Macarıstan Sovet Respublikası (Macarca: Tanácsköztársaság) Macarıstanda Bela Kunun rəhbərliyində yaradılmış olan kommunist bir rejimdir. Rusiyadakı Bolşeviklərin etdiyi oktyabr inqilabının ardından Avropada yaradılmış Marksist-Leninist siyasətinin həyata keçirildiyi bir kommunist hökumətdir. Ömrü sadəcə dörd ay sürmüşdür. RumıniyanınBudapeşti işgal etməsi ilə məhv olmuşdur. Bu dövlətin varisi Macarıstan krallığıdır. Krallık (1920-1944)-cü illər arasında mövcud olmuşdur.
1919-cu il martın 21-də Macarıstanda zəhmətkeşlər hökuməti təşkil edildi. Hökumət Macarıstanı Sovet respublikası elan etdi. Başçısı sosial-demokrat Şandor Qarban oldu. Bela Kun xarici işlər komissarı təyin edildi. Bütün komissarlar sosial demokratlardan, onların müavinləri isə kommunistlərdən ibarət idi. Burjuaziyanın zəifliyi və özünü itirməsi nəticəsində fəhləkəndlilərə müqavimət göstərə bilmədi. Ölkə hər tərəfindən düşmənlərlə mühasirə edilmiş kiçik ərazidən ibarət idi. Antanta imperializminə Macarıstan Sovet respublikasını dağıtmaq asan idi.
Macarıstan Sovet hökuməti 133 gün fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq bir sıra mühüm tədbirlər həyata keçirdi. Burjuaziya tərksilah edildi. Sənaye müəssisələrini idarə etmək üçün fəhlə sinfi içərisindən inzibati işçilər irəli çəkildi. Fəhlə millisi yaradıldı. Qızıl Ordu təşkil edildi. 21 fəhlədən artıq olan istehsalat müəssisələri, xarici ticarət, nəqliyyat milliləşdirildi. Fəhlələrin əmək haqqı artırıldı. 8 saatlıq iş günü haqqında fərman verdi. Mənzil kirayələri aşağıya salındı. Fəhlələrin ərzaqla təmin edilməsi qaydaya düşdü. Onların mənzil şəraiti də yaxşılaşdı. Ancaq Budapeştdə 30 min nəfər fəhlə qaranlıq mənzillərdən işıqlı binalara köçürüldülər. Qadınlar da kişilərlə bərabər hüquqa malik oldular. Xalq maarifi sahəsində də böyük işlər görüldü. Macarıstanda 14 yaşına qədər uşaqlar üçün ümumi icbari təhsil elan olundu. Kilsə dövlətdən ayrıldı. 1919-cu il aprelin 3-də mülkədarların 100 xoltdan artıq torpağı müsadirə edildi. Lakin bu torpaqlar kəndlilərə paylanmayaraq dövlət torpağı şəklində qaldı. Macarıstan Sovet hökuməti həmişə Antantanın müdaxiləsini gözlədiyi üçün o bir neçə dəfə dünya fəhlə sinfinə müraciət etdi ki, çətin vaxtlarda ona yardım etsinlər. Doğrudan da, Paris sülh konfransının iştirakçıları Macarıstanı iqtisadi blokadaya almağı qərara aldılar. Aprelin axırlarında İngiltərə vaxtilə irəliyə sürmüş olduğu tələbləri təkrar etdi. Macarıstan Sovet hökuməti bu tələbləri rədd etdi. Belə bir şəraitdə Antanta dövlətlərinin razılığı ilə Fransa silahlı qüvvələri hücum edərək Macarıstan ərazisinin bəzi yerlərini işğal etdi. Fransızların yardımı ilə Sekel şəhəri Macarıstan ərazisində əksinqilabçıların yığnağına çevrildi. Admiral Xorti bu şəhərdə fəallıq göstərirdi. Aprel ayında Rumıniya və Çexoslovakiya da müdaxiləyə başladı. Bir sözlə, 50 min nəfərlik Qızıl Orduya qarşı Antanta dövlətlərinin 150 min qoşunu dururdu. Belə bir çətin şəraitdə sağ sosialistlər təkid etdilər ki, Sovet hökuməti istefa versin, ölkədə həmkarlar ittifaqından ibarət bitərəf hökumət təşkil edilsin. Lakin Bela Kun başda olmaqla kommunislər bu fikrin əleyhinə gedərək zəhmətkeşlərin daha geniş miqyasda silahlanmalarını tələb etdilər. May ayının 3-də Sovet hökuməti ümumi səfərbərlik elan etdi. Bu çağırışa qoşularaq 100 min fəhlə ordu sıralarına gəldilər. Macarıstan ordusu çox böyük inqilabi əhval-ruhiyyədə hücuma başlayıb Rumıniya ordusunu Tissa çayından sıxışdırıb çıxartdı. Çexoslovakiya ordusuna da ciddi zərbə endirdi. Bunun təsiri altında Slovakiyada iyunun 16-da Sovet respublikası elan edildi və bu əyalət federativ respublika kimi Macarıstanın tərkibinə daxil oldu. Macarıstan ordusunun bu müvvəffəqiyyətini görən Paris sülh konfransının sədri Klemanso Macarıstana yeni ultimatum göndərərək Antanta dövlətləri adından tələb etdi ki, Çexoslovakiya ərazisindən silahlı qüvvələri dərhal geri çağırsın. Bu tələb yerinə yetirilməzsə, Macarıstan üzərinə daha geniş miqyasda müdaxilə başlanacaqdır. Klemanso vəd edirdiki, bu tələb yerinə yetirilərsə, Macarıstandan sülh konfransına nümayəndə dəvət ediləcək, Rumıniya da öz qoşunlarını Macarıstandan geri çəkəcəkdir.
Belə bir çətin şəraitdə kənardan heç bir yardım ala bilməyən və eyni zamanda müəyyən mənada “Brest tənəfffüsü”nə ehtiyacı olan Macarıstan Sovet hökuməti bu ultimatumu qəbul etməyə məcbur oldu. Slovakiyadan qoşunlarının geri çəkilməsi Macarıstan silahlı qüvvələrinə mənfi təsir etdi və ordu içərisində ruh düşkünlüyü əmələ gətirdi. Lakin Klemanso öz vədinə əməl etmədi. Macarıstan ərazisindən Rumıniya qoşunları çıxarılmadı və Sovet hökumətinin nümayəndələri konfransa dəvət edilmədi. Vəziyyətin belə gərgin vaxtında daxildəki əksinqilabçılar baş qaldırmağa başladılar. İyunun 24-də Budapeştdə əksinqilabçılar qiyam qaldırdı. Bu qiyamda şəhər komendantı, sosial-demokrat Kalbruxt da iştirak etdi. Budapeşt qiyamı başqa şəhərlərdə də əksinqilabın baş qaldırması üçün işarə oldu. Fəhlələrin fəal iştirakı ilə bu qiyam yatırıldı. Lakin əksəriyyəti sosial-demokratlardan ibarət olan Macarıstan Sovet hökuməti qiyamçıları ağır cəzalandırmadı. Rumıniya qoşunlarının ölkə ərazisində qaldığını görən Macarıstan Sovet Respublikası bu qoşunlara qarşı hücum etmək üçün plan tərtib etdi. İyulun 20-də tənəffüs pozularaq hücum başlandı. Bu vuruşmada Qızıl Ordu hissələri məğlubiyyətə uğradı. Fransa-Çexoslovakiya müdaxiləsi yenidən başladı. İyulun 28-də Antanta dövlətləri Macarıstanda Sovet hökumətinin istefa verməsini tələb etdilər. İyulun 30-da Bela Kunyardım üçün dünya fəhlə sinfinə müraciət etdi. Lakin bu zaman Sovet Rusiyası vətəndaş müharibəsi ilə məşğul olduğu üçün Macarıstana yardım etmək iqtidarında deyildi. Kəndlilər Macarıstan Sovet hökumətini müdafiə etmədilər. Avqustun 1-də 133 gün yaşadıqdan sonra Macarıstan Sovet hökuməti süqut etdi. Macarıstan Sovet hökumətinin məğlubiyyətə uğramasının bir sıra obyektiv və subyektiv səbəbləri vardır. Obyektiv səbəblərdən biri bu inqilabın beynəlxalq vəziyyətə uyğun şəraitdə baş verməməsi idi. Antanta dövlətləri Macarıstana müdaxilə etdilər. Ölkə olduqca kiçik ərazidən ibarət idi. Ölkə, eyni zamanda inqilabın mərkəzi olan Budapeşt hərbi cəbhələrdən o qədər də uzaq məsafədə deyildi. Aqrar məsələ düzgün həll edilmədiyi üçün fəhlə-kəndli ittifaqı pozuldu. Hökumət bütün sənaye sahələrini milliləşdirməklə süni olaraq öz yükünü artırdı, digər tərəfdən də xırda burjua dairələrini özündən narazı saldı.
macarıstan, sovet, respublikası, macarca, tanácsköztársaság, macarıstanda, bela, kunun, rəhbərliyində, yaradılmış, olan, kommunist, rejimdir, rusiyadakı, bolşeviklərin, etdiyi, oktyabr, inqilabının, ardından, avropada, yaradılmış, marksist, leninist, siyasətin. Macaristan Sovet Respublikasi Macarca Tanacskoztarsasag Macaristanda Bela Kunun rehberliyinde yaradilmis olan kommunist bir rejimdir Rusiyadaki Bolseviklerin etdiyi oktyabr inqilabinin ardindan Avropada yaradilmis Marksist Leninist siyasetinin heyata kecirildiyi bir kommunist hokumetdir Omru sadece dord ay surmusdur Ruminiyanin Budapesti isgal etmesi ile mehv olmusdur Bu dovletin varisi Macaristan kralligidir Krallik 1920 1944 cu iller arasinda movcud olmusdur Macaristan Sovet RespublikasiMagyarorszagi TanacskoztarsasagMacaristanBayragi GerbiSuari Vilag proletarjai egyesuljetek Butun olkelerin proletarlari birlesin Himni Internacionale 1 EnternasyonalPaytaxtiBudapestResmi dillerimacar diliIdareetme formasiSosialist Respublikasi LiderBela KunYaranmasi21 Mart 1919Tarixi Yaranmasi21 mart 1919 Suqutu1 avqust 1919ValyutasiMacar kronuISO 3166 koduHUMacar Sovet Respublikasinin elani 21 03 1919 1919 cu il martin 21 de Macaristanda zehmetkesler hokumeti teskil edildi Hokumet Macaristani Sovet respublikasi elan etdi Bascisi sosial demokrat Sandor Qarban oldu Bela Kun xarici isler komissari teyin edildi Butun komissarlar sosial demokratlardan onlarin muavinleri ise kommunistlerden ibaret idi Burjuaziyanin zeifliyi ve ozunu itirmesi neticesinde fehlekendlilere muqavimet gostere bilmedi Olke her terefinden dusmenlerle muhasire edilmis kicik eraziden ibaret idi Antanta imperializmine Macaristan Sovet respublikasini dagitmaq asan idi Macaristan Sovet hokumeti 133 gun fealiyyet gostermesine baxmayaraq bir sira muhum tedbirler heyata kecirdi Burjuaziya terksilah edildi Senaye muessiselerini idare etmek ucun fehle sinfi icerisinden inzibati isciler ireli cekildi Fehle millisi yaradildi Qizil Ordu teskil edildi 21 fehleden artiq olan istehsalat muessiseleri xarici ticaret neqliyyat millilesdirildi Fehlelerin emek haqqi artirildi 8 saatliq is gunu haqqinda ferman verdi Menzil kirayeleri asagiya salindi Fehlelerin erzaqla temin edilmesi qaydaya dusdu Onlarin menzil seraiti de yaxsilasdi Ancaq Budapestde 30 min nefer fehle qaranliq menzillerden isiqli binalara kocurulduler Qadinlar da kisilerle beraber huquqa malik oldular Xalq maarifi sahesinde de boyuk isler goruldu Macaristanda 14 yasina qeder usaqlar ucun umumi icbari tehsil elan olundu Kilse dovletden ayrildi 1919 cu il aprelin 3 de mulkedarlarin 100 xoltdan artiq torpagi musadire edildi Lakin bu torpaqlar kendlilere paylanmayaraq dovlet torpagi seklinde qaldi Macaristan Sovet hokumeti hemise Antantanin mudaxilesini gozlediyi ucun o bir nece defe dunya fehle sinfine muraciet etdi ki cetin vaxtlarda ona yardim etsinler Dogrudan da Paris sulh konfransinin istirakcilari Macaristani iqtisadi blokadaya almagi qerara aldilar Aprelin axirlarinda Ingiltere vaxtile ireliye surmus oldugu telebleri tekrar etdi Macaristan Sovet hokumeti bu telebleri redd etdi Bele bir seraitde Antanta dovletlerinin raziligi ile Fransa silahli quvveleri hucum ederek Macaristan erazisinin bezi yerlerini isgal etdi Fransizlarin yardimi ile Sekel seheri Macaristan erazisinde eksinqilabcilarin yignagina cevrildi Admiral Xorti bu seherde fealliq gosterirdi Aprel ayinda Ruminiya ve Cexoslovakiya da mudaxileye basladi Bir sozle 50 min neferlik Qizil Orduya qarsi Antanta dovletlerinin 150 min qosunu dururdu Bele bir cetin seraitde sag sosialistler tekid etdiler ki Sovet hokumeti istefa versin olkede hemkarlar ittifaqindan ibaret biteref hokumet teskil edilsin Lakin Bela Kun basda olmaqla kommunisler bu fikrin eleyhine gederek zehmetkeslerin daha genis miqyasda silahlanmalarini teleb etdiler May ayinin 3 de Sovet hokumeti umumi seferberlik elan etdi Bu cagirisa qosularaq 100 min fehle ordu siralarina geldiler Macaristan ordusu cox boyuk inqilabi ehval ruhiyyede hucuma baslayib Ruminiya ordusunu Tissa cayindan sixisdirib cixartdi Cexoslovakiya ordusuna da ciddi zerbe endirdi Bunun tesiri altinda Slovakiyada iyunun 16 da Sovet respublikasi elan edildi ve bu eyalet federativ respublika kimi Macaristanin terkibine daxil oldu Macaristan ordusunun bu muvveffeqiyyetini goren Paris sulh konfransinin sedri Klemanso Macaristana yeni ultimatum gondererek Antanta dovletleri adindan teleb etdi ki Cexoslovakiya erazisinden silahli quvveleri derhal geri cagirsin Bu teleb yerine yetirilmezse Macaristan uzerine daha genis miqyasda mudaxile baslanacaqdir Klemanso ved edirdiki bu teleb yerine yetirilerse Macaristandan sulh konfransina numayende devet edilecek Ruminiya da oz qosunlarini Macaristandan geri cekecekdir Bele bir cetin seraitde kenardan hec bir yardim ala bilmeyen ve eyni zamanda mueyyen menada Brest tenefffusu ne ehtiyaci olan Macaristan Sovet hokumeti bu ultimatumu qebul etmeye mecbur oldu Slovakiyadan qosunlarinin geri cekilmesi Macaristan silahli quvvelerine menfi tesir etdi ve ordu icerisinde ruh duskunluyu emele getirdi Lakin Klemanso oz vedine emel etmedi Macaristan erazisinden Ruminiya qosunlari cixarilmadi ve Sovet hokumetinin numayendeleri konfransa devet edilmedi Veziyyetin bele gergin vaxtinda daxildeki eksinqilabcilar bas qaldirmaga basladilar Iyunun 24 de Budapestde eksinqilabcilar qiyam qaldirdi Bu qiyamda seher komendanti sosial demokrat Kalbruxt da istirak etdi Budapest qiyami basqa seherlerde de eksinqilabin bas qaldirmasi ucun isare oldu Fehlelerin feal istiraki ile bu qiyam yatirildi Lakin ekseriyyeti sosial demokratlardan ibaret olan Macaristan Sovet hokumeti qiyamcilari agir cezalandirmadi Ruminiya qosunlarinin olke erazisinde qaldigini goren Macaristan Sovet Respublikasi bu qosunlara qarsi hucum etmek ucun plan tertib etdi Iyulun 20 de teneffus pozularaq hucum baslandi Bu vurusmada Qizil Ordu hisseleri meglubiyyete ugradi Fransa Cexoslovakiya mudaxilesi yeniden basladi Iyulun 28 de Antanta dovletleri Macaristanda Sovet hokumetinin istefa vermesini teleb etdiler Iyulun 30 da Bela Kunyardim ucun dunya fehle sinfine muraciet etdi Lakin bu zaman Sovet Rusiyasi vetendas muharibesi ile mesgul oldugu ucun Macaristana yardim etmek iqtidarinda deyildi Kendliler Macaristan Sovet hokumetini mudafie etmediler Avqustun 1 de 133 gun yasadiqdan sonra Macaristan Sovet hokumeti suqut etdi Macaristan Sovet hokumetinin meglubiyyete ugramasinin bir sira obyektiv ve subyektiv sebebleri vardir Obyektiv sebeblerden biri bu inqilabin beynelxalq veziyyete uygun seraitde bas vermemesi idi Antanta dovletleri Macaristana mudaxile etdiler Olke olduqca kicik eraziden ibaret idi Olke eyni zamanda inqilabin merkezi olan Budapest herbi cebhelerden o qeder de uzaq mesafede deyildi Aqrar mesele duzgun hell edilmediyi ucun fehle kendli ittifaqi pozuldu Hokumet butun senaye sahelerini millilesdirmekle suni olaraq oz yukunu artirdi diger terefden de xirda burjua dairelerini ozunden narazi saldi 2 Macaristan Sovet Respublikasinin liderlerini gosteren qabartma Tibor Szamuely Bela Kun ve Jeno LandlerIstinadlar Redakte http betiltva com files angyal magyar buntetojog kezikonyve04 php http www anl az el m ms a amp aoeyt pdfMenbe https az wikipedia org w index php title Macaristan Sovet Respublikasi amp oldid 5202342, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
