fbpx
Wikipedia

Mircəfər Bağırov

Avqust 09, 2021

Mircəfər Abbas oğlu Bağırov (5 [17] sentyabr 1895, Quba, Bakı quberniyası – 26 may 1956(1956-05-26), Bakı) — Azərbaycan Kommunist Partiyası MK-nın I katibi (1933 – aprel 1953); Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin sədri (oktyabr 1932 – dekabr 1933; aprel-iyul 1953); general-polkovnik.

Mircəfər Bağırov
Sələfi Ruben Rubenov
Xələfi Mir Teymur Yaqubov
Sələfi Teymur Quliyev
Xələfi Teymur Quliyev
Sələfi Dadaş Bünyadzadə
Xələfi Hüseyn Rəhmanov
Azərbaycan SSR Fövqəladə Komissiyasının sədri
21 fevral 1921 — 22 may 1927
Sələfi Eyyub Xanbudaqov
Xələfi Novruz Rizayev
Sələfi Novruz Rizayev
Xələfi Mixail Frinovski
Şəxsi məlumatlar
Partiya Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası
(1917–1952)
Təhsili 1913-1915: Petrovsk (Mahaçqala) 2 illik pedaqoji kursu
1930-1932: Moskva ÜİK(b)P MK yanında marksizm-leninizm kursu
Doğum tarixi 5 (17) sentyabr 1895
Doğum yeri
Vəfat tarixi 26 may 1956(1956-05-26) (60 yaşında)
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi güllələnmə[d]
Dəfn yeri
Atası Mirabbas Bağırov
Anası Yaxşı xanım
Həyat yoldaşları 1) Mariya (Sergeyeva) Bağırova (1918-1926)
2) Yevgeniya Mixaylovna (Qelman) Bağırova (1930 – 1953)
Uşaqları oğlu: Cahangir Bağırov
oğlu: Cen Bağırov
nəvə: Mircəfər Bağırov
Təltifləri
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı və ailəsi

Mircəfər Bağırov 1896-cı il sentyabrın 17-də Bakı quberniyasının Quba şəhərində atası Mirabbas və anası Yaxşı xanımın kiçik övladı kimi dünyaya gəlmişdir. Böyük bacısı Seyid Məsumə 1883-cü anadan olmuşdur.

Mircəfər Bağırovun 2 övladı olub. O, Həştərxanda işləyərkən Mariya adlı bir zadəgan qızıyla[Mənbə göstərin] ailə qurur və bu nikahdan 1919-cu ildə Cahangir (Vladimir) adlı oğulları dünyaya gəlir. 1926-cı ildə Mariya vəfat etmişdir.

M.Bağırov 1930-cu ildə Yevgeniya Mixaylovna ilə ailə qurur və bu nigahdan 1932-ci il avqustun 9-da ikinci oğlu Cen dünyaya gəlir. Böyük oğlu Cahangir (Vladimir) aviasiya məktəbində təhsil almış, İkinci dünya müharibəsində pilot kimi iştirak etmiş və həlak olmuşdur. Digər oğlu professor, elmlər doktoru Cen Bağırov isə Bakıda 10-cu sinfə qədər 6 saylı məktəbdə təhsil alıb. Tiflisdə hərbi məktəbdə, 1951-ci ildə Moskvada Jukov adına Aviasiya Akademiyasında təhsil almış. 1953-cü ildən isə təhsilini Kənd Təsərrüfatı İnstitutunda davam etdirmişdir.

Təhsili

İlk təhsilini mollaxanada almışdır. 1907-ci ildə Quba şəhərindəki ibtidai məktəbə daxil olmuşdur. Məktəbi müvəffəqiyyətlə bitirən Mircəfər təhsilini Quba Ali ibtidai məktəbində davam etdirir. 1913-cü ildə məktəbi bitirib, Quba ziyalılarının topladığı pulla Petrovski (Mahaçqala) şəhərinə gedərək Petrovsk 2 illik pedaqoji kursuna (rus dili müəllimliyi) daxil olmuşdur.

ÜİK(b)P MK qərarı ilə M.Bağırov 1930-cu ilin sentyabrında Moskvaya ÜİK(b)P MK yanında marksizm-leninizm kursunda oxumağa göndərilir. O, 1932-ci ilin fevralında kursu müvəffəqiyyətlə bitirmiş və ÜİK(b)P MK aparatında məsul təlimatçı təyin edilmişdir.

Siyasi və ictimai fəaliyyəti

Erkən illəri

1915-ci ildə M.Bağırov əmək fəaliyyətinə gənc müəllim kimi Xudat stansiyasındakı kənd məktəbində başlamışdır. 1915–1917-ci illərdə M.Bağırov Nəcəfkənd, Quba şəhər məktəblərində müəllimlik etmişdir.

1917-ci il Fevral inqilabı dövründə M.Bağırov inqilabi fəaliyyətə başlamış, Qubada əsgər və kəndli deputatları sovetinin yaradılması, fəhlə və kəndli ittifaqının möhkəmlənməsi kimi bir sıra işlərdə iştirak etmişdir.

1918-ci ilin mart-may aylarından sonra M.Bağırov gizli fəaliyyətə keçir və isə Bakıya gəlir. Bakıda sovet hakimiyyəti 1918-ci ildə yıxılır və M.Bağırov bu zaman Petrovun dəstəsinin qalıqları ilə birlikdə Həştərxana gedir.

Bağırov 1919-cu ilin mart ayında Moskvada keçirilən I Kommunist Beynəlmiləl Konqresində iştirak etmiş və məşvərətçi səs hüququna sahib olan Azərbaycan kommunistlərini təmsil etmişdir.

Həştərxandakı fəaliyyəti

1918–1920-ci illərdə M.Bağırov Həştərxanda dəmir polkun partiya kollektivinin katibi, Birinci müsəlman polkunun hərbi komissarı, XI Ordunun Hərbi İnqilab Şurasının tapşırıqlarını yerinə yetirən işçi, xüsusi təyinatlı dəstənin hərbi komissarı, Qafqazda sovet hakimiyyəti qurulması üzrə Qafqaz bürosunun əməkdaşı, Qafqaz korpusu hərbi inqilabi şurasının müvəkkili vəzifələrində çalışmışdır.

Buradakı fəaliyyətinə görə 1920-ci ilin əvvəllərində RSFSR MİK tərəfindən Qırmızı bayraq ordeni ilə mükafatlandırılmışdır.

Dağlıq Qarabağdakı fəaliyyəti

Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra M.Bağırov Azərbaycan Müvəqqəti İnqilab Komitəsi tərəfindən Dağlıq Qarabağa göndərilir. O, Dağlıq Qarabağ vilayət inqilab komitəsi sədrinin müavini və XI ordunun Hərbi inqilabi şurasının müvəkkili kimi fəaliyyət göstərmiş və burada Azərbaycan ordusu hissələrinin tərkibində, Qarabağ qiyamının yatırılması prosesində iştirak etmişdir.

XI ordunun Hərbi İnqilabi Şurasının sərəncamında

1920–1921-ci illərdə XI ordunun Hərbi İnqilabi Şurasının sərəncamında olan M.Bağırov II briqadanın komandiri, I atıcı diviziyanın hərbi tribunalının, XI ordu Hərbi tribunalının səyyar sessiyasının sədri, Azərbaycan diviziyasının hərbi komissarı vəzifələrində çalışmışdır.[Mənbə göstərin]

Sonrakı fəaliyyəti

M.Bağırov 1921-ci il aprelin 2-də AzFK sədri təyin edilmiş ardınca, Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin tərkibinə seçilmişdir. O, bu vəzifədə 1927-ci ilin sentyabrın ortalarına kimi çalışmışdır. Bağırov eyni zamanda bu illərdə AzFK sədri olmaqla yanaşı, Azərbaycan Xalq Daxili İşlər Komissarı və Azərbaycan SSR XKS sədrinin müavini vəzifələrini də daşımışdır.

1927–1928-ci illərdə Tiflis şəhərinə göndərilən M.Bağırov orada Zaqafqaziya su təsərrüfatı idarəsinin, 1928–1929-cu illərdə isə Zaqafqaziya kənd təsərrüfatı idarəsinin sədri vəzifəsində çalışmışdır.

Bağırov 1929-cu ilin sentyabrında Azərbaycan Dövlət Siyasi İdarəsinin sədri təyin edilmiş və 1930-cu ilin sentyabrına kimi bu vəzifədə çalışmışdır.

Mircəfər Bağırov 1932-ci ilin axırlarında yenidən Bakıya göndərilir və həmin ilin oktyabrından 1933-cü ilin dekabrınadək Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinə sədr təyin olunur.

Birinci katib

 
İndiki Heydər Əliyev prospektində yerləşən və 1950-ci illərin əvvəlində tikilən Bağırov körpüsü. Körpünün Mircəfər Bağırovun avtomobillə aeroporta gedərkən uzun müddət yoldan keçən qatarı gözləyərək əsəbləşməsindən sonra onun əmri ilə tikildiyi ehtimal olunur. (1960-cı il.)

1933–1953-cü illərdə M.Bağırov Azərbaycan Kommunist Partiyası MK və BK-nın birinci katibi vəzifəsini daşımışdır. Vəzifədə olduğu müddətdə bir sıra işlər görülmüşdür.

Sənaye

Çalışdığı dövrdə bir sıra sənayə müəssisələrinin yaradılmasında müəyyən rolu olmuşdur. Buna misal olaraq, Bakı Elektrik maşınqayırma zavodu, Bakı Soyuducu kombinatı, Bakı biskvit fabriki, Qaradağ sement zavodu, Gəncə toxuculuq kombinatı, yağ-piy zavodu, Sumqayıt istilik elektrik stansiyası, Boru prokat zavodu və Sintetik kauçuk zavodu göstərilə bilər. Həmçinin bu dövrdə Lökbatan, Neft daşları, Zığ kimi neft yataqları kəşf olunmuş, Sumqayıt, Mingəçevir, Əli Bayramlı, Daşkəsən kimi yeni sənaye məntəqələri salınmışdır. [Mənbə göstərin]

Tikinti

Bakıda Nazirlər Kabinetinin binası, hökumət evi, Nizami adına kinoteatr, Şəhriyar adına mədəniyyət evi, xalça muzeyi, Respublika stadionu və s. tikilib istifadəyə verilməsi Bağırovun dövrünə təsadüf edir.[Mənbə göstərin]

Təhsil

Mircəfər Bağırovun 1-ci katibliyi illərində Azərbaycan Elmlər Akademiyası və onun bir sıra institutları o cümlədən, Azərbaycan Politexnik İnstitutu istifadəyə verilmişdir.[Mənbə göstərin]

İkinci Dünya müharibəsi

İkinci Dünya müharibəsi zamanı M.Bağırov ön cəbhəni yanacaqla təmin etmək üçün Bakıda neft çıxarılması prosesini sürətləndirmiş, lakin əsas neft təminatçısı olan şəhərin düşmənə qarşı aviasiya təhlükəsizliyinin təmin edilməsində ciddi müvəffəqiyyət göstərə bilməmişdir. Marşal Qeorgi Jukov "Xatirələr və düşüncələr" adlı kitabında bu məqamə toxunmuş və sovet silahlı qüvvələrinin ölkənin cənubundakı neft rayonlarını qorumaq iqtidarında olmadığını ifadə etmişdir. Həmçinin müəllif 1939–1941-ci illərdə sovet hərbi təyyarələrinin 70 faizi texniki göstəricilərinə görə adi alman təyyarələrindən geri qaldığını bildirmişdir.

Cənubi Azərbaycan məsələsi

Mircəfər Bağırov 1941-ci ildə Stalinə yazdığı məktubda, Polşa ərazilərinin Ukrayna və Belarusiya torpaqlarına birləşdirilməsi modelinə istinad edərək, İrandakı Azərbaycan əyalətlərinin Sovet Azərbaycanının tərkibinə daxil edilməsi təklifi ilə çıxış etmişdir.

DQMV məsələsi

1945-ci il noyabr ayının axırlarında M.Bağırov ÜIK(b)P MK katibi G.Malenkovdan bir məktub alır. Məktubda göstərilir ki, Ermənistan K(b)P MK katibi G.Arutunov ÜIK(b)P MK-da DQMV-in Ermənistan SSR-yə verilməsi məsələsinə baxılmasını təklif etmişdir. G.Malenkov Ermənistandan gələn məktubu M.Bağırova göndərmişdi. M.Bağırov məktubla tanış olduqdan sonra G.Malenkova 1945-ci il dekabrın 10-da cavab məktubu göndərmişdi. Məktubda DQMV yaradılması prosesi tarixi ətraflı göstərilməklə yanaşı qeyd olunurdu ki, DQMV Ermənistan SSR ilə həmsərhəd deyil, Ermənistan SSR ilə DQMV arasında əhalinin əksəriyyəti azərbaycanlılar olan Qubadlı, Kəlbəcər, Laçın, Dəstəfur (indiki Daşkəsən) rayonları yerləşir. M.Bağırov məktubda yazır:

"Eyni zamanda ÜIK(b)P MK nəzərinə çatdırmağı lazım bilirik ki, DQMV-in Ermənistan SSR-in tərkibinə qatılması məsələsinə baxarkən, Azərbaycan SSR ilə bitişik və əhalisinin əksəriyyəti azərbaycanlılardan ibarət olan Ermənistan SSR-nin Əzizbəyov, Vedi, Qarabağlar rayonlarının Azərbaycan SSR-yə verilməsi məsələsinə də baxılmalıdır… Eyni zamanda Gürcüstan SSR-in Borçalı rayonunun Azərbaycan SSR-in tərkibinə qatılması məsələsinə də baxılmalıdır. Çünki əhalisi tamamilə azərbaycanlılardır və Azərbaycan SSR-lə bilavasitə yanaşıdır. Nəhayət, biz xahiş edirik, Dağıstan MSSR-in Dərbənd və Qasımkənd rayonları ərazisinin də Azərbaycan SSR tərkibinə daxil edilməsi məsələsinə də baxılsın. Keçmişdə Azərbaycanın bir hissəsi olmuş və Bakı quberniyasının tərkibinə daxil idi. Bu rayonların əhalisinin əksəriyyəti azərbaycanlılardan ibarətdir və onların əksəriyyəti heyvandarlıqla məşğuldur, ilin 9 ayını Azərbaycan ərazisində yaşayırlar"..

Beriya ilə birlikdə

1953-cü il aprelin 18-də Azərbaycan KP MK-nın plenumu olmuş və plenumda bir sıra məsələlərlə yanaşı təşkilati məsələyə də baxılmışdır. Plenum M.Bağırovu Azərbaycan KP MK birinci katibi vəzifəsindən azad etmiş və Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin sədri təsdiq etmişdir. Lakin dövlətə xain çıxmış L.Beriya ilə əlaqədar olaraq bir neçə aydan sonra M.Bağırova da münasibət dəyişmişdir.

1953-cü il iyulun 12–13-də Azərbaycan KP MK və Bakı Komitəsinin birləşmiş VI plenumu olmuşdur. Həmin plenumda 989 nəfər, demək olar ki, respublikanın əksər rəhbər işçiləri iştirak etmişlər. VI plenumda L.Beriya və M.Bağırovun məsələsi geniş müzakirə olunmuşdur. Plenumun M.Bağırov haqqında qərarında yazılır:

"Beriya ilə əlaqədar yoldaş M.C.Bağırovun partiyaçıya yaraşmayan hərəkətlərini qəbul etmək və pisləmək. Beriya işi ilə əlaqədar partiyaçıya yaraşmayan hərəkətlərinə, partiya qarşısında qeyri-səmimiliyinə, öz işlərində böyük siyasi səhvlər buraxdığına görə M.Bağırovu Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti sədri vəzifəsindən götürmək və onu Azərbaycan KP MK bürosunun tərkibindən çıxartmaq".

Lavrenti Pavloviç Beriya Müsavat Partiyasına işlədiyi, Musavatçı, əks-kəşfiyyatda olduğu iddia edilir. 1953-cü ildə güllələnən Beriyaya qarşı ittiham maddələrindən biri onun müsavatçı olması ilə bağlıdır. Mircəfər Bağırovun 1920-ci illərdən Beriya ilə olan sıx münasibəti əsas gətirilərək Bağırovun bundan xəbəri olduğu güman edilirdi. Bu onun tutduğu vəzifələrdən azad edilərək həbs edilib, güllələnməsinə gətirib çıxarmışdır.

1954-cü il martın 13-də partiyadan çıxarılır. Nəticədə Azərbaycandan xaricə təsərrüfat xarakterli işə göndərilmişdir. M.Bağırov 1953–1955-ci illərdə Kuybuşev neft idarəsi rəisinin müavini vəzifəsində çalışmışdır.

Represiya dövründəki fəaliyyəti

1937-ci il avqustun 5-də SSRİ NKVD-si bir qərarı çıxarır. Həmin qərara 3 nəfər – SSRİ daxili işlər naziri Yejov, Mikoyan və Stalin qol çəkib. Qərarda yazılıb ki, müsavatçılar, ittihadçılar, sosial-demokratlar, hümmətçilər, eyni zamanda menşeviklər və daşnaklar güllələnməlidir. Bundan sonra M.Bağırovun fəaliyyətində 1937–1938-ci illər qara ləkə kimi iz buraxmışdır. Çünki bu illərdə Azərbaycanın minlərlə millətsevər alimi, şair və yazıçısı, partiya, dövlət xadimi və s. həbs edilmiş və güllələnmişdir. Bu repressiya təkcə onun deyil, həmin dövrdə SSRİ məkanında partiya, sovet və s. təşkilatlarda çalışanların əksəriyyətinin həyatında bir qara ləkə olaraq qalır. Bu işdə M.Bağırovun günahı olsa da, o, partiya əsgəri kimi Ümumittifaq KP MK və SSRİ hökumətinin göstərişlərini, tələblərini yerinə yetirmişdir. Çünki o dövrdə "vətən xainləri", "əksinqilabçıları", "xariclə əlaqələri olanları" tapıb üzə çıxarmaq müttəfiq respublikalarda adi hal olmuş və plana çevrilmişdi.

Ceyhun Hacıbəyliyə görə 1937-ci ilin oktyabr ayında keçirilən məhkəmələr Azərbaycan Sovet rəhbərliyinin təmizlənməsinin ən qızğın vaxtı idi. Bağırovdan başqa bir çox şəxs vəzifələrindən azad edilmiş və həbs edilmişdilər. Ceyhun bəy bildirir ki, sadəcə həqiqi milliyətçilər deyil, stalinizmin marksizimlə eyni olmadığını sübut edə biləcək marksist mütəfəkkirləri də aradan götürürdülər. Beriya ilə yaxın dostluğu olduğu üçün Bağırovdan başqa demək olar ki, bir çox köhnə bolşeviklər ortadan qaldırılmışdılar. Ceyhun bəyin yazdıqlarına görə o, Bağırovu Azərbaycandakı represiyalara görə günahkar hesab etmirdi, Ceyhun bəy onu Beriya ilə olan yaxın əlaqələrinə görə xilas olmuş potensial qurban kimi görürdü. Lakin Bağırov represiyanın təməlini hazırlayan partiya qurultaylarında və 1937–1938-ci illərdə keçirilən məhkəmələrdə öz rəqiblərini ləkələməkdən və onlara qarşı ittihamlar irəli sürməkdən geri çəkilmirdi.

1937-ci ildə Mircəfər Bağırovun özünü də həbs ediblər, 10 gün ev dustağı olmuşdur.

Həbs olunması və güllələnməsi

 
Mircəfər Bağırovun məhkəməsi

1955-ci ildə həbsə alınıb, istintaqa cəlb olunmuş, Bakıda 12–26 aprel 1956-cı il tarixdə keçirilmiş məhkəmədə məhkəmənin hökmü ilə ən ağır cəzaya – güllələnməyə məhkum edilmiş və rəsmi məlumata görə hökm yerinə yetirilmişdir. Mircəfər Bağırovun məhkəməsi indiki "Şəhriyar" klubunda keçirilmişdir. Nürnberqdə SSRİ-nin nümayəndəsi olmuş prokuror Rudenko onun məhkəməsini aparmışdır. M.Bağırovun bağışlanmaq haqqında sovet rəhbərliyinə müraciətləri rədd edilmişdir. Lakin Sov.İKP MK siyasi bürosu iclaslarının sənədlərindən aydın olur ki, beynəlxalq vəziyyət mürəkkəb olduğundan Mikoyanın təklifi ilə bu qərarın icrası iki il dayandırılmışdır. Bununla belə, Azərbaycana güllələnmə haqqında qərarın qüvvədə qaldığı bildirilmişdir.

İttiham "Bağırovun və onunla əlbir olanların" 1936–1938-ci illərin repressiyalarında birbaşa iştirakını, günahsız insanların təqib olunmasını, istintaq işlərinə müdaxilə etməsini, öz siyasi rəqiblərini dövlətin repressiya aparatının vasitəsi ilə məhv etməsi faktlarını sübuta yetirmişdir. Bu işlərdən biri də "Ehtiyatda olan sağ-trotskiçi mərkəzinin əksinqilabi milliyətçi təşkilatı" (ESMƏMT) rəhbərlərinin işi idi. Bu işin "Bağırov və onunla əlbir olanlar" tərəfindən saxtalaşdırılması və sifariş edilməsi; eləcə də məhbuslara işgəncələrin verilməsi, bu yolla da özlərini və başqalarını təqsirli bilməsinə məcbur edilməsi məhkəmə tərəfindən sübuta yetirilmişdir. Bu iş üzrə 1938-ci ildə "32 rayon partiya komitəsi katibi 28 rayon icraiyyə komitəsi sədri, 15 xalq komissarı və onların müavinləri, 66 mühəndis, 88 Sovet ordusu və Hərbi-dəniz donanması komandiri, 8 professor və başqa səlahiyyətli şəxslər həbs edilərək güllələnmiş, ya da uzun müddətə azadlıqdan məhrum edilmişlər". ESMƏMT işi Bağırovun məhkəmə hökmünün mətnində xatırlanmışdır.

Onun həbsi əhali tərəfindən birmənalı qarşılanmamış və hətta bəzi etiraz aksiyalarına da səbəb olmuşdu. Cəmil Həsənlinin "Azərbaycanda milli məsələ: həqiqətlər və müəmmalar (1956–1959)" məqaləsində göstərilir ki, 1956-cı ilin mart ayının 9-da Tbilisidə Stalinin heykəlinin yanında keçirilən mitinqdə əsas tələblərdən biri Mikoyanın, Bulqaninin və Xruşşovun vəzifədən kənarlaşdırılması, digəri isə Azərbaycan KP MK-nın keçmiş birinci katibi M.C.Bağırovun həbsdən azad edilməsi idi.

1980-ci illərdə xarici mətbuat və radioların yaydıqları məlumatlara görə Sibirdə həbsxanaların birində vəfat etmişdir. Lakin o, hələ 1956-cı ilin aprelində SSRİ Ali Məhkəməsinin Hərbi Kollegiyası tərəfindən ölüm cəzasına məhkum edildikdən bir qədər sonra, həmin ilin may ayında güllələnib.

Bağırov mühakimə olunduğu zaman cəmi 5–10 cümlə söyləyib ki, bu cümlələrdən biri belə olmuşdur: "Mənim ən böyük səhvim Stalinə inanmağım olub".

Vəfatı haqqında digər iddialar

Bəzi iddialara görə 17 may 1976-cı ildə Dalnoreçenskidəki ölümə məhkum edilənlərin düşərgəsində vəfat etmişdir. Elə orada da dəfn olunan Mircəfər Bağırovun məzarının nömrəsi 1684-dür. Həmin həbsxana rəisinin dediklərindən:

"Ölümünə iki ay qalana qədər türmədə aşpaz işləyirdi. Çox da xəstə olmadı. Sakit-səssiz qoca idi. Eləcə də dünyadan köçdü. Srağagün, elə öldüyü gün də dəfn elədik…"

Yasaqlanmış Bağırov

M.C.Bağırovun Azərbaycana rəhbərlik etdiyi dövr (1933–1953) XX əsr Azərbaycan tarixinin ən ziddiyyətli və ən çətin dövrlərindən birini təşkil edir. Həmin ziddiyyətlərdən irəli gələrək uzun illər M.C.Bağırova aid kitab və məqalələr yazmaq yasaq edilmişdi. Hətta 1976-cı ildə nəşr olunmuş "Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası"nın 1-ci cildində 13 nəfər Bağırov soyadlı şəxs haqqında, o cümlədən Bağırov Ruben Xristoforoviç haqqında məlumat verilsə də, M.C.Bağırovun adı çəkilməmişdir.

Azərbaycanlı alim və tələbələrə 1920-ci illərdən 1957-yə, yəni Mircəfər Bağırovun ölümünə qədər olan dövrün tarixi sənədlərini tədqiq etməyə icazə verilmirdi.

Mükafatları

Mircəfər Bağırov dəfələrlə Sov.İKP MK, ZKÖK MK, Azərbaycan KP MK və bürolarının üzvü, plenumlarının, konfranslarının, qurultaylarının nümayəndəsi, SSRİ, ZSFSR və Azərbaycan MİK və Ali Sovetlərinin üzvü, qurultay və sessiyalarının deputatı seçilmişdir.

O, Azərbaycan sənayesinin tərəqqisində, kənd təsərrüfatının inkişafında və mədəniyyətinin yüksəlməsində əldə etdiyi nailiyyətlərə görə hökumət tərəfindən 5 dəfə Lenin ordeni, 2 dəfə Qırmızı bayraq, 1 dərəcəli Vətən Müharibəsi, Qırmızı Əmək Bayrağı, Azərbaycan Qırmızı Əmək Bayrağı ordenləri və müxtəlif medallarla təltif edilmişdir.

Filmoqrafiya

 
"Qırmızı Terror və ya Mircəfər Bağırov" filmindən kadr

Azərbaycan kinosunda ilk dəfə Mircəfər Bağırovun obrazı Bakının işıqları (film, 1950) filmində yaradılmışdır. Həmin filmdə Mir Cəfər Bağırov obrazını Rza Təhmasib canlandırmışdır. Filmə baxış keçiriləndə Mircəfər Bağırov öz obrazının ifasından narazı qalaraq demişdi: "Təhmasib məni yaltaq eləyib. Mən yaltaq olmamışam."

İstinadlar

  1. ↑ . 2009-12-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-25.
  2. ↑ Azərbaycan xüsusi xidmət orqanlarının rəhbərləri. Bağırov Mir Cəfər Abbas oğlu[ölü keçid] Sitat səhvi: Xətalı <ref> etiketi; "mns.gov.az" adı bir neçə dəfə müxtəlif məzmunla verilib Sitat səhvi: Xətalı <ref> etiketi; "mns.gov.az" adı bir neçə dəfə müxtəlif məzmunla verilib Sitat səhvi: Xətalı <ref> etiketi; "mns.gov.az" adı bir neçə dəfə müxtəlif məzmunla verilib
  3. First Congress of the Communist International
  4. Mircəfər Bağırovun fəaliyyətinin görünməyən tərəfləri[ölü keçid]
  5. Багировский мост. Автор: Дмитрий Купянский
  6. İkinci Dünya Müharibəsi: Qərbin Bakını bombalamaq planı BBC  (azərb.)
  7. Несбывшаяся история Азербайджана в контексте пакта Молотова-Риббентропа. Джейхун Наджафов  (rus.)
  8. Телеграмма Маленкова первому секретарю ЦК Компартии Азербайджана Мирджафару Багирову , его ответ Москве и справка МГБ Азербайджана генерал-майора Емельянова.  (rus.)
  9. The Azerbaijani Turks: power and identity under Russian rule. By Audrey L. Altstadt, Səh. 161.
  10. Тайны ушедшего века: лжесвидетельства, фальсификации, компромат. Микалай Аляксандравич Зянькович, Николай Зенькович. Olma Media Group, 2004, Səh. 643.
  11. Самые закрытые люди: энциклопедия биографий. Микалай Аляксандравич Зянькович. Olma Media Group, 2002, Səh. 35.
  12. The Azerbaijani Turks: power and identity under Russian rule. By Audrey L. Altstadt, Səh. 146.
  13. Vaqif Səmədoğlu: "Bir günümü Mircəfər Bağırovla keçirdim…"[ölü keçid]
  14. [1]Aydın Əlizadə. Azərbaycanda dövlət terroru: əksinqilabçı milliyətçi təşkilatın işi (1938–56).
  15. Bağırov və başqalarının işi üzrə SSRİ Ali Məhməməsinin Hərbi Kollegiyasının 26 aprel 1956 il tarixli məhkəmə Hökmü // Siyasi büro və Beriyanın işi. Sənədlər toplusu. M.: Kuçkovo pole, 2012, s. 881–892.
  16. Cəmil Həsənli, "Azərbaycanda milli məsələ: həqiqətlər və müəmmalar (1956–1959)", "525-ci qəzet", 18 fevral 2006
  17. İran adlı Türk Dövləti. davam.az  (azərb.)
  18. . 2011-09-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-12-13.
  19. Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; salaminfo adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
  20. Aesopian literary dimensions of Azerbaijani literature of the Soviet period, 1920–1990. Maliheh S. Tyrrell. Səh. 12.
  21. "Bakının işıqları" filmi haqqında 2011-09-27 at the Wayback Machine  (azərb.)

Ədəbiyyat

  • Azərbaycan Respublikası Siyasi Partiyalar və İctimai Hərəkatlar Dövlət Arxivi, f.1, siy.74, iş 129, 130; 134; 135; 335; siy.169, iş 249; siy.277, iş 17, 21; siy.405, iş 3188.
  • Большая Советская Энциклопедия. Второе издание. М., 1950.
  • "Kommunist" qəz., 1946, 25 yanvar, №19; 3 fevral, №25; 1950, 1 mart, №43.
  • "Həftə" qəz., 1998, 19 iyun – 10 avqust.
  • Qasımov M. Malenkovun Bağırova məktubu // "Qanun" jurnalı, 1998, №13–14, s.11–13.
  • Gürcüstan Respublikası Dövlət Ən yeni tarix Arxivi, f.607, siy.2, iş 282.
  • Российский Государственный Архив Социально-Политической Истории (РГАСПИ), ф.3, оп.8, д.388, л.16–18; оп.10, д.70, л.2; оп.10, д.207, л.2; оп.12, д.1004, л.37–42а-б; оп.14, д.23, л.3; оп.14, д.24, л.17; оп.14, д.25, л.96–98.
  • Гасанлы Дж. Южный Азербайджан: начало холодной войны, Баку, 2003.
  • Исмаилов Э. Власть и народ, Баку, 2003.
  • Musa Qasımlı, Cavid Hüseynov. "Azərbaycanın baş nazirləri", Bakı, "Adiloğlu", 2005, səh. 28–32.
  • Azərbaycançılıq, Bağırov Mircəfər, səh. 32.[ölü keçid]
  • "Mir Cəfər Bağırov xatirələrdə" kitabı (Tanınmış şəxslərin Mir Cəfər Bağırov haqqında dediklərinin tam mətni), Bakı, "Nurlan", 2006.
  • Teyyub Qurban. Düşmənlərindən güclü şəxsiyyət. Mir Cəfər Bağırov haqqında məqalələr toplusu.. Bakı, "Şirvannəşr", 2006, 584 səhifə.  (azərb.)
  • "Cümhuriyyətin kəşfiyyat orqanlarında Mircəfər Bağırov, Lavrenti Beriya kimi şəxslər də xidmət edib"
  • Adıgözəl Məmmədov, SSRİ-nin Cənubi Azərbaycan planı, demokratik dövlət qurmaq istəyi, cəsus şəbəkəsi — Araşdırma — I yazı
  • Adıgözəl Məmmədov, SSRİ-nin İran planı, San-Fransisko konfransından sonra ermənilərin torpaq iştahı — Araşdırma — II yazı
  • Adıgözəl Məmmədov, SSRİ-nin dəstəyi ilə İranda Azərbaycan Milli Konqresinin yaradılması və yerli əhalini silahlandırması barədə SOS siqnalı — Araşdırma — III yazı
  • Adıgözəl Məmmədov, İranda ADR-in yaranması, kürdüstan planları, Stalinin atom silahına görə İrana etdiyi güzəşt — Araşdırma — III yazı
  • Adıgözəl Məmmədov, İran-SSRİ neft müqaviləsi, M.C.Bağırovun Cənubi Azərbaycanı əldə saxlamaq cəhdləri — Araşdırma — IV yazı
  • Adıgözəl Məmmədov, Stalinin "Beş milyon azərbaycanlıya görə üçüncü dünya müharibəsinə başlaya bilmərəm" sözləri və M.C.Bağırovun göz yaşları — Araşdırma — V yazı
  • Adıgözəl Məmmədov: "M.C.Bağırovun xalqımızın taleyində rolu əvəzsizdir və bunu unutmaq nankorluqdur"

Xarici keçidlər

  • Azərbaycan Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi 2007-02-28 at the Wayback Machine  (azərb.)
  • Azərbaycan xüsusi xidmət orqanlarının rəhbərləri 2019-03-12 at the Wayback Machine  (azərb.)
  • Məmmədtağı Bağırov: "1937-ci ildə Mircəfər Bağırovun özünü də həbs ediblər" 2009-12-08 at the Wayback Machine  (azərb.)
  • Немного о Мир-Джафаре Багирове  (rus.)
  • Bağırovun varisi: "Mircəfər Səməd Vurğuna ev vermişdi"  (azərb.)
  • БИОГРАФИЧЕСКИЙ УКАЗАТЕЛЬ: Багиров Мир Джафар Аббасович.  (rus.)
  • Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898–1991: Багиров Мир Джафар Аббас оглы.  (rus.)
  • Fazil Məmmədov. Mir Cəfər Abbas oğlu Bağırov. (tərcümeyi-hala dair ştrixlər, yaxud tarixin həqiqəti — həqiqətin tarixi). Bakı, "Nurlan", 2007, 144 səhifə.  (azərb.)
  • Sabiq prokuror: "Mircəfər Bağırov mənim yanımda dedi ki, onu güllələmək yox, şaqqalamaq lazımdır" — MÜSAHİBƏ[ölü keçid]  (azərb.)

Avqust 09, 2021
mircəfər, bağırov, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, avqust, 2021, səhifəni. Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Bu sehifenin neytralligi subhe dogurur Meqalede teref tutma ve ya pislemek meqsedi dasiyan ve dogrulugu subut edilmeyen fikirler oldugu iddia edilir Xahis olunur bu mesele ile elaqedar muzakirelerde istirak edesiniz Mircefer Abbas oglu Bagirov 5 17 sentyabr 1895 Quba Baki quberniyasi 26 may 1956 1956 05 26 Baki Azerbaycan Kommunist Partiyasi MK nin I katibi 1933 aprel 1953 Azerbaycan SSR Xalq Komissarlari Sovetinin sedri oktyabr 1932 dekabr 1933 aprel iyul 1953 general polkovnik Mircefer BagirovAzerbaycan KP MK nin I katibi10 dekabr 1933 18 aprel 1953Selefi Ruben RubenovXelefi Mir Teymur Yaqubov18 aprel 1953 17 avqust 1953Selefi Teymur QuliyevXelefi Teymur QuliyevAzerbaycan SSR Xalq Komissarlari Sovetinin sedri23 oktyabr 1932 12 dekabr 1933Selefi Dadas BunyadzadeXelefi Huseyn RehmanovAzerbaycan SSR Fovqelade Komissiyasinin sedri21 fevral 1921 2 22 may 1927 2 Selefi Eyyub XanbudaqovXelefi Novruz Rizayev7 dekabr 1929 2 6 avqust 1930 2 Selefi Novruz RizayevXelefi Mixail FrinovskiSexsi melumatlarPartiya Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasi 1917 1952 Tehsili 1913 1915 Petrovsk Mahacqala 2 illik pedaqoji kursu1930 1932 Moskva UIK b P MK yaninda marksizm leninizm kursuDogum tarixi 5 17 sentyabr 1895Dogum yeri Quba Quba qezasi Baki quberniyasi Rusiya ImperiyasiVefat tarixi 26 may 1956 1956 05 26 60 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIVefat sebebi gullelenme d Defn yeri Yasamal qebiristanligiAtasi Mirabbas BagirovAnasi Yaxsi xanimHeyat yoldaslari 1 Mariya Sergeyeva Bagirova 1918 1926 2 Yevgeniya Mixaylovna Qelman Bagirova 1930 1953 1 Usaqlari oglu Cahangir Bagirovoglu Cen Bagirov 1 neve Mircefer BagirovTeltifleri Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati ve ailesi 2 Tehsili 3 Siyasi ve ictimai fealiyyeti 3 1 Erken illeri 3 1 1 Hesterxandaki fealiyyeti 3 1 2 Dagliq Qarabagdaki fealiyyeti 3 1 3 XI ordunun Herbi Inqilabi Surasinin serencaminda 3 2 Sonraki fealiyyeti 3 3 Birinci katib 3 3 1 Senaye 3 3 2 Tikinti 3 3 3 Tehsil 3 3 4 Ikinci Dunya muharibesi 3 4 Cenubi Azerbaycan meselesi 3 5 DQMV meselesi 3 6 Beriya ile birlikde 4 Represiya dovrundeki fealiyyeti 5 Hebs olunmasi ve gullelenmesi 5 1 Vefati haqqinda diger iddialar 5 2 Yasaqlanmis Bagirov 6 Mukafatlari 7 Filmoqrafiya 8 Istinadlar 9 Edebiyyat 10 Xarici kecidlerHeyati ve ailesi RedakteMircefer Bagirov 1896 ci il sentyabrin 17 de Baki quberniyasinin Quba seherinde atasi Mirabbas ve anasi Yaxsi xanimin kicik ovladi kimi dunyaya gelmisdir Boyuk bacisi Seyid Mesume 1883 cu anadan olmusdur Mircefer Bagirovun 2 ovladi olub O Hesterxanda isleyerken Mariya adli bir zadegan qiziyla Menbe gosterin aile qurur ve bu nikahdan 1919 cu ilde Cahangir Vladimir adli ogullari dunyaya gelir 1926 ci ilde Mariya vefat etmisdir M Bagirov 1930 cu ilde Yevgeniya Mixaylovna ile aile qurur ve bu nigahdan 1932 ci il avqustun 9 da ikinci oglu Cen dunyaya gelir Boyuk oglu Cahangir Vladimir aviasiya mektebinde tehsil almis Ikinci dunya muharibesinde pilot kimi istirak etmis ve helak olmusdur Diger oglu professor elmler doktoru Cen Bagirov ise Bakida 10 cu sinfe qeder 6 sayli mektebde tehsil alib Tiflisde herbi mektebde 1951 ci ilde Moskvada Jukov adina Aviasiya Akademiyasinda tehsil almis 1953 cu ilden ise tehsilini Kend Teserrufati Institutunda davam etdirmisdir Tehsili RedakteIlk tehsilini mollaxanada almisdir 1907 ci ilde Quba seherindeki ibtidai mektebe daxil olmusdur Mektebi muveffeqiyyetle bitiren Mircefer tehsilini Quba Ali ibtidai mektebinde davam etdirir 1913 cu ilde mektebi bitirib Quba ziyalilarinin topladigi pulla 1 Petrovski Mahacqala seherine gederek Petrovsk 2 illik pedaqoji kursuna rus dili muellimliyi daxil olmusdur UIK b P MK qerari ile M Bagirov 1930 cu ilin sentyabrinda Moskvaya UIK b P MK yaninda marksizm leninizm kursunda oxumaga gonderilir O 1932 ci ilin fevralinda kursu muveffeqiyyetle bitirmis ve UIK b P MK aparatinda mesul telimatci teyin edilmisdir Siyasi ve ictimai fealiyyeti RedakteErken illeri Redakte 1915 ci ilde M Bagirov emek fealiyyetine genc muellim kimi Xudat stansiyasindaki kend mektebinde baslamisdir 1915 1917 ci illerde M Bagirov Necefkend Quba seher mekteblerinde muellimlik etmisdir 1917 ci il Fevral inqilabi dovrunde M Bagirov inqilabi fealiyyete baslamis Qubada esger ve kendli deputatlari sovetinin yaradilmasi fehle ve kendli ittifaqinin mohkemlenmesi kimi bir sira islerde istirak etmisdir 1918 ci ilin mart may aylarindan sonra M Bagirov gizli fealiyyete kecir ve ise Bakiya gelir Bakida sovet hakimiyyeti 1918 ci ilde yixilir ve M Bagirov bu zaman Petrovun destesinin qaliqlari ile birlikde Hesterxana gedir Bagirov 1919 cu ilin mart ayinda Moskvada kecirilen I Kommunist Beynelmilel Konqresinde istirak etmis ve mesveretci ses huququna sahib olan Azerbaycan kommunistlerini temsil etmisdir 3 Hesterxandaki fealiyyeti Redakte 1918 1920 ci illerde M Bagirov Hesterxanda demir polkun partiya kollektivinin katibi Birinci muselman polkunun herbi komissari XI Ordunun Herbi Inqilab Surasinin tapsiriqlarini yerine yetiren isci xususi teyinatli destenin herbi komissari Qafqazda sovet hakimiyyeti qurulmasi uzre Qafqaz burosunun emekdasi Qafqaz korpusu herbi inqilabi surasinin muvekkili vezifelerinde calismisdir Buradaki fealiyyetine gore 1920 ci ilin evvellerinde RSFSR MIK terefinden Qirmizi bayraq ordeni ile mukafatlandirilmisdir Dagliq Qarabagdaki fealiyyeti Redakte Azerbaycanda sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra M Bagirov Azerbaycan Muveqqeti Inqilab Komitesi terefinden Dagliq Qarabaga gonderilir O Dagliq Qarabag vilayet inqilab komitesi sedrinin muavini ve XI ordunun Herbi inqilabi surasinin muvekkili kimi 4 fealiyyet gostermis ve burada Azerbaycan ordusu hisselerinin terkibinde Qarabag qiyaminin yatirilmasi prosesinde istirak etmisdir XI ordunun Herbi Inqilabi Surasinin serencaminda Redakte 1920 1921 ci illerde XI ordunun Herbi Inqilabi Surasinin serencaminda olan M Bagirov II briqadanin komandiri I atici diviziyanin herbi tribunalinin XI ordu Herbi tribunalinin seyyar sessiyasinin sedri Azerbaycan diviziyasinin herbi komissari vezifelerinde calismisdir Menbe gosterin Sonraki fealiyyeti Redakte M Bagirov 1921 ci il aprelin 2 de AzFK sedri teyin edilmis ardinca Azerbaycan SSR Xalq Komissarlari Sovetinin terkibine secilmisdir O bu vezifede 1927 ci ilin sentyabrin ortalarina kimi calismisdir Bagirov eyni zamanda bu illerde AzFK sedri olmaqla yanasi Azerbaycan Xalq Daxili Isler Komissari ve Azerbaycan SSR XKS sedrinin muavini vezifelerini de dasimisdir 1927 1928 ci illerde Tiflis seherine gonderilen M Bagirov orada Zaqafqaziya su teserrufati idaresinin 1928 1929 cu illerde ise Zaqafqaziya kend teserrufati idaresinin sedri vezifesinde calismisdir Bagirov 1929 cu ilin sentyabrinda Azerbaycan Dovlet Siyasi Idaresinin sedri teyin edilmis ve 1930 cu ilin sentyabrina kimi bu vezifede calismisdir Mircefer Bagirov 1932 ci ilin axirlarinda yeniden Bakiya gonderilir ve hemin ilin oktyabrindan 1933 cu ilin dekabrinadek Azerbaycan SSR Xalq Komissarlari Sovetine sedr teyin olunur Birinci katib Redakte Indiki Heyder Eliyev prospektinde yerlesen ve 1950 ci illerin evvelinde tikilen Bagirov korpusu Korpunun Mircefer Bagirovun avtomobille aeroporta gederken uzun muddet yoldan kecen qatari gozleyerek eseblesmesinden sonra onun emri ile tikildiyi ehtimal olunur 1960 ci il 5 1933 1953 cu illerde M Bagirov Azerbaycan Kommunist Partiyasi MK ve BK nin birinci katibi vezifesini dasimisdir Vezifede oldugu muddetde bir sira isler gorulmusdur Senaye Redakte Calisdigi dovrde bir sira senaye muessiselerinin yaradilmasinda mueyyen rolu olmusdur Buna misal olaraq Baki Elektrik masinqayirma zavodu Baki Soyuducu kombinati Baki biskvit fabriki Qaradag sement zavodu Gence toxuculuq kombinati yag piy zavodu Sumqayit istilik elektrik stansiyasi Boru prokat zavodu ve Sintetik kaucuk zavodu gosterile biler Hemcinin bu dovrde Lokbatan Neft daslari Zig kimi neft yataqlari kesf olunmus Sumqayit Mingecevir Eli Bayramli Daskesen kimi yeni senaye menteqeleri salinmisdir Menbe gosterin Tikinti Redakte Bakida Nazirler Kabinetinin binasi hokumet evi Nizami adina kinoteatr Sehriyar adina medeniyyet evi xalca muzeyi Respublika stadionu ve s tikilib istifadeye verilmesi Bagirovun dovrune tesaduf edir Menbe gosterin Tehsil Redakte Mircefer Bagirovun 1 ci katibliyi illerinde Azerbaycan Elmler Akademiyasi ve onun bir sira institutlari o cumleden Azerbaycan Politexnik Institutu istifadeye verilmisdir Menbe gosterin Ikinci Dunya muharibesi Redakte Ikinci Dunya muharibesi zamani M Bagirov on cebheni yanacaqla temin etmek ucun Bakida neft cixarilmasi prosesini suretlendirmis lakin esas neft teminatcisi olan seherin dusmene qarsi aviasiya tehlukesizliyinin temin edilmesinde ciddi muveffeqiyyet gostere bilmemisdir Marsal Qeorgi Jukov Xatireler ve dusunceler adli kitabinda bu meqame toxunmus ve sovet silahli quvvelerinin olkenin cenubundaki neft rayonlarini qorumaq iqtidarinda olmadigini ifade etmisdir Hemcinin muellif 1939 1941 ci illerde sovet herbi teyyarelerinin 70 faizi texniki gostericilerine gore adi alman teyyarelerinden geri qaldigini bildirmisdir 6 Cenubi Azerbaycan meselesi Redakte Mircefer Bagirov 1941 ci ilde Staline yazdigi mektubda Polsa erazilerinin Ukrayna ve Belarusiya torpaqlarina birlesdirilmesi modeline istinad ederek Irandaki Azerbaycan eyaletlerinin Sovet Azerbaycaninin terkibine daxil edilmesi teklifi ile cixis etmisdir 7 DQMV meselesi Redakte 1945 ci il noyabr ayinin axirlarinda M Bagirov UIK b P MK katibi G Malenkovdan bir mektub alir Mektubda gosterilir ki Ermenistan K b P MK katibi G Arutunov UIK b P MK da DQMV in Ermenistan SSR ye verilmesi meselesine baxilmasini teklif etmisdir G Malenkov Ermenistandan gelen mektubu M Bagirova gondermisdi M Bagirov mektubla tanis olduqdan sonra G Malenkova 1945 ci il dekabrin 10 da cavab mektubu gondermisdi Mektubda DQMV yaradilmasi prosesi tarixi etrafli gosterilmekle yanasi qeyd olunurdu ki DQMV Ermenistan SSR ile hemserhed deyil Ermenistan SSR ile DQMV arasinda ehalinin ekseriyyeti azerbaycanlilar olan Qubadli Kelbecer Lacin Destefur indiki Daskesen rayonlari yerlesir M Bagirov mektubda yazir Eyni zamanda UIK b P MK nezerine catdirmagi lazim bilirik ki DQMV in Ermenistan SSR in terkibine qatilmasi meselesine baxarken Azerbaycan SSR ile bitisik ve ehalisinin ekseriyyeti azerbaycanlilardan ibaret olan Ermenistan SSR nin Ezizbeyov Vedi Qarabaglar rayonlarinin Azerbaycan SSR ye verilmesi meselesine de baxilmalidir Eyni zamanda Gurcustan SSR in Borcali rayonunun Azerbaycan SSR in terkibine qatilmasi meselesine de baxilmalidir Cunki ehalisi tamamile azerbaycanlilardir ve Azerbaycan SSR le bilavasite yanasidir Nehayet biz xahis edirik Dagistan MSSR in Derbend ve Qasimkend rayonlari erazisinin de Azerbaycan SSR terkibine daxil edilmesi meselesine de baxilsin Kecmisde Azerbaycanin bir hissesi olmus ve Baki quberniyasinin terkibine daxil idi Bu rayonlarin ehalisinin ekseriyyeti azerbaycanlilardan ibaretdir ve onlarin ekseriyyeti heyvandarliqla mesguldur ilin 9 ayini Azerbaycan erazisinde yasayirlar 8 Beriya ile birlikde Redakte 1953 cu il aprelin 18 de Azerbaycan KP MK nin plenumu olmus ve plenumda bir sira meselelerle yanasi teskilati meseleye de baxilmisdir Plenum M Bagirovu Azerbaycan KP MK birinci katibi vezifesinden azad etmis ve Azerbaycan SSR Nazirler Sovetinin sedri tesdiq etmisdir Lakin dovlete xain cixmis L Beriya ile elaqedar olaraq bir nece aydan sonra M Bagirova da munasibet deyismisdir 1953 cu il iyulun 12 13 de Azerbaycan KP MK ve Baki Komitesinin birlesmis VI plenumu olmusdur Hemin plenumda 989 nefer demek olar ki respublikanin ekser rehber iscileri istirak etmisler VI plenumda L Beriya ve M Bagirovun meselesi genis muzakire olunmusdur Plenumun M Bagirov haqqinda qerarinda yazilir Beriya ile elaqedar yoldas M C Bagirovun partiyaciya yarasmayan hereketlerini qebul etmek ve pislemek Beriya isi ile elaqedar partiyaciya yarasmayan hereketlerine partiya qarsisinda qeyri semimiliyine oz islerinde boyuk siyasi sehvler buraxdigina gore M Bagirovu Azerbaycan SSR Nazirler Soveti sedri vezifesinden goturmek ve onu Azerbaycan KP MK burosunun terkibinden cixartmaq Lavrenti Pavlovic Beriya Musavat Partiyasina islediyi Musavatci eks kesfiyyatda oldugu iddia edilir 1953 cu ilde gullelenen Beriyaya qarsi ittiham maddelerinden biri onun musavatci olmasi ile baglidir 1 9 Mircefer Bagirovun 1920 ci illerden Beriya ile olan six munasibeti esas getirilerek Bagirovun bundan xeberi oldugu guman edilirdi Bu onun tutdugu vezifelerden azad edilerek hebs edilib gullelenmesine getirib cixarmisdir 1954 cu il martin 13 de partiyadan cixarilir 10 11 Neticede Azerbaycandan xarice teserrufat xarakterli ise gonderilmisdir M Bagirov 1953 1955 ci illerde Kuybusev neft idaresi reisinin muavini vezifesinde calismisdir Represiya dovrundeki fealiyyeti Redakte1937 ci il avqustun 5 de SSRI NKVD si bir qerari cixarir Hemin qerara 3 nefer SSRI daxili isler naziri Yejov Mikoyan ve Stalin qol cekib Qerarda yazilib ki musavatcilar ittihadcilar sosial demokratlar hummetciler eyni zamanda mensevikler ve dasnaklar gullelenmelidir 1 Bundan sonra M Bagirovun fealiyyetinde 1937 1938 ci iller qara leke kimi iz buraxmisdir Cunki bu illerde Azerbaycanin minlerle milletsever alimi sair ve yazicisi partiya dovlet xadimi ve s hebs edilmis ve gullelenmisdir Bu repressiya tekce onun deyil hemin dovrde SSRI mekaninda partiya sovet ve s teskilatlarda calisanlarin ekseriyyetinin heyatinda bir qara leke olaraq qalir Bu isde M Bagirovun gunahi olsa da o partiya esgeri kimi Umumittifaq KP MK ve SSRI hokumetinin gosterislerini teleblerini yerine yetirmisdir Cunki o dovrde veten xainleri eksinqilabcilari xaricle elaqeleri olanlari tapib uze cixarmaq muttefiq respublikalarda adi hal olmus ve plana cevrilmisdi Ceyhun Hacibeyliye gore 1937 ci ilin oktyabr ayinda kecirilen mehkemeler Azerbaycan Sovet rehberliyinin temizlenmesinin en qizgin vaxti idi Bagirovdan basqa bir cox sexs vezifelerinden azad edilmis ve hebs edilmisdiler Ceyhun bey bildirir ki sadece heqiqi milliyetciler deyil stalinizmin marksizimle eyni olmadigini subut ede bilecek marksist mutefekkirleri de aradan gotururduler Beriya ile yaxin dostlugu oldugu ucun Bagirovdan basqa demek olar ki bir cox kohne bolsevikler ortadan qaldirilmisdilar Ceyhun beyin yazdiqlarina gore o Bagirovu Azerbaycandaki represiyalara gore gunahkar hesab etmirdi Ceyhun bey onu Beriya ile olan yaxin elaqelerine gore xilas olmus potensial qurban kimi gorurdu Lakin Bagirov represiyanin temelini hazirlayan partiya qurultaylarinda ve 1937 1938 ci illerde kecirilen mehkemelerde oz reqiblerini lekelemekden ve onlara qarsi ittihamlar ireli surmekden geri cekilmirdi 12 1937 ci ilde Mircefer Bagirovun ozunu de hebs edibler 10 gun ev dustagi olmusdur 1 Hebs olunmasi ve gullelenmesi Redakte Mircefer Bagirovun mehkemesi 1955 ci ilde hebse alinib istintaqa celb olunmus Bakida 12 26 aprel 1956 ci il tarixde kecirilmis mehkemede mehkemenin hokmu ile en agir cezaya gullelenmeye mehkum edilmis ve resmi melumata gore hokm yerine yetirilmisdir Mircefer Bagirovun mehkemesi indiki Sehriyar klubunda kecirilmisdir Nurnberqde SSRI nin numayendesi olmus prokuror Rudenko onun mehkemesini aparmisdir 13 M Bagirovun bagislanmaq haqqinda sovet rehberliyine muracietleri redd edilmisdir Lakin Sov IKP MK siyasi burosu iclaslarinin senedlerinden aydin olur ki beynelxalq veziyyet murekkeb oldugundan Mikoyanin teklifi ile bu qerarin icrasi iki il dayandirilmisdir Bununla bele Azerbaycana gullelenme haqqinda qerarin quvvede qaldigi bildirilmisdir Ittiham Bagirovun ve onunla elbir olanlarin 1936 1938 ci illerin repressiyalarinda birbasa istirakini gunahsiz insanlarin teqib olunmasini istintaq islerine mudaxile etmesini oz siyasi reqiblerini dovletin repressiya aparatinin vasitesi ile mehv etmesi faktlarini subuta yetirmisdir Bu islerden biri de Ehtiyatda olan sag trotskici merkezinin eksinqilabi milliyetci teskilati ESMEMT rehberlerinin isi idi 14 Bu isin Bagirov ve onunla elbir olanlar terefinden saxtalasdirilmasi ve sifaris edilmesi elece de mehbuslara isgencelerin verilmesi bu yolla da ozlerini ve basqalarini teqsirli bilmesine mecbur edilmesi mehkeme terefinden subuta yetirilmisdir Bu is uzre 1938 ci ilde 32 rayon partiya komitesi katibi 28 rayon icraiyye komitesi sedri 15 xalq komissari ve onlarin muavinleri 66 muhendis 88 Sovet ordusu ve Herbi deniz donanmasi komandiri 8 professor ve basqa selahiyyetli sexsler hebs edilerek gullelenmis ya da uzun muddete azadliqdan mehrum edilmisler 15 ESMEMT isi Bagirovun mehkeme hokmunun metninde xatirlanmisdir Onun hebsi ehali terefinden birmenali qarsilanmamis ve hetta bezi etiraz aksiyalarina da sebeb olmusdu Cemil Hesenlinin Azerbaycanda milli mesele heqiqetler ve muemmalar 1956 1959 meqalesinde gosterilir ki 1956 ci ilin mart ayinin 9 da Tbiliside Stalinin heykelinin yaninda kecirilen mitinqde esas teleblerden biri Mikoyanin Bulqaninin ve Xrussovun vezifeden kenarlasdirilmasi digeri ise Azerbaycan KP MK nin kecmis birinci katibi M C Bagirovun hebsden azad edilmesi idi 16 1980 ci illerde xarici metbuat ve radiolarin yaydiqlari melumatlara gore Sibirde hebsxanalarin birinde vefat etmisdir Lakin o hele 1956 ci ilin aprelinde SSRI Ali Mehkemesinin Herbi Kollegiyasi terefinden olum cezasina mehkum edildikden bir qeder sonra hemin ilin may ayinda gullelenib Bagirov muhakime olundugu zaman cemi 5 10 cumle soyleyib ki bu cumlelerden biri bele olmusdur Menim en boyuk sehvim Staline inanmagim olub 17 Vefati haqqinda diger iddialar Redakte Bezi iddialara gore 17 may 1976 ci ilde Dalnorecenskideki olume mehkum edilenlerin dusergesinde vefat etmisdir Ele orada da defn olunan Mircefer Bagirovun mezarinin nomresi 1684 dur Hemin hebsxana reisinin dediklerinden Olumune iki ay qalana qeder turmede aspaz isleyirdi Cox da xeste olmadi Sakit sessiz qoca idi Elece de dunyadan kocdu Sragagun ele olduyu gun de defn eledik 18 Yasaqlanmis Bagirov Redakte M C Bagirovun Azerbaycana rehberlik etdiyi dovr 1933 1953 XX esr Azerbaycan tarixinin en ziddiyyetli ve en cetin dovrlerinden birini teskil edir Hemin ziddiyyetlerden ireli gelerek uzun iller M C Bagirova aid kitab ve meqaleler yazmaq yasaq edilmisdi Hetta 1976 ci ilde nesr olunmus Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi nin 1 ci cildinde 13 nefer Bagirov soyadli sexs haqqinda o cumleden Bagirov Ruben Xristoforovic haqqinda melumat verilse de M C Bagirovun adi cekilmemisdir 19 Azerbaycanli alim ve telebelere 1920 ci illerden 1957 ye yeni Mircefer Bagirovun olumune qeder olan dovrun tarixi senedlerini tedqiq etmeye icaze verilmirdi 20 Mukafatlari RedakteMircefer Bagirov defelerle Sov IKP MK ZKOK MK Azerbaycan KP MK ve burolarinin uzvu plenumlarinin konfranslarinin qurultaylarinin numayendesi SSRI ZSFSR ve Azerbaycan MIK ve Ali Sovetlerinin uzvu qurultay ve sessiyalarinin deputati secilmisdir O Azerbaycan senayesinin tereqqisinde kend teserrufatinin inkisafinda ve medeniyyetinin yukselmesinde elde etdiyi nailiyyetlere gore hokumet terefinden 5 defe Lenin ordeni 2 defe Qirmizi bayraq 1 dereceli Veten Muharibesi Qirmizi Emek Bayragi Azerbaycan Qirmizi Emek Bayragi ordenleri ve muxtelif medallarla teltif edilmisdir Filmoqrafiya Redakte Qirmizi Terror ve ya Mircefer Bagirov filminden kadr Azerbaycan kinosunda ilk defe Mircefer Bagirovun obrazi Bakinin isiqlari film 1950 filminde yaradilmisdir Hemin filmde Mir Cefer Bagirov obrazini Rza Tehmasib canlandirmisdir Filme baxis kecirilende Mircefer Bagirov oz obrazinin ifasindan narazi qalaraq demisdi Tehmasib meni yaltaq eleyib Men yaltaq olmamisam 21 Bakinin isiqlari film 1950 Qezelxan film 1991 Qeybden gelen ses film 2002 Tenha bulbulun reqsi film 2003 Cavid omru film 2007 Istinadlar Redakte 1 2 3 4 5 6 Memmedtagi Bagirov 1937 ci ilde Mircefer Bagirovun ozunu de hebs edibler 2009 12 08 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 11 25 1 2 3 4 Azerbaycan xususi xidmet orqanlarinin rehberleri Bagirov Mir Cefer Abbas oglu olu kecid Sitat sehvi Xetali lt ref gt etiketi mns gov az adi bir nece defe muxtelif mezmunla verilib Sitat sehvi Xetali lt ref gt etiketi mns gov az adi bir nece defe muxtelif mezmunla verilib Sitat sehvi Xetali lt ref gt etiketi mns gov az adi bir nece defe muxtelif mezmunla verilib First Congress of the Communist International Mircefer Bagirovun fealiyyetinin gorunmeyen terefleri olu kecid Bagirovskij most Avtor Dmitrij Kupyanskij Ikinci Dunya Muharibesi Qerbin Bakini bombalamaq plani BBC azerb Nesbyvshayasya istoriya Azerbajdzhana v kontekste pakta Molotova Ribbentropa Dzhejhun Nadzhafov rus Telegramma Malenkova pervomu sekretaryu CK Kompartii Azerbajdzhana Mirdzhafaru Bagirovu ego otvet Moskve i spravka MGB Azerbajdzhana general majora Emelyanova rus The Azerbaijani Turks power and identity under Russian rule By Audrey L Altstadt Seh 161 Tajny ushedshego veka lzhesvidetelstva falsifikacii kompromat Mikalaj Alyaksandravich Zyankovich Nikolaj Zenkovich Olma Media Group 2004 Seh 643 Samye zakrytye lyudi enciklopediya biografij Mikalaj Alyaksandravich Zyankovich Olma Media Group 2002 Seh 35 The Azerbaijani Turks power and identity under Russian rule By Audrey L Altstadt Seh 146 Vaqif Semedoglu Bir gunumu Mircefer Bagirovla kecirdim olu kecid 1 Aydin Elizade Azerbaycanda dovlet terroru eksinqilabci milliyetci teskilatin isi 1938 56 Bagirov ve basqalarinin isi uzre SSRI Ali Mehmemesinin Herbi Kollegiyasinin 26 aprel 1956 il tarixli mehkeme Hokmu Siyasi buro ve Beriyanin isi Senedler toplusu M Kuckovo pole 2012 s 881 892 Cemil Hesenli Azerbaycanda milli mesele heqiqetler ve muemmalar 1956 1959 525 ci qezet 18 fevral 2006 Iran adli Turk Dovleti davam az azerb Mircefer Bagirovun 1684 nomreli qebiri 2011 09 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 12 13 Sitat sehvi Yanlis lt ref gt teqi salaminfo adli istinad ucun metn gosterilmeyib Aesopian literary dimensions of Azerbaijani literature of the Soviet period 1920 1990 Maliheh S Tyrrell Seh 12 Bakinin isiqlari filmi haqqinda Arxivlesdirilib 2011 09 27 at the Wayback Machine azerb Edebiyyat RedakteAzerbaycan Respublikasi Siyasi Partiyalar ve Ictimai Herekatlar Dovlet Arxivi f 1 siy 74 is 129 130 134 135 335 siy 169 is 249 siy 277 is 17 21 siy 405 is 3188 Bolshaya Sovetskaya Enciklopediya Vtoroe izdanie M 1950 Kommunist qez 1946 25 yanvar 19 3 fevral 25 1950 1 mart 43 Hefte qez 1998 19 iyun 10 avqust Qasimov M Malenkovun Bagirova mektubu Qanun jurnali 1998 13 14 s 11 13 Gurcustan Respublikasi Dovlet En yeni tarix Arxivi f 607 siy 2 is 282 Rossijskij Gosudarstvennyj Arhiv Socialno Politicheskoj Istorii RGASPI f 3 op 8 d 388 l 16 18 op 10 d 70 l 2 op 10 d 207 l 2 op 12 d 1004 l 37 42a b op 14 d 23 l 3 op 14 d 24 l 17 op 14 d 25 l 96 98 Gasanly Dzh Yuzhnyj Azerbajdzhan nachalo holodnoj vojny Baku 2003 Ismailov E Vlast i narod Baku 2003 Musa Qasimli Cavid Huseynov Azerbaycanin bas nazirleri Baki Adiloglu 2005 seh 28 32 Azerbaycanciliq Bagirov Mircefer seh 32 olu kecid Mir Cefer Bagirov xatirelerde kitabi Taninmis sexslerin Mir Cefer Bagirov haqqinda dediklerinin tam metni Baki Nurlan 2006 Teyyub Qurban Dusmenlerinden guclu sexsiyyet Mir Cefer Bagirov haqqinda meqaleler toplusu Baki Sirvannesr 2006 584 sehife azerb Cumhuriyyetin kesfiyyat orqanlarinda Mircefer Bagirov Lavrenti Beriya kimi sexsler de xidmet edib Adigozel Memmedov SSRI nin Cenubi Azerbaycan plani demokratik dovlet qurmaq isteyi cesus sebekesi Arasdirma I yazi Adigozel Memmedov SSRI nin Iran plani San Fransisko konfransindan sonra ermenilerin torpaq istahi Arasdirma II yazi Adigozel Memmedov SSRI nin desteyi ile Iranda Azerbaycan Milli Konqresinin yaradilmasi ve yerli ehalini silahlandirmasi barede SOS siqnali Arasdirma III yazi Adigozel Memmedov Iranda ADR in yaranmasi kurdustan planlari Stalinin atom silahina gore Irana etdiyi guzest Arasdirma III yazi Adigozel Memmedov Iran SSRI neft muqavilesi M C Bagirovun Cenubi Azerbaycani elde saxlamaq cehdleri Arasdirma IV yazi Adigozel Memmedov Stalinin Bes milyon azerbaycanliya gore ucuncu dunya muharibesine baslaya bilmerem sozleri ve M C Bagirovun goz yaslari Arasdirma V yazi Adigozel Memmedov M C Bagirovun xalqimizin taleyinde rolu evezsizdir ve bunu unutmaq nankorluqdur Xarici kecidler RedakteAzerbaycan Milli Tehlukesizlik Nazirliyi Arxivlesdirilib 2007 02 28 at the Wayback Machine azerb Azerbaycan xususi xidmet orqanlarinin rehberleri Arxivlesdirilib 2019 03 12 at the Wayback Machine azerb Memmedtagi Bagirov 1937 ci ilde Mircefer Bagirovun ozunu de hebs edibler Arxivlesdirilib 2009 12 08 at the Wayback Machine azerb Nemnogo o Mir Dzhafare Bagirove rus Bagirovun varisi Mircefer Semed Vurguna ev vermisdi azerb BIOGRAFIChESKIJ UKAZATEL Bagirov Mir Dzhafar Abbasovich rus Spravochnik po istorii Kommunisticheskoj partii i Sovetskogo Soyuza 1898 1991 Bagirov Mir Dzhafar Abbas ogly rus Fazil Memmedov Mir Cefer Abbas oglu Bagirov tercumeyi hala dair strixler yaxud tarixin heqiqeti heqiqetin tarixi Baki Nurlan 2007 144 sehife azerb Sabiq prokuror Mircefer Bagirov menim yanimda dedi ki onu gullelemek yox saqqalamaq lazimdir MUSAHIBE olu kecid azerb Menbe https az wikipedia org w index php title Mircefer Bagirov amp oldid 6025470, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.