fbpx
Wikipedia

Putorana

PutoranaOrta Sibir yaylasının şimalında yerləşən, güçlü şəkildə parçalanmış dağ massivi.

Putorana

Putorana yaylası. Çəkiliş NASA-nındır.
Ümumi məlumatlar
Mütləq hündürlüyü 1701 m
Hündür nöqtəsi Kamen dağı
Yerləşməsi
69° şm. e. 93° ş. u.
Ölkə  Rusiya
Putorana
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Platonun şimal və qərb hissəsi üçün hündürlüyü 800 m olan sərt sıldırımlı zirvələr hakim olduğu halda cənub hissəsi hamar təpəli yamaclara sahibdir. Platonun maksimal hündürlüyü 1701 metrdir. Hündür zirvələri: Kamen dağı (1701 m), Xolokit (1542 m), Kotuyskaya (1510 m). plato şimaldan taymır yarıması ilə sərhədlənir. Putarana sözü evenk dilindən tərcümədə «sıldırımlı sahilləri olan göl» mənasını verir..

Platonun ümumi sahəsi 250 min km²-dir (Böyük Britaniyanın ərazisinə bərabərdir).

Plato ərazisində yerləşən Putorana qoruğu 2010-cu ilin avqust ayında YUNESCO Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir.

İnzibati cəhətdən plato Krasnoyarsk diyarının Taymır və Evenk rayonları ərazisinə daxildir. Ən yaxın iri yaşayış məntəqəsi Norilsk şəhəridir.

İcmal

 
Putarana platosu

Platonun sətgi bazalt suzuerıardan ibarətdir. Belə ki lava axınlarının əmələ gətirdiyi pillələr açıq şəkildə sezilir. Orta Sibir alçaqdağlığında bu tip suxurlar çox yerdə rastlanılır. Ancaq Putarana isə ən böyük sahədir. Bu dünyada Hindistanda yerləşən sahəsinə görə Dəkkən yaylasından sonra ikini belə pilləvarı yayla sayılır.

Relyef baxımından düzən ərazilərdən, yarğandərələrdən ibarətdir. Bu çökəkliklərin bir çoxu su ilə dolaraq gölləri əmələ gətirmişdir. İri gölləri — Xantay, Keta, Lama.

Plato ərazisində Kureyka, Pyasina, Xeta, Kpotuy çaylarının mənbəyi, həmçinin Aşağı Tunqusun əsas qolunun başlanğıcı yerləşir. Çaylar plato ilə hərəkət edərək özünə yollar açmışdır. Nəticədə dərin kanyonlar, astanalar və şəlalələr əmələ gəlmişdir.

Kanyonlar və göl vadiləri gitkilərlə zəngindir. Putaran yaylasını bəzən «on min göllər və min şəlalələr diyarı» adlandırırlar. Şəlalərin sayına görə Rusiya ərazisində birinci yeri tutur.

Burada Avrasiyanın ən hündür şəlaləsi olan Talnikovıy şəlaləsi yerləşir. Onun hündürlüyü 482 metrdir.

Putarana yaylasında yerləşən Vivi gölünün əsas özəlliyi, onun cənub-şərq sahilinin Rusiyanın Coğrafi mərkəzi hesab olunmasıdır.

Faydalı qazıntıları

Platoda bazalt suzurlar arasında Maqnetit, Hematit, Silikatlar (Prenit, Seolit), Apatit, Fakolitlər aşkar edilmişdir. Burada iri mis-nikel yataqları mövcuddur.

Təbii ehtiyyatlarına su və daş kömür də daxildir.

İqlimi

Yaylanın şimal sərhəddi Şimal Qütb dairəsidir. Bu səbəbdən iqlimi olduqca kontinentaldır. ancaq bəzi vadilərin və göl ətraflarının nisbətən yumşaq mikro iqlimi vardır. Onla əsasən şimal küləklərindən qorunan sahələrdir Qütb gündüzləri tədricən qütnb gecələri ilə əvəzlənən ərazilərdəndir. Yaz, yay və payız üç aya sığır: iyun, iyul avqust. Qış ayları temeratur −40°С təşkil edir. ən isti ay olan iyulda temperatur +16°С çatır. İllik yağıntının miqdarı 500—800mm-dir. Yağıntı əsasən yayda düşür. Qarın qalınlığı olduqca az olur.

Fauna və flora

 
Lama gölü

Yayala Subarktik zonada yerləşir. burada tundra və tayqa xətti kəsişir. Dağ zirvələri çılpaq qayalardan ibarətdir Yayla heyvanların miqrasiya yolları üzərində yerləşir. Vaşaq, sığın, qonur ayı, tülkü, dovşan və s iri heyvanların şimal arealını təşkil edir. Burada az miqdarda da olsa Qar qoyunu populyasiyası vardır.

Platonun əsas hissəsini Putorana qoruğu tutur.

Tarixi

Putarana yaylası ilk dəfə rus araşdırmaçısı Aleksandr Middendorf (1815—1894) tərəfindən 1844-cü ildə araşdırılmışdır. Onun şərəfinə 1902-ci ildə silsilələrin birinə onun adı verilmişdir.

Qalereya

Mənbə

  • Putaran yaylasının çay və təbiəti
  • Vasili saran. Putarana yaylası
  • Putarana yaylasının fotoları
  • Экспедиция в Западные Путораны

İstinadlar

  1. Putorana Plateau — UNESCO World Heritage Centre
  2. "Путорана плато, Ср. Сибирь_минералогические находки". geo.web.ru. İstifadə tarixi: 2018-03-21.
  3. "Плато Путорана". Планета Земля (rus). İstifadə tarixi: 2018-03-21.

putorana, orta, sibir, yaylasının, şimalında, yerləşən, güçlü, şəkildə, parçalanmış, dağ, massivi, yaylası, çəkiliş, nasa, nındır, ümumi, məlumatlarmütləq, hündürlüyü, 1701, mhündür, nöqtəsi, kamen, dağıyerləşməsi69, ölkə, rusiya, vikianbarda, əlaqəli, mediafa. Putorana Orta Sibir yaylasinin simalinda yerlesen guclu sekilde parcalanmis dag massivi PutoranaPutorana yaylasi Cekilis NASA nindir Umumi melumatlarMutleq hundurluyu 1701 mHundur noqtesi Kamen dagiYerlesmesi69 sm e 93 s u Olke RusiyaPutorana Vikianbarda elaqeli mediafayllarPlatonun simal ve qerb hissesi ucun hundurluyu 800 m olan sert sildirimli zirveler hakim oldugu halda cenub hissesi hamar tepeli yamaclara sahibdir Platonun maksimal hundurluyu 1701 metrdir Hundur zirveleri Kamen dagi 1701 m Xolokit 1542 m Kotuyskaya 1510 m plato simaldan taymir yarimasi ile serhedlenir Putarana sozu evenk dilinden tercumede sildirimli sahilleri olan gol menasini verir Platonun umumi sahesi 250 min km dir Boyuk Britaniyanin erazisine beraberdir Plato erazisinde yerlesen Putorana qorugu 2010 cu ilin avqust ayinda YUNESCO Umumdunya irsi siyahisina daxil edilmisdir 1 Inzibati cehetden plato Krasnoyarsk diyarinin Taymir ve Evenk rayonlari erazisine daxildir En yaxin iri yasayis menteqesi Norilsk seheridir Mundericat 1 Icmal 2 Faydali qazintilari 3 Iqlimi 4 Fauna ve flora 5 Tarixi 6 Qalereya 7 Menbe 8 IstinadlarIcmal Redakte Putarana platosu Platonun setgi bazalt suzueriardan ibaretdir Bele ki lava axinlarinin emele getirdiyi pilleler aciq sekilde sezilir Orta Sibir alcaqdagliginda bu tip suxurlar cox yerde rastlanilir Ancaq Putarana ise en boyuk sahedir Bu dunyada Hindistanda yerlesen sahesine gore Dekken yaylasindan sonra ikini bele pillevari yayla sayilir Relyef baximindan duzen erazilerden yargan ve derelerden ibaretdir Bu cokekliklerin bir coxu su ile dolaraq golleri emele getirmisdir Iri golleri Xantay Keta Lama Plato erazisinde Kureyka Pyasina Xeta Kpotuy caylarinin menbeyi hemcinin Asagi Tunqusun esas qolunun baslangici yerlesir Caylar plato ile hereket ederek ozune yollar acmisdir Neticede derin kanyonlar astanalar ve selaleler emele gelmisdir Kanyonlar ve gol vadileri gitkilerle zengindir Putaran yaylasini bezen on min goller ve min selaleler diyari adlandirirlar Selalerin sayina gore Rusiya erazisinde birinci yeri tutur Burada Avrasiyanin en hundur selalesi olan Talnikoviy selalesi yerlesir Onun hundurluyu 482 metrdir Putarana yaylasinda yerlesen Vivi golunun esas ozelliyi onun cenub serq sahilinin Rusiyanin Cografi merkezi hesab olunmasidir Faydali qazintilari Redakte Platoda bazalt suzurlar arasinda Maqnetit Hematit Silikatlar Prenit Seolit Apatit Fakolitler 2 askar edilmisdir Burada iri mis nikel yataqlari movcuddur Tebii ehtiyyatlarina su ve das komur de daxildir Iqlimi Redakte Yaylanin simal serheddi Simal Qutb dairesidir Bu sebebden iqlimi olduqca kontinentaldir ancaq bezi vadilerin ve gol etraflarinin nisbeten yumsaq mikro iqlimi vardir Onla esasen simal kuleklerinden qorunan sahelerdir 3 Qutb gunduzleri tedricen qutnb geceleri ile evezlenen erazilerdendir Yaz yay ve payiz uc aya sigir iyun iyul avqust Qis aylari temeratur 40 S teskil edir en isti ay olan iyulda temperatur 16 S catir Illik yagintinin miqdari 500 800mm dir Yaginti esasen yayda dusur Qarin qalinligi olduqca az olur Fauna ve flora Redakte Lama golu Yayala Subarktik zonada yerlesir burada tundra ve tayqa xetti kesisir Dag zirveleri cilpaq qayalardan ibaretdir Yayla heyvanlarin miqrasiya yollari uzerinde yerlesir Vasaq sigin qonur ayi tulku dovsan ve s iri heyvanlarin simal arealini teskil edir Burada az miqdarda da olsa Qar qoyunu populyasiyasi vardir Platonun esas hissesini Putorana qorugu tutur Tarixi RedaktePutarana yaylasi ilk defe rus arasdirmacisi Aleksandr Middendorf 1815 1894 terefinden 1844 cu ilde arasdirilmisdir Onun serefine 1902 ci ilde silsilelerin birine onun adi verilmisdir Qalereya Redakte Putarana yaylasi ve Asagi Tunqus cayi Lama golu Lama golu Lama golu Menbe RedaktePutaran yaylasinin cay ve tebieti Vasili saran Putarana yaylasi Putarana yaylasinin fotolari Ekspediciya v Zapadnye Putorany Relef plato PutoranaIstinadlar Redakte Putorana Plateau UNESCO World Heritage Centre Putorana plato Sr Sibir mineralogicheskie nahodki geo web ru Istifade tarixi 2018 03 21 Plato Putorana Planeta Zemlya rus Istifade tarixi 2018 03 21 Menbe https az wikipedia org w index php title Putorana amp oldid 5088794, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.