Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Musa ağa Məmməd ağa oğlu Şəmsəddinski (15 fevral 1896, Gədəbəy, Yelizavetpol qəzası – 18 fevral 1974, Bakı) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin zabiti, dövlət xadimi.
| Musa ağa Şəmsəddinski | |
|---|---|
 | |
  | |
| 3 mart 1925 – 13 oktyabr 1926 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 15 fevral 1896 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 18 fevral 1974 (78 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | hərbi qulluqçu |
| | |
| Təltifləri | |
Həyatı
Musa ağa Məmməd ağa oğlu 15 fevral 1896-cı ildə Yelizavetpol quberniyasının Qazax qəzasının Şınıx kəndində anadan olmuşdu. İbtidai təhsilini kəndlərində almışdı, 1908-ci ildə Gəncədəki Müsəlman Müəllimlər Seminariyasına daxil olmuşdu. Seminariyanı bitirən Musa ağa 1916-cı ildə Bakı Xeyriyyə Cəmiyyətində çalışaraq Birinci Dünya müharibəsində İran cəbhəsindəki döyüşlər nəticəsində yurd-yuvalarından didərgin düşən qaçqınlar və zərərçəkənlərin problemlərinin həll edilməsi, onlara yardım göstərilməsi ilə ilgilənmişdi.
Hərbi fəaliyyəti
1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yarandıqdan sonra hökumətin qərarı ilə bütün gənclər kimi Milli Orduya səfərbər edilən M. Şəmsəddinski Gəncədəki hərbi Gizirlər Məktəbinə oxumağa göndərilmişdi. Həmin ilin noyabrında məktəbi bitirib Milli Ordunun 4-cü Quba piyada alayının 2-ci bölüyünün komandiri təyin edilmişdi. Bölüyün əsas vəzifəsi Qusarçay və Samurçay boyunca uzanan əraziləri ağqvardiyaçı general Denikinin dəstələrinin hücumundan müdafiə etmək idi.
M. Şəmsəddinskinin komandir olduğu dəstə 1920-ci ilin martında Qarabağa hücum edən daşnak ordusu ilə mübarizə aparmaq üçün ora göndərilir. M. Şəmsəddinskinin başçılıq etdiyi dəstə hətta Ermənistan ərazisinə – Şəmsəddin rayonuna gedərək orada erməni daşnak bandasını darmadağın edir, bandanın başçısı poruçik Sergeyevi diri tutub Milli Ordumuzun Gəncədəki Xüsusi Şöbəsinə təhvil vermişdi. Həmin dəstə 1920-ci il aprelin sonunda Naxçıvana göndərilmişdi, lakin Şərur bölgəsində qeyri-bərabər döyüşdə daşnak ordusunun təzyiqi altında məcburən Şahtaxtı körpüsü vasitəsilə Araz çayından əvvəlcə İranın Maku şəhərinə, oradan isə Türkiyə ərazisinə – , sonra da getmişdi.
M. Şəmsəddinski orada kömək üçün RSFSR-in səlahiyyətli nümayəndəsinə müraciət etmişdi. Bu, 1920-ci ilin mayında baş vermişdi. Artıq Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulmuşdu. Ankara ilə danışıqlardan sonra M. Şəmsəddinskinin dəstəsinə Azərbaycana qayıtmağa icazə verilmişdi.
Bacarıqlı komandir olan Musa ağa Şəmsəddinskini 1920-ci ilin avqustunda Azərbaycan SSR hərbi dəniz komissarının əmri ilə Tovuza batalyon komandirinin müavini göndərdilər. O, eyni zamanda Tovuz Qəza Partiya Komitəsi yanında xüsusi təyinatlı dəstənin də komandiri təyin edilmişdi.
Siyasi fəaliyyəti
1921-ci il martın 2-də Kommunist partiyasına daxil olan M. Şəmsəddinski tezliklə rəhbər vəzifələrə təyin olunmuşdu. O, 1921–23-cü illərdə əvvəlcə Tovuz Qəza İcraiyyə Komitəsi sədrinin müavini, sonra da Tovuz və Şamaxı rayon icraiyyə komitələrinin sədri işləmişdi. M. Şəmsəddinski AKP MK və Azərbaycan MİK-in qərarı ilə 1923–25-ci illərdə Ağdam və Lənkəran Qəza İcraiyyə Komitələrinin sədri olmuşdur. Sonra onu XDİK-ə göndərmişlər. Azərbaycan Xalq Daxili İşlər Komissarlığının 3 mart 1925-ci il tarixli 28 saylı əmri ilə Musa Şəmsəddinski respublika Milis İdarəsinin rəisi təyin edilmişdir. O, bu vəzifədə 13 oktyabr 1926-cı ilədək çalışmış və bütün bacarığını milis kadrların yetişdirilməsinə sərf etmişdir.
Sonrakı 1926–28-ci illərdə M. Şəmsəddinski Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin təşkilat şöbəsi müdirinin müavini, 1928–30-cu illərdə Respublika Yerquruluşu İdarəsinin rəisi, Xalq Torpaq Komissarlığının kollegiya üzvü, 1930–31-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Siyasi İdarəsi kollegiyasının üzvü, 1931–32-ci illərdə Azərbaycan SSR Xalq Torpaq Komissarının müavini, 1933–34-cü illərdə Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Soveti işlər idarəsinin müdiri, 1934–38-ci illərdə isə Azərbaycan SSR MİK katibi vəzifələrində fəaliyyət göstərmişdi, lakin 1938-ci il yanvarın 4-də onu qəflətən həbs etmişlər.
Musa ağa Şəmsəddinskinin həbsi
Musa Şəmsəddinskini 15 ay istintaq etmişdilər. Özü də saxta şahidlər və ittihamlar vasitəsilə. Bu haqda Musanın həbs düşərgəsindən Moskvaya – ÜİK(b)P MK yanında Partiya Nəzarət Komissiyasının sədri A. A. Andreyevə yazdığı 25 may 1941-ci il tarixli məktubda bəhs olunur. Məktubda bildirilirdi ki, Azərbaycan SSR-in sabiq xalq daxili işlər komissarı Mixail Bayevin (əsl soyadı Yakov Kaminskidir – İ. Ə.) xüsusi tapşırığı ilə onun istintaqı saxtalaşdırılaraq işinin aparılması XDİK-in 5-ci şöbəsinin rəisi Aslan Kasparova tapşırılmışdı. Musa Şəmsəddinski sonralar – 30 noyabr 1954-cü ildə bəraət aldıqdan sonra yenidən partiya sıralarına bərpa olunmaq üçün Azərbaycan KP MK-nın katibi İmam Mustafayevə yazdığı məktubda da başına gətirilmiş dəhşətli repressiya tədbirlərindən ətraflı bəhs edib. Məlum olurdu ki, onun həbs edilməsinə səbəb o zaman Azərbaycan SSR-in xalq daxili işlər komissarı vəzifəsində işləyən Y. Sumbatov – Topuridze ilə münasibətlərinin kəskinləşməsi olmuşdur. M. Şəmsəddinski Y. Sumbatovun ov tüfənglərini dəyişdirmək tələbini yerinə yetirməmişdi. Bundan sonra Y. Sumbatov-Topiridze onu harada gəldi haqq-nahaq söyüb-yamanlayır, belə bir fikir yayırdı ki, guya M. Şəmsəddinski Yejovun (keçmiş SSRİ xalq daxili işlər komissarı, sonralar "xalq düşməni" kimi güllələnmişdir göstərişi ilə Qaradonlu (indiki İmişli) rayonundan həbsə alınmış adamları icazəsiz buraxmaqda günahlandırırdı. Sən demə, həmin şəxslər Sumbatovun bilavasitə göstərişinə əsasən həbs ediliblərmiş, lakin onları M. Şəmsəddinski yox, günahsız olduqlarına görə MK-nın komissiyası azad etmişdi.
Musa ağa Şəmsəddinski "xalq düşməni" kimi həbs edilərək sürgünə göndərilmişdi. O, 1938–55-ci illərdə Komi MSSR-də və Krasnoyarsk Diyarında sürgündə olmuşdu.
Bəraət aldıqdan sonra
M. Şəmsəddinski həbsdən qayıtdıqdan sonra 1955-ci ilin mayından 1957-ci ilin martınadək Bakı Kinostudiyasında "Azərbaycan SSR Ümumittifaq Kənd Təsərrüfatı Sərgisində" adlı xüsusi sifarişli kinojurnalın direktoru, 1958-ci ilin avqustundan ömrünün sonunadək Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanında dini işlər və rus pravoslav kilsəsi ilə iş üzrə şuraların müvəkkili işləmişdir. M. Şəmsəddinski 18 fevral 1974-cü ildə 78 yaşında Bakıda vəfat etmişdir.
Musa ağa Tehran xanımla ailə qurmuşdu. Şəmsi ağa adlı oğlu, Naziyə xanım adlı qızı var.
Mükafatları
Musa ağa Şəmsəddinskinin xidmətləri yüksək qiymətləndirilmişdi. O, 1967-ci ilin noyabrında Lenin ordeni, 1968-ci ilin fevralında isə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin "Fəxri fərman"ı ilə təltif edilmişdi.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Musa aga Memmed aga oglu Semseddinski 15 fevral 1896 Gedebey Yelizavetpol qezasi 18 fevral 1974 Baki Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin zabiti dovlet xadimi Musa aga SemseddinskiAzerbaycan SSR Bas Milis Idaresinin reisi3 mart 1925 13 oktyabr 1926Sexsi melumatlarDogum tarixi 15 fevral 1896 1896 02 15 Dogum yeri Gedebey Yelizavetpol qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 18 fevral 1974 1974 02 18 78 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIFealiyyeti herbi qulluqcuTeltifleriHeyatiMusa aga Memmed aga oglu 15 fevral 1896 ci ilde Yelizavetpol quberniyasinin Qazax qezasinin Sinix kendinde anadan olmusdu Ibtidai tehsilini kendlerinde almisdi 1908 ci ilde Gencedeki Muselman Muellimler Seminariyasina daxil olmusdu Seminariyani bitiren Musa aga 1916 ci ilde Baki Xeyriyye Cemiyyetinde calisaraq Birinci Dunya muharibesinde Iran cebhesindeki doyusler neticesinde yurd yuvalarindan didergin dusen qacqinlar ve zerercekenlerin problemlerinin hell edilmesi onlara yardim gosterilmesi ile ilgilenmisdi Herbi fealiyyeti1918 ci il mayin 28 de Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti yarandiqdan sonra hokumetin qerari ile butun gencler kimi Milli Orduya seferber edilen M Semseddinski Gencedeki herbi Gizirler Mektebine oxumaga gonderilmisdi Hemin ilin noyabrinda mektebi bitirib Milli Ordunun 4 cu Quba piyada alayinin 2 ci boluyunun komandiri teyin edilmisdi Boluyun esas vezifesi Qusarcay ve Samurcay boyunca uzanan erazileri agqvardiyaci general Denikinin destelerinin hucumundan mudafie etmek idi M Semseddinskinin komandir oldugu deste 1920 ci ilin martinda Qarabaga hucum eden dasnak ordusu ile mubarize aparmaq ucun ora gonderilir M Semseddinskinin basciliq etdiyi deste hetta Ermenistan erazisine Semseddin rayonuna gederek orada ermeni dasnak bandasini darmadagin edir bandanin bascisi porucik Sergeyevi diri tutub Milli Ordumuzun Gencedeki Xususi Sobesine tehvil vermisdi Hemin deste 1920 ci il aprelin sonunda Naxcivana gonderilmisdi lakin Serur bolgesinde qeyri beraber doyusde dasnak ordusunun tezyiqi altinda mecburen Sahtaxti korpusu vasitesile Araz cayindan evvelce Iranin Maku seherine oradan ise Turkiye erazisine sonra da getmisdi M Semseddinski orada komek ucun RSFSR in selahiyyetli numayendesine muraciet etmisdi Bu 1920 ci ilin mayinda bas vermisdi Artiq Azerbaycanda sovet hakimiyyeti qurulmusdu Ankara ile danisiqlardan sonra M Semseddinskinin destesine Azerbaycana qayitmaga icaze verilmisdi Bacariqli komandir olan Musa aga Semseddinskini 1920 ci ilin avqustunda Azerbaycan SSR herbi deniz komissarinin emri ile Tovuza batalyon komandirinin muavini gonderdiler O eyni zamanda Tovuz Qeza Partiya Komitesi yaninda xususi teyinatli destenin de komandiri teyin edilmisdi Siyasi fealiyyeti1921 ci il martin 2 de Kommunist partiyasina daxil olan M Semseddinski tezlikle rehber vezifelere teyin olunmusdu O 1921 23 cu illerde evvelce Tovuz Qeza Icraiyye Komitesi sedrinin muavini sonra da Tovuz ve Samaxi rayon icraiyye komitelerinin sedri islemisdi M Semseddinski AKP MK ve Azerbaycan MIK in qerari ile 1923 25 ci illerde Agdam ve Lenkeran Qeza Icraiyye Komitelerinin sedri olmusdur Sonra onu XDIK e gondermisler Azerbaycan Xalq Daxili Isler Komissarliginin 3 mart 1925 ci il tarixli 28 sayli emri ile Musa Semseddinski respublika Milis Idaresinin reisi teyin edilmisdir O bu vezifede 13 oktyabr 1926 ci iledek calismis ve butun bacarigini milis kadrlarin yetisdirilmesine serf etmisdir Sonraki 1926 28 ci illerde M Semseddinski Azerbaycan Merkezi Icraiyye Komitesinin teskilat sobesi mudirinin muavini 1928 30 cu illerde Respublika Yerqurulusu Idaresinin reisi Xalq Torpaq Komissarliginin kollegiya uzvu 1930 31 ci illerde Azerbaycan Dovlet Siyasi Idaresi kollegiyasinin uzvu 1931 32 ci illerde Azerbaycan SSR Xalq Torpaq Komissarinin muavini 1933 34 cu illerde Azerbaycan SSR Xalq Komissarlari Soveti isler idaresinin mudiri 1934 38 ci illerde ise Azerbaycan SSR MIK katibi vezifelerinde fealiyyet gostermisdi lakin 1938 ci il yanvarin 4 de onu qefleten hebs etmisler Musa aga Semseddinskinin hebsiMusa Semseddinskini 15 ay istintaq etmisdiler Ozu de saxta sahidler ve ittihamlar vasitesile Bu haqda Musanin hebs dusergesinden Moskvaya UIK b P MK yaninda Partiya Nezaret Komissiyasinin sedri A A Andreyeve yazdigi 25 may 1941 ci il tarixli mektubda behs olunur Mektubda bildirilirdi ki Azerbaycan SSR in sabiq xalq daxili isler komissari Mixail Bayevin esl soyadi Yakov Kaminskidir I E xususi tapsirigi ile onun istintaqi saxtalasdirilaraq isinin aparilmasi XDIK in 5 ci sobesinin reisi Aslan Kasparova tapsirilmisdi Musa Semseddinski sonralar 30 noyabr 1954 cu ilde beraet aldiqdan sonra yeniden partiya siralarina berpa olunmaq ucun Azerbaycan KP MK nin katibi Imam Mustafayeve yazdigi mektubda da basina getirilmis dehsetli repressiya tedbirlerinden etrafli behs edib Melum olurdu ki onun hebs edilmesine sebeb o zaman Azerbaycan SSR in xalq daxili isler komissari vezifesinde isleyen Y Sumbatov Topuridze ile munasibetlerinin keskinlesmesi olmusdur M Semseddinski Y Sumbatovun ov tufenglerini deyisdirmek telebini yerine yetirmemisdi Bundan sonra Y Sumbatov Topiridze onu harada geldi haqq nahaq soyub yamanlayir bele bir fikir yayirdi ki guya M Semseddinski Yejovun kecmis SSRI xalq daxili isler komissari sonralar xalq dusmeni kimi gullelenmisdir gosterisi ile Qaradonlu indiki Imisli rayonundan hebse alinmis adamlari icazesiz buraxmaqda gunahlandirirdi Sen deme hemin sexsler Sumbatovun bilavasite gosterisine esasen hebs ediliblermis lakin onlari M Semseddinski yox gunahsiz olduqlarina gore MK nin komissiyasi azad etmisdi Musa aga Semseddinski xalq dusmeni kimi hebs edilerek surgune gonderilmisdi O 1938 55 ci illerde Komi MSSR de ve Krasnoyarsk Diyarinda surgunde olmusdu Beraet aldiqdan sonraM Semseddinski hebsden qayitdiqdan sonra 1955 ci ilin mayindan 1957 ci ilin martinadek Baki Kinostudiyasinda Azerbaycan SSR Umumittifaq Kend Teserrufati Sergisinde adli xususi sifarisli kinojurnalin direktoru 1958 ci ilin avqustundan omrunun sonunadek Azerbaycan SSR Nazirler Soveti yaninda dini isler ve rus pravoslav kilsesi ile is uzre suralarin muvekkili islemisdir M Semseddinski 18 fevral 1974 cu ilde 78 yasinda Bakida vefat etmisdir Musa aga Tehran xanimla aile qurmusdu Semsi aga adli oglu Naziye xanim adli qizi var MukafatlariMusa aga Semseddinskinin xidmetleri yuksek qiymetlendirilmisdi O 1967 ci ilin noyabrinda Lenin ordeni 1968 ci ilin fevralinda ise Azerbaycan SSR Ali Sovetinin Fexri ferman i ile teltif edilmisdi