fbpx
Wikipedia

Minkənd

Avqust 06, 2021

Minkənd — Azərbaycan Respublikasının Laçın rayonu Minkənd kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.

Minkənd
39°42′34″ şm. e. 46°15′14″ ş. u.
Ölkə Azərbaycan Azərbaycan
Rayon Laçın rayonu
Tarixi və coğrafiyası
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi

1992-ci ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib.

10 noyabr 2020-ci il tarixli Azərbaycan-Rusiya-Ermənistan üçtərəfli müqaviləsinə əsasən, 1 dekabr 2020-ci ildə işğaldan azad olunub. Hal-hazırda Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin nəzarətindədir.

Tarixi

Minkənd kəndi Qarabağ yaylasındadır. Etnooykonimdir. Kənd öz adında qədim türkdilli minqımın (mənbələrdə adi minqat kimi də çəkilir) tayfasının adını eks etdirir. VII-VIII əsrlərdə təkuz Oğuz konfenderasiyasına daxil olan minqlər XII-XIII əsrlərdə qipçaqların, XIII-XIV əsrlərdə isə Qızıl Ordanın iri tayfa birləşmələrindən biri olmuşlar. Teymurun dövründə (XIV əsr) baş vermiş siyasi hadisələrdə fəal iştirak edən minqlər sonralar müxtəlif erazilərdə məskunlaşmişlar. Azərbaycanda minqlərin yeni saldiqları yaşayış məntəqələri, о cümlədən Minkənd onların adı ilə adlanmışdır. Hazırda Azərbaycanlılar yaşayan kənd əhalisinin etnik tərkibi müəyyən tarixi hadisələrlə əlaqədar bir neçə dəfə dəyişmişdir. Mincivan qəsəbəsi (Zəngilan rayonu), Mingiz məhəlləsi (Ordubad şəhəri), Minqışlaq, Minqlər, Kattaminq, Minqon (Özbekistan) və Mingistan (Tacikistan) toponimləri də minqlərlə əlaqədardır.

Kəndin digər adı Şahsuvarlı olmuşdur. Minkənd kəndi əvvəllər əsasən xərək, qara dam, dam, şirvanı dam (yerli şəraitə uyğun yeraltı qazmadan düzəldilmiş tikililər) adlanan xüsusi tikililərdən ibarət idi. Zaman ötdükcə yerli tikinti materiallardan (yerli çay daşından və ya qaya daşlardan, əhəng-gəc qatışığından, yerli ağac növlərindən alınmış taxta materiallardan) daş evlər tikilmişdir.

Kəndin ərazisində Qafqaz Albaniyası dövrünə aid tikinti qalıqları, müxtəlif səpkili, müxtəlif tipli yazılı daş abidələr, Alban qəbristanlığının qalıqları qalmışdır. Kəndin ərazisində yerləşən XV əsrdə tikildiyi güman edilən Minkənd məbədi buna gözəl nümunə ola bilər.

Minkənd kəndində yaşayan insanların məlumatına əsasən, bu ərazilərdə məskunlaşmış ilk insanlar Hüseyinlər nəsli olmuşdur.Beləki,on yeddinci əsrin sonu, on səkkizinci əsrin əvvəllərində Dərələyəz mahalından Zəngəzur mahalına köç etmiş Hüseyin adlı bir şəxs bu ərazilərə gəlmiş və yaşamaq üçün buranı özünə məskən etmişdir. Təmiz havası,billur bulaqları,yaşıl meşəsi və heyvandarlıq üçün bol otlaq sahəlari Hüseyinlər nəslindən sonra digərlərinin marağına səbəb olmuş və beləliklə neçə-neçə nəsillərin gəlməsi ilə böyük bir kənd, Minkənd kəndi yaranmışdır.

Mədəniyyəti

Kənddə orta məktəb, klub, kitabxana, kinoqurğu və xəstəxana var idi.

Kəndin mədəni, iqtisadi-ictimai həyatındakı müəyyən yüksəlişlər XVIII yüzilliyin axırlarında daha da inkişaf etdi. 1890-cı ildə Minkənd kənd məktəbinin əsası qoyuldu. 42 nəfər oğlan şagirdlə "Rus-Tatar-Azərbaycan məktəbi" adı altında fəaluiyyətə başlayan məktəbdə dərslər türk və rus dillərində tədris edildi. Bu tədris müəsisəsində şəriət dərsləridə tədris edilirdi. Məktəbdə ilk şəriət dərsini tədris edən müəllim Molla Vəli Kərbəlayı oğlu, digər dərsləri isə Rəsul Tahirov, rus dili dərslərini isə Geladze tədris etmişdir. 1896-cı ildə məktəbə ilk azərbaycanlı, Rəsul bəy Tahirov direktor təyin edildi. 1912-ci ilə kimi birsinifli, 1912-ci ildən 1920-ci ilə kimi ikisinifli, 1920-ci ildən 1940-cı ilə qədər yeddi illik natamam orta məktəb 1940-cı ildən sonra isə orta məktəb kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1979-cu ildə sabiq prezident Heydər Əliyevin göstərişi ilə Minkənd kəndində məktəb üçün həmin dövrün ən müasir avadanlıqları ilə təchiz olunmuş 620 yerlik yeni məktəb binası tikildi.

Kənddə kustar üsulu ilə ip əyrilməsi, xalça toxunması məşğuliyyət növlərindən biri idi. Demək olar ki, ailələrin bir çoxunda toxucu dəzgah (hana və yer hanası) var idi. Əhali özü hazırladığı yun, pambıq və ipək iplərdən xalça, kilim, palaz, fərməş, xurcun, şəddə və digər məmulatlar toxuyurdu.

Palıddan və vələsdən xarratlar müxtəlif məişət əşyaları, o cümlədən qab-qacaq, təhnə, tabaq, nehrə, çanaq, qollu tərəzi, yun daramaq üçün daraq, hana, şəddə və örkən toxumaq üçün yer hanası və s. belə əşyalara misal ola bilər.

Minkənd çayı üzərində salınmış ikitağlı körpü, eləcə də Abadxeyir adlanan ərazidəki birtağlı körpü və Minkənd məbədi kənddə yerləşən tarixi abidələrdir.

Coğrafiyası və iqlimi

Kənd Bakı şəhərindən şose yolla 505 km qərbdə, rayon mərkəzindən şosse yolla 55 km şimal-qərbdə, Kiçik Qafqaz sıra dağlarında, Qarabağ yaylasının cənub-qərb yamacında, Ermənistanla sərhəddə yerləşir. Xankəndi dəmiryol stansiyası ilə şosse yolla ara məsafəsi 127 km-dir. Kənd meşə və axar su kənarında, uca dağların ətəyində yerləşmişdir. Meşələrində adı Qırmızı Kitaba düşmüş qırmızı palıd, həmçinin ardıc, cır meyvə və giləmeyvələr, çəmənlərində dərman bitkiləri bitir. Kəndin meşələrində meşə əmələ gətirən əsas ağac cinslərindən ən geniş yayılanı palıd və vələsdir.

Həkəriçayın bir qolu olan Minkənd çayı kəndin ərazisindən keçir. Öz mənbəyini kəndin ərazisində ki, yüksəkliklərdən başlayan bulaqlar Minkənd çayın (Həkəriçayın) yatağına qoşulur. İqlim şəraitindən asılı olaraq çay və bulaqlarda suyu həcmi fəsillər üzrə artıb azalır. Yazın axırları və yay aylarında kəndin ərazisindəki bəzi çay və bulaqların suyu azalır, yaxud tamam quruyur. Lakin yağıntının miqdarından aslı olaraq yaz və payız fəsillərində axar sular və bulaqlar öz axarlarını tam bərpa edir.

Dəniz səviyyəsindən 1600 metr hündürlükdə yerləşən Minkənd kəndinin ərazisində adi bulaqlarla yanaşı narzan tipli, ilıq suyu olan bulaqlar da vardır. Bu bulaqlar hidrokarbonat-xlorid-natrium-maqnezium-kalsium xassəli olub ilıq 280J Narzandır. Bu suları Laçın və ətraf rayonların əhalisi özləri üçün sevimli müalicəvi vasitə sayırlar. Eyni zamanda Minkənd ərazisində Narzan tipli soyuq mineral suyu olan başqa bulaqlara rast gəlmək olur.

İqlimi yayda sərin, qışda isə soyuq olur. Orta illik temperatur 1 °C ilə 8 °C arasında dəyişir. Yağıntının illik miqdarı 700–800 mm-ə qədər olur.

Əhalisi

1 yanvar 1914-cü il tarixinə olan məlumata əsasən kənddə azərbaycanlılar və əsasən etnik kürdlərdən ibarət hər iki cinsdən toplam 1.532 nəfər əhali yaşayırdı.

Əhalisi 1991-ci ildə 2306 nəfər olmuşdur.

2006-cı ilin statstikasına görə kəndin əhali sayı 2150 nəfər olmuşdur.

2009-cu ilin dekabr ayına olan məlumata əsasən kənd əhalisinin sayı 2704 nəfərdir.

Kənd əhalisindən Qarabağ müharibəsi zamanı 14 nəfər şəhid olmuşdur.

Şəxsiyyətləri

İqtisadiyyatı

Əkinçilik kəndin iqtisadiyyatında ikinci yeri tutur. İlin isti dövründə, əsasən yaz və yay aylarında 500–600 mm-ə qədər yağıntının düşməsi və onun da 60-70 faizinin yazda və yayın ilk əvvəllərində yağması dəmyə əkinçiliyi yaxşı inkişaf etdirməyə imkan verir. Əkinə yararlı sahələrdə buğda, arpa, vələmir, pərinc və başqa dənli bitkilər, eləcə də çoxillik ot bitkiləri becərilir. Təbii ot biçənəkləri burada heyvandarlığın inkişafı üçün əvəzedilməzdir.

İşğaldan əvvəl heyvandarlığın inkişafı ilə əlaqədar toxuculuq çox yaxşı inkişaf etmişdi. Yerli qoyun növlərinin yununun xüsusiyyətlərinə uyğun müxtəlif növ xalçalar toxunurdu. Toxunmuş xalça, kilim, palaz və s. toxuculuq məmulatlarının bir hissəsi bazarlara çıxarılaraq satılırdı. Bunlardan əlavə arıçılıq, dərman bitkilərinin toplanıb təhvil verilməsi də əhalinin məşğuliyyət növlərindən biri olmuşdur.

Həmçinin bax

  • Minkənd məbədi

Mənbə

  • Əli Əliyev, "Laçın – Qədim Oğuz yurdu". Bakı-2009. səh.-39-40.
  • Əjdər Fərzəli, "Dədə Qorqud yurdu". Bakı-1989. səh.-87.
  • Y. B. Yusifov, S. K. Kərimov, "Toponimkanın əsasları". Bakı-1987. səh.-101.

İstinadlar

  1. http://census.stat-nkr.am/nkr/1-1.pdf
  2. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi (2019). "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı" (PDF) (azərb.). stat.gov.az. 2020-04-16 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-04-16.
  3. "Minkənd". Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. II. Bakı: "Şərq-Qərb". 2007. 304. ISBN 978-9952-34-156-0.
  4. "Кавказский календарь на 1915 год". Издан по распоряжению Наместника его Императорскаго Величиства на Кавказе, под редакцией А.А.Эльзенгера и Н.П.Стельмащука, Тифлис. Типография Канцелярии Наместника Е.И.В. на Кавказе, казённый дом. 1914./Оглавление: Глава — Отдел статистический: Список населенных мест Кавказа, стр. 158


   Laçın rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
   Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Avqust 06, 2021
minkənd, azərbaycan, respublikasının, laçın, rayonu, kənd, inzibati, ərazi, dairəsində, kənd, ölkə, azərbaycan, azərbaycanrayon, laçın, rayonutarixi, coğrafiyasısaat, qurşağı, 00əhalisiəhalisi, nəf, 2005, 1992, ildə, ermənistan, respublikası, silahlı, qüvvələr. Minkend Azerbaycan Respublikasinin Lacin rayonu Minkend kend inzibati erazi dairesinde kend 2 Minkend39 42 34 sm e 46 15 14 s u Olke Azerbaycan AzerbaycanRayon Lacin rayonuTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 102 nef 2005 1 1992 ci ilde Ermenistan Respublikasi Silahli Quvveleri terefinden isgal edilib 10 noyabr 2020 ci il tarixli Azerbaycan Rusiya Ermenistan ucterefli muqavilesine esasen 1 dekabr 2020 ci ilde isgaldan azad olunub Hal hazirda Azerbaycan Silahli quvvelerinin nezaretindedir Mundericat 1 Tarixi 2 Medeniyyeti 3 Cografiyasi ve iqlimi 4 Ehalisi 4 1 Sexsiyyetleri 5 Iqtisadiyyati 6 Hemcinin bax 7 Menbe 8 IstinadlarTarixi RedakteMinkend kendi Qarabag yaylasindadir Etnooykonimdir Kend oz adinda qedim turkdilli minqimin menbelerde adi minqat kimi de cekilir tayfasinin adini eks etdirir VII VIII esrlerde tekuz Oguz konfenderasiyasina daxil olan minqler XII XIII esrlerde qipcaqlarin XIII XIV esrlerde ise Qizil Ordanin iri tayfa birlesmelerinden biri olmuslar Teymurun dovrunde XIV esr bas vermis siyasi hadiselerde feal istirak eden minqler sonralar muxtelif erazilerde meskunlasmislar Azerbaycanda minqlerin yeni saldiqlari yasayis menteqeleri o cumleden Minkend onlarin adi ile adlanmisdir Hazirda Azerbaycanlilar yasayan kend ehalisinin etnik terkibi mueyyen tarixi hadiselerle elaqedar bir nece defe deyismisdir Mincivan qesebesi Zengilan rayonu Mingiz mehellesi Ordubad seheri Minqislaq Minqler Kattaminq Minqon Ozbekistan ve Mingistan Tacikistan toponimleri de minqlerle elaqedardir 3 Kendin diger adi Sahsuvarli olmusdur Minkend kendi evveller esasen xerek qara dam dam sirvani dam yerli seraite uygun yeralti qazmadan duzeldilmis tikililer adlanan xususi tikililerden ibaret idi Zaman otdukce yerli tikinti materiallardan yerli cay dasindan ve ya qaya daslardan eheng gec qatisigindan yerli agac novlerinden alinmis taxta materiallardan das evler tikilmisdir Kendin erazisinde Qafqaz Albaniyasi dovrune aid tikinti qaliqlari muxtelif sepkili muxtelif tipli yazili das abideler Alban qebristanliginin qaliqlari qalmisdir Kendin erazisinde yerlesen XV esrde tikildiyi guman edilen Minkend mebedi buna gozel numune ola biler Minkend kendinde yasayan insanlarin melumatina esasen bu erazilerde meskunlasmis ilk insanlar Huseyinler nesli olmusdur Beleki on yeddinci esrin sonu on sekkizinci esrin evvellerinde Dereleyez mahalindan Zengezur mahalina koc etmis Huseyin adli bir sexs bu erazilere gelmis ve yasamaq ucun burani ozune mesken etmisdir Temiz havasi billur bulaqlari yasil mesesi ve heyvandarliq ucun bol otlaq sahelari Huseyinler neslinden sonra digerlerinin maragina sebeb olmus ve belelikle nece nece nesillerin gelmesi ile boyuk bir kend Minkend kendi yaranmisdir Medeniyyeti RedakteKendde orta mekteb klub kitabxana kinoqurgu ve xestexana var idi Kendin medeni iqtisadi ictimai heyatindaki mueyyen yukselisler XVIII yuzilliyin axirlarinda daha da inkisaf etdi 1890 ci ilde Minkend kend mektebinin esasi qoyuldu 42 nefer oglan sagirdle Rus Tatar Azerbaycan mektebi adi altinda fealuiyyete baslayan mektebde dersler turk ve rus dillerinde tedris edildi Bu tedris muesisesinde seriet dersleride tedris edilirdi Mektebde ilk seriet dersini tedris eden muellim Molla Veli Kerbelayi oglu diger dersleri ise Resul Tahirov rus dili derslerini ise Geladze tedris etmisdir 1896 ci ilde mektebe ilk azerbaycanli Resul bey Tahirov direktor teyin edildi 1912 ci ile kimi birsinifli 1912 ci ilden 1920 ci ile kimi ikisinifli 1920 ci ilden 1940 ci ile qeder yeddi illik natamam orta mekteb 1940 ci ilden sonra ise orta mekteb kimi fealiyyet gostermisdir 1979 cu ilde sabiq prezident Heyder Eliyevin gosterisi ile Minkend kendinde mekteb ucun hemin dovrun en muasir avadanliqlari ile techiz olunmus 620 yerlik yeni mekteb binasi tikildi Kendde kustar usulu ile ip eyrilmesi xalca toxunmasi mesguliyyet novlerinden biri idi Demek olar ki ailelerin bir coxunda toxucu dezgah hana ve yer hanasi var idi Ehali ozu hazirladigi yun pambiq ve ipek iplerden xalca kilim palaz fermes xurcun sedde ve diger memulatlar toxuyurdu Paliddan ve velesden xarratlar muxtelif meiset esyalari o cumleden qab qacaq tehne tabaq nehre canaq qollu terezi yun daramaq ucun daraq hana sedde ve orken toxumaq ucun yer hanasi ve s bele esyalara misal ola biler Minkend cayi uzerinde salinmis ikitagli korpu elece de Abadxeyir adlanan erazideki birtagli korpu ve Minkend mebedi kendde yerlesen tarixi abidelerdir Cografiyasi ve iqlimi RedakteKend Baki seherinden sose yolla 505 km qerbde rayon merkezinden sosse yolla 55 km simal qerbde Kicik Qafqaz sira daglarinda Qarabag yaylasinin cenub qerb yamacinda Ermenistanla serhedde yerlesir Xankendi demiryol stansiyasi ile sosse yolla ara mesafesi 127 km dir Kend mese ve axar su kenarinda uca daglarin eteyinde yerlesmisdir Meselerinde adi Qirmizi Kitaba dusmus qirmizi palid hemcinin ardic cir meyve ve gilemeyveler cemenlerinde derman bitkileri bitir Kendin meselerinde mese emele getiren esas agac cinslerinden en genis yayilani palid ve velesdir Hekericayin bir qolu olan Minkend cayi kendin erazisinden kecir Oz menbeyini kendin erazisinde ki yuksekliklerden baslayan bulaqlar Minkend cayin Hekericayin yatagina qosulur Iqlim seraitinden asili olaraq cay ve bulaqlarda suyu hecmi fesiller uzre artib azalir Yazin axirlari ve yay aylarinda kendin erazisindeki bezi cay ve bulaqlarin suyu azalir yaxud tamam quruyur Lakin yagintinin miqdarindan asli olaraq yaz ve payiz fesillerinde axar sular ve bulaqlar oz axarlarini tam berpa edir Deniz seviyyesinden 1600 metr hundurlukde yerlesen Minkend kendinin erazisinde adi bulaqlarla yanasi narzan tipli iliq suyu olan bulaqlar da vardir Bu bulaqlar hidrokarbonat xlorid natrium maqnezium kalsium xasseli olub iliq 280J Narzandir Bu sulari Lacin ve etraf rayonlarin ehalisi ozleri ucun sevimli mualicevi vasite sayirlar Eyni zamanda Minkend erazisinde Narzan tipli soyuq mineral suyu olan basqa bulaqlara rast gelmek olur Iqlimi yayda serin qisda ise soyuq olur Orta illik temperatur 1 C ile 8 C arasinda deyisir Yagintinin illik miqdari 700 800 mm e qeder olur Ehalisi Redakte1 yanvar 1914 cu il tarixine olan melumata esasen kendde azerbaycanlilar ve esasen etnik kurdlerden ibaret her iki cinsden toplam 1 532 nefer ehali yasayirdi 4 Ehalisi 1991 ci ilde 2306 nefer olmusdur 2006 ci ilin statstikasina gore kendin ehali sayi 2150 nefer olmusdur 2009 cu ilin dekabr ayina olan melumata esasen kend ehalisinin sayi 2704 neferdir Kend ehalisinden Qarabag muharibesi zamani 14 nefer sehid olmusdur Sexsiyyetleri Redakte Nurmemmed bey Sahsuvarov 1883 Lacin 11 avqust 1958 Baki AXC nin Dagistanin maarif naziri Azerbaycanin istiqlal herekati ve Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovlet xadimlerinden biri maarifci Mursel bey Sahsuvarov Adilxan bey oglu 1900 1991 Cumhuriyyet telebesi hekim professor Tofiq Sahsuvarov professor geologiya mineralogiya elmleri doktoru Baki Dovlet Universiteti Zefer Ceferov texnika elmleri namizedi Zohrab Qarayev Azerbaycan Dovlet Tibb Universitetinin professoru Ismayil Sadiqov Camal oglu Bas elmi isci professor Eli Yusifov texnika elmleri doktoru professor Rehman Sefereliyev tibb elmleri doktoru professor Mustafa Qarayev fizika riyaziyyat elmleri doktoru professordur Maarif Ceferov fizika riyaziyyat elmleri doktoru professor Iqtisadiyyati RedakteEkincilik kendin iqtisadiyyatinda ikinci yeri tutur Ilin isti dovrunde esasen yaz ve yay aylarinda 500 600 mm e qeder yagintinin dusmesi ve onun da 60 70 faizinin yazda ve yayin ilk evvellerinde yagmasi demye ekinciliyi yaxsi inkisaf etdirmeye imkan verir Ekine yararli sahelerde bugda arpa velemir perinc ve basqa denli bitkiler elece de coxillik ot bitkileri becerilir Tebii ot bicenekleri burada heyvandarligin inkisafi ucun evezedilmezdir Isgaldan evvel heyvandarligin inkisafi ile elaqedar toxuculuq cox yaxsi inkisaf etmisdi Yerli qoyun novlerinin yununun xususiyyetlerine uygun muxtelif nov xalcalar toxunurdu Toxunmus xalca kilim palaz ve s toxuculuq memulatlarinin bir hissesi bazarlara cixarilaraq satilirdi Bunlardan elave ariciliq derman bitkilerinin toplanib tehvil verilmesi de ehalinin mesguliyyet novlerinden biri olmusdur Hemcinin bax RedakteMinkend mebediMenbe RedakteEli Eliyev Lacin Qedim Oguz yurdu Baki 2009 seh 39 40 Ejder Ferzeli Dede Qorqud yurdu Baki 1989 seh 87 Y B Yusifov S K Kerimov Toponimkanin esaslari Baki 1987 seh 101 Istinadlar Redakte http census stat nkr am nkr 1 1 pdf Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi 2019 Inzibati erazi bolgusu tesnifati PDF azerb stat gov az 2020 04 16 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2020 04 16 Minkend Azerbaycan toponimlerinin ensiklopedik lugeti II Baki Serq Qerb 2007 304 ISBN 978 9952 34 156 0 Kavkazskij kalendar na 1915 god Izdan po rasporyazheniyu Namestnika ego Imperatorskago Velichistva na Kavkaze pod redakciej A A Elzengera i N P Stelmashuka Tiflis Tipografiya Kancelyarii Namestnika E I V na Kavkaze kazyonnyj dom 1914 Oglavlenie Glava Otdel statisticheskij Spisok naselennyh mest Kavkaza str 158 Lacin rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Kend ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Minkend amp oldid 5908230, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.