fbpx
Wikipedia

Piri Mehmed Paşa

Avqust 12, 2021

Piri Mehmed Paşa (d. 1463, Konya - ö. 1532, Silivri) — I Səlim və I Süleyman dönəmində 25 yanvar 1518 - 27 iyun 1523 tarixlərində ümumilikdə 5 il 5 ay Osmanlı imperiyasının sədrəzəmi olmuş dövlət adamıdır, Osmanlı alimi və şairi.

Piri Mehmed Paşa
بيري مهمد باشا

Piri Mehmed Paşanın təsvir olunduğu minyatür
Sələfi Yunus Paşa
Xələfi Parqalı İbrahim Paşa
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri Konya
Vəfat tarixi (69 yaşında)
Vəfat yeri Silivri, Osmanlı imperiyası
Dəfn yeri
Atası Şeyx Camal Əfəndi
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Təqribən 1463-cü ildə Konyada dünyaya gəlmişdir. Səlcuqlu dönəminin alimlərindən Fəxrəddin Ər-Razinin sülaləsinə mənsubdur. Atası Xəlvətiyyə təriqətinə mənsub məşhur din adamı Şeyx Camal Əfəndidir. Piri Mehmed Paşa mədrəsə təhsilini Amasiyada başlamış və İstanbulda tamamlamışdır. Bir müddət Amasiyada katiblik edən Piri Mehmed Paşa II Bəyazidin taxta çıxması ilə Sofiya, Siroz və Qalata qazılığına gətirildi. II Bəyazidin son illərində xəzinə dəftərdarlığına, I Səlimin cülusunun ardından isə başdəftərdar təyin olundu. Çaldıran səfərində Rumeli dəftərdarı olaraq iştirak etdi. Çaldıran qələbəsinin ardından Şah İsmayılın Təbrizi tərk etməsi səbəbilə şəhərdə qalan xəzinə və malların müsadirə edilməsi ilə vəzifələndirildi. 15 oktyabr 1514 tarixində isə divan məclisinə vəzir rütbəsilə daxil oldu.

Amasiyada meydana gələn yeniçəri ayaqlanmasında evi yağmalanan Piri Mehmed Paşa İstanbula döndükdən sonra aparılan tədqiqatların sonunda təqsirkar görülərək vəzifədən alınsa da, çox keçmədən yenidən vəzirliyə gətirildi (22 avqust 1515). Ancaq bir müddət sonra bilinməyən səbəbdən sədrəzəmlə birlikdə vəzifədən alınaraq Yeddiqüllə zindanlarına həbs olundu. Ancaq elə həmin günün sonunda yeni sədrəzəmin vastəçiliyi ilə azad edilən Piri Mehmed Paşa bir neçə ay sonra başlayan Misir səfəri səbəbilə taxt naibliyinə yüksəldi (iyun 1516). Cənub şərqi Anadolu və Suriyanın fəthindən sonra yaradılan Ərəb və Əcəm başqazılığına gətirildi. İstanbulda naib ikən apardığı maliyyə islahatları ilə Misirdəki ordunun maaş problemini həll etdi. Eyni zamanda qısa vaxt ərzində 82 parça gəmiylə ordu ləvazimatlarını və 2 böyük topu Misirə göndərdi. Yavuz Sultan Səlimin Sədrəzəm Yunus Paşanı edam etdirməsinin ardından Şama çağırılan Piri Mehmed Paşa burada 25 yanvar 1518 tarixində sədarətə gətirildi. Ardından padşah və ordunun böyük bir qismi İstanbula döndü, Piri Mehmed Paşa isə kiçik bir hərbi dəstə ilə Diyarbəkirdə qaldı.

Yavuz Sultan Səlimin vəfatına qədər vəzifəsində qalan Mehmed Paşa Sultan Süleyman səltənətində də vəzifəsini 3 il davam etdirdi. Belqradın fəthində önəmli rol oynadı (avqust 1521). Rodos adasının hədəf seçilməsində padşaha təkidlər edirdi. Adanın mühasirəsində padşahla birlikdə iştirak etdi. Ancaq mühasirə çox vaxt apardı və buna görə də padşahın gözündən düşdü. Səfərdən döndükdən sonra vaxtilə Misirdən sürgün edilən Məmlük dövlət xadimlərinin azadlığa buraxılması üçün rüşvət alması barədə haqqında tədqiqat başladıldı. Rumeli və Anadolu başqazıları tərəfindən aparılan araşdırmaların sonunda təqsirkar görüldü. Bu nəticədə sədrəzəm olmaq istəyən ikinci vəzir Xain Əhməd Paşanın da əlinin olduğu bəzi mənbələrdə qeyd olunur.

Bu vəziyyət, qoca sədrəzəmin yerinə yaxın adamı İbrahim Paşanı sədarətə gətirmək istəyən Sultan Süleymana fürsət verdi. Bu fürsət həmçinin Əhməd Paşanın da məğlubiyyəti oldu. Nəticədə Piri Mehmed Paşa vəzifədən alınaraq İbrahim Paşa sədrəzəm təyin olundu (27 iyun 1523). Ardından vəfatına qədər yaşayacağı Silivridəki köşkünə çəkildi. 1532-ci ilin payızında həmin köşkdə vəfat etdi. Məzarı Silivridə inşa etdirdiyi məscidin həyətindədir. Ölümü bəzi mənbələrdə şübhəlidir. Bu şübhələr isə İbrahim Paşanın sabiq sədrəzəmin oğlu Ədirnə qazısı Muhiddin Mehmed Rəşid Əfəndi ilə birləşərək atasını zəhərləyərək öldürməsindən ibarətdir. Buna səbəb isə Piri Mehmed Paşanın vəzifədən azad edilməsinin ardından tez-tez saraya gəlib-getməsi və yenidən sədarətə gətiriləcəyi haqqında yayılan şayələrdir.

Mənbə

  • Matrakçı Nasuh, Süleymannâme, TSMK, Revan Köşkü, nr. 1286, vr. 39a-b;
  • Kemalpaşazâde, Tevârîh-i Âl-i Osmân, X. Defter, TTK Ktp., nr. 66, vr. 6b-7b;
  • Lutfî Paşa, Târih (nşr. Âlî Bey), İstanbul 1341, s. 300;
  • Celâlzâde, Tabakātü’l-memâlik, vr. 22a-b, 45b, 60b-62a;
  • a.mlf., Selimnâme (nşr. Ahmet Uğur – Mustafa Çuhadar), Ankara 1990, s. 220-221;
  • Bostan Çelebi, Süleymannâme, TTK Ktp., nr. 18, vr. 12a, 18a-b, 36b, 54b;
  • Feridun Bey, Münşeât, I, 509;
  • Şerâfeddin Turan, “Pîrî Mehmed Paşa”, İA, IX, 559-561.

İstinadlar

  1. Mehmed Zeki, “Pîrî Mehmed Paşa”, TTEM, XVI/18[95] (1926), s. 325-350;
  2. a.mlf., II. Bâyezid, Yavuz ve Kanûnî Devirlerinde Cemâlî Ailesi, İstanbul 1995;
  3. Yusuf Küçükdağ, Vezîr-i Âzam Pîrî Mehmed Paşa, Konya 1994;

Avqust 12, 2021
piri, mehmed, paşa, 1463, konya, 1532, silivri, səlim, süleyman, dönəmində, yanvar, 1518, iyun, 1523, tarixlərində, ümumilikdə, osmanlı, imperiyasının, sədrəzəmi, olmuş, dövlət, adamıdır, osmanlı, alimi, şairi, بيري, مهمد, باشاnın, təsvir, olunduğu, minyatüros. Piri Mehmed Pasa d 1463 Konya o 1532 Silivri I Selim ve I Suleyman doneminde 25 yanvar 1518 27 iyun 1523 tarixlerinde umumilikde 5 il 5 ay Osmanli imperiyasinin sedrezemi olmus dovlet adamidir Osmanli alimi ve sairi 1 Piri Mehmed Pasaبيري مهمد باشاPiri Mehmed Pasanin tesvir olundugu minyaturOsmanli sedrezemi25 yanvar 1518 27 iyun 1523Selefi Yunus PasaXelefi Parqali Ibrahim PasaSexsi melumatlarDogum tarixi 1463Dogum yeri KonyaVefat tarixi 1532 69 yasinda Vefat yeri Silivri Osmanli imperiyasiDefn yeri IstanbulAtasi Seyx Camal Efendi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati RedakteTeqriben 1463 cu ilde Konyada dunyaya gelmisdir Selcuqlu doneminin alimlerinden Fexreddin Er Razinin sulalesine mensubdur Atasi Xelvetiyye teriqetine mensub meshur din adami Seyx Camal Efendidir 2 Piri Mehmed Pasa medrese tehsilini Amasiyada baslamis ve Istanbulda tamamlamisdir Bir muddet Amasiyada katiblik eden Piri Mehmed Pasa II Beyazidin taxta cixmasi ile Sofiya Siroz ve Qalata qaziligina getirildi II Beyazidin son illerinde xezine defterdarligina I Selimin culusunun ardindan ise basdefterdar teyin olundu Caldiran seferinde Rumeli defterdari olaraq istirak etdi Caldiran qelebesinin ardindan Sah Ismayilin Tebrizi terk etmesi sebebile seherde qalan xezine ve mallarin musadire edilmesi ile vezifelendirildi 15 oktyabr 1514 tarixinde ise divan meclisine vezir rutbesile daxil oldu Amasiyada meydana gelen yeniceri ayaqlanmasinda evi yagmalanan Piri Mehmed Pasa Istanbula dondukden sonra aparilan tedqiqatlarin sonunda teqsirkar gorulerek vezifeden alinsa da cox kecmeden yeniden vezirliye getirildi 22 avqust 1515 Ancaq bir muddet sonra bilinmeyen sebebden sedrezemle birlikde vezifeden alinaraq Yeddiqulle zindanlarina hebs olundu Ancaq ele hemin gunun sonunda yeni sedrezemin vasteciliyi ile azad edilen Piri Mehmed Pasa bir nece ay sonra baslayan Misir seferi sebebile taxt naibliyine yukseldi iyun 1516 Cenub serqi Anadolu ve Suriyanin fethinden sonra yaradilan Ereb ve Ecem basqaziligina getirildi Istanbulda naib iken apardigi maliyye islahatlari ile Misirdeki ordunun maas problemini hell etdi Eyni zamanda qisa vaxt erzinde 82 parca gemiyle ordu levazimatlarini ve 2 boyuk topu Misire gonderdi Yavuz Sultan Selimin Sedrezem Yunus Pasani edam etdirmesinin ardindan Sama cagirilan Piri Mehmed Pasa burada 25 yanvar 1518 tarixinde sedarete getirildi 3 Ardindan padsah ve ordunun boyuk bir qismi Istanbula dondu Piri Mehmed Pasa ise kicik bir herbi deste ile Diyarbekirde qaldi Yavuz Sultan Selimin vefatina qeder vezifesinde qalan Mehmed Pasa Sultan Suleyman seltenetinde de vezifesini 3 il davam etdirdi Belqradin fethinde onemli rol oynadi avqust 1521 Rodos adasinin hedef secilmesinde padsaha tekidler edirdi Adanin muhasiresinde padsahla birlikde istirak etdi Ancaq muhasire cox vaxt apardi ve buna gore de padsahin gozunden dusdu Seferden dondukden sonra vaxtile Misirden surgun edilen Memluk dovlet xadimlerinin azadliga buraxilmasi ucun rusvet almasi barede haqqinda tedqiqat basladildi Rumeli ve Anadolu basqazilari terefinden aparilan arasdirmalarin sonunda teqsirkar goruldu Bu neticede sedrezem olmaq isteyen ikinci vezir Xain Ehmed Pasanin da elinin oldugu bezi menbelerde qeyd olunur Bu veziyyet qoca sedrezemin yerine yaxin adami Ibrahim Pasani sedarete getirmek isteyen Sultan Suleymana furset verdi Bu furset hemcinin Ehmed Pasanin da meglubiyyeti oldu Neticede Piri Mehmed Pasa vezifeden alinaraq Ibrahim Pasa sedrezem teyin olundu 27 iyun 1523 Ardindan vefatina qeder yasayacagi Silivrideki koskune cekildi 1532 ci ilin payizinda hemin koskde vefat etdi Mezari Silivride insa etdirdiyi mescidin heyetindedir Olumu bezi menbelerde subhelidir Bu subheler ise Ibrahim Pasanin sabiq sedrezemin oglu Edirne qazisi Muhiddin Mehmed Resid Efendi ile birleserek atasini zeherleyerek oldurmesinden ibaretdir Buna sebeb ise Piri Mehmed Pasanin vezifeden azad edilmesinin ardindan tez tez saraya gelib getmesi ve yeniden sedarete getirileceyi haqqinda yayilan sayelerdir Menbe RedakteMatrakci Nasuh Suleymanname TSMK Revan Kosku nr 1286 vr 39a b Kemalpasazade Tevarih i Al i Osman X Defter TTK Ktp nr 66 vr 6b 7b Lutfi Pasa Tarih nsr Ali Bey Istanbul 1341 s 300 Celalzade Tabakatu l memalik vr 22a b 45b 60b 62a a mlf Selimname nsr Ahmet Ugur Mustafa Cuhadar Ankara 1990 s 220 221 Bostan Celebi Suleymanname TTK Ktp nr 18 vr 12a 18a b 36b 54b Feridun Bey Munseat I 509 Serafeddin Turan Piri Mehmed Pasa IA IX 559 561 Istinadlar Redakte Mehmed Zeki Piri Mehmed Pasa TTEM XVI 18 95 1926 s 325 350 a mlf II Bayezid Yavuz ve Kanuni Devirlerinde Cemali Ailesi Istanbul 1995 Yusuf Kucukdag Vezir i Azam Piri Mehmed Pasa Konya 1994 Menbe https az wikipedia org w index php title Piri Mehmed Pasa amp oldid 5829901, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.