Vikipediya azad ensiklopediya Platonizm üzrə bir hissəsiPlatonizməsərləriDövlətDövlət gəmisiAtlantida Demiurq Dünya ruhu

Vikipediya azad ensiklopediya Platonizm uzre bir hissesiPlatonizmEserleriDovletDovlet gemisiAtlantida Demiurq Dunya ruhu XoraElaqeli meqalelerAfinadaki Akademiya Orta platonizm NeoplatonizmElaqeli kateqoriyalarPlato adli kateqoriya tapilmadi Felsefe portalibr Menon q yun Menwn Menōn Platon terefinden texminen e e 385 ci ilde yazilmis lakin hadiseleri daha erken texminen e e 402 ci ile aid edilen dialoqa Sokrata bele bir sual vermekle baslayir Fezilet q yun ἀreth oyredile bilermi tecrube yolu ile qazanilirmi yoxsa tebietden gelirmi Feziletin oyredile bilib bilmediyini mueyyen etmek ucun Sokrat Meno ya evvelce feziletin ne oldugunu mueyyenlesdirmeli olduqlarini bildirir Personajlar feziletden ve ya areteden danisarken edalet ve ya temkin kimi xususi feziletleri deyil umumi menada fezileti nezerde tuturlar Eserin birinci hissesi Sokratik dialektik uslubu numayis etdirir fezileti yeterince terif ede bilmeyen Meno casqinliq ve ya veziyyetine dusur Sokrat teklif edir ki fezilet ucun uygun bir terifi birlikde axtarsinlar Buna cavab olaraq Meno bildirir ki insan bilmediyi bir seyi axtara bilmez cunki tapdigi seyin axtardigi olub olmadigini mueyyen ede bilmez Sokrat Meno nun bu arqumentine tez tez Meno paradoksu Oyrenen paradoksu ve ya Ereb paradoksu adlandirilan arqumente biliklerin xatirlama kimi basa dusulmesi nezeriyyesini ireli surmekle etiraz edir Dialoqda teqdim edildiyi kimi bu nezeriyye ruhlarin olmez oldugunu ve cisimsiz halda her seyi bildiyini iddia edir cismani veziyyetde oyrenme ise ruhun bedene gelmezden evvel bildiklerini xatirlamasi prosesidir Sokrat anamnezisin nece islediyini Meno nun qullarindan birine riyazi tapsiriq vermekle numayis etdirir Daha sonra Sokrat ve Meno yeniden feziletin oyredile bilib bilmediyi sualina qayidir ve bunu hipotez metodu ile arasdirirlar Dialoqun sonlarina yaxin Meno daha bir meshur tapmacani Meno problemi ni ve ya Biliyin deyeri problemi ni ireli surur bu problem biliklerin ne ucun dogru inamdan daha yuksek deyere malik oldugunu sorgulayir Buna cavab olaraq Sokrat bilikle dogru inam arasinda meshur ve bir qeder muemmali ferq ireli surur Personajlar span Platonun Meno eseri Sokrat ve hemcinin transliterasiya olunmus formada Menon esas danisanlar oldugu Sokrat dialoqudur Onlar insan feziletini onun ne oldugunu ve oyredile bilib bilmediyini muzakire edirler Meno Fessaliyadan Afinaya coxlu qullarla birlikde sefer etmisdir Genc yarasiqli ve necabetli olan Meno meshur sagirdidir ve fezilete dair baxislari aciq askar Meno nun movqeyine tesir gosterir Dialoqun evvelinde Meno bildirir ki o fezilet movzusunda defelerle ve genis auditoriyalar qarsisinda cixislar etmisdir Meno nun biri de dialoqda danisan roluna malikdir dialoqun esas xususiyyetlerinden biri Sokratin bu qul ile sohbet ederek ideyasini numayis etdirmesidir mueyyen bilikler anadangelmedir ve duzgun sorgu yolu ile ruh terefinden xatirlanir Dialoqun sonraki hisselerinde istirak eden diger sexs afinali siyasetci o sonralar biri olmusdur Meno Anit ile dost munasibetlerine malikdir Dialoq span Feziletin teqdimati span Dialoq Meno nun Sokratdan feziletin oyredile bilib bilmediyini sorusmasi ile baslayir Sokrat bildirir ki feziletin ne oldugunu bilmir ve tanidigi hec kim de bunu bilmir Meno cavabinda deyir ki onun sofist muellimi Qorqiasa gore fezilet muxtelif insanlar ucun muxtelif mena dasiyir kisi ucun fezilet seherde ele davranmaqdir ki dostlarina komek etsin dusmenlerine zerer versin ve eyni zamanda ozu ziyan gormesin Qadin ucun fezilet ferqlidir onun sahesi ev teserrufatinin idaresidir ve o erine itaet etmelidir Meno elave edir ki usaqlarin oglan ve qiz elece de yasli insanlarin azadlarin ve her birinin ozunemexsus fezileti vardir Sokrat buna etiraz ederek bildirir ki butun insanlar ucun umumi olan bir fezilet movcud olmalidir Sokrat insan feziletinin cinse ve ya yasa bagli olmasi fikrini redd edir O Meno nu butun insanlara xas olan feziletler ideyasina yoneldir ve gosterir ki tevazokarliq yeni heyata kecirilmesi ve ve ya dikaiosune edalet yeni basqalarina zerer vermemek usaqlarda ve yaslilarda da fezilet hesab olunur Meno Sokrata teklif edir ki insanlari idare etmek qabiliyyeti hami ucun umumi bir fezilet ola biler Sokrat ise qul sahibine isare ederek bildirir ki yaxsi idare etmek qulun fezileti ola bilmez cunki eks halda o qul olmazdi Sokratin gosterdiyi sehvlerden biri de Meno nun bir cox xususi fezileti sadalayib onlari fezilet eden umumi xususiyyeti mueyyenlesdirmemesidir Sokrat qeyd edir ki Meno bir butovu coxluya cevirir sanki bir bosqabi sindiran kimse kimi Meno feziletin yaxsi seyleri arzulamaq ve onlari elde etmek gucu oldugunu ireli surur Sokrat ise bunun ikinci bir problem yaratdigini gosterir bir cox insan serin ne oldugunu tanimir Muzakire daha sonra insanlarin niye yaxsi ile seri tez tez qarisdirdiqlari meselesine yonelir Sokrat Meno dan xahis edir ki yaxsi seylerin heqiqeten yaxsi olmasi ucun onlarin feziletle elde edilmeli olub olmadigini dusunsun Sokrat bununla feziletin tek bir sey yoxsa coxlu seyler oldugu sualina getirib cixarir Meno dialoqunda fezilet ucun qaneedici bir terif ortaya cixmir Lakin Sokratin serhleri gosterir ki onun fikrince ugurlu bir terif siyahi deyil vahid olmali feziletin butun ve yalniz heqiqi numunelerini ehate etmeli ve olmamalidir Meno paradoksu span Meno Sokrata bele bir sual verir Bes Sokrat bilmediyin bir seyi nece arasdiracaqsan Arasdirmanin movzusu kimi neyi ireli sureceksen Ve eger axtardigini tapsan onun mehz bilmediyin sey oldugunu nece bileceksen Sokrat bu suali yeniden formalasdirir sonradan bu ifade Meno paradoksunun ve ya arasdirma paradoksunun kanonik formasi kimi qebul edilmisdir A insan ne bildiyi ne de bilmediyi sey baresinde arasdira biler cunki eger bilirse arasdirmaga ehtiyac yoxdur bilmirse de arasdira bilmez axi hansi movzunu arasdirmali oldugunu bilmir terefinden tercume olunub 1871Meno nun qulu ile dialoq span e e 380 370 ci illere aid afinali qulun tesviri Sokrat bu sofistik paradoksa ruhlarin olmez oldugu ve insan bedenine evvel her seyi oyrendiyi barede bir mifos yeni hekaye ve ya uydurma ile cavab verir Ruh dogulmazdan evvel gercek seylerle temasda olduguna gore yasadigimiz muddetde onlari sadece xatirlamaliyiq Bele xatirlama teleb edir ve Sokratin fikrince bu oyretme demek deyil Sokrat oz suallandirma ve xatirlama metodunu hendeseden bixeber olan bir qulu sorgu sual etmekle numayis etdirir Sokrat Qerb felsefesinde arqumentine dair en tesirli dialoqlardan birine baslayir Yerde hendesi fiqurlar cekerek Sokrat gosterir ki qul evvelce terefleri 2 fut olan kvadratin sahesini ikiqat artirmaq ucun terefin hansi uzunluqda olmali oldugunu bilmir Qul evvelce terefin iki defe artirilmali oldugunu 4 fut guman edir bunun artiq hedden cox oldugu aydinlasdiqda ise 3 fut olmali oldugunu deyir Bu da yene coxdur ve qul cixilmaz veziyyete dusur Sokrat bildirir ki onu sorgu suala tutmazdan evvel qul Meno nun destesinden tesadufi secilmis biri verilmis kvadratdan ikiqat boyuk kvadrat movzusunda yaxsi ve axici danisa bildiyini dusune bilerdi Sokrat qeyd edir ki onun qulda yaratdigi bu keylesme ona zerer vermemis eksine fayda getirmisdir Mavi kvadrat sari kvadratin sahesinden iki defe boyukdur Daha sonra Sokrat ilkin kvadrata uc kvadrat da elave ederek sahesi dord defe boyuk olan bir kvadrat yaradir O her bir kicik kvadrati iki yere bolen dord diaqonal xett cekir Suallar vasitesile Sokrat qulu bu diaqonallarin emele getirdiyi kvadratin sahesinin sekkiz kvadrat fut oldugunu yeni ilkin kvadratin sahesinden iki defe boyuk oldugunu kesf etmeye yoneldir O deyir ki qul ona hec ne oyredilmeden dogulmazdan evvel bildiyi biliyi spontan sekilde geri cagirmisdir Sokrat hesab edir ki qulda yeni inanclar sadece yeniden oyadilmisdir Qul oglanla olan numuneden sonra Meno Sokrata bildirir ki xatirlama nezeriyyesinde onun haqli oldugunu dusunur Sokrat da bununla razilasir Dediklerimin bezilerinde tam emin deyilem Lakin eger bilmediyimiz seyleri axtarmali oldugumuzu dusunsek bilmediyimizi bilmeyin mumkunsuzluyu ve bilmediyimizi axtarmagin menasizligi kimi bos bir xulyaya qapildigimizdan daha yaxsi daha cesaretli ve daha az aciz olacagimiza inaniram bu movzuda sozle de emelle de gucumun catdigi qeder mubarize aparmaga haziram terefinden tercume olunub 1871Istinadlar span Rawson G Plato Meno in the Internet Encyclopedia of Philosophy accessed on 16 December 2024 Plato Meno 70a Plato Meno 71b Plato Meno 80a b Plato Meno 80d Plato Meno 81a e Plato Meno 82a 86c Plato Meno 97b d Plato Meno 98a Plato Meno 80b Plato Meno 89e onwards Plato Apologiya footnote 3 accessed on 28 December 2024 Plato Meno 71e Plato Meno 73b Plato Meno 73c d Plato Meno 77a Plato Meno 77d e Plato Meno 78b Day Jane Mary 1994 Plato s Meno in Focus Routledge p 19 ISBN 0 415 00297 4 Plato Meno terc 1871 Plato e e 380 1976 Meno terc Indianapolis Hackett Publishing Company setir 80d s 9 Plato e e 380 1976 Meno terc Indianapolis Hackett Publishing Company setir 80e B ir insan ne bildiyi seyi ne de bilmediyi seyi axtara biler bildiyi seyi axtarmaz cunki onu artiq bilir ve axtarmaga ehtiyac yoxdur bilmediyi seyi de axtara bilmez cunki neyi axtarmali oldugunu bilmir Plato Meno 84c Plato Meno 84b Plato Meno 86a Plato Meno 86b Xarici kecidler span Vikimenbede Meno ile elaqeli metnler var Approaching Plato A Guide to the Early and Middle Dialogues Guides to the Socratic Dialogues Plato s Meno A beginner s guide to the Meno Plato s Meno Contretemps in the Classroom Meno 82b 85d A Visual Representation of the Geometry in Socrates Interrogation of the Slave Meno public domain audiobook at LibriVox Plato s Meno article in the Internet Encyclopedia of Philosophy Tematik saytlarMusicBrainz LibraryThingLugetler ve ensiklopediyalarBritannica onlayn Normativ yoxlamaBNE XX2135176 BNF 12206895z GND 4344761 2 LCCN n85354941 NLA 35815583 SUDOC 028085264 030706742 VIAF 175023319 174963708 WorldCat VIAF 175023319 174963708 Kateqoriya Platonun dialoqlariGizli kateqoriya LibriVox kecidine malik meqaleler