Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Patrik Viktor Martindeyl Uayt (ing. Patrick Victor Martindale White; 28 may 1912[…], London – 30 sentyabr 1990[…] və ya 29 sentyabr 1990, Sidney) — Avstraliya yazıçısı, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1973), İlin avstraliyalısı (1973).
| Patrik Vayt | |
|---|---|
 | |
| Doğum adı | Patrick Victor Martindale White |
| Doğum tarixi | 28 may 1912[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 30 sentyabr 1990[…](78 yaşında) və ya 29 sentyabr 1990(78 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | yazıçı, roman yazıçısı, dramaturq, şair, ssenarist, avtobioqraf[d] |
| Fəaliyyət illəri | 1935-ci ildən |
| Janr | nəsr |
| Mükafatları |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Patrik Viktor Martindeyl Uayt yaşıl qitənin — Avstraliyanın Nobel mükafatı alan ilk yazıçısıdır. O, ailələrinin Avropaya səyahəti zamanı İngiltərədə doğulmuşdur. Geniş maddi imkanlara malik valideynləri on üç ildən sonra Patriki təhsil almaq üçün yenidən Londona göndərmişdilər. Lakin daha sərbəst mühitdə böyüyən avstraliyalı yeniyetmə mühafizəkar İngiltərədə duruş gətirə bilməmişdi. Atasının razılığı ilə vətənə qayıdaraq bir müddət öz fermalarında çalışmışdı. Artıq müəyyən həyat təcrübəsi topladıqdan sonra yenidən Britaniyaya dönən Patrik Uayt Kembricdə ingilis, alman və fransız ədəbiyyatlarını öyrənmiş, dil bilgilərini təkmilləşdirmək üçün Fransa və Almaniyaya uzunmüddətli səyahətlərə çıxmışdı.
İlk şeirlər kitabını 1935-ci ildə çap etdirmişdi. Bunun ardınca bir neçə pyes yazsa da, onların nəşrinə, yaxud tamaşasına təşəbbüs göstərməmişdi. Yaradıcılığını nəsr sahəsində davam etdirən Uaytın "Xoşbəxt vadi" (1939) romanı İngiltərə və ABŞ-də çap olunmuşdu. Savaş illərində Patrik Uayt Yaxın Şərqdə və Yunanıstanda Britaniya hərbi hava qüvvələrinin kəşfiyyat hissələrində xidmət etmişdi.
Yazıçının "Ölülər və dirilər" (1941), "Xalamın tarixçəsi" (1948) romanları Britaniyada və ABŞ-də müəyyən populyarlıq qazansa da, Avstraliyada diqqəti cəlb edə bilməmişdi. İstedadının doğma vətənində etiraf olunmaması Patrikdə düşkünlük əhvali-ruhiyyəsi yaratmışdı. O, Sidney ərtafındakı kiçik qəsəbələrdən birinə köçərək əsasən kənd təsərrüfatı işləri ilə məşğul olmuş və bir daha heç nə yazmamaq qərarına gəlmişdi. Lakin sözünün üstündə dura bilməmişdi.
1955-ci ildə çapdan çıxan "İnnsan şəcərəsi" romanı az bir zamanda ingilisdilli ölkələrdə Uayta uğur qazandırmışdı. Tənqidçilər əsəri böyük roman, müəllifi isə böyük romançı adlandırmış, onu Tomas Qardi və Lev Tolstoy kimi sənətkarlarla müqayisə etməyə başlamışdılar. "İnsan şəcərəsi" Avropa ədəbiyyatında geniş yayılmış ailə saqaları üslubunda yazılmışdı. Müəllif çətinliklərdən qorxmayaraq Avstraliya çöllərində məskunlaşan, ağac əkən, ev tikən, övlad böyüdən bir qadın və kişinin timsalında vətəninin tarixini yazmışdı. Avstraliyanın ilk sakinlərinin həyatı "Foss" (1957) romanının da əsas süjet xəttini təşkil edirdi. Maraqlıdır ki, bu romanın motivləri əsasında eyni adlı opera bəstələnmiş və 1987-ci ildə Sidneydə, kraliça II Yelizavetanın da iştirak etdiyi Adeleida festivalında göstərilmişdir.
Bir sıra Avropa və Amerika yazıçıları kimi Patrik Uayt da əksər əsərlərində xəyali məkandakı hadisə və insanları təsvir etmişdi. Müəllifin "Sarsaparille mövsümü" (1962), "Döyünən ürək" (1963) pyeslərində, "Göz muncuğu" (1966) romanında hadisələrin cərəyan etdiyi məkan özünəməxsus cəhətləri ilə seçilən, öz aurası, siması və qanunları olan Sarsaparilledir.
70-ci illərdə Uayt daha çox intellektualların, əqli zəhmət adamlarının həyatına maraq göstəmiş, onların mənəvi-psixoloji problemlərini, dini axtarışlarını əks etdirməyə çalışmışdı. Məsələn, müəllif "Vicisektor" romanında (1970) Hartl Daffild adlı rəssamın mistik gücə yiyələnməsini təsvir etmişdi. "Burulğanın mərkəzində" (1973) romanında isə mövcudluğun mənasını ölümdə görən başqa bir intellekt adamının səmərəsiz axtarışları və faciə ilə bitən həyatı təsvir olunmuşdu.
Patrik Uayt "yeni ədəbi qitənin kəşfinə imkan yaradan epik və psixoloji məharətinə görə" 1973-cü ilin Nobel mükafatına sahib olmuşdu. Qapalı həyat tərzi keçirən və təntənələri sevməyən yazıçı Stokholma gəlməmişdi. Mükafatı onun adından avstraliyalı rəssam Sidni Nolan almışdı.
Maraqlıdır ki, Uayt Nobel mükafatının pul hissəsindən istedadlı gənc yazıçı və şairlər üçün "Patrik Uayt mükafatı" təsis etmişdi. Növbəti, 1974-cü ildə Avstraliyada "ilin adamı" elan olunmasını laqeydliklə qarşılamış və şərəfinə təşkil olunan təntənələrdən boyun qaçırmışdı. O, Avstraliya Parlamentinin iclaslarının fəxri iştirakçısı olmaq təklifini də məhz ictimai-siyasi həyatla maraqlanmadığına görə rədd etmişdi. Lakin Avstraliya ABŞ-nin Vyetnamda apardığı müharibəyə dəstək verəndə siyasi məsələlərə heç vaxt maraq göstərməyən yazıçı sərt münasibətini bildirməkdən çəkinməmişdi.
Yaradıcılığının son dövründə Patrik Uayt "Tvaybornun işi" (1979), "Tala" (1983) romanlarını, "Böyük oyuncaqlar" (1977), "Səs-küylü sürücü" (1982) pyeslərini qələmə almışdı. "Tvaybornun işi" romanı Buker mükafatı nominantları sırasında olsa da, müəllif gənclərə daha çox imkan saxlanması üçün adının namizədlər sırasından çıxarılmasında israr etmişdi. 1986-cı ildə Uaytın sonuncu iri həcmli əsəri – gündəliklər şəklində yazılmış "Hamının bir adamda birləşən xatirələri" romanı çap olunmuşdu. Müəllif ədəbi mistifikasiyaya əl ataraq bu əsərini oxuculara Aleks Ksenofon Dəmircan Qreyin yazdığı, Patrik Uaytın isə naşirliyini öz üzərinə götürdüyü roman kimi təqdim etmişdi.
"Güzgüdə çatlar" (1984) adlı avtobioqrafiyasında Patrik Uayt həyatının bir sıra kölgəli məqamlarını — homoseksual orientasiyasını, Nobel mükafatının təqdimat mərasimində iştirakdan imtina etməsinin səbəblərini, uzun illər birgə yaşadığı və aralarındakı münasibətin dəfələrlə müzakirə mövzusuna çevrildiyi yunan rəssamı, keçmiş zabit Manoli Laksaris ilə münasibətlərini və s. işıqlandırmışdı.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Patrick White // Encyclopædia Britannica (ing.).
- IMDb (ing.). 1990.
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118767607 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Patrik Viktor Martindeyl Uayt ing Patrick Victor Martindale White 28 may 1912 London 30 sentyabr 1990 ve ya 29 sentyabr 1990 Sidney Avstraliya yazicisi Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1973 Ilin avstraliyalisi 1973 Patrik VaytDogum adi Patrick Victor Martindale WhiteDogum tarixi 28 may 1912 1912 05 28 Dogum yeri London London qrafligi d Ingiltere Boyuk Britaniya ve Irlandiya Birlesmis KralligiVefat tarixi 30 sentyabr 1990 1990 09 30 78 yasinda ve ya 29 sentyabr 1990 1990 09 29 78 yasinda Vefat yeri Sidney Yeni Cenubi Uels AvstraliyaTehsili Kembric Kinqs Kolleci d Fealiyyeti yazici roman yazicisi dramaturq sair ssenarist avtobioqraf d Fealiyyet illeri 1935 ci ildenJanr nesrMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiPatrik Viktor Martindeyl Uayt yasil qitenin Avstraliyanin Nobel mukafati alan ilk yazicisidir O ailelerinin Avropaya seyaheti zamani Ingilterede dogulmusdur Genis maddi imkanlara malik valideynleri on uc ilden sonra Patriki tehsil almaq ucun yeniden Londona gondermisdiler Lakin daha serbest muhitde boyuyen avstraliyali yeniyetme muhafizekar Ingilterede durus getire bilmemisdi Atasinin raziligi ile vetene qayidaraq bir muddet oz fermalarinda calismisdi Artiq mueyyen heyat tecrubesi topladiqdan sonra yeniden Britaniyaya donen Patrik Uayt Kembricde ingilis alman ve fransiz edebiyyatlarini oyrenmis dil bilgilerini tekmillesdirmek ucun Fransa ve Almaniyaya uzunmuddetli seyahetlere cixmisdi Ilk seirler kitabini 1935 ci ilde cap etdirmisdi Bunun ardinca bir nece pyes yazsa da onlarin nesrine yaxud tamasasina tesebbus gostermemisdi Yaradiciligini nesr sahesinde davam etdiren Uaytin Xosbext vadi 1939 romani Ingiltere ve ABS de cap olunmusdu Savas illerinde Patrik Uayt Yaxin Serqde ve Yunanistanda Britaniya herbi hava quvvelerinin kesfiyyat hisselerinde xidmet etmisdi Yazicinin Oluler ve diriler 1941 Xalamin tarixcesi 1948 romanlari Britaniyada ve ABS de mueyyen populyarliq qazansa da Avstraliyada diqqeti celb ede bilmemisdi Istedadinin dogma veteninde etiraf olunmamasi Patrikde duskunluk ehvali ruhiyyesi yaratmisdi O Sidney ertafindaki kicik qesebelerden birine kocerek esasen kend teserrufati isleri ile mesgul olmus ve bir daha hec ne yazmamaq qerarina gelmisdi Lakin sozunun ustunde dura bilmemisdi 1955 ci ilde capdan cixan Innsan seceresi romani az bir zamanda ingilisdilli olkelerde Uayta ugur qazandirmisdi Tenqidciler eseri boyuk roman muellifi ise boyuk romanci adlandirmis onu Tomas Qardi ve Lev Tolstoy kimi senetkarlarla muqayise etmeye baslamisdilar Insan seceresi Avropa edebiyyatinda genis yayilmis aile saqalari uslubunda yazilmisdi Muellif cetinliklerden qorxmayaraq Avstraliya collerinde meskunlasan agac eken ev tiken ovlad boyuden bir qadin ve kisinin timsalinda veteninin tarixini yazmisdi Avstraliyanin ilk sakinlerinin heyati Foss 1957 romaninin da esas sujet xettini teskil edirdi Maraqlidir ki bu romanin motivleri esasinda eyni adli opera bestelenmis ve 1987 ci ilde Sidneyde kralica II Yelizavetanin da istirak etdiyi Adeleida festivalinda gosterilmisdir Bir sira Avropa ve Amerika yazicilari kimi Patrik Uayt da ekser eserlerinde xeyali mekandaki hadise ve insanlari tesvir etmisdi Muellifin Sarsaparille movsumu 1962 Doyunen urek 1963 pyeslerinde Goz muncugu 1966 romaninda hadiselerin cereyan etdiyi mekan ozunemexsus cehetleri ile secilen oz aurasi simasi ve qanunlari olan Sarsaparilledir 70 ci illerde Uayt daha cox intellektuallarin eqli zehmet adamlarinin heyatina maraq gostemis onlarin menevi psixoloji problemlerini dini axtarislarini eks etdirmeye calismisdi Meselen muellif Vicisektor romaninda 1970 Hartl Daffild adli ressamin mistik guce yiyelenmesini tesvir etmisdi Burulganin merkezinde 1973 romaninda ise movcudlugun menasini olumde goren basqa bir intellekt adaminin semeresiz axtarislari ve facie ile biten heyati tesvir olunmusdu Patrik Uayt yeni edebi qitenin kesfine imkan yaradan epik ve psixoloji meharetine gore 1973 cu ilin Nobel mukafatina sahib olmusdu Qapali heyat terzi keciren ve tenteneleri sevmeyen yazici Stokholma gelmemisdi Mukafati onun adindan avstraliyali ressam Sidni Nolan almisdi Maraqlidir ki Uayt Nobel mukafatinin pul hissesinden istedadli genc yazici ve sairler ucun Patrik Uayt mukafati tesis etmisdi Novbeti 1974 cu ilde Avstraliyada ilin adami elan olunmasini laqeydlikle qarsilamis ve serefine teskil olunan tentenelerden boyun qacirmisdi O Avstraliya Parlamentinin iclaslarinin fexri istirakcisi olmaq teklifini de mehz ictimai siyasi heyatla maraqlanmadigina gore redd etmisdi Lakin Avstraliya ABS nin Vyetnamda apardigi muharibeye destek verende siyasi meselelere hec vaxt maraq gostermeyen yazici sert munasibetini bildirmekden cekinmemisdi Yaradiciliginin son dovrunde Patrik Uayt Tvaybornun isi 1979 Tala 1983 romanlarini Boyuk oyuncaqlar 1977 Ses kuylu surucu 1982 pyeslerini qeleme almisdi Tvaybornun isi romani Buker mukafati nominantlari sirasinda olsa da muellif genclere daha cox imkan saxlanmasi ucun adinin namizedler sirasindan cixarilmasinda israr etmisdi 1986 ci ilde Uaytin sonuncu iri hecmli eseri gundelikler seklinde yazilmis Haminin bir adamda birlesen xatireleri romani cap olunmusdu Muellif edebi mistifikasiyaya el ataraq bu eserini oxuculara Aleks Ksenofon Demircan Qreyin yazdigi Patrik Uaytin ise nasirliyini oz uzerine goturduyu roman kimi teqdim etmisdi Guzgude catlar 1984 adli avtobioqrafiyasinda Patrik Uayt heyatinin bir sira kolgeli meqamlarini homoseksual orientasiyasini Nobel mukafatinin teqdimat merasiminde istirakdan imtina etmesinin sebeblerini uzun iller birge yasadigi ve aralarindaki munasibetin defelerle muzakire movzusuna cevrildiyi yunan ressami kecmis zabit Manoli Laksaris ile munasibetlerini ve s isiqlandirmisdi IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Patrick White Encyclopaedia Britannica ing IMDb ing 1990 Deutsche Nationalbibliothek Record 118767607 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerHemcinin bax