Ortaq türk əlifbası

Ortaq türkcə əlifba (və ya Birləşmiş türkcə əlifbası / Birləşdirilmiş türk dilləri əlifbası) — Türk dillərindəki sadə səslər əsas alınaraq və eyni qaynaqdan çıxanlar təsnif bütün hərflərin göstərildiyi sistem. Hələ ortaq bir formaya qurulmamış olmasına baxmayaraq böyük nisbətdə formalaşmışdır. Türk Şurası (Türk Keneş) tərəfindən qəbul edilən Ortaq türk əlifbası 34 hərflidir.

Ortaq türk əlifbası
Böyük	A	Ä	B	C	Ç	D	E	F	G	Ğ	H	I	İ	J	K	L	M	N	Ñ	O	Ö	P	Q	R	S	Ş	T	U	Ü	V	W	X	Y	Z
Kiçik	a	ä	b	c	ç	d	e	f	g	ğ	h	ı	i	j	k	l	m	n	ñ	o	ö	p	q	r	s	ş	t	u	ü	v	w	x	y	z

• Uzun səslər: Â, Ê, Î, Ô, Û.

Səslərin təsnifatı

Türk dillərində istifadə edilən hərflər və səslər həm türkcənin özündən, həm də slavyan və ərəb dillərindən qaynaqlanar. Türkcə olan hərflərin bir qisimi də yalnız bəzi şivə tapılar, digərlərində iştirak etməz.

Əsl səslər cədvəli
Latın	A	Ă	Ä	Ë	E	B	C	Ç	J	D	Ḑ	F	G	Ğ	Ģ	H	Ḩ	X	I	İ	K	Ķ	Q	L	Ḽ	M	N	Ņ	Ň	O	Ö	P	R	S	Š	Ş	Ț	T	U	Ü	V	W	Y	Z	Ž
Tatar	A	-	Ä	-	E	B	C	Ç	J	D	-	F	G	Ğ	-	H	-	X	I	İ	K	-	Q	L	-	M	N	-	Ñ	O	Ö	P	R	S	-	Ş	-	T	U	Ü	V	W	Y	Z	-
Türk	A	-	-	-	E	B	C	Ç	J	D	-	F	G	Ğ	-	H	-	-	I	İ	K	-	-	L	-	M	N	-	-	O	Ö	P	R	S	-	Ş	-	T	U	Ü	V	-	Y	Z	-
Azərbaycan	A	-	Ə	-	E	B	C	Ç	J	D	-	F	G	Ğ	-	H	-	X	I	İ	K	-	Q	L	-	M	N	-	-	O	Ö	P	R	S	-	Ş	-	T	U	Ü	V	-	Y	Z	-
Ərəb	أ	ع	ء	ء	أ	ب	ج	چ	ژ	د	ڏ	ف	گ	ݝ	غ	ه	ح	خ	إ	إ	ك	ٯ	ق	ل	ڵ	م	ن	ڠ	ڭ	ۆ‎	ۆ	پ	ر	س	ث	ش	ڞ	ت	ٱ	ٱ	ۋ	و	ي	ز	ذ
Kiril	А	Ӑ	Ә	Є	Е	Б	Җ	Ч	Ж	Д	Ӡ	Ф	Г	Ғ	Ӷ	Һ	Ҳ	Х	Ы	И	К	Қ	Ҡ	Л	Љ	М	Н	Ң	Њ	О	Ө	П	Р	С	Ҫ	Ш	Ц	Т	У	Ү	В	Ў	Й	З	Ҙ
1. Ää=Əə=Эə 2. Č=J 3. Š=Ť və Ž=Ď 4. Ț=T+S və Ḑ=D+Z 5. Ṡ= ص və Ḋ= ض 6. Ṫ= ط və Ż= ظ
7. Uzun: Â, Ê, Î, Ô, Û. 8. Yumşaq: Ă, Ĕ, Ĭ, Ŏ, Ŭ. 9. İncə: (ˋ) - Səssiz hərflər

• Š=Ť və Ž=Ď.
• Ķķ=Ⱪⱪ və Ḩḩ=Ⱨⱨ
• Yarı səslər: Ă, Ĕ, Ĭ, Ŏ, Ŭ (Qırtlaq hərfləri).
• Ṫ hərfi əlifbada olmayan T-D səsidir (Ərəbcə:ط). Yalnız Ərəb və Osmanlıca tərcümələrində istifadə edilər.
• Ż hərfi əlifbada olmayan Z-S səsidir (Ərəbcə:ظ). Yalnız Ərəb və Osmanlıca tərcümələrində istifadə edilər.
• ٯ = ق (Qırtlaq K hərfi) və ya ڨ (Qırtlaq G hərfi).

Həmçinin bax

• Ortaq türk dili

İstinadlar

1. Türk Keneş ve Türk Dünyasının 34 Harfli Ortak Alfabe Sistemi - Abdülvahap Kara Arxivləşdirilib 2014-01-27 at Archive.today
2. Proceedings of the International Symposium of Contemporary Turkish Alphabet (Milletlerarası Çağdaş Türk Alfabeleri Sempozyumu Bildirisi), 18-20 Kasım 1991, İstanbul, M.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 1992 [1] Arxivləşdirilib 2014-01-27 at Archive.today.

Mənbə

• Heinz F. Wendt: Fischer Lexikon Sprachen, 1961 (ISBN 3-596-24561-3)
• Bilal N. Şimşir: Türk Yazi Devrimi, Ankara 1992, S. 119
• Helmut Glück (Hrsg.): Metzler Lexikon Sprache, 2005 [S. 417] (ISBN 3-476-02056-8)
• Zentrum für Türkeistudien, Essen: Aktuelle Situation in den Turkrepubliken – Innenpolitik, Sicherheitspolitik, Wirtschaft, Umwelt, Bevölkerung (Working Paper 14, 1994)
• FSP Entwicklungssoziologie, Bielefeld: Formen der Transvergesellschaftung als gegenläufige Prozesse zur Nationsbildung in Usbekistan (Working Paper 334, 2000)
• Der Fischer Welt Almanach '94 – Zahlen, Daten, Fakten, 1993 (S. 846)
• Mehmet Tütüncü: Alphabets for the turkic languages
• Herbert W. Duda: Die neue türkische Lateinschrift. I. Historisches. In: Orientalistische Literaturzeitung 1929, Spalten 441–453. – II. Linguistisches. In: Orientalistische Literaturzeitung 1930, Spalten 399–413.
• F.H. Weißbach: Die türkische Lateinschrift. In: Archiv für Schreib- und Buchwesen 1930, S. 125–138.
• Yakovlev N.F. "Development and succeeding problems in Latinizing alphabets", No 2, 1936, pp. 25–38 (In Russian) Н.Ф. Революция и письменность, № 2, 1936, стр. 25–38
• Луначарский. Латинизация русской письменности
• Статья «Новый алфавит» в Литературной энциклопедии
• G.A Gaydarci, E.K Koltsa, L.A.Pokrovskaya B.P.Tukan, Gagauz Türkçesinin Sözlüğü, TC Kültür Bakanlığı Yayınları
• Nevzat Özkan, Gagauz Destanları, Türk Dil Kurumu Yayınları
• Prof. Dr. Mustafa Argunşah-Âdem Terzi-Abdullah Durkun, Gagauz Türkçesi Araştırmaları Bilgi Şöleni, Türk Dil Kurumu Yayınları
• Gagauzum Bucaktır Yerim, Tatura Anamut Ocak Yayınları
• Nevzat Özkan, Gagavuz Türkçesi Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, 1996
• Jaŋalif/Яңалиф". Tatar Encyclopedia. (2002). Kazan: Tatarstan Republic Academy of Sciences Institution of the Tatar Encyclopaedia
• Закиев. Тюрко-татарское письмо. История, состояние, перспективы. Москва, "Инсан", 2005