fbpx
Wikipedia

Manyerizm

Avqust 12, 2021

Manyerizm (ing. Mannerism) və yaSon İntibah (ing. Late Renaissance) — Avropa incəsənətində İtaliya Yüksək intibah dövrünün son mərhələsinə verilən ad. Manyerizm dövrü 1520-ci illərdən başlamaqla XVI əsrdə barokko dövrü ilə əvəz olunana kimi davam etmişdir. Şimal manyerizmi XVII əsrin əvvəllərinə kimi davam etmişdir.

Parmicanino - Uzun boyunlu Madonna, 1535-1540, Uffitsi qalereyası, Florensiya. Manyerizm dövrü üçün uzun nibətlər, yüksək stilləşdirilmiş pozlar və aydın prespektivlər xarakterikdir.

Stilistik baxımdan Manyerizm özündə Leonardo da Vinçi, Rafael və Mikelancelonun erkən yaradıcılıq dövrünün çoxsaylı yanaşmalarını və harmonik ideallarını birləşdirir. Yüksək İntibah incəsənəti nisbət, tarazlıq və ideal gözəlliyi vurğuladığı halda, Manyerizm bu xüsusiyyətləri asimmetrik və qeyri-təbii eleqant hala qədər çoxaldır. Bu stil yüksək intellektual dəqiqliyi və süni (naturalizmin əksinə olaraq) keyfiyyətləri ilə fərqlənir. Erkən intibah rəsmlərindən fərqli olaraq, bu xüsusiyyət Manyerizm əsərlərində balans və aydınlıq əvəzinə kompozisiya gərginliyi və qeyri-stabilliyin yaranmasını təşviq edir. Ədəbiyyat və musiqidə Manyerizm yüksək tərəqqi etmiş stil və intellektual dəqiqliyi ilə seçilir.

Manyerizmin xüsusiyyətləri və onun fazaları incəsənət tarixçiləri arasında hələ də müzakirələrə səbəb olmaqdadır. Məsələn, bəzi alimlər XVI-XVII əsrlər ədəbiyyatının (xüsusilə poeziyanın) erkən formalarının müəyyən edilməsini də Manyerizmə aid edirlər. Termin həm də, 1500-1530-cu illərdə Şimali Avropada çalışmış bəzi qotik rəssamların yaradıcılığını, xüsusilə İtaliyadakı hərəkatla əlaqəsi olmayan Antverpen manyeristlərinin işlərini müəyyənləşdirmək üçün istifadə edilir. Manyerizm həm də, Gümüş dövrü Latın ədəbiyyatının analogiyası kimi istifadə edilir.

Termin

 
Manyerizm rol-modeli: Laokoon və oğulları, qədim heykəl, 1506-cı ildə aşkarlanıb; hazırda Vatikan muzeylərində sərgilənir. Manyerist sənətkarlar bu heykələ böyük önəm verirdilər.

ing. Mannerism (azərb. Manyerizm‎) sözü italyan dilində stil və manera anlamına gələn it. maniera sözündən törəmişdir. “Stil” (ing. Style) sözü kimi “maniera” sözü də həm sfesifik stil tipi (məsələn, gözəl stil, aşındırıcı stil mənalarında), həm də, ixtisasa ehtiyacı olmayan mütləqlik (bir nəfər “stilə malikdir”) anlamlarını ifadə edir. Corco Vazari özünün “Məşhur rəssamlar, heykəltəraşlar və memarların həyatı” (1568) adlı əsərinin ikinci nəşrində “maniera” sözünü üç müxtəlif kontekstdə istifadə edir: sənətkarın iş manerası və metodunu ifadə etmək üçün; şəxsi və ya qrup stilini təsvir etmək üçün: məsələn Bizans stilini ifadə etmək üçün o, it. maniera greca ifadəsini, Mikelancelonun iş stilini ifadə etmək üçün isə Şablon:Dil-ir ifadəsini işlədir; bədii keyfiyyətin müsbət təsbitini təsdiq etmək üçün. Özü də Manyerist sənətkar olan Vazari çalışdığı dövrü “la maniera moderna” və ya “modern stil” adlandırır. Ceyms Mirollo “bella maniera” şairlərinin necə Petrarka sonetlərinin mükəmməlliyini keçməyə çalışmalarından danışır. “Bella maniera” anlayışı bu stildə işləyən sənətkarların birbaşa təbiətə qarşı surmaq əvəzinə sələflərinin işlərinin kopyalanması və təkmilləşdirilməsinə üstünlük verirlər. Faktiki olaraq “bella maniera” sənətkarları sələflərinin işlərində ən yaxşı xüsusiyyətləri birləşdirərək yeni stil yaradırdılar.

Stilistik baxımdan Manyerizmi müəyyənləşdirmək asan deyil. O, İsveç tarixçisi Yakob Burkhardt tərəfindən istifadə edilmiş, daha sonra isə XVI əsr İtaliya incəsənətinin kateqoriyalaşdırılmayan, Yüksək İntibah incəsənəti əsərləri kimi harmoniya və rasionallığın vurğulanmadığı əsərlərini kateqoriyalaşdırmaq üçün XX əsr Almaniya incəsənət tarixçiləri tərəfindən məşhurlaşdırılmışdır. “Yüksək İntibah” incəsənəti harmoniya, monumentallıq və antik incəsənət ənənələrini dirçəltməsi ilə seçilirdi. Manyerizm termini, 1965-ci ildə Fritz Qrossmann tərəfindən Mançestr Sənət Qalereyasında manyerist rəssamların əsərlərindən ibarət sərginin təşkil edilməsindən sonra, 1967-ci ildə Con Şerman tərəfindən yenidən müəyyənləşdirilmişdir. Manyerizm termini XVI əsrdə sosial hərəkatı ifadə etmək, zərif virtuoz keyfiyyətini çatdırmaq və ya müəyyən bir texnikanı təsvir etmək üçün istifadə edilmişdir. Lakin sonrakı dövrlərdə, məsələn XVII əsrdə Covanni Pyetro Bellori “la maniera” sözünü Rafaeldən sonrakı, xüsusən 1530-1540-cı illərin incəsənətini ifadə etmək üçün istifadə edir. XIX əsrdən etibarən termin İntibahdan sonrakı və barokkodan əvvəlki dövr incəsənərini ifadə etmək üçün istifadə olunur.

Lakin, Manyerizmin stil, hərəkat və ya inncəsənət dövrü olması haqqında tarixçilərin fikirləri müxtəlifdir; termin mübahisəli olmasına baxmayaraq, XVI əsr Avropa incəsənətinin müəyyənləşdirilməsi üçün geniş istifadə olunur.

Tarixi

 
Mikelancelonun Sikstin kapellasının tavanında işlədiyi çılpaq iqnudi fiqurları.

Yüksək İntibah dövrünün sonlarında gənc səntkarlar yaradıcılıq böhranı yaşayırdılar: həmin dövrdə mümkün olan hər şeyin əldə olunduğu hesab edilirdi. Texniki və ya digər baxımdan hansısa çətinliklər qalmamışdı. Anatomiya, işıq, fizioqnomiya və insanların hisslərini üz ifadələri və jetlərdə göstərmək bacarığının fiqurativ kompozisiya çərçivəsində insan formalarının novator istifadəsi, incə rəng tonlarının tətbiqi ilə təsviri demək olar mükəmməllik səviyyəsinə çatmışdı. Gənc sənətkarlar yeni məqsədə ehtiyac duyurdular və yeni yanaşmalar axtarırdılar. Məhz belə bir mühitdə Manyerizm meydana gəlir. Yeni stil 1510-1520-ci illərdə ya Florensiyada, ya Romada, ya da hər iki şəhərdə eyni vaxtda formalaşır.

Mənşəyi

Manyerizmin yarandığı dövr Andrea del Sarto, Mikelancelo və Rafaelin incəsənətinin “təbii genişlənmə” dövrü adlandırılır. Mikelancelo hələ gənc yaşlarında ikən öz orijinal stilini yaratmış, çox bəyənilən həmin stil dövrün başqa rəssamları tərəfindən də kopyalanmağa və təkrarlanmağa başlamışdır. Onun stilinin müasirləri tərəfindən ən çox bəyənilən xüsusiyyətlərindən biri “terribilità” – böyüklüyün vəhmə salması xüsusiyyəti idi və xələfləri onun yaradıcılığının bu xüsusiyyətini təkrarlamağa can atırdılar. Digər sənətkarlar isə onun rəsm və heykəllərini kopyalayaraq Mikelanceloya məxsus ehtiraslı və çox şəxsi stili öyrənmişdilər. Onun Sikstin kapellasının tavanındakı işləri xüsusilə iqnudi adlandırılan fiqurlar və Libiya sibiri rəsmi, Laurentian kitabxanasının vestibülü, Medici türbəsindəki fiqurlar və ən əsası Böyük məhkəmə freskosundakı obrazlar onlarıın müşahidə nümunələrinə çevrilmişdi. Sonradan, Mikelanclo Manyerizmin ən böyük rol modellərindən birinə çevrilmişdir. Gənc rəssamlar onun evinə soxularaq təsvirlərini oğurlayırdılar. Corco Vazari özünün “Məşhur rəssamlar, heykəltəraşlar və memarların həyatı” adlı kitabında qeyd edir ki, Mikelancelo bir dəfə deyir: “İzləyici olanlar, heç vaxt izlədiklərinin yanından keçib gedə bilməzlər.”

Rəqabət ruhu

Sənətkarlar arasında rəqabət ruhunun yaranmasına səbəb onları himayə edən və əsər sifariş edən patronların hər dəfə digər sifarişçi üçün yaradılmış əsərdən daha təkmil əsər yaratmağı tələb etmələri idi. Bu tələblər sənətkarları yeni yanaşmalar və parlaq səhnələr axtarmağa, geyim və kompoxisiyları daha yaxşı işləməyə, uzun nisbətlər yaratmağa, stilləşdirilmiş pozalar və aydın prespektivlərdən imtinaya gətirib çıxarırdı. Pyero Soderini Leonardo da Vinçi və Mikelanceloya Florensiyadakı Beşyüzlər zalının divarlarının rəsmlərlə bəzədilməsini sifari etmişdi. Bu iki sənətkar yanvayan işləməyə və rəqabət aparmağa məcbur edilərək işlərini mümkün qədər təkmilləşdirmişdilər.

Erkən Manyerizm

 
Yakopo Pontoromo - Xaçdan endirilmə, 1528, Santa-Felisita,Florensiya.

Florensiyanın erkən manyeristləri, xüsusilə Andrea del Sartonun Yakopo da Pontoromo və Rosso Fiorentino kimi tələbələri uzun bədən formaları, qeyri-sabit balanslaşdırma, dağınıq prespektivlər, irrasional parametrlər və teatr işıqlandırması ilə məşhur idilər. Parmicanino (Korreconun tələbəsi) və Culio Romano (Rafaelin əsas köməkçisi) oxşar stilləşdirilmiş estetik istiqaməti Romaya gətirmişdilər. Bu sənətkarlar Yüksək İntibahın təsiri ilə formalaşmışdılar və onların stili ona reaksiya və ya onun inkişaf etdirilməsi kimi xarakterizə edilirdi. Gənc sənətkarlar təbiəti öyrənmək yerinə Ellinizm dövrü heykəltəraşlığını və sələflərinin rəsm əsərlərini araşdırmağa başlamışdılar. Buna görə də Manyerizm stilini bəzən “anti-klassik” də adlandırır, buna baxmayaraq, onun Yüksək İntibahın təbii inkişafı olmasını qəbul edirdilər. Manyerizmin “anti-klassik” formaları ilə məşhur olan ən erkən – eksperimental dövrü 1540-1550-ci illəri əhatə edir. Templ Universitetinin incəsənət tarixi professoru Marsiya Holl “Rafaeldən sonra” (ing. After Raphael) adlı kitabında qeyd edir ki, Rafaelin tez vəfatı Romada Manyerizmin başlaması ilə nəticələndi.

Tədqiqatçılar qeyd edirdilər ki, Manyerizm, sosial, elmi və dini hərəkatlar olan Kopernik modeli, Romanın yağmalanması və Katolik kilsəsi üçün təhlükəyə çevrilmiş Protestant Reformasiyası kimi XVI əsrin əvvəllərində meydana gəlmişdir. Buna görə də, o zaman stilin uzun və əyri formaları Yüksək İntibah incəsənətinin ideal keyfiyyətlərinə reaksiya kimi təfsir edilirdi. 1520-ci illərdən sonra bu radiakl təfsir elmi ədəbiyyatdan uzaqlaşsa da, erkən manyeristlərin yaradıcılığı Yüksək intibahın uğurları ilə tərs mütənasib təşkil edir; Rafaelin “Afina məktəbi”ndə yaratdığı əlçatanlıq və tarazlıq artıq gənc rəssamları maraqlandırmırdı.

Yüksək manyerizm

Manyerizmin ikinci dövrü, adətən, onun “anti-klassik” adlanan ikinci dövründən fərqləndirilir. Bu dövrün manyeristləri intellektual qabiliyyət və bədii virtuozluğu xüsusi vurğulayırdılar ki, bu da, onların sonradan tənqidçilər tərəfindən qeyri-təbii və süni manerada işləməkdə günahlandırılmalarına səbəb olmuşdur. Manyerist rəssamlar böyük sələfləri olan Mikelanceloya əsas rol modeli kimi baxırdılar; onların incəsənəti təbiəti yox, incəsənəti kopyalayırdı. İncəsənət tarixçisi Sidni Cozef Fridberq razılaşır ki, manyerist incəsənətin intellektuallaşdırılmış aspekti ona hesablanmışdır ki, auditoriya bu vizual ismarıcı görəcək və qiymətləndirəcək – tanış fiqur naməlum şəraitdə “görünməyən, lakin hiss edilən sitat dırnaqları arasında” verilirdi. Manyerist rəssamın əsas tələbi mövzu ilə tanış olan izləyicinin əsərə diqqətlə yanaşması idi. Anolo Bronzino və Corco Vazarinin yaradıcılığı Manyerizmin 1530 – 1580-ci illərdə davam edən bu dövrünü əks etdirir. O dövrdə, əsasən Avropanın intellektual mərkəzlərində özünə yer tapan Manyerizm incəsənəti özündə şişirdilmiş eleqantlıq və görünüş və detallara xüsusi diqqəti birləşdirirdi. Farfor kimi şimal dərili personajlar, izləyiciyə soyuq baxış təsiri bəxş edən güclü işıqlandırma bu stildə yaradılmış rəsmlərin əsas xarakterik xüsusiyyətləri idi. Manyerist əsərlərdə nadir hallarda ciddi emosional təsvirə rast gəlinir və buna görə də bu tendensiyanı əks etdirən əsərlər bəzən “soyuq” və ya “yad” da adlandırılır. Bu, Manyerizmin yekun və ya yüksək dövrü üçün xarakterik olan xüsusiyyətdir.

Manyerizmin yayılması

 
İngilis Manyerizmi: Surrey qrafı Henri Hovardın portreti, 1546. Flamand immiqrant tərəfindən çəkilmiş nadir ingilis manyerist portretlərindən biridir.

İtaliyada Roma, Florensiya və Mantuya şəhərləri Manyerizmin mərkəzləri idi. Venesiya rəssamlığı isə başqa yolla inkişaf etmiş və Tisian uzunmüddətli yaradıcılığı boyu həmin məktəbi təmsil etmişdir. 1520-ci illərin əvvəllərində Romada işləməyə başlamış bir çox manyerist sənətkarlar 1527-ci ildə şəhərin yağmalanmasından sonra şəhərdən köçmüşdülər. Onlar yeni sifarişçi və himayədar axtarışında İtaliyaya o cümlədən Şimali Avropaya yayıldıqlarına görə daşıyıcısı olduqları stili də özləri ilə aparmışdılar. Nəticədə Qotikadan sonra Avropada ikinci beynəlmiləl stil yaranmışdır. Şimali Avropanın digər hissələrində İtaliya sənətkarları ilə birbaşa əlaqə olmasa da, printlər və rəsmli kitablarda manyeristlərin stili hiss edilirdi. Səyahət edən Şimali Avropa sənətkarları Manyerizmin yayılmasına kömək etdiyi müddətdə, Avropa hökmdarları İtaliya sənətkarlarının əsərlərini almağa davam edirdilər. Şimalda yaşayan və çalışan fərdi İtaliya sənətkarları sonradan Şimal Manyerizmi kimi tanınan sənət hərəkatının doğulmasına səbəb olmuşlar. Məsələn, Bronzinonun “Venera, Kupid, Folli və Zaman” əsəri Fransa kralı I Fransiskə təqdim olunmuşdu. 1580-ci illərdən etibarən Manyerizm İtaliyada zəifləməyə başlayır, Karraççi qardaşları, Karavacco və Çiqoli daxil olmaqla yeni sənətkarlar nəsli naturalizm adlı yeni hərəkatı inkişaf etdirmişlər. Volter Fridlander həmin dövrü “anti-manyerizm” adlandırır, ilk manyerislərin Yüksək İntibah ənənələrini qəbul etməyən “anti-klassik” sənətkarlar olduğu kimi, ilk naturalistlərin də Manyerizmin ənənələrini qəbul etmədiklərini deyir.

İtaliyadan kənarda isə XVII əsrə kimi Manyerizm davam etmişdir. Rosso İtaliyadan köçərək Fransadakı Fontenblo sarayında çalışmağa başlamışdır və onun bu ölkədə yaydığı Manyerizm II Henri stili adı ilə məşhurlaşaraq, xüsusilə memarlığa ciddi təsir etmişdir. Avropada Şimal Manyerizminin digər önəmli mərkəzləri isə Müqəddəs Roma imperiyasının imperatoru II Rudolfun Praqadakı sarayı, həmçinin Haarlem və Antverpen şəhərləri olmuşdur. Elizabetan və Yakovian incəsənətinin güclü olduğu İngiltərədə isə Manyerizm daha az təsirli olmuşdur. XVII əsrin Sənət Manyerizmi memarlıqda tətbiq edilən stillər arasında istisna təşkil etməklə kontinental Avropada formalaşan inşaat ənənələrinə deyil, kitablarda yazılmış şablonlara istinad edirdi.

Özündə fransız stilinin erotisizmini və yerli əhalinin erkən ənənələrini birləşdirən, XVII əsrdə flamand və holland sənətkarlar arasında dominanta çevrilmiş Flamand stili də Fontenblo məktəbinə xüsusi təsir göstərmişdir. Həmin dövrdə "pittore vago” adlandırılan Şimal sənətkarları Fransa və İtaliya emalatxanalarında çalışmağa başlayaraq beynəlmiləl stilin yaranmasına səbəb olmuşdular.

Rəssamlıqda

Erkən manyerist rəssamları öz üslub və fərqləndirici xüsusiyyətlərini axtarır və sələflərinin nailiyyətlərindən bəhrələnməyə çalışırdılar ki, bu da təbii olaraq Yüksək İntibah incəsənəti nailiyyətlərinin daha da inkişaf etdirilməsi anlamına gəlirdi. Lakin, onlar heç də kor-koranə təkrarçılıqla məşğul olmur, təcrübələr aparmağa davam edirdilər. Məslən, həmin dövrün ən mühüm sənətkarlarından olan Yakopo da Pontoromonun “İosif Misirdə” adlı əsərində İntibah sənətkarlarının məqbul saymadıqları rəng uyğunlaşdırmaları, həmçinin zaman və məkan həllinə yer vermişdir. Onun tələbəsi olan və Andrea del Sartonun studiyasında çalışmış Rosso Fiorentino 1530-cu ildə Fontenbloya köçərək özü ilə Florensiya Manyerizmini Fransaya gətirmiş, burada, Fontenblo məktəbi kimi məşhur olan XVI əsr fransız Manyerizminin əsasını qoymuşdur.

Zəngin və narahat görünüşlü stil Fontenblo məktəbi vasitəsiylə daha da geniş yayılaraq Antverpenə, oradan isə bütün Şimali Avropaya, Londona və Polşaya kimi çatmışdır. Manyerist dizayn ipək və oymalı mebellər kimi lüks məhsullara da tətbiq edilməyə başlamışdır. Mürəkkəb simvolika və alleqoriya vasitəsiylə uzadılmış nisbətlərə malik qadın gözəlliyi vasitəsiylə ifadə edilən gərgin, nəzarət edilən hisslər bu stilin əsas xüsusiyyətidir. Həmin dövrdə Anolo Bronzinonun manyerist portretləri səliqəli eleqantlığı və detallara xüsusi diqqət yetirilməsi ilə diqqət çəkməyə başlayır. Onun modelləri üçün oxucuya yad görünüş və məsafəli baxışlar xarakterikdir. Həmçinin onun əsərlərində naxışlar və parçaların rəng çalarlarının dəqiq əks etdirilməsi diqqət çəkir.

Bronzino ilə eyni dövrdə fəaliyyət göstərmiş başqa bir manyerist rəssam Alessandro Allorinin (1535-1607) “Süzanna və böyüklər” adlı əsəri latent erotisizmi və detalların parlaq elementləri ilə diqqət çəkir. Dövrün Manyerizn stilində çalışan ən mühüm rəssamlarından biri Tintoretto olmuşdur. O, “Sonuncu şam yeməyi” adlı əsərində işıq və hərəkətə fokuslanaraq rəsmə dramatik həyat bəxş etmişdir. Sonuncu şam yeməyi mövzusuna ənənəvi yanaşmalardan fərqli olaraq Tintorettonun əsərinin arxa fonunda açıq cənnət və mələklər təsvir edilmişdir.

Daha çox dini mövzuda çəkilmiş əsərləri ilə məşhur olan El Qreko İspaniya İntibahının ən mühüm nümayəndələrindən biridir. Müasir tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, özünəməxsus stilə malik olan El Qrekonun yaradıcılığı o qədər individualdır ki, onu konkret olaraq hansısa bir məktəbə və ya stilə aid etmək doğru deyildir. Buna baxmayaraq onun əsərlərində üstünlük təşkil edən sərt rənglər, uzun və əyri anatomiya, irrasional prespektiv və işıq, o cümlədən aydın olmayan mürəkkəb ikonoqrafiya Manyerizmə xas elementlərdir.

Şimal Manyerizminin ən məşhur nümunələrindən biri olan holland rəssamı İoahim Yutteval (1566-1638) yaradıcılığının sonlarında barokkoya meyl etməsinə baxmayaraq, Manyerizmin sonuncu ən böyük rəssamlarından biri kimi dəyərləndirir. O, əsasən Piter Arsten stilində böyük natrümotlar və çılpaq insan fiqurları ilə zəngin mifoloji mövzularda işlənmiş kiçik kabinet rəsmləri işləmişdir. Manyerizmin sön təmsilçilərindən olan Cüzeppe Arçimboldo isə natrümot stilində portretlər işləməsi ilə məşhurlaşmışdır.

Heykəltəraşlıqda

Rəssamlar kimi erkən italyan manyerist heykəltəraşları da Yüksək İntibah incəsənətinin uğurlarını inkişaf etdirərək orijinal stil axtarışında idilər, onlar Mikelancelonun “David”inin yerləşdiyi Pyaçça della Sinyoriya meydanındakı boş yerləri doldurmaq uğrunda mübarizə aparırdılar. Baçço Bandinelli “Herkules və Kakus” layihəsini öz öhdəsinə götürmüşdü; o zaman çox məşhur olan Bandinelli Benvenuto Çellini ilə rəqabət aparmış və onun heykəlin pyedestalına yerləşdirdiyi relyef panelləri diqqət cəlb etmişdir. Digər manyeristlər kimi, o da Mikelancelonun orijinal blokundan daha massivli daşdan istifadə etmişdir. Benvenuto Çellininin bürünc “Persey Meduzanın başı ilə” adlı heykəli sözsüz ki, şah əsər olmaqla səkkiz baxış bucağı üçün dizayn edilmişdir; bu Manyerizmin digər xüsusiyyətlərindən biridir və Mikelancelo və Donatellonun “David”lərindən fərqləndiririci xüsusiyyətdir. Zərgər olan və daha çox “Çellini duz qabı” (1543) ilə tanınan sənətkarın ilk heykəltəraşlıq işi olan bu əsər onun istedadını nümayiş etdirir.

Əslən Flandriyadan olan, lakin, Florensiyada yaşamış və çalışmış Cambolonya İntibah dövründə olduğu kimi kolleksiyaçı kabinetləri üçün əsasən mifoloji mövzuda olan və çılpaq insanları əks etdirən kiçik bürünc fiqurlar hazırlayırdı. O, həm də tam ölçülü heykəllər hazırlamışdır ki, onlardan da ikisi Pyaçça della Sinyoriya kolleksiyasına daxil edilmişdir. O və onun davamçıları “figura serpentinata” adlı uzun və incə bədənli fiqur kompozisiyası işləmişdirlər: adətən iki və daha çox bir-birinə dolanmış insan fiqurundan əmələ gələn bu kompozisiyalara bütün bucaqlardan baxmaq maraqlıdır.

Memarlıqda

Manyerizm memarlığı vizual aldatmalar və gözlənilməz elementləri ilə intibah normalarına qarşı çıxması ilə xarakterizə edilir. İtaliyaya səfər edən flamand sənətkarlar burada manyerizm stilini öyrəndikdən sonra onu Alpın şimallarına, daha sonra isə bütün Avropaya yaymışlar. Həmin dövrdə memarlar möhkəm və geniş əlaqələri vurğulamaq üçün memarlıq formaları ilə təcrübə edirdilər. İntibahın ideal harmoniyası daha azad və yaradıcı ritmlərə yol açırdı. Manyerizmlə əlaqələndirilən və bu stildə memarlığın pioneri hesab edilən ən tanınmış memar Mikelancelodur (1475–1564); onun Laurentian kitabxanasındakı işlərində bu təsir hiss edilməkdədir. Nəhəng orderlər və fasadın aşağısından zirvəsinə kimi uzanan böyük pilyastrın kəşfi ona aid edilir. O, bu memarlıq elementlərini Kapitolinin dizaynında istifadə etmişdir.

XX əsrə kimi Manyerizm termini neqativ anlamda istifadə edilsə də, müasir dövrdə bu termin tarixi dövrü ifadə etmək üçün istifadə edilir. Manyerizm memarlığı anlayışı həm də 1960-1970-ci illlərin modernist memarlığın normalarını sındıran, lakin onun mükəmməlliyini qəbul edən memarlığa aid edilirdi. Manyerizm anlayışını izah edən nəzəriyyəçi və memar Robert Venturi yazır: “Bizim dövrün memarlığı üçün Manyerizm, orijinal özünüifadədən daha çox ənənəvi orderi qəbul edən, lakin, mürəkkəblik və ziddiyyət üçün ənənəvi qaydanı pozan, bununla da qeyri-müəyyənlik sərgiləyən memarlıqdır.”

İntibah dövrü Manyerizm memarlığının ən mühüm nümunələrindən biri Kaprarolada yerləşən Farneze villasıdır. XVI əsrdə Manyerizmin digər stillərdən daha sürətli yayılması həmin dövrdə qravür sənətinin inkişaf etməsi və bütün avropada yayılması ilə əlaqədar idi.

1560-cı illərdən Maltanın yeni paytaxtı Valletta şəhərində memar Cirolamo Kassar tərəfindən Manyerizm memarlığı üslubunda çoxlu sayda binalar inşa edilmişdir. Həmin binalar sırasına Müqəddəs İohann kafedralı və Böyük Ustad sarayı da daxildir. Lakin, Kassarın binalarının bir çoxu sonrakı dövrlərdə, xüsusilə barokkonun təsiri ilə yenidən qurulmuşdur. Lakin, Araqon uberji və Müqəddəs İohann kafedralının interyerində Kassarın orijinal manyerist stilini görmək mümkündür.

Ədəbiyyat və musiqidə

İngilis dilli ədəbiyyatda Manyerizm daha çox özünü Metafiziki ədəbiyyat şəklində büruzə verir ki, həmin stilin də ən məşhur nümayəndəsi Con Donndur. Barokko yazıçısı Con Draydenin Donna yazdığı məzhəkəli ifadə barokko və manyerist incəsənət üslubları arasındakı fərqi yazşı əks etdirir:

  O, yalnız satiralarında deyil, təbiətin hakim olması gərəkən sevgi şerlərində də metafizikaya təsir edir; sevginin incəliyi ilə gözəl cinsin qəlbini əyləndirməli olduğu halda, o, fəlsəfə haqqında fikirləri ilə beyinləri işləməyə məcbur edir.  

XVI-XVII ərlər poeziyasının zəngin musiqi imkanları madriqal musiqi janrını o zamanın ən məşhur musiqi formasına çevirmişdir. Musiqişünas Tim Karter bu haqqda yazır:

  Madriqal, xüsusilə özünün zadəgan formasında Manyerizm stili üçün vasitəyə çevrilmişdir: şairlər və musiqiçilər bliciləri sevindirmək üçün maraqlı işlər ortaya çıxarırdılar.  

Manyerizm termini həm də XIV əsrdə Fransada yayılmış olduqca qaranlıq və mübahisəsiz kompleks polifonik musiqiyə aid edilir. Həmin düvr müasir musiqişünaslıqda daha çox ars subtilior adlandırılır.

Teatr sənətində

Pol Kastano “The Early Commedia dell'Arte (1550–1621): The Mannerist Context” adlı əsərində Manyerizmin müasir peşəkar teatra təsirini müzakirə edir. Kastano Manyerizm lüğətini tipləşdirmə, genişləndirmə və “comici dell'arte”nin “effetto meraviglioso”su üçün istifadə edərək Manyerizm teatrı formasını izah edən ilk araşdırmaçı olmuşdur. Əhəmiyyətli dərəcədə ikonoqrafik olan araşdırmada kommedia təsvirləri çəkən və ya çap edən sənətkarların faktiki olaraq manyerizm stilində çalışan emalatxanalarda yetişmələrinə dair sübutlar təqdim edilir.

Erkən nəzəriyyəçilər

Corco Vazari

Corco Vazari incəsənət və ayrı-ayrı kolleqaları haqqında fikirlərini “Məşhur rəssamlar, heykəltəraşlar və memarların həyatı” adlı əsərində ifadə etmişdir: o, inanır ki, rəsmdə mükəmməllik zəriflik, ixtiraçılıq zənginliyi (invenzione), virtuoz texnika vasitəsiylə ifadə etmə bacarığı (maniera), həmçinin yekun işin öyrənilmiş olmasını tələb edir, bütün bunlar rəssamın intellektini və sifarişçinin hissiyyatlığını göstərir.

Rəssam artıq yalnız yerli Müqəddəs Luka gildiyasına üzv olmur, həm də, məhkəmədə alimlər, şairlər, humanistlərlə birlikdə yer tutaraq eleqantlıq və mürəkkəbliyin qəbul edilməsinə kömək edirdi. Vazarinin himayədarları olan Mediçilərin ailə gerbi sanki sənətkarın öz gerbi kimi onun portretinin yuxarısında yerləşir. Vazarinin “Məşhur rəssamlar, heykəltəraşlar və memarların həyatı” nümunəvi taxta yonma nüsxəsi ingilis dilli cəmiyyətdə Yakovian adlandırılmışdır. Orada Mikelancelonun Mediçi türbəsinin yuxarı ucalan xəttləri və təməlində yerləşən çılpaq satirlər ilə “anti-memarlıq” memarlıq xəttlərinə ilhamlandırmasından bəhs edilir. Kiçik çərçivədə bu ekstravaqantdır: qısacası Manyerizmdir.

Covanni Paolo Lomaçço

Həmin dövrlərin digər ədəbiyyat fiqurlarından biri Covanni Paolo Lomaçço biri praktiki, digəri metafiziki olan iki mühüm əsər yazmışdır və bu əsərlər manyerist sənətkarların özünə və incəsənətə münasibətini anlamağa kömək etmişdir. Onun “Trattato dell'arte della pittura, scoltura et architettura” (Milan, 1584) adlı əsəri İntibahın Antik incəsənətdən mənimsədiyi, Manyerizmin ondan götürərək inkişaf etdirdiyi müasir decorun nəzəriyyələrinə bələdçidir. Lomaççonun XVI əsrin sonlarına aid xarakterik formal və akademik ripləşdirilmiş sistematik estetika kodifikasiyası interyerlərin funksiyaları, divar rəsmləri və heykəl dekorlarının onlara uyğunlaşdırılmasını qeyd edir. Adətən kobud və qəriə olan ikonoqrafiya Manyerizm üçün daha çox diqqətə çatan element hesab edilir. Onun daha az praktiki və daha çox metafiziki olan “Idea del tempio della pittura” (İdeal rəssamlıq məbədi, Milan, 1590) əsərində insan təbiətinin “dörd temperament”i nəzəriyyəsinə uyğun olaraq individuallığın bədii ixtirada oynadığı yol şərh edilir.

Neo-Manyerizm

Sənətşünas Cerri Saltz qeyd edir ki, Neo-Manyerizm “həyatı incəsənət dünyasından sıxışdıran” bir neçə klişedən biridir. Onun fikrincə Neo-Manyerizm akademist müəllimləri tərəfindən “axmaq, təqlidi və adi olmaqla qorxudulmuş” tələbələrin işləridir.

İstinadlar

  1. A World history of architecture and Mannerism: the painting and style of the Late Renaissance
  2. Freedberg 1971, 483.
  3. ↑ Gombrich 1995.
  4. "Mannerism: Bronzino (1503–1572) and his Contemporaries". Metropolitan Museum of Art. İstifadə tarixi: 3 iyul 2018.
  5. ↑ Art and Illusion, E. H. Gombrich, ISBN 9780691070001
  6. "The Mannerist Style and the Lamentation" (PDF). www.artsconnected.org. İstifadə tarixi: 3 iyul 2018.
  7. John Shearman, “Maniera as an Aesthetic Ideal”, in Cheney 2004, 37.
  8. Cheney 1997, 17.
  9. Briganti 1961, 6.
  10. ↑ Mirollo 1984
  11. Grossmann 1965.
  12. Shearman 1967.
  13. Smyth 1962, 1–2.
  14. Cheney, "Preface", xxv–xxxii, and Manfred Wundram, "Mannerism," Grove Art Online. Oxford University Press, Yoxlanılıb: 3 iyul 2018.
  15. ↑ Friedländer 1965
  16. ↑ Freedberg 1993, 175–77.
  17. ↑ Giorgio Vasari, Lives of the Most Eminent Painters, Sculptors, and Architects
  18. Manfred Wundram, "Mannerism," Grove Art Online. Oxford University Press.
  19. Freedberg 1965.
  20. Shearman 1967, p. 19
  21. Briganti 1961, 32–33
  22. Briganti 1961, 13.
  23. Friedländer 1957.
  24. Summerson 1983, 157–72.
  25. "National Gallery of Art – El Greco". Nga.gov. İstifadə tarixi: 2013-05-19.
  26. "Metropolitan Museum of Art El Greco (Domenikos Theotokopoulos) (1541–1614)". Metmuseum.org. İstifadə tarixi: 4 iyul 2018.
  27. Olson, 179–182
  28. Olson, 183–187
  29. Olson, 182–183
  30. Olson, 194–202
  31. "Style Guide: Mannerism". Victoria and Albert. İstifadə tarixi: 5 iyul 2018.
  32. Wundram, Manfred (1996). Dictionary of Art. Grove. 281.
  33. https://books.google.ca/books?id=vSfOCwAAQBAJ&pg=PT2&dq=michelangelo+pioneered+mannerist+style&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=michelangelo%20pioneered%20mannerist%20style&f=false, p=Foreward
  34. Mark Jarzombek, "Pilaster Play" (PDF), Thresholds, 28 (Winter 2005): 34–41
  35. Arnold Hauser. Mannerism: The Crisis of the Renaissance and the Origins of Modern Art. (Cambridge: Harvard University Press,1965).
  36. ↑ Venturi, Robert. "Architecture as Signs and Systems" (PDF). İstifadə tarixi: 5 iyul 2018.
  37. Coffin David, The Villa in the Life of Renaissance Rome, Princeton University Press, 1979: 281–85
  38. Ellul, Michael (2004). (PDF). Melita Historica. XIV (1): 37. ISSN 1021-6952. 13 March 2016 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
  39. Gardner, Helen (1957). Metaphysical Poets. Oxford University Press, London. İstifadə tarixi: 5 iyul 2018.
  40. Carter 1991, 128.
  41. Apel 1946–47, 20.
  42. Castagno 1992.
  43. Castagno 1994.
  44. ↑ Saltz, Jerry (10 October 2013). "Jerry Saltz on Art's Insidious New Cliché: Neo-Mannerism". Vulture. İstifadə tarixi: 5 iyul 2018.

Ədəbiyyat

  • Apel, Willi. 1946–47. "The French Secular Music of the Late Fourteenth Century". Acta Musicologica 18: 17–29.
  • Briganti, Giuliano. 1962. Italian Mannerism, translated from the Italian by Margaret Kunzle. London: Thames and Hudson; Princeton: Van Nostrand; Leipzig: VEB Edition. (Originally published in Italian, as La maniera italiana, La pittura italiana 10. Rome: Editori Riuniti, 1961).
  • Carter, Tim. 1991. Music in Late Renaissance and Early Baroque Italy. London: Amadeus Press. ISBN 0-9313-4053-5
  • Castagno, Paul C. 1994. The Early Commedia Dell'arte (1550–1621): The Mannerist Context. New York: P. Lang. ISBN 0-8204-1794-7.
  • Cheney, Liana de Girolami (ed.). 2004. Readings in Italian Mannerism, second printing, with a foreword by Craig Hugh Smyth. New York: Peter Lang. ISBN 0-8204-7063-5. (Previous edition, without the forward by Smyth, New York: Peter Lang, 1997. ISBN 0-8204-2483-8).
  • Freedberg, Sidney J. 1965. "Observations on the Painting of the Maniera". Reprinted in Cheney 2004, 116–23.
  • Freedberg, Sidney J. 1971. Painting in Italy, 1500–1600, first edition. The Pelican History of Art. Harmondsworth and Baltimore: Penguin Books. ISBN 0-14-056035-1
  • Freedberg, Sidney J. 1993. Painting in Italy, 1500–1600, 3rd edition, New Haven and London: Yale University Press. ISBN 0-300-05586-2 (cloth) ISBN 0-300-05587-0 (pbk)
  • Friedländer, Walter. 1965. Mannerism and Anti-Mannerism in Italian Painting. New York: Schocken. LOC 578295 (First edition, New York: Columbia University Press, 1958.)
  • Gombrich, E[rnst] H[ans]. 1995. The Story of Art, sixteenth edition. London: Phaidon Press. ISBN 0-7148-3247-2.
  • Mirollo, James V. 1984. Mannerism and Renaissance Poetry: Concept, Mode, Inner Design. New Haven: Yale University Press. ISBN 0-300-03227-7.
  • Shearman, John K. G. 1967. Mannerism. Style and Civilization. Harmondsworth: Penguin. Reprinted, London and New York: Penguin, 1990. ISBN 0-14-013759-9
  • Olson, Roberta J.M., Italian Renaissance Sculpture, 1992, Thames & Hudson (World of Art), ISBN 9780500202531
  • Smyth, Craig Hugh. 1992. Mannerism and Maniera, with an introduction by Elizabeth Cropper. Vienna: IRSA. ISBN 3-900731-33-0.
  • Summerson, John. 1983. Architecture in Britain 1530–1830, 7th revised and enlarged (3rd integrated) edition. The Pelican History of Art. Harmondsworth and New York: Penguin. ISBN 0-14-056003-3 (cased) ISBN 0-14-056103-X (pbk) [Reprinted with corrections, 1986; 8th edition, Harmondsworth and New York: Penguin, 1991.]

Əlavə oxu

  • Gardner, Helen Louise. 1972. The Metaphysical Poets, Selected and Edited, revised edition. Introduction. Harmondsworth, England; New York: Penguin Books. ISBN 0-14-042038-X.
  • Grossmann F. 1965. Between Renaissance and Baroque: European Art: 1520–1600. Manchester City Art Gallery
  • Hall, Marcia B . 2001. After Raphael: Painting in Central Italy in the Sixteenth Century, Cambridge University Press. ISBN 0-521-48397-2.
  • Pinelli, Antonio. 1993. La bella maniera: artisti del Cinquecento tra regola e licenza. Turin: Piccola biblioteca Einaudi. ISBN 88-06-13137-0
  • Sypher, Wylie. 1955. Four Stages of Renaissance Style: Transformations in Art and Literature, 1400–1700. Garden City, N.Y.: Doubleday. A classic analysis of Renaissance, Mannerism, Baroque, and Late Baroque.
  • Würtenberger, Franzsepp. 1963. Mannerism: The European Style of the Sixteenth Century. New York: Holt, Rinehart and Winston (Originally published in German, as Der Manierismus; der europäische Stil des sechzehnten Jahrhunderts. Vienna: A. Schroll, 1962).

Xarici keçidlər

  Vikianbarda Manyerizm ilə əlaqəli mediafayllar var.
  • "Mannerism: Bronzino (1503–1572) and his Contemporaries", on the Metropolitan Museum of Art's website

Avqust 12, 2021
manyerizm, mannerism, yason, intibah, late, renaissance, avropa, incəsənətində, italiya, yüksək, intibah, dövrünün, mərhələsinə, verilən, dövrü, 1520, illərdən, başlamaqla, əsrdə, barokko, dövrü, ilə, əvəz, olunana, kimi, davam, etmişdir, şimal, manyerizmi, xv. Manyerizm ing Mannerism ve yaSon Intibah 1 ing Late Renaissance Avropa incesenetinde Italiya Yuksek intibah dovrunun son merhelesine verilen ad Manyerizm dovru 1520 ci illerden baslamaqla XVI esrde barokko dovru ile evez olunana kimi davam etmisdir Simal manyerizmi XVII esrin evvellerine kimi davam etmisdir 2 Parmicanino Uzun boyunlu Madonna 1535 1540 Uffitsi qalereyasi Florensiya Manyerizm dovru ucun uzun nibetler yuksek stillesdirilmis pozlar ve aydin prespektivler xarakterikdir Stilistik baximdan Manyerizm ozunde Leonardo da Vinci Rafael ve Mikelancelonun erken yaradiciliq dovrunun coxsayli yanasmalarini ve harmonik ideallarini birlesdirir Yuksek Intibah inceseneti nisbet tarazliq ve ideal gozelliyi vurguladigi halda Manyerizm bu xususiyyetleri asimmetrik ve qeyri tebii eleqant hala qeder coxaldir 3 Bu stil yuksek intellektual deqiqliyi ve suni naturalizmin eksine olaraq keyfiyyetleri ile ferqlenir 4 Erken intibah resmlerinden ferqli olaraq bu xususiyyet Manyerizm eserlerinde balans ve aydinliq evezine kompozisiya gerginliyi ve qeyri stabilliyin yaranmasini tesviq edir Edebiyyat ve musiqide Manyerizm yuksek tereqqi etmis stil ve intellektual deqiqliyi ile secilir 5 Manyerizmin xususiyyetleri ve onun fazalari incesenet tarixcileri arasinda hele de muzakirelere sebeb olmaqdadir Meselen bezi alimler XVI XVII esrler edebiyyatinin xususile poeziyanin erken formalarinin mueyyen edilmesini de Manyerizme aid edirler Termin hem de 1500 1530 cu illerde Simali Avropada calismis bezi qotik ressamlarin yaradiciligini xususile Italiyadaki herekatla elaqesi olmayan Antverpen manyeristlerinin islerini mueyyenlesdirmek ucun istifade edilir Manyerizm hem de Gumus dovru Latin edebiyyatinin analogiyasi kimi istifade edilir 6 Mundericat 1 Termin 2 Tarixi 2 1 Menseyi 2 1 1 Reqabet ruhu 2 2 Erken Manyerizm 2 3 Yuksek manyerizm 2 4 Manyerizmin yayilmasi 3 Ressamliqda 4 Heykelterasliqda 5 Memarliqda 6 Edebiyyat ve musiqide 7 Teatr senetinde 8 Erken nezeriyyeciler 8 1 Corco Vazari 8 2 Covanni Paolo Lomacco 9 Neo Manyerizm 10 Istinadlar 11 Edebiyyat 12 Elave oxu 13 Xarici kecidlerTermin Redakte Manyerizm rol modeli Laokoon ve ogullari qedim heykel 1506 ci ilde askarlanib hazirda Vatikan muzeylerinde sergilenir Manyerist senetkarlar bu heykele boyuk onem verirdiler 3 ing Mannerism azerb Manyerizm sozu italyan dilinde stil ve manera anlamina gelen it maniera sozunden toremisdir Stil ing Style sozu kimi maniera sozu de hem sfesifik stil tipi meselen gozel stil asindirici stil menalarinda hem de ixtisasa ehtiyaci olmayan mutleqlik bir nefer stile malikdir anlamlarini ifade edir 7 Corco Vazari ozunun Meshur ressamlar heykelteraslar ve memarlarin heyati 1568 adli eserinin ikinci nesrinde maniera sozunu uc muxtelif kontekstde istifade edir senetkarin is manerasi ve metodunu ifade etmek ucun sexsi ve ya qrup stilini tesvir etmek ucun meselen Bizans stilini ifade etmek ucun o it maniera greca ifadesini Mikelancelonun is stilini ifade etmek ucun ise Sablon Dil ir ifadesini isledir bedii keyfiyyetin musbet tesbitini tesdiq etmek ucun 8 Ozu de Manyerist senetkar olan Vazari calisdigi dovru la maniera moderna ve ya modern stil adlandirir 9 Ceyms Mirollo bella maniera sairlerinin nece Petrarka sonetlerinin mukemmelliyini kecmeye calismalarindan danisir Bella maniera anlayisi bu stilde isleyen senetkarlarin birbasa tebiete qarsi surmaq evezine seleflerinin islerinin kopyalanmasi ve tekmillesdirilmesine ustunluk verirler 10 Faktiki olaraq bella maniera senetkarlari seleflerinin islerinde en yaxsi xususiyyetleri birlesdirerek yeni stil yaradirdilar 10 Stilistik baximdan Manyerizmi mueyyenlesdirmek asan deyil O Isvec tarixcisi Yakob Burkhardt terefinden istifade edilmis daha sonra ise XVI esr Italiya incesenetinin kateqoriyalasdirilmayan Yuksek Intibah inceseneti eserleri kimi harmoniya ve rasionalligin vurgulanmadigi eserlerini kateqoriyalasdirmaq ucun XX esr Almaniya incesenet tarixcileri terefinden meshurlasdirilmisdir Yuksek Intibah inceseneti harmoniya monumentalliq ve antik incesenet enenelerini dirceltmesi ile secilirdi Manyerizm termini 1965 ci ilde Fritz Qrossmann terefinden Mancestr Senet Qalereyasinda manyerist ressamlarin eserlerinden ibaret serginin teskil edilmesinden sonra 11 1967 ci ilde Con Serman terefinden yeniden mueyyenlesdirilmisdir 12 Manyerizm termini XVI esrde sosial herekati ifade etmek zerif virtuoz keyfiyyetini catdirmaq ve ya mueyyen bir texnikani tesvir etmek ucun istifade edilmisdir Lakin sonraki dovrlerde meselen XVII esrde Covanni Pyetro Bellori la maniera sozunu Rafaelden sonraki xususen 1530 1540 ci illerin incesenetini ifade etmek ucun istifade edir 13 XIX esrden etibaren termin Intibahdan sonraki ve barokkodan evvelki dovr incesenerini ifade etmek ucun istifade olunur Lakin Manyerizmin stil herekat ve ya inncesenet dovru olmasi haqqinda tarixcilerin fikirleri muxtelifdir termin mubahiseli olmasina baxmayaraq XVI esr Avropa incesenetinin mueyyenlesdirilmesi ucun genis istifade olunur 14 Tarixi Redakte Mikelancelonun Sikstin kapellasinin tavaninda islediyi cilpaq iqnudi fiqurlari Yuksek Intibah dovrunun sonlarinda genc sentkarlar yaradiciliq bohrani yasayirdilar 3 hemin dovrde mumkun olan her seyin elde olundugu hesab edilirdi Texniki ve ya diger baximdan hansisa cetinlikler qalmamisdi Anatomiya isiq fizioqnomiya ve insanlarin hisslerini uz ifadeleri ve jetlerde gostermek bacariginin fiqurativ kompozisiya cercivesinde insan formalarinin novator istifadesi ince reng tonlarinin tetbiqi ile tesviri demek olar mukemmellik seviyyesine catmisdi Genc senetkarlar yeni meqsede ehtiyac duyurdular ve yeni yanasmalar axtarirdilar 3 Mehz bele bir muhitde Manyerizm meydana gelir Yeni stil 1510 1520 ci illerde ya Florensiyada 15 ya Romada ya da her iki seherde eyni vaxtda formalasir 16 Menseyi Redakte Manyerizmin yarandigi dovr Andrea del Sarto Mikelancelo ve Rafaelin incesenetinin tebii genislenme dovru adlandirilir 5 Mikelancelo hele genc yaslarinda iken oz orijinal stilini yaratmis cox beyenilen hemin stil dovrun basqa ressamlari terefinden de kopyalanmaga ve tekrarlanmaga baslamisdir 5 Onun stilinin muasirleri terefinden en cox beyenilen xususiyyetlerinden biri terribilita boyukluyun vehme salmasi xususiyyeti idi ve xelefleri onun yaradiciliginin bu xususiyyetini tekrarlamaga can atirdilar 5 Diger senetkarlar ise onun resm ve heykellerini kopyalayaraq Mikelanceloya mexsus ehtirasli ve cox sexsi stili oyrenmisdiler Onun Sikstin kapellasinin tavanindaki isleri xususile iqnudi adlandirilan fiqurlar ve Libiya sibiri resmi Laurentian kitabxanasinin vestibulu Medici turbesindeki fiqurlar ve en esasi Boyuk mehkeme freskosundaki obrazlar onlariin musahide numunelerine cevrilmisdi Sonradan Mikelanclo Manyerizmin en boyuk rol modellerinden birine cevrilmisdir 5 Genc ressamlar onun evine soxularaq tesvirlerini ogurlayirdilar 17 Corco Vazari ozunun Meshur ressamlar heykelteraslar ve memarlarin heyati adli kitabinda qeyd edir ki Mikelancelo bir defe deyir Izleyici olanlar hec vaxt izlediklerinin yanindan kecib gede bilmezler 17 Reqabet ruhu Redakte Senetkarlar arasinda reqabet ruhunun yaranmasina sebeb onlari himaye eden ve eser sifaris eden patronlarin her defe diger sifarisci ucun yaradilmis eserden daha tekmil eser yaratmagi teleb etmeleri idi Bu telebler senetkarlari yeni yanasmalar ve parlaq sehneler axtarmaga geyim ve kompoxisiylari daha yaxsi islemeye uzun nisbetler yaratmaga stillesdirilmis pozalar ve aydin prespektivlerden imtinaya getirib cixarirdi Pyero Soderini Leonardo da Vinci ve Mikelanceloya Florensiyadaki Besyuzler zalinin divarlarinin resmlerle bezedilmesini sifari etmisdi Bu iki senetkar yanvayan islemeye ve reqabet aparmaga mecbur edilerek islerini mumkun qeder tekmillesdirmisdiler Erken Manyerizm Redakte Yakopo Pontoromo Xacdan endirilme 1528 Santa Felisita Florensiya Florensiyanin erken manyeristleri xususile Andrea del Sartonun Yakopo da Pontoromo ve Rosso Fiorentino kimi telebeleri uzun beden formalari qeyri sabit balanslasdirma daginiq prespektivler irrasional parametrler ve teatr isiqlandirmasi ile meshur idiler Parmicanino Korreconun telebesi ve Culio Romano Rafaelin esas komekcisi oxsar stillesdirilmis estetik istiqameti Romaya getirmisdiler Bu senetkarlar Yuksek Intibahin tesiri ile formalasmisdilar ve onlarin stili ona reaksiya ve ya onun inkisaf etdirilmesi kimi xarakterize edilirdi Genc senetkarlar tebieti oyrenmek yerine Ellinizm dovru heykelterasligini ve seleflerinin resm eserlerini arasdirmaga baslamisdilar Buna gore de Manyerizm stilini bezen anti klassik 15 de adlandirir buna baxmayaraq onun Yuksek Intibahin tebii inkisafi olmasini qebul edirdiler Manyerizmin anti klassik formalari ile meshur olan en erken eksperimental dovru 1540 1550 ci illeri ehate edir 16 Templ Universitetinin incesenet tarixi professoru Marsiya Holl Rafaelden sonra ing After Raphael adli kitabinda qeyd edir ki Rafaelin tez vefati Romada Manyerizmin baslamasi ile neticelendi Tedqiqatcilar qeyd edirdiler ki Manyerizm sosial elmi ve dini herekatlar olan Kopernik modeli Romanin yagmalanmasi ve Katolik kilsesi ucun tehlukeye cevrilmis Protestant Reformasiyasi kimi XVI esrin evvellerinde meydana gelmisdir 18 Buna gore de o zaman stilin uzun ve eyri formalari Yuksek Intibah incesenetinin ideal keyfiyyetlerine reaksiya kimi tefsir edilirdi 1520 ci illerden sonra bu radiakl tefsir elmi edebiyyatdan uzaqlassa da erken manyeristlerin yaradiciligi Yuksek intibahin ugurlari ile ters mutenasib teskil edir Rafaelin Afina mektebi nde yaratdigi elcatanliq ve tarazliq artiq genc ressamlari maraqlandirmirdi Anolo Bronzino Venera Kupid Folli ve Zaman 1540 1545 London milli qalereyasi Yuksek manyerizm Redakte Manyerizmin ikinci dovru adeten onun anti klassik adlanan ikinci dovrunden ferqlendirilir Bu dovrun manyeristleri intellektual qabiliyyet ve bedii virtuozlugu xususi vurgulayirdilar ki bu da onlarin sonradan tenqidciler terefinden qeyri tebii ve suni manerada islemekde gunahlandirilmalarina sebeb olmusdur Manyerist ressamlar boyuk selefleri olan Mikelanceloya esas rol modeli kimi baxirdilar onlarin inceseneti tebieti yox inceseneti kopyalayirdi Incesenet tarixcisi Sidni Cozef Fridberq razilasir ki manyerist incesenetin intellektuallasdirilmis aspekti ona hesablanmisdir ki auditoriya bu vizual ismarici gorecek ve qiymetlendirecek tanis fiqur namelum seraitde gorunmeyen lakin hiss edilen sitat dirnaqlari arasinda verilirdi 19 Manyerist ressamin esas telebi movzu ile tanis olan izleyicinin esere diqqetle yanasmasi idi Anolo Bronzino ve Corco Vazarinin yaradiciligi Manyerizmin 1530 1580 ci illerde davam eden bu dovrunu eks etdirir O dovrde esasen Avropanin intellektual merkezlerinde ozune yer tapan Manyerizm inceseneti ozunde sisirdilmis eleqantliq ve gorunus ve detallara xususi diqqeti birlesdirirdi Farfor kimi simal derili personajlar izleyiciye soyuq baxis tesiri bexs eden guclu isiqlandirma bu stilde yaradilmis resmlerin esas xarakterik xususiyyetleri idi Manyerist eserlerde nadir hallarda ciddi emosional tesvire rast gelinir ve buna gore de bu tendensiyani eks etdiren eserler bezen soyuq ve ya yad da adlandirilir Bu Manyerizmin yekun ve ya yuksek dovru ucun xarakterik olan xususiyyetdir 20 Manyerizmin yayilmasi Redakte Ingilis Manyerizmi Surrey qrafi Henri Hovardin portreti 1546 Flamand immiqrant terefinden cekilmis nadir ingilis manyerist portretlerinden biridir Italiyada Roma Florensiya ve Mantuya seherleri Manyerizmin merkezleri idi Venesiya ressamligi ise basqa yolla inkisaf etmis ve Tisian uzunmuddetli yaradiciligi boyu hemin mektebi temsil etmisdir 1520 ci illerin evvellerinde Romada islemeye baslamis bir cox manyerist senetkarlar 1527 ci ilde seherin yagmalanmasindan sonra seherden kocmusduler Onlar yeni sifarisci ve himayedar axtarisinda Italiyaya o cumleden Simali Avropaya yayildiqlarina gore dasiyicisi olduqlari stili de ozleri ile aparmisdilar 21 Neticede Qotikadan sonra Avropada ikinci beynelmilel stil yaranmisdir 22 Simali Avropanin diger hisselerinde Italiya senetkarlari ile birbasa elaqe olmasa da printler ve resmli kitablarda manyeristlerin stili hiss edilirdi Seyahet eden Simali Avropa senetkarlari Manyerizmin yayilmasina komek etdiyi muddetde Avropa hokmdarlari Italiya senetkarlarinin eserlerini almaga davam edirdiler Simalda yasayan ve calisan ferdi Italiya senetkarlari sonradan Simal Manyerizmi kimi taninan senet herekatinin dogulmasina sebeb olmuslar Meselen Bronzinonun Venera Kupid Folli ve Zaman eseri Fransa krali I Fransiske teqdim olunmusdu 1580 ci illerden etibaren Manyerizm Italiyada zeiflemeye baslayir Karracci qardaslari Karavacco ve Ciqoli daxil olmaqla yeni senetkarlar nesli naturalizm adli yeni herekati inkisaf etdirmisler Volter Fridlander hemin dovru anti manyerizm adlandirir ilk manyerislerin Yuksek Intibah enenelerini qebul etmeyen anti klassik senetkarlar oldugu kimi ilk naturalistlerin de Manyerizmin enenelerini qebul etmediklerini deyir 23 Italiyadan kenarda ise XVII esre kimi Manyerizm davam etmisdir Rosso Italiyadan kocerek Fransadaki Fontenblo sarayinda calismaga baslamisdir ve onun bu olkede yaydigi Manyerizm II Henri stili adi ile meshurlasaraq xususile memarliga ciddi tesir etmisdir Avropada Simal Manyerizminin diger onemli merkezleri ise Muqeddes Roma imperiyasinin imperatoru II Rudolfun Praqadaki sarayi hemcinin Haarlem ve Antverpen seherleri olmusdur Elizabetan ve Yakovian incesenetinin guclu oldugu Ingilterede ise Manyerizm daha az tesirli olmusdur XVII esrin Senet Manyerizmi memarliqda tetbiq edilen stiller arasinda istisna teskil etmekle kontinental Avropada formalasan insaat enenelerine deyil kitablarda yazilmis sablonlara istinad edirdi 24 Ozunde fransiz stilinin erotisizmini ve yerli ehalinin erken enenelerini birlesdiren XVII esrde flamand ve holland senetkarlar arasinda dominanta cevrilmis Flamand stili de Fontenblo mektebine xususi tesir gostermisdir Hemin dovrde pittore vago adlandirilan Simal senetkarlari Fransa ve Italiya emalatxanalarinda calismaga baslayaraq beynelmilel stilin yaranmasina sebeb olmusdular Ressamliqda RedakteErken manyerist ressamlari oz uslub ve ferqlendirici xususiyyetlerini axtarir ve seleflerinin nailiyyetlerinden behrelenmeye calisirdilar ki bu da tebii olaraq Yuksek Intibah inceseneti nailiyyetlerinin daha da inkisaf etdirilmesi anlamina gelirdi Lakin onlar hec de kor korane tekrarciliqla mesgul olmur tecrubeler aparmaga davam edirdiler Meslen hemin dovrun en muhum senetkarlarindan olan Yakopo da Pontoromonun Iosif Misirde adli eserinde Intibah senetkarlarinin meqbul saymadiqlari reng uygunlasdirmalari hemcinin zaman ve mekan helline yer vermisdir Onun telebesi olan ve Andrea del Sartonun studiyasinda calismis Rosso Fiorentino 1530 cu ilde Fontenbloya kocerek ozu ile Florensiya Manyerizmini Fransaya getirmis burada Fontenblo mektebi kimi meshur olan XVI esr fransiz Manyerizminin esasini qoymusdur Zengin ve narahat gorunuslu stil Fontenblo mektebi vasitesiyle daha da genis yayilaraq Antverpene oradan ise butun Simali Avropaya Londona ve Polsaya kimi catmisdir Manyerist dizayn ipek ve oymali mebeller kimi luks mehsullara da tetbiq edilmeye baslamisdir Murekkeb simvolika ve alleqoriya vasitesiyle uzadilmis nisbetlere malik qadin gozelliyi vasitesiyle ifade edilen gergin nezaret edilen hissler bu stilin esas xususiyyetidir Hemin dovrde Anolo Bronzinonun manyerist portretleri seliqeli eleqantligi ve detallara xususi diqqet yetirilmesi ile diqqet cekmeye baslayir Onun modelleri ucun oxucuya yad gorunus ve mesafeli baxislar xarakterikdir Hemcinin onun eserlerinde naxislar ve parcalarin reng calarlarinin deqiq eks etdirilmesi diqqet cekir Bronzino ile eyni dovrde fealiyyet gostermis basqa bir manyerist ressam Alessandro Allorinin 1535 1607 Suzanna ve boyukler adli eseri latent erotisizmi ve detallarin parlaq elementleri ile diqqet cekir Dovrun Manyerizn stilinde calisan en muhum ressamlarindan biri Tintoretto olmusdur O Sonuncu sam yemeyi adli eserinde isiq ve herekete fokuslanaraq resme dramatik heyat bexs etmisdir Sonuncu sam yemeyi movzusuna enenevi yanasmalardan ferqli olaraq Tintorettonun eserinin arxa fonunda aciq cennet ve melekler tesvir edilmisdir Daha cox dini movzuda cekilmis eserleri ile meshur olan El Qreko Ispaniya Intibahinin en muhum numayendelerinden biridir Muasir tedqiqatcilar qeyd edirler ki ozunemexsus stile malik olan El Qrekonun yaradiciligi o qeder individualdir ki onu konkret olaraq hansisa bir mektebe ve ya stile aid etmek dogru deyildir 5 Buna baxmayaraq onun eserlerinde ustunluk teskil eden sert rengler uzun ve eyri anatomiya irrasional prespektiv ve isiq o cumleden aydin olmayan murekkeb ikonoqrafiya Manyerizme xas elementlerdir 25 26 Simal Manyerizminin en meshur numunelerinden biri olan holland ressami Ioahim Yutteval 1566 1638 yaradiciliginin sonlarinda barokkoya meyl etmesine baxmayaraq Manyerizmin sonuncu en boyuk ressamlarindan biri kimi deyerlendirir O esasen Piter Arsten stilinde boyuk natrumotlar ve cilpaq insan fiqurlari ile zengin mifoloji movzularda islenmis kicik kabinet resmleri islemisdir Manyerizmin son temsilcilerinden olan Cuzeppe Arcimboldo ise natrumot stilinde portretler islemesi ile meshurlasmisdir Yakopo da Pontoromo Iosif Misirde 1515 1518 London milli qalereyasi Rosso Fiorentino Madonna korpe ve meleklerle 1519 1523 Ermitaj Anolo Bronzino Toledolu Eleonor ve oglu Covanni de Medicinin portreti 1544 1545 Uffitsi qalereyasi Alessandro Allori Suzanna ve boyukler 1561 Manyen muzeyi Tintoretto Sonuncu sam yemeyi 1592 1594 San Corco Maccore Ioahim Yutteval Perseyin Andromedani xilas etmesi 1611 Luvr muzeyi Cuzeppe Arcimboldo Dord fesil bir basda texm 1590 Milli Senet QalereyasiHeykelterasliqda RedakteRessamlar kimi erken italyan manyerist heykelteraslari da Yuksek Intibah incesenetinin ugurlarini inkisaf etdirerek orijinal stil axtarisinda idiler onlar Mikelancelonun David inin yerlesdiyi Pyacca della Sinyoriya meydanindaki bos yerleri doldurmaq ugrunda mubarize aparirdilar Bacco Bandinelli Herkules ve Kakus layihesini oz ohdesine goturmusdu o zaman cox meshur olan Bandinelli Benvenuto Cellini ile reqabet aparmis ve onun heykelin pyedestalina yerlesdirdiyi relyef panelleri diqqet celb etmisdir Diger manyeristler kimi o da Mikelancelonun orijinal blokundan daha massivli dasdan istifade etmisdir 27 Benvenuto Cellininin burunc Persey Meduzanin basi ile adli heykeli sozsuz ki sah eser olmaqla sekkiz baxis bucagi ucun dizayn edilmisdir bu Manyerizmin diger xususiyyetlerinden biridir ve Mikelancelo ve Donatellonun David lerinden ferqlendiririci xususiyyetdir 28 Zerger olan ve daha cox Cellini duz qabi 1543 ile taninan senetkarin ilk heykelterasliq isi olan bu eser onun istedadini numayis etdirir 29 Eslen Flandriyadan olan lakin Florensiyada yasamis ve calismis Cambolonya Intibah dovrunde oldugu kimi kolleksiyaci kabinetleri ucun esasen mifoloji movzuda olan ve cilpaq insanlari eks etdiren kicik burunc fiqurlar hazirlayirdi O hem de tam olculu heykeller hazirlamisdir ki onlardan da ikisi Pyacca della Sinyoriya kolleksiyasina daxil edilmisdir O ve onun davamcilari figura serpentinata adli uzun ve ince bedenli fiqur kompozisiyasi islemisdirler adeten iki ve daha cox bir birine dolanmis insan fiqurundan emele gelen bu kompozisiyalara butun bucaqlardan baxmaq maraqlidir 30 Benvenuto Cellini Persey Meduzanin basi ile 1545 1554 Pyacca della Sinyoriya Cambolonya Sabine qadinlarinin qacirilmasi 1574 1582 Locciya Lanzi Cambolonya Samsonun Filistini oldurmesi texm 1562 Viktoriya ve Albert Muzeyi Adrian de Vris Merkuri ve Psixeya 1593 Luvr muzeyi II Rudolfun sifarisi ile hazirlanmisdir Benvenuto Cellini Cellini duz qabi 1540 1543 Incesenet tarixi muzeyi Benvenuto Cellini Apollon 1594 1598 Metropoliten muzeyiMemarliqda RedakteManyerizm memarligi vizual aldatmalar ve gozlenilmez elementleri ile intibah normalarina qarsi cixmasi ile xarakterize edilir 31 Italiyaya sefer eden flamand senetkarlar burada manyerizm stilini oyrendikden sonra onu Alpin simallarina daha sonra ise butun Avropaya yaymislar 32 Hemin dovrde memarlar mohkem ve genis elaqeleri vurgulamaq ucun memarliq formalari ile tecrube edirdiler Intibahin ideal harmoniyasi daha azad ve yaradici ritmlere yol acirdi Manyerizmle elaqelendirilen ve bu stilde memarligin pioneri hesab edilen en taninmis memar Mikelancelodur 1475 1564 onun Laurentian kitabxanasindaki islerinde bu tesir hiss edilmekdedir 33 Neheng orderler ve fasadin asagisindan zirvesine kimi uzanan boyuk pilyastrin kesfi ona aid edilir 34 O bu memarliq elementlerini Kapitolinin dizayninda istifade etmisdir XX esre kimi Manyerizm termini neqativ anlamda istifade edilse de muasir dovrde bu termin tarixi dovru ifade etmek ucun istifade edilir 35 Manyerizm memarligi anlayisi hem de 1960 1970 ci illlerin modernist memarligin normalarini sindiran lakin onun mukemmelliyini qebul eden memarliga aid edilirdi 36 Manyerizm anlayisini izah eden nezeriyyeci ve memar Robert Venturi yazir Bizim dovrun memarligi ucun Manyerizm orijinal ozunuifadeden daha cox enenevi orderi qebul eden lakin murekkeblik ve ziddiyyet ucun enenevi qaydani pozan bununla da qeyri mueyyenlik sergileyen memarliqdir 36 Intibah dovru Manyerizm memarliginin en muhum numunelerinden biri Kaprarolada yerlesen Farneze villasidir 37 XVI esrde Manyerizmin diger stillerden daha suretli yayilmasi hemin dovrde qravur senetinin inkisaf etmesi ve butun avropada yayilmasi ile elaqedar idi 1560 ci illerden Maltanin yeni paytaxti Valletta seherinde memar Cirolamo Kassar terefinden Manyerizm memarligi uslubunda coxlu sayda binalar insa edilmisdir Hemin binalar sirasina Muqeddes Iohann kafedrali ve Boyuk Ustad sarayi da daxildir Lakin Kassarin binalarinin bir coxu sonraki dovrlerde xususile barokkonun tesiri ile yeniden qurulmusdur Lakin Araqon uberji ve Muqeddes Iohann kafedralinin interyerinde Kassarin orijinal manyerist stilini gormek mumkundur 38 Culio Romano Palacco Te 1524 1535 Mantuya Cakomo da Vinola Farneze villasi 1520 1573 Kaprarola Cirolamo Kassar Muqeddes Iohann kafedrali texm 1572 1577 Valletta Cirolamo Kassar Boyuk Ustad sarayi 1574 1740 Valletta Baldassare Perucci Massimo alle Kolonne 1532 1536 RomaEdebiyyat ve musiqide RedakteIngilis dilli edebiyyatda Manyerizm daha cox ozunu Metafiziki edebiyyat seklinde buruze verir ki hemin stilin de en meshur numayendesi Con Donndur Barokko yazicisi Con Draydenin Donna yazdigi mezhekeli ifade barokko ve manyerist incesenet uslublari arasindaki ferqi yazsi eks etdirir O yalniz satiralarinda deyil tebietin hakim olmasi gereken sevgi serlerinde de metafizikaya tesir edir sevginin inceliyi ile gozel cinsin qelbini eylendirmeli oldugu halda o felsefe haqqinda fikirleri ile beyinleri islemeye mecbur edir 39 XVI XVII erler poeziyasinin zengin musiqi imkanlari madriqal musiqi janrini o zamanin en meshur musiqi formasina cevirmisdir Musiqisunas Tim Karter bu haqqda yazir Madriqal xususile ozunun zadegan formasinda Manyerizm stili ucun vasiteye cevrilmisdir sairler ve musiqiciler blicileri sevindirmek ucun maraqli isler ortaya cixarirdilar 40 Manyerizm termini hem de XIV esrde Fransada yayilmis olduqca qaranliq ve mubahisesiz kompleks polifonik musiqiye aid edilir 41 Hemin duvr muasir musiqisunasliqda daha cox ars subtilior adlandirilir Teatr senetinde RedaktePol Kastano The Early Commedia dell Arte 1550 1621 The Mannerist Context adli eserinde Manyerizmin muasir pesekar teatra tesirini muzakire edir 42 Kastano Manyerizm lugetini tiplesdirme genislendirme ve comici dell arte nin effetto meraviglioso su ucun istifade ederek Manyerizm teatri formasini izah eden ilk arasdirmaci olmusdur Ehemiyyetli derecede ikonoqrafik olan arasdirmada kommedia tesvirleri ceken ve ya cap eden senetkarlarin faktiki olaraq manyerizm stilinde calisan emalatxanalarda yetismelerine dair subutlar teqdim edilir 43 Erken nezeriyyeciler RedakteCorco Vazari Redakte Corco Vazari incesenet ve ayri ayri kolleqalari haqqinda fikirlerini Meshur ressamlar heykelteraslar ve memarlarin heyati adli eserinde ifade etmisdir o inanir ki resmde mukemmellik zeriflik ixtiraciliq zenginliyi invenzione virtuoz texnika vasitesiyle ifade etme bacarigi maniera hemcinin yekun isin oyrenilmis olmasini teleb edir butun bunlar ressamin intellektini ve sifariscinin hissiyyatligini gosterir Ressam artiq yalniz yerli Muqeddes Luka gildiyasina uzv olmur hem de mehkemede alimler sairler humanistlerle birlikde yer tutaraq eleqantliq ve murekkebliyin qebul edilmesine komek edirdi Vazarinin himayedarlari olan Medicilerin aile gerbi sanki senetkarin oz gerbi kimi onun portretinin yuxarisinda yerlesir Vazarinin Meshur ressamlar heykelteraslar ve memarlarin heyati numunevi taxta yonma nusxesi ingilis dilli cemiyyetde Yakovian adlandirilmisdir Orada Mikelancelonun Medici turbesinin yuxari ucalan xettleri ve temelinde yerlesen cilpaq satirler ile anti memarliq memarliq xettlerine ilhamlandirmasindan behs edilir Kicik cercivede bu ekstravaqantdir qisacasi Manyerizmdir Covanni Paolo Lomacco Redakte Hemin dovrlerin diger edebiyyat fiqurlarindan biri Covanni Paolo Lomacco biri praktiki digeri metafiziki olan iki muhum eser yazmisdir ve bu eserler manyerist senetkarlarin ozune ve incesenete munasibetini anlamaga komek etmisdir Onun Trattato dell arte della pittura scoltura et architettura Milan 1584 adli eseri Intibahin Antik incesenetden menimsediyi Manyerizmin ondan goturerek inkisaf etdirdiyi muasir decorun nezeriyyelerine beledcidir Lomacconun XVI esrin sonlarina aid xarakterik formal ve akademik riplesdirilmis sistematik estetika kodifikasiyasi interyerlerin funksiyalari divar resmleri ve heykel dekorlarinin onlara uygunlasdirilmasini qeyd edir Adeten kobud ve qerie olan ikonoqrafiya Manyerizm ucun daha cox diqqete catan element hesab edilir Onun daha az praktiki ve daha cox metafiziki olan Idea del tempio della pittura Ideal ressamliq mebedi Milan 1590 eserinde insan tebietinin dord temperament i nezeriyyesine uygun olaraq individualligin bedii ixtirada oynadigi yol serh edilir Neo Manyerizm RedakteSenetsunas Cerri Saltz qeyd edir ki Neo Manyerizm heyati incesenet dunyasindan sixisdiran bir nece kliseden biridir 44 Onun fikrince Neo Manyerizm akademist muellimleri terefinden axmaq teqlidi ve adi olmaqla qorxudulmus telebelerin isleridir 44 Istinadlar Redakte A World history of architecture and Mannerism the painting and style of the Late Renaissance Freedberg 1971 483 1 2 3 4 Gombrich 1995 Mannerism Bronzino 1503 1572 and his Contemporaries Metropolitan Museum of Art Istifade tarixi 3 iyul 2018 1 2 3 4 5 6 Art and Illusion E H Gombrich ISBN 9780691070001 The Mannerist Style and the Lamentation PDF www artsconnected org Istifade tarixi 3 iyul 2018 John Shearman Maniera as an Aesthetic Ideal in Cheney 2004 37 Cheney 1997 17 Briganti 1961 6 1 2 Mirollo 1984 Grossmann 1965 Shearman 1967 Smyth 1962 1 2 Cheney Preface xxv xxxii and Manfred Wundram Mannerism Grove Art Online Oxford University Press Yoxlanilib 3 iyul 2018 1 2 Friedlander 1965 1 2 Freedberg 1993 175 77 1 2 Giorgio Vasari Lives of the Most Eminent Painters Sculptors and Architects Manfred Wundram Mannerism Grove Art Online Oxford University Press Freedberg 1965 Shearman 1967 p 19 Briganti 1961 32 33 Briganti 1961 13 Friedlander 1957 Summerson 1983 157 72 National Gallery of Art El Greco Nga gov Istifade tarixi 2013 05 19 Metropolitan Museum of Art El Greco Domenikos Theotokopoulos 1541 1614 Metmuseum org Istifade tarixi 4 iyul 2018 Olson 179 182 Olson 183 187 Olson 182 183 Olson 194 202 Style Guide Mannerism Victoria and Albert Istifade tarixi 5 iyul 2018 Wundram Manfred 1996 Dictionary of Art Grove 281 https books google ca books id vSfOCwAAQBAJ amp pg PT2 amp dq michelangelo pioneered mannerist style amp hl en amp sa X amp redir esc y v onepage amp q michelangelo 20pioneered 20mannerist 20style amp f false p Foreward Mark Jarzombek Pilaster Play PDF Thresholds 28 Winter 2005 34 41 Arnold Hauser Mannerism The Crisis of the Renaissance and the Origins of Modern Art Cambridge Harvard University Press 1965 1 2 Venturi Robert Architecture as Signs and Systems PDF Istifade tarixi 5 iyul 2018 Coffin David The Villa in the Life of Renaissance Rome Princeton University Press 1979 281 85 Ellul Michael 2004 In search of Girolamo Cassar An unpublished manuscript at the State Archives of Lucca PDF Melita Historica XIV 1 37 ISSN 1021 6952 13 March 2016 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Gardner Helen 1957 Metaphysical Poets Oxford University Press London Istifade tarixi 5 iyul 2018 Carter 1991 128 Apel 1946 47 20 Castagno 1992 Castagno 1994 1 2 Saltz Jerry 10 October 2013 Jerry Saltz on Art s Insidious New Cliche Neo Mannerism Vulture Istifade tarixi 5 iyul 2018 Edebiyyat RedakteApel Willi 1946 47 The French Secular Music of the Late Fourteenth Century Acta Musicologica 18 17 29 Briganti Giuliano 1962 Italian Mannerism translated from the Italian by Margaret Kunzle London Thames and Hudson Princeton Van Nostrand Leipzig VEB Edition Originally published in Italian as La maniera italiana La pittura italiana 10 Rome Editori Riuniti 1961 Carter Tim 1991 Music in Late Renaissance and Early Baroque Italy London Amadeus Press ISBN 0 9313 4053 5 Castagno Paul C 1994 The Early Commedia Dell arte 1550 1621 The Mannerist Context New York P Lang ISBN 0 8204 1794 7 Cheney Liana de Girolami ed 2004 Readings in Italian Mannerism second printing with a foreword by Craig Hugh Smyth New York Peter Lang ISBN 0 8204 7063 5 Previous edition without the forward by Smyth New York Peter Lang 1997 ISBN 0 8204 2483 8 Freedberg Sidney J 1965 Observations on the Painting of the Maniera Reprinted in Cheney 2004 116 23 Freedberg Sidney J 1971 Painting in Italy 1500 1600 first edition The Pelican History of Art Harmondsworth and Baltimore Penguin Books ISBN 0 14 056035 1 Freedberg Sidney J 1993 Painting in Italy 1500 1600 3rd edition New Haven and London Yale University Press ISBN 0 300 05586 2 cloth ISBN 0 300 05587 0 pbk Friedlander Walter 1965 Mannerism and Anti Mannerism in Italian Painting New York Schocken LOC 578295 First edition New York Columbia University Press 1958 Gombrich E rnst H ans 1995 The Story of Art sixteenth edition London Phaidon Press ISBN 0 7148 3247 2 Mirollo James V 1984 Mannerism and Renaissance Poetry Concept Mode Inner Design New Haven Yale University Press ISBN 0 300 03227 7 Shearman John K G 1967 Mannerism Style and Civilization Harmondsworth Penguin Reprinted London and New York Penguin 1990 ISBN 0 14 013759 9 Olson Roberta J M Italian Renaissance Sculpture 1992 Thames amp Hudson World of Art ISBN 9780500202531 Smyth Craig Hugh 1992 Mannerism and Maniera with an introduction by Elizabeth Cropper Vienna IRSA ISBN 3 900731 33 0 Summerson John 1983 Architecture in Britain 1530 1830 7th revised and enlarged 3rd integrated edition The Pelican History of Art Harmondsworth and New York Penguin ISBN 0 14 056003 3 cased ISBN 0 14 056103 X pbk Reprinted with corrections 1986 8th edition Harmondsworth and New York Penguin 1991 Elave oxu RedakteGardner Helen Louise 1972 The Metaphysical Poets Selected and Edited revised edition Introduction Harmondsworth England New York Penguin Books ISBN 0 14 042038 X Grossmann F 1965 Between Renaissance and Baroque European Art 1520 1600 Manchester City Art Gallery Hall Marcia B 2001 After Raphael Painting in Central Italy in the Sixteenth Century Cambridge University Press ISBN 0 521 48397 2 Pinelli Antonio 1993 La bella maniera artisti del Cinquecento tra regola e licenza Turin Piccola biblioteca Einaudi ISBN 88 06 13137 0 Sypher Wylie 1955 Four Stages of Renaissance Style Transformations in Art and Literature 1400 1700 Garden City N Y Doubleday A classic analysis of Renaissance Mannerism Baroque and Late Baroque Wurtenberger Franzsepp 1963 Mannerism The European Style of the Sixteenth Century New York Holt Rinehart and Winston Originally published in German as Der Manierismus der europaische Stil des sechzehnten Jahrhunderts Vienna A Schroll 1962 Xarici kecidler Redakte Vikianbarda Manyerizm ile elaqeli mediafayllar var Mannerism Bronzino 1503 1572 and his Contemporaries on the Metropolitan Museum of Art s websiteMenbe https az wikipedia org w index php title Manyerizm amp oldid 5989315, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.