fbpx
Wikipedia

Nicat Cəmiyyəti

Avqust 12, 2021

Nicat Cəmiyyəti — Bakı qubernatorunun 1906-cı il avqustun 22-də təsdiq etdiyi nizamnamə əsasında fəaliyyətə başlamış xeyriyyə cəmiyyəti. Təşkilatın özü isə mart ayının 9-u yaradılmışdı. Bu ad təşkilata İmran Qasımov tərəfindən uyğun görülmüşdür.

Nicat xeyriyyə Cəmiyyəti
Növü Xeyriyyə-Maarif cəmiyyəti
Fəaliyyəti Teatral, Ədəbi, Pedaqoji
Yaranma tarixi 8 mart 1906
Qeydiyyat tarixi 22 avqust 1906
Dağılma tarixi 1917
Rəsmi dili Azərbaycan dili, Rus dili
Mərkəzi Nikolayevskaya küçəsi, 16.
Sədr Məmmədəli bəy Səlimbəyov (1906-1907)
Həsən bəy Ağayev (9 mart - 12 noyabr 1907)
Məhəmməd Əmin Rəsulzadə (12 noyabr 1907-17 dekabr 1913)
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Cəmiyyətin fəaliyyəti

Cəmiyyətin nizamnaməsindən məlum olur ki, cəmiyyətin əsas məqsədi müsəlman əhali arasında maarifçilik işinin yayılması, ali, orta və ibtidai təhsil müsissələrində oxuyan müsəlmanlara yardım göstərilməsi, ana dili və ədəbiyyatın inkişafı idi. Bu məqsədlə cəmiyyət müxtəlif kitablar və dərsliklər nəşr edirdi. Cəmiyyətin kitabxanası və digər müsəlman quberniyalarında şöbələri fəaliyyət göstərirdi.

Təhsil

Keşlə (1908-ci ilin sentyabrı), Gəncə, Şamaxı, Quba və s. yerlərdə açdığı bölmələri də yerlərdə maarifçilik fəaliyyətləri göstərən cəmiyyətin təşəbbüsü ilə 1906-1910-cu illərdə Gəncədə Mədrəseyi-ruhani, Şamaxıda Üxüvvət, Ağdaşda Darülfənn, Şəkidə Həqiqətüs-Sibyan, Lənkəranda Behcət adlı məktəblər açılmışdı. Cəmiyyət müsəlmanlar arasında savadsızlığın ləğvi məqsədilə böyüklər üçün axşam kursları təşkil edir və onların fəaliyyətini maliyyələşdirirdi. 1907-ci ildə yeni axşam kursları açmış cəmiyyətin həmin kurslarından iki il sonra istifadə edən dinləyicilərin sayı 280-ə çatmışdı. 1910-1911-ci və 1911-1912-ci tədris illərində isə kursdan istifadə edən dinləyicilərin sayı müvafiq olaraq 240 və 115 nəfər idi.

Müəllimlər qurultayı

1906-cı ilin 15-28 avqust tarixləri arasında Bakı şəhərində Azərbaycan müəllimlərinin ilk qurultayı Nicat cəmiyyəti tərəfindən keçirilmişdi. Azərbaycan dili proqramının təsdiqi, ana dilinin azərbaycanlılar üçün əsas fənn hesab edilməsi və tədris planlarında ana dilinə ayrılmış saatların artırılması, müsəlman əhalisinin sıx yaşadığı yerlərdə inspektorlardan birinin müsəlman olması, ana dilindən dərs deyən müəllimlərin statusunun, məktəblərə daxil olan müsəlman uşaqlarının sayının iki dəfə artırılması, şəhər və kənd məktəblərində sənət verən şöbələrin, hər bir şəhərdə qız rus-tatar məktəbinin açılması, Zaqafqaziya Müəllimlər Seminariyasının Azərbaycan şöbəsinin müsəlman mərkəzlərindən birinə keçirilərək müəllimlər seminariyasına çevrilməsi və orada Azərbaycan dilinin əsas fənn kimi tədris edilməsi, müsəlman müəllimləri üçün pedaqoji kursların təşkil edilməsi tələbləri olmuşdu.

 
Birinci sırada, soldan: Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Mirzə Ələkbər Sabir, Həşim bəy Vəzirov
İkinci sırada, sağdan: 4-cü Əli bəy Hüseynzadə, 5-ci Həsən bəy Ağayev, 7-ci Mahmud bəy Mahmudbəyov
Aşağı sırada, soldan: 4-cü Üzeyir bəy Hacıbəyov
5-ci Süleyman Sani Axundov
Aşağı sırada, sağdan: 4-cü Abdulla Şaiq

Leyli və Məcnun operası

"Leyli və Məcnun" operasının ilk tamaşasını "Nicat" Maarif Cəmiyyətinin dram heyəti hazırlayıb. Bu həmin cəmiyyət üçün şərəfli bir iş idi. Belə ki, Azərbaycanda və ümumiyyətlə, bütün Yaxın və Orta Şərq aləmində ilk operanı tamaşaya qoymaq məhz "Nicat" Maarif Cəmiyyətinə nəsib olur. "Leyli və Məcnun" operasının ilk tamaşası haqqında dövrünün mətbuat səhifələrində bir çox yazılar dərc edilir. "İrşad" qəzeti oxucularını tamaşaya cəlb etmək məqsədilə 1908-ci il 10 yanvar tarixli sayında aşağıdakı elanı dərc edir: "Müsəlman dilində əvvəlinci dəfə opera şənbə günü yanvar ayının 12-də Hacı Zeynalabdin Tağıyevin teatrosunda "Nicat" cəmiyyətinin dram heyəti tərəfindən mövqe tamaşaya qoyulacaq: "Leyli və Məcnun". Opera 5 məclisdə və 5 təsvirdə".

Qadın şöbəsi

Cəmiyyətin 14 qadın üzvü (Hənifə Məlikova, Rübabə Qasımova, Xədicə Əlibəyova, Əminə Əfəndiyeva, Şərqiyyə Axundova, Səkinə Axundova, Səbirə Əbdülrəhmanova, Sara Vəzirova, Əminə Tanrıquliyeva, Xurşud Vəzirova, Səltənət Əmircanova, Rəhilə Hacıbababəyova, Qəribsultan Xanlarova və Ayşə Hacıqasımova) tərəfindən 26 oktyabr 1908-ci ildə Rübabə Qasımovanın mənzilində toplanaraq “Nicat” maarif cəmiyyətinin qadın şöbəsini açmaq barədə qərar qəbul edilmişdi. Şöbə öz qarşısına təhsil almaq istəyən müsəlman qızlara kömək etmək məqsədini qoymuşdu. Bu cəmiyyətin üzvü Xədicə Əlibəyova 1911-ci ildə “Işıq” adlı ilk qadın mətbuatının yaradıcılarından biri və redaktoru oldu. O, Azərbaycan qadınlarının həyatında, qadın xeyriyyə cəmiyyətlərinin işində yaxından iştirak edirdi. “Işıq”ın ilk sayı 1911-ci il yanvarın 22-də çıxmış, nəşri 1912-ci ilin sonunadək davam etmiş, bu müddətdə onun 68 nömrəsi buraxılmışdır. Qəzetin bu kimi bölmələri vardı: Təlimi-nisvan (Qadınların təlimi), Vəzayefe-beytiyyə (Məişət məsələləri), Hüquqi-müslümə (Müsəlman qadının hüququ) və ya Bacılarıma bir neçə söz, Təbabətə dair, Ədəbiyyat, Evdarlıq, Xəbərlər, Elanlar.

Pedaqoq Nabat Nərimanova, həkim Əminə Batrişina, Çayqıraqlı Həyat xanım, Həlimə Axundova, Xuraman Rəhimbəyzadə, Asya Axundova, Maral Nəbizadə və başqaları qəzetə tez-tez məqalələr, şeirlər göndərir, qadınların acınacaqlı həyatından söz açırdılar.

Cəmiyyətin sədrləri

Cəmiyyətin sədrliyi vəzifəsinə seçki ilə təyin olunurdu. Lakin İsa bəy Aşurbəyov de-fakto sədr kimi qəbul olunurdu, dövrün müxtəlif mətbuat xəbərlərində İsa bəy Aşurbəyov vəzifədə olmasa belə sədr kimi adı çəkilirdi.

  • Məmmədəli bəy Səlimbəyov (1906 - 1907)
  • Həsən bəy Ağayev (9 mart 1907 - 12 noyabr 1907)
  • Məhəmməd Əmin Rəsulzadə (12 noyabr 1907 - 17 dekabr 1913)
  • Əlimərdan bəy Topçubaşov (1915) - sədr; mühəndis Hacıbəy Axundov - sədr müavini, Yusif Ziya Talıbzadə - katib
  • Behbud ağa Cavanşir (24 mart 1916 - 1917) - sədr, İsa bəy Aşurbəyov - sədr müavini. İsa bəy seçkilərdə qalib gəlmək üçün seçiciləri pulla satın almaq yolu ilə özünün bütün yaxın adamlarını idarə heyətinə seçdirə bilmişdi. Mart ayının 24-də “Açıq söz”  qəzetində “Nicat” cəmiyyətinə seçicilərə açıq məktub” adlı məqalə çap edilmişdi. Məktubu imzalayanlar içərisində Nəriman Nərimanovun, Məşədi Əzizbəyovun, Əsədulla Axundovun da imzaları da var idi. Məktubda İsa bəyin və onun yaxın adamlarının idarə heyətinə hansı yollarla seçildikləri ifşa olunurdu. Həmin məqaləyə Aşurbəyov küçə söyüşləri ilə cavab vermişdi. İsa bəyin yerinə İbrahim Heydərov sədr müavinliyinə gətirilmişdir.

Mətbuat

Cəmiyyətin rəsmi yayım orqanı eyniadlı "Nicat" qəzeti idi. 1910-cu ilin sentyabrında İsa bəy Aşurbəyov, knyaz Murtuza bəy Palavandov, Əliheydər Babayev, Mehdi bəy Hacıbababəyov, Mirzə Məmməd Əliyev Bakı qradonaçalniki Pyotr İvanoviç Martınova qəzet çıxarmaq üçün ərizə yazmış, qəzet üçün abunə haqqını 3 rubl təyin etmişdilər. 16 sentyabrda Martınov tərəfindən qəzetin yayımına icazə verilmiş, qəzetin ilk sayı isə 14 noyabr 1910-cu ildə yayımlanmışdı. Qəzet Bakıda "Kaspi" mətbəəsində nəşr olunmuşdur.

Həmçinin bax

  Vikianbarda Nicat Cəmiyyəti ilə əlaqəli mediafayllar var.

İstinadlar

  1. ↑ Məmmədəli Babaşlı, XX ƏSRİN ƏVVƏLLƏRİNDƏ AZƏRBAYCANDA MİLLİ OYANIŞ VƏ MAARİFÇİLİK HƏRƏKATI 2016-03-05 at the Wayback Machine - Qafqaz Universiteti jurnalı, 12-ci say
  2. ↑ Nəsiman Yaqublu - Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyəti təsisatlarının tarixi: ilk QHT-lərin yaranması və fəaliyyəti
  3. ↑ Bakı qəzeti, 26 aprel 1909 sayı
  4. Amaliya Qasımova, Ayna qəzeti, 2011, 29 yanvar. səh 19.
  5. Azərbaycan Respublikası arxivi, fond 46, inventar 2, iş 467, vərəq 1
  6. Azərbaycan Respublikası arxivi, fond 312, inventar 1, iş 7, vərəq 20-21
  7. Bakı qəzeti, 20 may 1915-ci il sayı.
  8. ↑ H. Əhmədov. Azərbaycan məktəb və pedaqoji fikir tarixi. Bakı: Elm və təhsil, 2014. - səh. 261-262.
  9. Azərbaycan Respublikası arxivi, fond 389, inventar 7, iş 17, vərəq 127

Avqust 12, 2021
nicat, cəmiyyəti, bakı, qubernatorunun, 1906, avqustun, təsdiq, etdiyi, nizamnamə, əsasında, fəaliyyətə, başlamış, xeyriyyə, cəmiyyəti, təşkilatın, özü, isə, mart, ayının, yaradılmışdı, təşkilata, imran, qasımov, tərəfindən, uyğun, görülmüşdür, nicat, xeyriyyə. Nicat Cemiyyeti Baki qubernatorunun 1906 ci il avqustun 22 de tesdiq etdiyi nizamname esasinda fealiyyete baslamis xeyriyye cemiyyeti Teskilatin ozu ise mart ayinin 9 u yaradilmisdi 1 Bu ad teskilata Imran Qasimov terefinden uygun gorulmusdur 2 Nicat xeyriyye CemiyyetiNovu Xeyriyye Maarif cemiyyetiFealiyyeti Teatral Edebi PedaqojiYaranma tarixi 8 mart 1906Qeydiyyat tarixi 22 avqust 1906Dagilma tarixi 1917Resmi dili Azerbaycan dili Rus diliMerkezi Nikolayevskaya kucesi 16 Sedr Memmedeli bey Selimbeyov 1906 1907 Hesen bey Agayev 9 mart 12 noyabr 1907 Mehemmed Emin Resulzade 12 noyabr 1907 17 dekabr 1913 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Cemiyyetin fealiyyeti 1 1 Tehsil 1 1 1 Muellimler qurultayi 1 2 Leyli ve Mecnun operasi 1 3 Qadin sobesi 2 Cemiyyetin sedrleri 3 Metbuat 4 Hemcinin bax 5 IstinadlarCemiyyetin fealiyyeti RedakteCemiyyetin nizamnamesinden melum olur ki cemiyyetin esas meqsedi muselman ehali arasinda maarifcilik isinin yayilmasi ali orta ve ibtidai tehsil musisselerinde oxuyan muselmanlara yardim gosterilmesi ana dili ve edebiyyatin inkisafi idi Bu meqsedle cemiyyet muxtelif kitablar ve derslikler nesr edirdi Cemiyyetin kitabxanasi ve diger muselman quberniyalarinda sobeleri fealiyyet gosterirdi Tehsil Redakte Kesle 1908 ci ilin sentyabri 3 Gence Samaxi Quba ve s yerlerde acdigi bolmeleri de yerlerde maarifcilik fealiyyetleri gosteren cemiyyetin tesebbusu ile 1906 1910 cu illerde Gencede Medreseyi ruhani Samaxida Uxuvvet Agdasda Darulfenn Sekide Heqiqetus Sibyan Lenkeranda Behcet adli mektebler acilmisdi 1 Cemiyyet muselmanlar arasinda savadsizligin legvi meqsedile boyukler ucun axsam kurslari teskil edir ve onlarin fealiyyetini maliyyelesdirirdi 1907 ci ilde yeni axsam kurslari acmis cemiyyetin hemin kurslarindan iki il sonra istifade eden dinleyicilerin sayi 280 e catmisdi 1910 1911 ci ve 1911 1912 ci tedris illerinde ise kursdan istifade eden dinleyicilerin sayi muvafiq olaraq 240 ve 115 nefer idi Muellimler qurultayi Redakte 1906 ci ilin 15 28 avqust tarixleri arasinda Baki seherinde Azerbaycan muellimlerinin ilk qurultayi Nicat cemiyyeti terefinden kecirilmisdi Azerbaycan dili proqraminin tesdiqi ana dilinin azerbaycanlilar ucun esas fenn hesab edilmesi ve tedris planlarinda ana diline ayrilmis saatlarin artirilmasi muselman ehalisinin six yasadigi yerlerde inspektorlardan birinin muselman olmasi ana dilinden ders deyen muellimlerin statusunun mekteblere daxil olan muselman usaqlarinin sayinin iki defe artirilmasi seher ve kend mekteblerinde senet veren sobelerin her bir seherde qiz rus tatar mektebinin acilmasi Zaqafqaziya Muellimler Seminariyasinin Azerbaycan sobesinin muselman merkezlerinden birine kecirilerek muellimler seminariyasina cevrilmesi ve orada Azerbaycan dilinin esas fenn kimi tedris edilmesi muselman muellimleri ucun pedaqoji kurslarin teskil edilmesi telebleri olmusdu Birinci sirada soldan Ebdurrehim bey Haqverdiyev Mirze Elekber Sabir Hesim bey Vezirov Ikinci sirada sagdan 4 cu Eli bey Huseynzade 5 ci Hesen bey Agayev 7 ci Mahmud bey Mahmudbeyov Asagi sirada soldan 4 cu Uzeyir bey Hacibeyov 5 ci Suleyman Sani Axundov Asagi sirada sagdan 4 cu Abdulla Saiq Leyli ve Mecnun operasi Redakte Leyli ve Mecnun operasinin ilk tamasasini Nicat Maarif Cemiyyetinin dram heyeti hazirlayib Bu hemin cemiyyet ucun serefli bir is idi Bele ki Azerbaycanda ve umumiyyetle butun Yaxin ve Orta Serq aleminde ilk operani tamasaya qoymaq mehz Nicat Maarif Cemiyyetine nesib olur Leyli ve Mecnun operasinin ilk tamasasi haqqinda dovrunun metbuat sehifelerinde bir cox yazilar derc edilir Irsad qezeti oxucularini tamasaya celb etmek meqsedile 1908 ci il 10 yanvar tarixli sayinda asagidaki elani derc edir Muselman dilinde evvelinci defe opera senbe gunu yanvar ayinin 12 de Haci Zeynalabdin Tagiyevin teatrosunda Nicat cemiyyetinin dram heyeti terefinden movqe tamasaya qoyulacaq Leyli ve Mecnun Opera 5 meclisde ve 5 tesvirde Qadin sobesi Redakte Cemiyyetin 14 qadin uzvu Henife Melikova Rubabe Qasimova Xedice Elibeyova Emine Efendiyeva Serqiyye Axundova Sekine Axundova Sebire Ebdulrehmanova Sara Vezirova Emine Tanriquliyeva Xursud Vezirova Seltenet Emircanova Rehile Hacibababeyova Qeribsultan Xanlarova ve Ayse Haciqasimova terefinden 26 oktyabr 1908 ci ilde Rubabe Qasimovanin menzilinde toplanaraq Nicat maarif cemiyyetinin qadin sobesini acmaq barede qerar qebul edilmisdi Sobe oz qarsisina tehsil almaq isteyen muselman qizlara komek etmek meqsedini qoymusdu Bu cemiyyetin uzvu Xedice Elibeyova 1911 ci ilde Isiq adli ilk qadin metbuatinin yaradicilarindan biri ve redaktoru oldu O Azerbaycan qadinlarinin heyatinda qadin xeyriyye cemiyyetlerinin isinde yaxindan istirak edirdi Isiq in ilk sayi 1911 ci il yanvarin 22 de cixmis nesri 1912 ci ilin sonunadek davam etmis bu muddetde onun 68 nomresi buraxilmisdir Qezetin bu kimi bolmeleri vardi Telimi nisvan Qadinlarin telimi Vezayefe beytiyye Meiset meseleleri Huquqi muslume Muselman qadinin huququ ve ya Bacilarima bir nece soz Tebabete dair Edebiyyat Evdarliq Xeberler Elanlar Pedaqoq Nabat Nerimanova hekim Emine Batrisina Cayqiraqli Heyat xanim Helime Axundova Xuraman Rehimbeyzade Asya Axundova Maral Nebizade ve basqalari qezete tez tez meqaleler seirler gonderir qadinlarin acinacaqli heyatindan soz acirdilar 4 Cemiyyetin sedrleri RedakteCemiyyetin sedrliyi vezifesine secki ile teyin olunurdu Lakin Isa bey Asurbeyov de fakto sedr kimi qebul olunurdu dovrun muxtelif metbuat xeberlerinde Isa bey Asurbeyov vezifede olmasa bele sedr kimi adi cekilirdi 3 5 6 Memmedeli bey Selimbeyov 1906 1907 Hesen bey Agayev 9 mart 1907 12 noyabr 1907 Mehemmed Emin Resulzade 12 noyabr 1907 17 dekabr 1913 Elimerdan bey Topcubasov 1915 7 sedr muhendis Hacibey Axundov sedr muavini Yusif Ziya Talibzade katib Behbud aga Cavansir 24 mart 1916 1917 sedr Isa bey Asurbeyov sedr muavini Isa bey seckilerde qalib gelmek ucun secicileri pulla satin almaq yolu ile ozunun butun yaxin adamlarini idare heyetine secdire bilmisdi Mart ayinin 24 de Aciq soz qezetinde Nicat cemiyyetine secicilere aciq mektub adli meqale cap edilmisdi Mektubu imzalayanlar icerisinde Neriman Nerimanovun Mesedi Ezizbeyovun Esedulla Axundovun da imzalari da var idi Mektubda Isa beyin ve onun yaxin adamlarinin idare heyetine hansi yollarla secildikleri ifsa olunurdu Hemin meqaleye Asurbeyov kuce soyusleri ile cavab vermisdi 2 Isa beyin yerine Ibrahim Heyderov sedr muavinliyine getirilmisdir Metbuat RedakteCemiyyetin resmi yayim orqani eyniadli Nicat qezeti idi 8 1910 cu ilin sentyabrinda Isa bey Asurbeyov knyaz Murtuza bey Palavandov Eliheyder Babayev Mehdi bey Hacibababeyov Mirze Memmed Eliyev Baki qradonacalniki Pyotr Ivanovic Martinova qezet cixarmaq ucun erize yazmis qezet ucun abune haqqini 3 rubl teyin etmisdiler 16 sentyabrda Martinov terefinden qezetin yayimina icaze verilmis qezetin ilk sayi ise 14 noyabr 1910 cu ilde yayimlanmisdi 9 Qezet Bakida Kaspi metbeesinde nesr olunmusdur 8 Hemcinin bax Redakte Vikianbarda Nicat Cemiyyeti ile elaqeli mediafayllar var Nicat mektebleriIstinadlar Redakte 1 2 Memmedeli Babasli XX ESRIN EVVELLERINDE AZERBAYCANDA MILLI OYANIS VE MAARIFCILIK HEREKATI Arxivlesdirilib 2016 03 05 at the Wayback Machine Qafqaz Universiteti jurnali 12 ci say 1 2 Nesiman Yaqublu Azerbaycanda vetendas cemiyyeti tesisatlarinin tarixi ilk QHT lerin yaranmasi ve fealiyyeti 1 2 Baki qezeti 26 aprel 1909 sayi Amaliya Qasimova Ayna qezeti 2011 29 yanvar seh 19 Azerbaycan Respublikasi arxivi fond 46 inventar 2 is 467 vereq 1 Azerbaycan Respublikasi arxivi fond 312 inventar 1 is 7 vereq 20 21 Baki qezeti 20 may 1915 ci il sayi 1 2 H Ehmedov Azerbaycan mekteb ve pedaqoji fikir tarixi Baki Elm ve tehsil 2014 seh 261 262 Azerbaycan Respublikasi arxivi fond 389 inventar 7 is 17 vereq 127Menbe https az wikipedia org w index php title Nicat Cemiyyeti amp oldid 5973755, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.