.
Həmçinin bax
| ]İstinadlar
| ]- Daly ME, Vale C, Walker M, Littlefield A, Alberti KG, Mathers JC. "Acute effects on insulin sensitivity and diurnal metabolic profiles of a high-sucrose compared with a high-starch diet" (PDF). The American Journal of Clinical Nutrition. 67 (6). iyun 1998: 1186–96. doi:10.1093/ajcn/67.6.1186. PMID 9625092.
- Wasserman DH. "Four grams of glucose". American Journal of Physiology. Endocrinology and Metabolism. 296 (1). yanvar 2009: E11–21. doi:10.1152/ajpendo.90563.2008. PMC 2636990. PMID 18840763.
- "Blood Glucose Monitor and Blood Glucose Meter - Blood Glucose Measurement Units FAQ". 6 iyul 2011. 6 iyul 2011 tarixində arxivləşdirilib.
- Lehninger, Albert; Nelson, David; Cox, Michael. Lehininger Principles of Biochemistry. New York: W.H. Freedom. 2017. səh. 934. ISBN .
- "Screening for Type 2 Diabetes". Clinical Diabetes. 18 (2). 2000. 9 noyabr 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 noyabr 2022.
- Eiler H. Endocrine glands // Reese WO (redaktor). Dukes' Physiology of Domestic Animals (12th). Ithaca, NY: Comstock. 2004. 621–69. ISBN .
- Kahn CM, redaktorMerck Veterinary Manual (9th). Whitehouse Station: Merck & Co. 2005. ISBN .
- Cornell LH, Duffield DS, Joseph BE, Stark B. "Hematology and serum chemistry values in the beluga (Delphinapterus leucas)". Journal of Wildlife Diseases. 24 (2). aprel 1988: 220–4. doi:10.7589/0090-3558-24.2.220. PMID 3373628.
- Boily F, Beaudoin S, Measures LN. "Hematology and serum chemistry of harp (Phoca groenlandica) and hooded seals (Cystophora cristata) during the breeding season, in the Gulf of St. Lawrence, Canada". Journal of Wildlife Diseases. 42 (1). yanvar 2006: 115–32. doi:10.7589/0090-3558-42.1.115. PMID 16699154.
Xarici keçidlər
| ]wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Qanda qirmizi sekerin dusmesi ve hipoqlikemik hormon insulin Sekerle zengin ve nisastali qidalarin tesirlerinden biri gosterilib Qlikemiya yun glykys sirin ve aἷma qan qlukozanin qanda terkibi Texminen 4 qram qlukoza sade seker 70 kq cekisi olan bir insanin qaninda daim olur Orqanizm metabolik homeostazin bir hissesi olaraq qanda qlukozanin seviyyesini six sekilde tenzimleyir Qlukoza skelet ezelesi ve qaraciyer huceyrelerinde glikogen kimi saxlanilir Termini fransiz fizioloqu Klod Bernard 1813 1878 terefinden teklif edilmisdir Fizioloji tenzimlemesi span Qlikemiya bir sira fizioloji proseslerle idare olunur Qidadan asanliqla hezm olunan karbohidratlarin asagi molekulyar ceki mede ve bagirsaqlarda udulmasi ve ya nisasta polisaxaridler kimi diger qidalardan parcalanmasi sebebinden qlukozanin seviyyesi yemekden sonra yukselir Qlukoza seviyyesi katabolizm neticesinde xususen de temperaturun artmasi ile mesq zamani stress zamani azalir Olcu vahidi span Qanda qlukozanin seviyyesini iki yolla olcurler Boyuk Britaniya ve Birlik olkelerinde Avstraliya Kanada Hindistan ve s ve kecmis SSRI olkelerinde molyar konsentrasiya mmol l litrde millimol ve ya millimolyar ile olculur qisaldilmis mM ABS Almaniya Yaponiya ve bir cox basqa olkelerde kutle konsentrasiyasi mq dl desilitr ucun milliqram ile olculur C6H12O6 qlukozasinin molekulyar cekisi 180 oldugundan iki vahid arasindaki ferq 18 dir ona gore de 1 mmol L qlukoza 18 mq dL e beraberdir Qanda qlukozanin seviyyesine tesir eden iki nov qarsiliqli antaqonist metabolik hormonlar var qanda qlukozanin seviyyesini yukselden katabolik hormonlar meselen qlukaqon kortizol ve katekolaminler qanda qlukozanin seviyyesini asagi salan anabolik hormon insulin Normal deyer diapazonu span Insanlarda Normal diapazonlar laboratoriyadan laboratoriyaya bir qeder deyise biler Bir cox amiller insanin qaninda sekerin seviyyesine tesir gosterir Qanda sekerin tenzimlenmesinin homeostatik mexanizmi qlukoza homeostazi kimi taninir normal isleyerken sekerin seviyyesini 4 4 6 1 mmol L 79 110 mq dL dar diapazona qaytarir qanda qlukoza testi acqarna olculur Sekerli diabeti olmayan insanlar ucun qanda qlukozanin seviyyesi acqarnina olculur 3 9 7 1 mmol L 70 130 mq dL teskil edir Heyvanlarda Umumiyyetle adi ev heyvanlarinda qanda sekerin diapazonu bir cox monoqastrik memelilere nisbeten asagidir Lakin bu umumilesdirme vehsi heyvanlara ve develere aid edilmir Mq dL de serum zerdab qlukoza ucun istinad deyerleri inekler ucun 42 75 qoyunlar 44 81 keciler 48 76 pisikler 61 124 itler 62 108 atlar 62 114 donuzlar 66 116 dovsanlar 75 155 lamalar ucun ise 90 140 arasindadir Ag balinalarda serumun zerdab qlukozada seviyyesi 94 115 mq dL arasinda oldugu texmin edilir Suitilerde serum qlukoza seviyyeleri 4 9 ile 12 1 mmol L arasinda deyisir Hemcinin bax span Hiperqlikemiya Hipoqlikemiya Sekerli diabetIstinadlar span Daly ME Vale C Walker M Littlefield A Alberti KG Mathers JC Acute effects on insulin sensitivity and diurnal metabolic profiles of a high sucrose compared with a high starch diet PDF The American Journal of Clinical Nutrition 67 6 iyun 1998 1186 96 doi 10 1093 ajcn 67 6 1186 PMID 9625092 Wasserman DH Four grams of glucose American Journal of Physiology Endocrinology and Metabolism 296 1 yanvar 2009 E11 21 doi 10 1152 ajpendo 90563 2008 PMC 2636990 PMID 18840763 Blood Glucose Monitor and Blood Glucose Meter Blood Glucose Measurement Units FAQ 6 iyul 2011 6 iyul 2011 tarixinde arxivlesdirilib Lehninger Albert Nelson David Cox Michael Lehininger Principles of Biochemistry New York W H Freedom 2017 seh 934 ISBN 9781319117689 Screening for Type 2 Diabetes Clinical Diabetes 18 2 2000 9 noyabr 2018 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 noyabr 2022 Eiler H Endocrine glands Reese WO redaktor Dukes Physiology of Domestic Animals 12th Ithaca NY Comstock 2004 621 69 ISBN 978 0801442384 Kahn CM redaktorMerck Veterinary Manual 9th Whitehouse Station Merck amp Co 2005 ISBN 978 0911910506 Cornell LH Duffield DS Joseph BE Stark B Hematology and serum chemistry values in the beluga Delphinapterus leucas Journal of Wildlife Diseases 24 2 aprel 1988 220 4 doi 10 7589 0090 3558 24 2 220 PMID 3373628 Boily F Beaudoin S Measures LN Hematology and serum chemistry of harp Phoca groenlandica and hooded seals Cystophora cristata during the breeding season in the Gulf of St Lawrence Canada Journal of Wildlife Diseases 42 1 yanvar 2006 115 32 doi 10 7589 0090 3558 42 1 115 PMID 16699154 Xarici kecidler span Lugetler ve ensiklopediyalarBoyuk katalan Treccani UniversalisNormativ yoxlamaBNE XX533079 BNF 12046627d GND 4146101 0 LCCN sh85015019 LNB 000098582 Microsoft 2780485761 NKC ph120573 ph270287 Kateqoriyalar FiziologiyaEndokrinologiyaDiabetologiyaKarbohidratlar