fbpx
Wikipedia

İtaliya incəsənəti

Avqust 25, 2021

İtaliya incəsənəti —Bu dünya mədəniyyət tarixinin zəfər səhifəsidir. Heç vaxt, heç yerdə bu qədər görkəmli sənətkarlar, istedadlar yetişməmiş, incəsənətin bütün sahələrində bu qədər kəşflər edilməmiş, XVI-XVII əsrlər İtaliyasındakı kimi şah əsərlər yardılmamışdır. Həqəqitən bu dövrlər ölkənin qızıl yüzillikləridir. Rəssamların, heykəltəraşların və memarların statusu dəyişildi. Onlar sadə sənətkarlardan hörmət bəslənilən böyük sənətkarlara çevrildilər. Onların fəaliyyətləri yüksək qiymətləndirilir, saraylara dəvət olunur, Roma papaları, hersoqlar, xarici ölkələrin dövlət xadimləri onları öz saraylarına dəvət etmək üçün rəqabət aparırdılar. Sənətkarların individuallığı, yüksək sənətkarlığı, dərin biliklərə sahib olmağı dünya incəsənəti tarixinə İtaliya İntibahını bəxş etdi. Siyasi-iqtisadi şəraitin əlverişliliyi Avropa İntibahının məhz İtaliyada təşəkkülünə təkan verən səbəblərdən idi.


İtaliyada İntibah

İntibah yalnız klassik ənənələrin və parlaq mədəniyyətinin dirçəlməsi demək deyildir. Bu miflərə və bibliya süjetlərinə yeni baxış idi. Bu müəmmalı və sirli dünyanın, dünyəvi insanın, füsunkar və gerçək italyan təbiətinin dərkində dahiyanə bir kəşf idi.

İntibah dövrü incəsənəti, hər şeydən əvvəl insanpərvərlik ideyalarına, əməlləri ilə cəmiyyəti irəli aparan canlı insan surətinə əsaslanır, insan zəkası və qüvvəsi, gözəlliyi realistik sənət əsərlərinin əsas məzmununu təşkil edirdi. İntibah dövründə üçölçülü məkanın yaradılması, dəqiq prespektiv qanunların axtarışına cəhd, kompozisiyanın bədii həlli və nəhayət ənənəvi tempera texnikasını yağlı boya texnikasını ilə əvəz edilməsi əldə olunan nailiyyətlərdəndir.

İntibah termini italyan humanistləri tərəfindən (Corcio Vazari) işlənsədə də, özünün indiki müasir mənasına XIX əsr fransız tarixçisi Jül Mişle tərəfindən istifadəyə daxil edilmişdir.

Antik mədəniyyət ənənələrinin canlandığı və yüksək inkişaf etdiyi İntibah dövrü İtaliyanı Avropa mədəniyyətinin mərkəzinə çevirdi. Sənətkarların individuallığı, yüksək peşəkarlığı, dərin biliklərə sahib olması və siyasi-iqtisadi şəraitin əlverişliliyi Avropa İntibahının məhz İtaliyada təşəkkülünə təkan verən amillər idi.

Təxminən 250 illik bir dövrü əhatə edən İtaliya İntibahı öz inkişafı yolunda bir neçə mərhələdən keçmişdir:

  1. Protorenessans (XII əsr- duçento)
  2. Erkən İntibah dövrü(XIIIəsr- treçento)
  3. Yüksək İntibah dövrü (XVI əsr- qızıl dövr kvatroçento)
  1. Son İntibah dövrü (XV əsr- çinkveçento)


Protorenessans

Protorenessans rəngkarlığı orta əsr roman, qotik, Bizans ənənələri ilə bağlı olub İntibahın təşəkkül tapmasına şərait yaratdı.

Erkən İntibah

Erkən İtalyan rəngkarlığı İntibah dövrü dünya incəsənət tarixinin ən önəmli hadisəsi hesab edilir. Bu dövrün ən tanınmış rəssamı Cotto di Bondone (1267—1337) olmuşdur. İntibahın atası – Florensiya məktəbinin görkəmli nümayəndəsi rəssam Cotto di Bondonenin yaradıcılığı, sözün əsl mənasında, yeni dövrün ruhunu təmsil edirdi. Rəssamın ənənəvi dini mövzularda yaratdığı əsərlər qotika ənənəsinə əsaslansa da, həcmli kompozisiyaların qurulması, arxa planda mənzərənin istifadə edilməsi kimi yeni bədii üslublara müraciət onun tablolarına reallıq və canlılıq bəxş edirdi. Cottonun əsərlərində təsvir olunan hadisə və surətlər əvvəllərdəki kimi, heç bir şey ifadə etməyən saya fonda deyil, bilavasitə əsərin süjeti ilə əlaqədar olan və onun ideya məzmunun kömək edən konkret şəraitdə müəyyən mənzərə və ya interyerdə yerləşdirilir.

Yüksək İntibah

XV əsrin axırlarından başlayaraq İtaliya İntibahı inkişafının yeni dövrü Yüksək İntibah adı almış mərhələsi başlayır. Yüksək intibah dövrü antik mədəniyyət ənənələrinin yenidən canlandığı və misilsiz bir vüsətlə inkişaf etdiyi tarixi mərhələ idi.

Bu incəsənət hər şeydən əvvəl insan zəkasına böyük inam bəsləməklə, yeni humanist əxlaqı, insanın dünyəvi səadətini hər şeydən yüksək tutmuşdur. İntibah dövrü incəsənətində hərtərəfli inkişaf etmiş, həm mənəvi, həm də cismani nöqteyi –nəzərdən gözəl və qəhrəman insan idealı tərənnüm olunur. İnsanın zəkası və qüvvəsi, onun gözəlliyi Yüksək İntibah incəsənətinin əsas məzmununu təşkil edir. Bu mərhələ 40 ilə yaxın dövrü əhatə edir. qısaömürlü olmasına baxamayaraq, görkəmli sənətkarları ilə məşhurdur. Leonardo da Vinçi, Rafael Santi, Mikelancelo məhz yüksək İntibahın yetirmələridir Dövrünün dahi şəxsiyyətləri hesab edilən bu üç rəssamın yaradıcılığı üçün zəka, ahəng, güc xas idi. Hər üç rəssam dəzgah rəngkarlığı ilə yanaşı monumenal divar boyakarlığında (freska) əsərlər yaratmışlar. İncəsənət tarixinə yeniliklər qazandıran rəssamlardan Leonardo da Vinçi həyatı dərk etməyə və insan təbiətinin dərinliklərinə varmağa ,Rafael insan qəlbinin ən zərif tellərini duymağa, Mikelancelo isə insan həyatının faciəsini və əzəmətini çatdırmağa çalışırdı. Leonardo epik-povestliyi, Rafael-lirikliyi, Mikelancelo isə dramatizmi isə seçilirdi.

Son İntibah

Son İntibah dövrü XVI əsrin 30-cu illərindən başlayır. Bu dövr təsviri sənət tarixində İntibahın böhran dövrü hesab edilir. Bu dövr İntibah dövrü irəngkarlığında insanın fiziki və mənəvi harmoniyasının itirilməsi ilə xarakterizə olunur. Rəssamların yaradıcılığında İntibah özülü üzərində yeni meyarların təsiri duyulur. Bu dövr rəssamlarından Tisian,Tintoretto və Veronezonu qeyd etmək olar. Həmçinin, bu dövrdə rəngkarlıq tarixində Manerizm dövrüdə önəmli yer tutur. Manerizm italyan maniera sözündən olub- manera deməkdir. Bəzi tətqiqatçılar manerizm cərəyanını barokko üslubunun ilk mərhələsi hesab edirdilər. Dəbdəbəyə maraq, dekorativlik, uzadılmış və ya deformasiya edilmiş fiqurlar, gərgin hərəkətdə verilmiş pozlar, kontrast işıqlandırma,mürəkkəb kompozisiya və qrotesk manerizmin əsas özəllikləri idi.


Barokko

Barokko dünya incəsənət tarixinin ən “təmtəraqlı”, “qəliz”, “mürəkkəb” üslubu hesab edlir. İlk olaraq öz əksini memarlıqda tapan bu üslub, daha sonra incəsənətin digər istiqamətlərinə siraət edir. XVII-XVIII əsrlərdə renessans və klassisizm arasında mövcud olan barokko üslubu "yöndəmsiz", "qüsurlu", "ifrat meyilli, "kələ-kötür mirvari" (hərfi mənada "qüsurlu mirvari") kimi tərcümə olunur. Bu dövrdə rəngkarlıqda yeni kanonlar yaranır, obrazlarda daha emosinallıq, jest və ifadələrdə teatrallıq nəzərə çarpır. Barokko dövrü təsviri sənəti üçün kontrastlıq, gərginlik, obrazların dinamikliyi, effektivlik, əzəmətlilik və həcmliliyə meyl, reallıq və illuziyanın vəhdəti xarakterik idi. Təsvir təmtəraqlılığı və əzəməti ilə izləyicini cəlb etməli, həyəcan, vahimə və heyrət doğurmalı idi. Süjetlərdə daha çox mifoloji və dini mövzulara üstünlük verilir. Barokko dövrü İtaliya incəsənəti ənənələri əsasında iki dahi rəssam Mikelancelo Merisi de Karavacco (1573—1610) və Annibal Karracci (1555—1619) durur. Mikelancelo Merisi de Karavacco yaradıcılığı yalnız İtaliya incəsənətində deyil, dünya incəsənəti tarixində də önəmli yer tutur. Avropada realist incəsənətin başlanğıcı məhz onun adı ilə bağlıdır. Naturaya olan maraq, əşyaların dəqiq və həcmli təsviri, işıq-kölgənin kəskin kontrastla verilməsi onun yaradıcılığına xas idi. Merisi de Karavacco kəskin rəng kontrastı ilə əsərlərinə dramatiklik, teatrallıq qazandırır, obrazları mürəkkəb rakurslarda təsvir edirdi. O,öz qəhrəmanlarını seçirdi. Barokko tablolarından fərqli olaraq onun yaradıcılığında sadə xalq həyat səhnələrinə yer verilir və müqəddəsləri ilahi simadan uzaq olan sadə insanlar idi.

Karavacizm

Əsasını Karavacconun qoyduğu Karavacizm – Avropa rəngkarlığında Barokko dövründə yaranmış cərəyandır. Bu bədii istiqamət nəinki İtalya, hətta dünyanın (Flandriya, Fransa, Hollandiya, İspaniya) bir çox tanınmış rəssamlarının yaradıcılığına təsir göstərmişdir. Karavacizm dövrünün digər istiqaməti olan Bolonya Akedemizmindən fərqli olaraq obrazları ideallaşdırmır. Naturaya olan maraq, əşyaların dəqiq və realistik təsviri, işıq-kölgənin kəskin kontrastla verilməsi əsərlərə dramatiklik, teatrallıq qazandırır. Karavacizm istiqamətində yaradılmış tabloların əsas xüsusiyyəti tenebrizm və kyaroskurodan rəngkarlıq maneralarından istifadə olunmasıdır.

Tenebrizm

Tenebrizm (it. tenebre- kölgə) rəngkarlıqda işıq-kölgə üzərində qurulmuş kompozisiyalara deyilir. Bu tərzdə işlənmiş tablolarda bir başa əsas obraz işıq-kölgə vasitəsi ilə həcmlə verilərək ayrılır. Tenebrizmdən İtalya incəsənətində Karavaccodan əvvəl istifadə olunsa da, Karavacco yaradıcılığı ilə öz zirvəsinə qalxır.

Kyaroskuro

Kyaroskuro-( it. chiaroscuro- işıq-kölgə)- rəngkarlıqda təsvirə həcm vermək üçün işıq-kölgənin, eləcədə bir rəngin və ya tonun parlaqlığını müxtəlif dərəcələrdə təyin etmək üçün istifadə edilir. Tanınmış nümayəndələri Karavacco, Rembrand və Velaskes olmuşdur.

Bolonya akademiyası

Bolonya akademiyası- XVI-XVII əsrlərdə İtaliya rəngkarlığında manerizm cərəyanına qarşı yaranmışdı. Balonya akademiyası İntibah ənənələrinə əsaslanır, naturanın dəqiqliklə öyrənilməsini, proporsiyaların kanonlar daxilində idealizə edilməsini əsas götürürdü. Əsası 1585-ci ildə Karracci qardaşları tərəfindən qoyulmuş “Həqiqət yoluna yönəlmiş akademiya” özündən öncəki istiqamətlərin yeni təzahürdə təbliğatçısı idi. Alma-mater praktiki və teoritik fənnləri tədris edən mərkəzdə yerləşirdi. Mərkəzdə perspektiv qanunlar və anatomiya dəqiqliklə öyrədilir, antik dövr rəngkarlığına, dəqiq rəsmə diqqət yetirilirdi.Bolonya akademiyası Qvido Reni və Françesko Barbyeri kimi tanınmış rəssamlar yetişdirmişdir.

Avqust 25, 2021
italiya, incəsənəti, dünya, mədəniyyət, tarixinin, zəfər, səhifəsidir, heç, vaxt, heç, yerdə, qədər, görkəmli, sənətkarlar, istedadlar, yetişməmiş, incəsənətin, bütün, sahələrində, qədər, kəşflər, edilməmiş, xvii, əsrlər, italiyasındakı, kimi, şah, əsərlər, ya. Italiya inceseneti Bu dunya medeniyyet tarixinin zefer sehifesidir Hec vaxt hec yerde bu qeder gorkemli senetkarlar istedadlar yetismemis incesenetin butun sahelerinde bu qeder kesfler edilmemis XVI XVII esrler Italiyasindaki kimi sah eserler yardilmamisdir Heqeqiten bu dovrler olkenin qizil yuzillikleridir Ressamlarin heykelteraslarin ve memarlarin statusu deyisildi Onlar sade senetkarlardan hormet beslenilen boyuk senetkarlara cevrildiler Onlarin fealiyyetleri yuksek qiymetlendirilir saraylara devet olunur Roma papalari hersoqlar xarici olkelerin dovlet xadimleri onlari oz saraylarina devet etmek ucun reqabet aparirdilar Senetkarlarin individualligi yuksek senetkarligi derin biliklere sahib olmagi dunya inceseneti tarixine Italiya Intibahini bexs etdi Siyasi iqtisadi seraitin elverisliliyi Avropa Intibahinin mehz Italiyada tesekkulune tekan veren sebeblerden idi Mundericat 1 Italiyada Intibah 1 1 Protorenessans 1 2 Erken Intibah 1 3 Yuksek Intibah 1 4 Son Intibah 2 Barokko 2 1 Karavacizm 2 1 1 Tenebrizm 2 1 2 Kyaroskuro 2 2 Bolonya akademiyasiItaliyada Intibah RedakteIntibah yalniz klassik enenelerin ve parlaq medeniyyetinin dircelmesi demek deyildir Bu miflere ve bibliya sujetlerine yeni baxis idi Bu muemmali ve sirli dunyanin dunyevi insanin fusunkar ve gercek italyan tebietinin derkinde dahiyane bir kesf idi Intibah dovru inceseneti her seyden evvel insanperverlik ideyalarina emelleri ile cemiyyeti ireli aparan canli insan suretine esaslanir insan zekasi ve quvvesi gozelliyi realistik senet eserlerinin esas mezmununu teskil edirdi Intibah dovrunde ucolculu mekanin yaradilmasi deqiq prespektiv qanunlarin axtarisina cehd kompozisiyanin bedii helli ve nehayet enenevi tempera texnikasini yagli boya texnikasini ile evez edilmesi elde olunan nailiyyetlerdendir Intibah termini italyan humanistleri terefinden Corcio Vazari islensede de ozunun indiki muasir menasina XIX esr fransiz tarixcisi Jul Misle terefinden istifadeye daxil edilmisdir Antik medeniyyet enenelerinin canlandigi ve yuksek inkisaf etdiyi Intibah dovru Italiyani Avropa medeniyyetinin merkezine cevirdi Senetkarlarin individualligi yuksek pesekarligi derin biliklere sahib olmasi ve siyasi iqtisadi seraitin elverisliliyi Avropa Intibahinin mehz Italiyada tesekkulune tekan veren amiller idi Texminen 250 illik bir dovru ehate eden Italiya Intibahi oz inkisafi yolunda bir nece merheleden kecmisdir Protorenessans XII esr ducento Erken Intibah dovru XIIIesr trecento Yuksek Intibah dovru XVI esr qizil dovr kvatrocento Son Intibah dovru XV esr cinkvecento Protorenessans Redakte Protorenessans rengkarligi orta esr roman qotik Bizans eneneleri ile bagli olub Intibahin tesekkul tapmasina serait yaratdi Erken Intibah Redakte Erken Italyan rengkarligi Intibah dovru dunya incesenet tarixinin en onemli hadisesi hesab edilir Bu dovrun en taninmis ressami Cotto di Bondone 1267 1337 olmusdur Intibahin atasi Florensiya mektebinin gorkemli numayendesi ressam Cotto di Bondonenin yaradiciligi sozun esl menasinda yeni dovrun ruhunu temsil edirdi Ressamin enenevi dini movzularda yaratdigi eserler qotika enenesine esaslansa da hecmli kompozisiyalarin qurulmasi arxa planda menzerenin istifade edilmesi kimi yeni bedii uslublara muraciet onun tablolarina realliq ve canliliq bexs edirdi Cottonun eserlerinde tesvir olunan hadise ve suretler evvellerdeki kimi hec bir sey ifade etmeyen saya fonda deyil bilavasite eserin sujeti ile elaqedar olan ve onun ideya mezmunun komek eden konkret seraitde mueyyen menzere ve ya interyerde yerlesdirilir Yuksek Intibah Redakte XV esrin axirlarindan baslayaraq Italiya Intibahi inkisafinin yeni dovru Yuksek Intibah adi almis merhelesi baslayir Yuksek intibah dovru antik medeniyyet enenelerinin yeniden canlandigi ve misilsiz bir vusetle inkisaf etdiyi tarixi merhele idi Bu incesenet her seyden evvel insan zekasina boyuk inam beslemekle yeni humanist exlaqi insanin dunyevi seadetini her seyden yuksek tutmusdur Intibah dovru incesenetinde herterefli inkisaf etmis hem menevi hem de cismani noqteyi nezerden gozel ve qehreman insan ideali terennum olunur Insanin zekasi ve quvvesi onun gozelliyi Yuksek Intibah incesenetinin esas mezmununu teskil edir Bu merhele 40 ile yaxin dovru ehate edir qisaomurlu olmasina baxamayaraq gorkemli senetkarlari ile meshurdur Leonardo da Vinci Rafael Santi Mikelancelo mehz yuksek Intibahin yetirmeleridir Dovrunun dahi sexsiyyetleri hesab edilen bu uc ressamin yaradiciligi ucun zeka aheng guc xas idi Her uc ressam dezgah rengkarligi ile yanasi monumenal divar boyakarliginda freska eserler yaratmislar Incesenet tarixine yenilikler qazandiran ressamlardan Leonardo da Vinci heyati derk etmeye ve insan tebietinin derinliklerine varmaga Rafael insan qelbinin en zerif tellerini duymaga Mikelancelo ise insan heyatinin faciesini ve ezemetini catdirmaga calisirdi Leonardo epik povestliyi Rafael lirikliyi Mikelancelo ise dramatizmi ise secilirdi Son Intibah Redakte Son Intibah dovru XVI esrin 30 cu illerinden baslayir Bu dovr tesviri senet tarixinde Intibahin bohran dovru hesab edilir Bu dovr Intibah dovru irengkarliginda insanin fiziki ve menevi harmoniyasinin itirilmesi ile xarakterize olunur Ressamlarin yaradiciliginda Intibah ozulu uzerinde yeni meyarlarin tesiri duyulur Bu dovr ressamlarindan Tisian Tintoretto ve Veronezonu qeyd etmek olar Hemcinin bu dovrde rengkarliq tarixinde Manerizm dovrude onemli yer tutur Manerizm italyan maniera sozunden olub manera demekdir Bezi tetqiqatcilar manerizm cereyanini barokko uslubunun ilk merhelesi hesab edirdiler Debdebeye maraq dekorativlik uzadilmis ve ya deformasiya edilmis fiqurlar gergin hereketde verilmis pozlar kontrast isiqlandirma murekkeb kompozisiya ve qrotesk manerizmin esas ozellikleri idi Barokko RedakteBarokko dunya incesenet tarixinin en temteraqli qeliz murekkeb uslubu hesab edlir Ilk olaraq oz eksini memarliqda tapan bu uslub daha sonra incesenetin diger istiqametlerine siraet edir XVII XVIII esrlerde renessans ve klassisizm arasinda movcud olan barokko uslubu yondemsiz qusurlu ifrat meyilli kele kotur mirvari herfi menada qusurlu mirvari kimi tercume olunur Bu dovrde rengkarliqda yeni kanonlar yaranir obrazlarda daha emosinalliq jest ve ifadelerde teatralliq nezere carpir Barokko dovru tesviri seneti ucun kontrastliq gerginlik obrazlarin dinamikliyi effektivlik ezemetlilik ve hecmliliye meyl realliq ve illuziyanin vehdeti xarakterik idi Tesvir temteraqliligi ve ezemeti ile izleyicini celb etmeli heyecan vahime ve heyret dogurmali idi Sujetlerde daha cox mifoloji ve dini movzulara ustunluk verilir Barokko dovru Italiya inceseneti eneneleri esasinda iki dahi ressam Mikelancelo Merisi de Karavacco 1573 1610 ve Annibal Karracci 1555 1619 durur Mikelancelo Merisi de Karavacco yaradiciligi yalniz Italiya incesenetinde deyil dunya inceseneti tarixinde de onemli yer tutur Avropada realist incesenetin baslangici mehz onun adi ile baglidir Naturaya olan maraq esyalarin deqiq ve hecmli tesviri isiq kolgenin keskin kontrastla verilmesi onun yaradiciligina xas idi Merisi de Karavacco keskin reng kontrasti ile eserlerine dramatiklik teatralliq qazandirir obrazlari murekkeb rakurslarda tesvir edirdi O oz qehremanlarini secirdi Barokko tablolarindan ferqli olaraq onun yaradiciliginda sade xalq heyat sehnelerine yer verilir ve muqeddesleri ilahi simadan uzaq olan sade insanlar idi Karavacizm Redakte Esasini Karavacconun qoydugu Karavacizm Avropa rengkarliginda Barokko dovrunde yaranmis cereyandir Bu bedii istiqamet neinki Italya hetta dunyanin Flandriya Fransa Hollandiya Ispaniya bir cox taninmis ressamlarinin yaradiciligina tesir gostermisdir Karavacizm dovrunun diger istiqameti olan Bolonya Akedemizminden ferqli olaraq obrazlari ideallasdirmir Naturaya olan maraq esyalarin deqiq ve realistik tesviri isiq kolgenin keskin kontrastla verilmesi eserlere dramatiklik teatralliq qazandirir Karavacizm istiqametinde yaradilmis tablolarin esas xususiyyeti tenebrizm ve kyaroskurodan rengkarliq maneralarindan istifade olunmasidir Tenebrizm Redakte Tenebrizm it tenebre kolge rengkarliqda isiq kolge uzerinde qurulmus kompozisiyalara deyilir Bu terzde islenmis tablolarda bir basa esas obraz isiq kolge vasitesi ile hecmle verilerek ayrilir Tenebrizmden Italya incesenetinde Karavaccodan evvel istifade olunsa da Karavacco yaradiciligi ile oz zirvesine qalxir Kyaroskuro Redakte Kyaroskuro it chiaroscuro isiq kolge rengkarliqda tesvire hecm vermek ucun isiq kolgenin elecede bir rengin ve ya tonun parlaqligini muxtelif derecelerde teyin etmek ucun istifade edilir Taninmis numayendeleri Karavacco Rembrand ve Velaskes olmusdur Bolonya akademiyasi Redakte Bolonya akademiyasi XVI XVII esrlerde Italiya rengkarliginda manerizm cereyanina qarsi yaranmisdi Balonya akademiyasi Intibah enenelerine esaslanir naturanin deqiqlikle oyrenilmesini proporsiyalarin kanonlar daxilinde idealize edilmesini esas gotururdu Esasi 1585 ci ilde Karracci qardaslari terefinden qoyulmus Heqiqet yoluna yonelmis akademiya ozunden onceki istiqametlerin yeni tezahurde tebligatcisi idi Alma mater praktiki ve teoritik fennleri tedris eden merkezde yerlesirdi Merkezde perspektiv qanunlar ve anatomiya deqiqlikle oyredilir antik dovr rengkarligina deqiq resme diqqet yetirilirdi Bolonya akademiyasi Qvido Reni ve Francesko Barbyeri kimi taninmis ressamlar yetisdirmisdir Menbe https az wikipedia org w index php title Italiya inceseneti amp oldid 4365020, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.