fbpx
Wikipedia

Məhəmməd Behişti

Avqust 05, 2021

 Alim ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Məhəmməd Behişti (23.10.1928 İsfahan - 28.6.1981 Tehran) - Ayətullah.

Seyid Məhəmməd Behişti
fars. محمد حسینی بهشتی)
Doğum tarixi
Doğum yeri İsfahan, İran
Vəfat tarixi (52 yaşında)
Vəfat yeri Tehran, İran
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı
Təhsili
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Şəhid Seyid Məhəmməd Behişti 1928-ci il oktyabrın 23-də İsfahanın Lumban məhəlləsində anadan olub. Atası İsfahan ruhanilərindən və imam-camaat idi. Anası isə tanınmış alim və müctəhid Ayətullah Hacı Mir Məhəmməd Sadiq Xatunabadinin qızı idi.

Təhsili

Seyid Məhəmməd 1942-ci ildə 14 yaşında orta təhsilini yarımçıq qoyaraq İsfahan elmi hövzəsində dini təhsil almağa başlayır. O, dini hövzəsində səkkiz ildə oxumalı olduğu dərsləri dörd ildə başa çatdıraraq, 1946-cı ildə, yəni 18 yaşında təhsilini davam etdirmək üçün Qum elmi hövzəsinə yollanır. Höccətiyyə mədrəsəsinin kiçik və sadə hücrələrinin birində məskunlaşan Seyid Məhəmməd tezliklə Şəhid Mütəhhəri və Seyid Musa Sədr kimi tələbələrlə tanış olur. O, dini dərslərin birinci mərhələsini altı ayda təkmilləşdirdikdən sonra 1947-ci ildə ali fiqh və üsul dərslərində, o cümlədən Şəhid Mütəhhəri ilə birlikdə İmam Xomeyninin fiqh və üsul dərslərində iştirak etməyə başladı. Həmçinin o, gənc tələbələrə də dərs deyirdi.

Seyid Məhəmməd orta təhsilini yarımçıq buraxıb dini dərsləri öyrənməsinə rəğmən dini dərslərlə yanaşı, yarımçıq qoyduğu dərsləri də davam etdirməyə başladı. Son dərəcə çalışqanlığı və dərin zəkası ilə bu iki dərsləri eyni zamanda təkmilləşdirdi. Belə ki, o, 1948-ci ildə orta məktəbi bitirib İlahiyyat institutunun fəlsəfə fakültəsinə daxil oldu. O, 1951-ci ildə institutu bitirib bakalavr diplomunu əldə etdi.

Seyid Məhəmməd institutu bitirdikdən sonra yenidən Qum dini hövzəsinə qayıdır və ali fiqh və üsul dərslərində iştirak edir. Həmçinin onun fəlsəfəyə xüsusi marağı olduğu üçün Əllamə Seyid Məhəmməd Hüseyn Təbatəbainin fəlsəfə dərslərində də iştirak edirdi. Tez bir zamanda ustadın daimi şagirdlərindən birinə çevrilən Seyid Məhəmməd Behişti Şəhid Mutəhhəri ilə birlikdə Əllamə Təbatəbainin iştirakı ilə həftədə iki dəfə səmimi və şövqlü elmi məclis təşkil edirdi ki, bu yığıncaqların nəticəsi olaraq "Fəlsəfənin əsasları və realizm metodları" adlı kitab Şəhid Mütəhhərinin şərhi ilə ərsəyə gəlmişdir. Müqəddəs Qum şəhərində beş il təhsil və tədrisdən sonra Behişti 1956-cı ildə yenidən İlahiyyat İnstitutuna daxil olur və 1959-cu ilə qədər həmin institutda doktorluq pilləsinin dərslərini oxuyur. Lakin dərslərini bitirdikdən sonra daxildə və xaricdə çoxsaylı elmi, mədəni, siyasi və təbliği fəaliyyətlər səbəbindən doktorluq dissertasiyasını müdafiə edə bilmir və bu iş bir müddət təxirə düşür. Nəhayət 1975-ci ildə doktorluq dissertasiyasını "Quranda metafizik məsələlər" mövzusunda Ustad Şəhid Mütəhhərinin elmi rəhbərliyi ilə müdafiə edir və fəlsəfə elmləri doktoru dərəcəsini alır.

İctimai-mədəni fəaliyyətləri

O zaman ki, Qərbə bağlı olan hakimlər İranın İslam cəmiyyətini maddi bir cəmiyyətə çevirmək və zaman keçdikcə dini unutdurmaq əzmində idilər, Şəhid Behişti Qum orta məktəblərində tədrisə başladı. O, 1954-cü ildə Qumda "Din və Elm" mədrəsəsini təsis etdi ki, məktəb şagirdləri dinlə elmi iki fərqli şey bilməsin və onları birlikdə öyrənsinlər, çünki dinlə elm bir-birindən ayrılmırlar. Şəhid Behişti gənc nəslin iman və inqilab ruhunda tərbiyə olunmasına çox böyük diqqət yetirirdi. Onun elmi-mədəni fəaliyyətlərindən biri də Qum dini hövzə alimləri və tələbələri üçün xarici dil və dünyəvi elmlərin tədrisi mərkəzini yaratması idi. Elə bununla əlaqədar "Qum tələbələri və ziyalılarının İslam mərkəzi"ni təsis etdi. Şəhid Behişti 1963-cü ildə Həqqani Elmi Mədrəsəsini təsis etdi və bir qrup dini hövzə alimlərinin köməyi ilə "İslamda hökumət" məsələsini araşdıran tədqiqat qrupu yaratdı. Bu dövrdə təhlükəsizlik komitəsi (SAVAK) tərəfindən Qum şəhərini tərk edib Tehranda məskunlaşmağa məcbur edildi və 1964-cü ildə Doktor Bahonərin əməkdaşlığı ilə Təhsil nazirliyinin dərslik hazırlanması şöbəsində orta məktəblər üçün dini dərslik kitablarını hazırlamağa başladı.

Ayətullah Behişti alman və ingilis dillərindən əlavə, fars və ərəb ədəbiyyatlarına, məntiq, fəlsəfə və təfsir elmlərinə də dərindən yiyələnmişdi. Həmçinin o, Ayətullah-əl-üzma Burucerdinin, İmam Xomeyninin (r.ə) və Ayətullah Damadın ali fiqh və üsul dərslərindən də bəhrələnmişdi və bu elmlərdə nəzər sahibinə çevrilmişdi. Nəzər sahibləri onu görkəmli müasir İslamşünaslardan biri hesab edirlər.

Almaniyaya səfər

Bir il sonra, yəni 1965-ci ildə Şəhid Behişti din təbliği üçün Almaniyaya səfər edir. Orada o, məscid imamı, məscidin tikintisinin başa çatdırılmasına nəzarət, farsdilli müsəlmanların və orada yaşayan tələbələrin işlərinin idarəsi vəzifələrini öz öhdəsinə götürür. Ayətullah Burucerdinin müsəlmanlar üçün tikdirdiyi məsciddə dini və mədəni fəaliyyətə başlayan Behişti farsdilli tələbələrin İslami birliyini və "Hamburq İslam Mərkəzini" təsis etdi. O, 1965-70-ci illər ərzində müxtəlif elmi və akademik dairələrdə, eləcə də kilsələrdə çıxışlar edirdi. Almaniyada olduğu 5 il müddət ərzində onun fəaliyyətləri təkcə bununla bitmir, Avropa miqyasında dini və mədəni fəaliyyətlər göstərirdi.

Siyasi və inqilabi fəaliyyətləri

Doktor Behiştinin həyatı İslam düşmənlərinə qarşı mübarizə ilə doludur. Misal üçün o zaman ki, Tudə partiyası güclü təşkilatçılığı ilə ölkənin siyasi səhnəsində fəaliyyət göstərirdi, Şəhid Behişti dini-ideoloji fəaliyyətlərdən əlavə, gənclərdə ruh yüksəkliyi yaratmaq üçün çıxışlar edir, Tudəçilik təfəkkürü ilə mübarizə aparırdı.

Behişti 1950-53-cü illərdə Doktor Məhəmməd Mosəddeqin milli hakimiyyətini müdafiə etmək üçün İsfahanda rejim əleyhinə nümayişlər təşkil etməkdə mühüm rol oynamış mübariz ruhanilərdən biri idi. Ayətullah Behiştinin mübarizəsi hər növ cəncəl və təbliğatdan uzaq idi. Behişti yalnız elm, söz və qələm sahibi deyildi, o , mübarizə meydanlarında da mərdanə vuruşurdu. Xüsusilə İmam Xomeyninin 1962-ci ildən başladığı mübarizəsindən sonra "Birləşmiş İslam birlikləri" təşkilatı ilə əməkdaşlığa başladı və bu təşkilatın ruhanilər şurasına üzv seçildi.

"Birləşmiş İslam birlikləri" təşkilatı əyalət və vilayət cəmiyyətlərinin içindən çıxmış və 1971-ci ilə qədər mübarizəni idarə etmiş bir təşkilat idi. Bu təşkilat müxtəlif dini münasibətlərdə böyük nümayişlərin təşkil edilməsində mühüm rol oynamışdır. Bu nümayışlərdə Ayətullah Behiştinin həyəcanlı çıxışları insanları hərəkətə gətirirdi.

İnqilab şurası

İmam Xomeyni Parisdə olduğu zaman Ayətullah Behişti ora getdi və sonra imamın əmri ilə İran İslam inqilabı şurasına üzv qəbul edildi. O dövrdə Behiştinin təsirli rolu tam şəkildə hiss olunurdu. Ayətullah Behişti bir müddətdən sonra bu şuranın katibi seçildi. Şura inqilabın çox həssas və müqəddəratı təyin edən dövrlərində mühüm vəzifə daşıyırdı və İslama və inqilaba çoxlu xidmətlər göstərirdi. Xüsusilə də həmin dövrdə - vəziyyətin iztirablı və həyəcanlı olması qanunvericilik orqanının yoxluğu səbəbindən – bu şura qanunvericilik roluna malik idi və iki mühüm vəzifə daşıyırdı: Birincisi ölkədə ehtiyac duyulan qanunların qəbul edilməsi, ikincisi həmin qanunların icra edilməsi. Bu vəzifələr də şura üzvləri və ya şuranın seçdiyi şəxslər tərəfindən yerinə yetirilirdi. Doktor Behişti bir müddət İnqilab şurası tərəfindən məhkəmə orqanlarında islahatların aparılması, yeni inqilabçı və vicdanlı kadrların cəlb edilməsi üçün həmin orqana təyin edildi və bu sahədə də təsirli işlər gördü.

Cümhuri-İslami (İslam Respublikası) partiyasının təsis edilməsi

İnqilabın həssas və taleyüklü günlərində yolunu azmış partiya və qrupların müqabilində dini və mənəvi dəyərlərin qorunması üçün İmam Xomeyni yolunun tərəfdarı olan bir İslami təşkilatın yaranmasına zərurət yaranmışdı. Daim nizam-intizam və təşkilatçılıq tərəfdarı olan Doktor Behişti İmam Xomeyninin məsləhəti və indiki dini rəhbər Ayətullah Xamneyinin və digər fəalların köməyi ilə 1979-cu ilin mart ayının sonlarında Cümhuri-İslami partiyasını təsis etdi. Bu partiya müsəlman, vicdanlı və vilayəti-fəqih tərəfdarı olan qüvvələrin mərkəzinə çevrildi. Ayətullah Behişti şəhid olana qədər Cümhuri-İslami partiyasının baş katibi vəzifəsində çalışdı.

Tehran Mübariz Ruhanilər Birliyi

1978-ci ilin noyabr ayında Doktor Behişti Şəhid Ayətullah Mütəhhəri, Şəhid Ayətullah Doktor Müfəttih, Ayətullah Məhdəvi Kəni və Ayətullah İmami Kaşani ilə birlikdə Tehran Mübariz Ruhanilər Birliyini yaratdı. Çox keçmədən bütün İrandan ruhanilər bu təşkilatı dəstəkləməyə başladılar və Ayətullah Seyid Əli Xamneyi, Ayətullah Meşkini, Ayətullah Rəbbani Əmləşi, Ayətullah Təbəsi və Şəhid Haşiminejad kimi şəxsiyyətlər həmin bu birliyə qoşuldular.

Konstitusiyanın tərtib edilməsi

Xalqın seçdiyi nümayəndələr tərəfindən Xübrəqan Məclisi təşkil edildikdən sonra Doktor Behişti bu məclisin sədr müavini seçildi. Demək olar ki, Xübrəqan Məclisinin əksər iclasları onun sədrliyi ilə keçirilirdi. Nizamın bu qayğıkeş icraçısı çoxlu işlərinin olmasına rəğmən davamlı çalışqanlığı və inqilabın ürəyi yanan dostlarının həmfikirliyi ilə İslam Respublikasının konstitusiyasını tərtib etdi. İslam inqilabının qan bahası sayılan bu konstitusiya referendum vasitəsilə xalq tərəfindən təsdiq edildi.

Şəhid Behiştinin gördüyü işlərdən biri də filayəti-fəqih (fəqih - din aliminin hakimiyyəti) prinsipinin rolunu bu müqəddəs strukturda aydınlaşdırması idi. Belə ki, bəzi liberal və millətçi qüvvələr bu məsələ ilə müxalif olsalar və etiraz etsələr də Ayətullah Behişti dəlil-sübutlarla onlara cavab verirdi. Nəhayət vilayəti-fəqih məsələsi İslami Şura Məclisində qəbul edildi.

Ali Məhkəmənin sədri

İslam Respublikası qurulduqdan sonra İmam Xomeyni 1979-cu ilin mart ayında Ali Məhkəmənin sədrliyini Ayətullah Behiştiyə tapşırdı. Ayətullah Behişti ədalətli və alim hakimləri işə götürməklə bu ali orqanda dərin islahatlar apardı. O, özünün işi və verdiyi hökmləri ilə xalqın gözündə ədalət nümunəsi kimi qalmaqdadır. Ayətullah Behişti şəhid edildikdə Cümhuri-İslami partiyasının sədri və İnqilab şurasının üzvü olmaqdan əlavə həm də Ali Məhkəmənin də sədri idi.

Şəhid Behiştinin şəxsiyyəti və ictimai-siyasi cəhətləri

Şəhid Ayətullah Behiştinin müxtəlif cəhətlərini bir və ya bir neçə məqalə və kitabda bəyan etmək mümkün deyil. Lakin bunu demək olar ki: Doktor Behişti İslam inqilabını İslam tarixinə bəxş edən parlaq fikri və siyasi şəxsiyyətlərdən biri idi. Onun böyüklüyü bundadır ki, bir tərəfdən təşkilatlanmanın vacibliyinə təkid etmiş və onun meydana gəlməsi üçün çalışmışdır. Çünki əsrlərdir ki, İslami qüvvələr vahid təşkilata malik olmadıqları üçün ağır və öldürücü zərbələrə məruz qalmışlar, digər tərəfdən o, inqilabı başqa səmtə yönəlməkdən və durğunluğa düçar olmaqdan qorumuşdur.

Şəhid Behişti siyasi uzaqgörənliyi ilə maneələri vaxtında təyin etmək və onları aradan qaldırmaq üçün lazımi tədbirlər görmək bacarığına malik idi. O, siyasət elmində ensiklopedik biliyə və məlumata malik idi. Behişti müxtəlif qrupların ikiüzlü hədəflərini vaxtında və tez təyin edir, onları zərərsizləşdirmək üçün çalışırdı. Bir sözlə demək olar ki, Doktor Behişti yalnız danışan deyil, həm də əməl edən idi, yaxşı danışırdı, lakin sözlə kifayətlənmirdi. Onun güclü məntiqi var idi və məsələlərin kökünə agah idi. Problemləri təhlil edir və onların həlli yollarını dəlil-sübutla bəyan edirdi. Doktor Behişti həm də çox tədbirli və müdrik insan idi. O, qarşı tərəfi inandırmaq, qane etmək və ya məğlub etmək üçün hansı sözü nə vaxt və necə deməyi çax yaxşı bilirdi.

Ayətullah Behişti Xübrəqan məclisinin təsis edilməsində böyük rol oynamışdır. Onun ictimai-siyasi təfəkkürü İslam ideologiyasından qaynaqlanırdı. Onu İslamşünas alim və islahatçı ruhani hesab etmək lazımdır. Çünki Qərbi təqlid etməklə və ya İslamla qərb metodlarının tərkibindən deyil, məhz sırf İslam yolu ilə cəmiyyətdə dini və dindarlığı bərpa etmək istəyirdi. Onun fikrincə İslam həm dindir, həm də dövlət, həm ideologiyadır, həm də dövlətçilik metodu. Beləliklə o, İslamı bütün sahələrdə, o cümlədən siyasi sahədə İslam cəmiyyətlərində və dünyada yenidən bərqərar etmək arzusunda olan Əbuzər Ğəffari və Əmmar Yasir nəslindən olan bir alim idi. Arzu edirdi ki, İslam qərb və şərq bloklarından uzaq, müstəqil şəkildə və tək bir qüvvə olaraq dünyada bərqərar olsun.

İslam inqilabı İmam Xomeyninin rəhbərliyi ilə qələbə çaldıqdan sonra Şəhid Behiştinin siyasi-ideoloji mübarizəsi rəsmi və daha intizamlı müxtəlif sahələrdə davam edirdi. Belə ki, o, bir tərəfdən İslami məsələlər barəsində yeni fikirlər söylədiyinə görə mühafizəkar ruhanilər tərəfindən tənqid, töhmət və böhtana məruz qalır, digər tərəfdən, materialistlər və çoxüzlü münafiqlər tərəfindən endirilən ağır zərbələrə tuş gəlirdi və nəhayət 27 iyun 1981-ci il tarixində cahiliyyət kin-küdurəti və nifrəti partlayışla nəticələndi. Şəhid Behişti Cümhuri-İslami partiyasının qərargahında 72 nəfərlə birlikdə terror qurbanı oldu və uca şəhidlik zirvəsinə qalxdı.

Doktor Behiştinin əsərləri

  1. “Quran baxışında Allah”
  2. “Namaz nədir?”
  3. “Bankçılıq və İslamın maliyyə qanunları”
  4. “Cəmiyyətdə yeni bir təbəqə”
  5. “İslamda və müsəlmanlar arasında ruhaniyyət”
  6. “Qalib mübarizə”
  7. “Dini tanımaq”
  8. “İnsan həyatında dinin rolu”
  9. “Hansı məslək?”
  10. “Tanımaq”
  11. “Mülkiyyət”

İstinadlar

  1. LIBRIS — 2012.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P1182"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1798125"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P5587"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P906"></a>
  2. Behişti bir millət idi, Hikmət jurnalı, 2009, say.14 səh. 162

Avqust 05, 2021
məhəmməd, behişti, alim, ilə, əlaqədar, məqalə, qaralama, halındadır, məqaləni, redaktə, edərək, vikipediyanı, zənginləşdirin, 1928, isfahan, 1981, tehran, ayətullah, seyid, fars, محمد, حسینی, بهشتی, doğum, tarixi, oktyabr, 1928doğum, yeri, isfahan, iranvəfat,. Alim ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Mehemmed Behisti 23 10 1928 Isfahan 28 6 1981 Tehran Ayetullah Seyid Mehemmed Behistifars محمد حسینی بهشتی Dogum tarixi 23 oktyabr 1928Dogum yeri Isfahan IranVefat tarixi 28 iyun 1981 52 yasinda Vefat yeri Tehran IranDefn yeri Behisti ZehraVetendasligi Iran 1 Tehsili Tehran Universiteti Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 2 Tehsili 3 Ictimai medeni fealiyyetleri 3 1 Almaniyaya sefer 3 2 Siyasi ve inqilabi fealiyyetleri 3 3 Inqilab surasi 3 4 Cumhuri Islami Islam Respublikasi partiyasinin tesis edilmesi 3 5 Tehran Mubariz Ruhaniler Birliyi 3 6 Konstitusiyanin tertib edilmesi 3 7 Ali Mehkemenin sedri 4 Sehid Behistinin sexsiyyeti ve ictimai siyasi cehetleri 5 Doktor Behistinin eserleri 6 IstinadlarHeyati RedakteSehid Seyid Mehemmed Behisti 1928 ci il oktyabrin 23 de Isfahanin Lumban mehellesinde anadan olub Atasi Isfahan ruhanilerinden ve imam camaat idi Anasi ise taninmis alim ve muctehid Ayetullah Haci Mir Mehemmed Sadiq Xatunabadinin qizi idi Tehsili RedakteSeyid Mehemmed 1942 ci ilde 14 yasinda orta tehsilini yarimciq qoyaraq Isfahan elmi hovzesinde dini tehsil almaga baslayir O dini hovzesinde sekkiz ilde oxumali oldugu dersleri dord ilde basa catdiraraq 1946 ci ilde yeni 18 yasinda tehsilini davam etdirmek ucun Qum elmi hovzesine yollanir Hoccetiyye medresesinin kicik ve sade hucrelerinin birinde meskunlasan Seyid Mehemmed tezlikle Sehid Mutehheri ve Seyid Musa Sedr kimi telebelerle tanis olur O dini derslerin birinci merhelesini alti ayda tekmillesdirdikden sonra 1947 ci ilde ali fiqh ve usul derslerinde o cumleden Sehid Mutehheri ile birlikde Imam Xomeyninin fiqh ve usul derslerinde istirak etmeye basladi Hemcinin o genc telebelere de ders deyirdi Seyid Mehemmed orta tehsilini yarimciq buraxib dini dersleri oyrenmesine regmen dini derslerle yanasi yarimciq qoydugu dersleri de davam etdirmeye basladi Son derece calisqanligi ve derin zekasi ile bu iki dersleri eyni zamanda tekmillesdirdi Bele ki o 1948 ci ilde orta mektebi bitirib Ilahiyyat institutunun felsefe fakultesine daxil oldu O 1951 ci ilde institutu bitirib bakalavr diplomunu elde etdi Seyid Mehemmed institutu bitirdikden sonra yeniden Qum dini hovzesine qayidir ve ali fiqh ve usul derslerinde istirak edir Hemcinin onun felsefeye xususi maragi oldugu ucun Ellame Seyid Mehemmed Huseyn Tebatebainin felsefe derslerinde de istirak edirdi Tez bir zamanda ustadin daimi sagirdlerinden birine cevrilen Seyid Mehemmed Behisti Sehid Mutehheri ile birlikde Ellame Tebatebainin istiraki ile heftede iki defe semimi ve sovqlu elmi meclis teskil edirdi ki bu yigincaqlarin neticesi olaraq Felsefenin esaslari ve realizm metodlari adli kitab Sehid Mutehherinin serhi ile erseye gelmisdir Muqeddes Qum seherinde bes il tehsil ve tedrisden sonra Behisti 1956 ci ilde yeniden Ilahiyyat Institutuna daxil olur ve 1959 cu ile qeder hemin institutda doktorluq pillesinin derslerini oxuyur Lakin derslerini bitirdikden sonra daxilde ve xaricde coxsayli elmi medeni siyasi ve tebligi fealiyyetler sebebinden doktorluq dissertasiyasini mudafie ede bilmir ve bu is bir muddet texire dusur Nehayet 1975 ci ilde doktorluq dissertasiyasini Quranda metafizik meseleler movzusunda Ustad Sehid Mutehherinin elmi rehberliyi ile mudafie edir ve felsefe elmleri doktoru derecesini alir Ictimai medeni fealiyyetleri RedakteO zaman ki Qerbe bagli olan hakimler Iranin Islam cemiyyetini maddi bir cemiyyete cevirmek ve zaman kecdikce dini unutdurmaq ezminde idiler Sehid Behisti Qum orta mekteblerinde tedrise basladi O 1954 cu ilde Qumda Din ve Elm medresesini tesis etdi ki mekteb sagirdleri dinle elmi iki ferqli sey bilmesin ve onlari birlikde oyrensinler cunki dinle elm bir birinden ayrilmirlar Sehid Behisti genc neslin iman ve inqilab ruhunda terbiye olunmasina cox boyuk diqqet yetirirdi Onun elmi medeni fealiyyetlerinden biri de Qum dini hovze alimleri ve telebeleri ucun xarici dil ve dunyevi elmlerin tedrisi merkezini yaratmasi idi Ele bununla elaqedar Qum telebeleri ve ziyalilarinin Islam merkezi ni tesis etdi Sehid Behisti 1963 cu ilde Heqqani Elmi Medresesini tesis etdi ve bir qrup dini hovze alimlerinin komeyi ile Islamda hokumet meselesini arasdiran tedqiqat qrupu yaratdi Bu dovrde tehlukesizlik komitesi SAVAK terefinden Qum seherini terk edib Tehranda meskunlasmaga mecbur edildi ve 1964 cu ilde Doktor Bahonerin emekdasligi ile Tehsil nazirliyinin derslik hazirlanmasi sobesinde orta mektebler ucun dini derslik kitablarini hazirlamaga basladi Ayetullah Behisti alman ve ingilis dillerinden elave fars ve ereb edebiyyatlarina mentiq felsefe ve tefsir elmlerine de derinden yiyelenmisdi Hemcinin o Ayetullah el uzma Burucerdinin Imam Xomeyninin r e ve Ayetullah Damadin ali fiqh ve usul derslerinden de behrelenmisdi ve bu elmlerde nezer sahibine cevrilmisdi Nezer sahibleri onu gorkemli muasir Islamsunaslardan biri hesab edirler Almaniyaya sefer Redakte Bir il sonra yeni 1965 ci ilde Sehid Behisti din tebligi ucun Almaniyaya sefer edir Orada o mescid imami mescidin tikintisinin basa catdirilmasina nezaret farsdilli muselmanlarin ve orada yasayan telebelerin islerinin idaresi vezifelerini oz ohdesine goturur Ayetullah Burucerdinin muselmanlar ucun tikdirdiyi mescidde dini ve medeni fealiyyete baslayan Behisti farsdilli telebelerin Islami birliyini ve Hamburq Islam Merkezini tesis etdi O 1965 70 ci iller erzinde muxtelif elmi ve akademik dairelerde elece de kilselerde cixislar edirdi Almaniyada oldugu 5 il muddet erzinde onun fealiyyetleri tekce bununla bitmir Avropa miqyasinda dini ve medeni fealiyyetler gosterirdi Siyasi ve inqilabi fealiyyetleri Redakte Doktor Behistinin heyati Islam dusmenlerine qarsi mubarize ile doludur Misal ucun o zaman ki Tude partiyasi guclu teskilatciligi ile olkenin siyasi sehnesinde fealiyyet gosterirdi Sehid Behisti dini ideoloji fealiyyetlerden elave genclerde ruh yuksekliyi yaratmaq ucun cixislar edir Tudecilik tefekkuru ile mubarize aparirdi Behisti 1950 53 cu illerde Doktor Mehemmed Moseddeqin milli hakimiyyetini mudafie etmek ucun Isfahanda rejim eleyhine numayisler teskil etmekde muhum rol oynamis mubariz ruhanilerden biri idi Ayetullah Behistinin mubarizesi her nov cencel ve tebligatdan uzaq idi Behisti yalniz elm soz ve qelem sahibi deyildi o mubarize meydanlarinda da merdane vurusurdu Xususile Imam Xomeyninin 1962 ci ilden basladigi mubarizesinden sonra Birlesmis Islam birlikleri teskilati ile emekdasliga basladi ve bu teskilatin ruhaniler surasina uzv secildi Birlesmis Islam birlikleri teskilati eyalet ve vilayet cemiyyetlerinin icinden cixmis ve 1971 ci ile qeder mubarizeni idare etmis bir teskilat idi Bu teskilat muxtelif dini munasibetlerde boyuk numayislerin teskil edilmesinde muhum rol oynamisdir Bu numayislerde Ayetullah Behistinin heyecanli cixislari insanlari herekete getirirdi Inqilab surasi Redakte Imam Xomeyni Parisde oldugu zaman Ayetullah Behisti ora getdi ve sonra imamin emri ile Iran Islam inqilabi surasina uzv qebul edildi O dovrde Behistinin tesirli rolu tam sekilde hiss olunurdu Ayetullah Behisti bir muddetden sonra bu suranin katibi secildi Sura inqilabin cox hessas ve muqedderati teyin eden dovrlerinde muhum vezife dasiyirdi ve Islama ve inqilaba coxlu xidmetler gosterirdi Xususile de hemin dovrde veziyyetin iztirabli ve heyecanli olmasi qanunvericilik orqaninin yoxlugu sebebinden bu sura qanunvericilik roluna malik idi ve iki muhum vezife dasiyirdi Birincisi olkede ehtiyac duyulan qanunlarin qebul edilmesi ikincisi hemin qanunlarin icra edilmesi Bu vezifeler de sura uzvleri ve ya suranin secdiyi sexsler terefinden yerine yetirilirdi Doktor Behisti bir muddet Inqilab surasi terefinden mehkeme orqanlarinda islahatlarin aparilmasi yeni inqilabci ve vicdanli kadrlarin celb edilmesi ucun hemin orqana teyin edildi ve bu sahede de tesirli isler gordu Cumhuri Islami Islam Respublikasi partiyasinin tesis edilmesi Redakte Inqilabin hessas ve taleyuklu gunlerinde yolunu azmis partiya ve qruplarin muqabilinde dini ve menevi deyerlerin qorunmasi ucun Imam Xomeyni yolunun terefdari olan bir Islami teskilatin yaranmasina zeruret yaranmisdi Daim nizam intizam ve teskilatciliq terefdari olan Doktor Behisti Imam Xomeyninin mesleheti ve indiki dini rehber Ayetullah Xamneyinin ve diger feallarin komeyi ile 1979 cu ilin mart ayinin sonlarinda Cumhuri Islami partiyasini tesis etdi Bu partiya muselman vicdanli ve vilayeti feqih terefdari olan quvvelerin merkezine cevrildi Ayetullah Behisti sehid olana qeder Cumhuri Islami partiyasinin bas katibi vezifesinde calisdi Tehran Mubariz Ruhaniler Birliyi Redakte 1978 ci ilin noyabr ayinda Doktor Behisti Sehid Ayetullah Mutehheri Sehid Ayetullah Doktor Mufettih Ayetullah Mehdevi Keni ve Ayetullah Imami Kasani ile birlikde Tehran Mubariz Ruhaniler Birliyini yaratdi Cox kecmeden butun Irandan ruhaniler bu teskilati desteklemeye basladilar ve Ayetullah Seyid Eli Xamneyi Ayetullah Meskini Ayetullah Rebbani Emlesi Ayetullah Tebesi ve Sehid Hasiminejad kimi sexsiyyetler hemin bu birliye qosuldular Konstitusiyanin tertib edilmesi Redakte Xalqin secdiyi numayendeler terefinden Xubreqan Meclisi teskil edildikden sonra Doktor Behisti bu meclisin sedr muavini secildi Demek olar ki Xubreqan Meclisinin ekser iclaslari onun sedrliyi ile kecirilirdi Nizamin bu qaygikes icracisi coxlu islerinin olmasina regmen davamli calisqanligi ve inqilabin ureyi yanan dostlarinin hemfikirliyi ile Islam Respublikasinin konstitusiyasini tertib etdi Islam inqilabinin qan bahasi sayilan bu konstitusiya referendum vasitesile xalq terefinden tesdiq edildi Sehid Behistinin gorduyu islerden biri de filayeti feqih feqih din aliminin hakimiyyeti prinsipinin rolunu bu muqeddes strukturda aydinlasdirmasi idi Bele ki bezi liberal ve milletci quvveler bu mesele ile muxalif olsalar ve etiraz etseler de Ayetullah Behisti delil subutlarla onlara cavab verirdi Nehayet vilayeti feqih meselesi Islami Sura Meclisinde qebul edildi Ali Mehkemenin sedri Redakte Islam Respublikasi qurulduqdan sonra Imam Xomeyni 1979 cu ilin mart ayinda Ali Mehkemenin sedrliyini Ayetullah Behistiye tapsirdi Ayetullah Behisti edaletli ve alim hakimleri ise goturmekle bu ali orqanda derin islahatlar apardi O ozunun isi ve verdiyi hokmleri ile xalqin gozunde edalet numunesi kimi qalmaqdadir Ayetullah Behisti sehid edildikde Cumhuri Islami partiyasinin sedri ve Inqilab surasinin uzvu olmaqdan elave hem de Ali Mehkemenin de sedri idi Sehid Behistinin sexsiyyeti ve ictimai siyasi cehetleri RedakteSehid Ayetullah Behistinin muxtelif cehetlerini bir ve ya bir nece meqale ve kitabda beyan etmek mumkun deyil Lakin bunu demek olar ki Doktor Behisti Islam inqilabini Islam tarixine bexs eden parlaq fikri ve siyasi sexsiyyetlerden biri idi Onun boyukluyu bundadir ki bir terefden teskilatlanmanin vacibliyine tekid etmis ve onun meydana gelmesi ucun calismisdir Cunki esrlerdir ki Islami quvveler vahid teskilata malik olmadiqlari ucun agir ve oldurucu zerbelere meruz qalmislar diger terefden o inqilabi basqa semte yonelmekden ve durgunluga ducar olmaqdan qorumusdur Sehid Behisti siyasi uzaqgorenliyi ile maneeleri vaxtinda teyin etmek ve onlari aradan qaldirmaq ucun lazimi tedbirler gormek bacarigina malik idi O siyaset elminde ensiklopedik biliye ve melumata malik idi Behisti muxtelif qruplarin ikiuzlu hedeflerini vaxtinda ve tez teyin edir onlari zerersizlesdirmek ucun calisirdi Bir sozle demek olar ki Doktor Behisti yalniz danisan deyil hem de emel eden idi yaxsi danisirdi lakin sozle kifayetlenmirdi Onun guclu mentiqi var idi ve meselelerin kokune agah idi Problemleri tehlil edir ve onlarin helli yollarini delil subutla beyan edirdi Doktor Behisti hem de cox tedbirli ve mudrik insan idi O qarsi terefi inandirmaq qane etmek ve ya meglub etmek ucun hansi sozu ne vaxt ve nece demeyi cax yaxsi bilirdi Ayetullah Behisti Xubreqan meclisinin tesis edilmesinde boyuk rol oynamisdir Onun ictimai siyasi tefekkuru Islam ideologiyasindan qaynaqlanirdi Onu Islamsunas alim ve islahatci ruhani hesab etmek lazimdir Cunki Qerbi teqlid etmekle ve ya Islamla qerb metodlarinin terkibinden deyil mehz sirf Islam yolu ile cemiyyetde dini ve dindarligi berpa etmek isteyirdi Onun fikrince Islam hem dindir hem de dovlet hem ideologiyadir hem de dovletcilik metodu Belelikle o Islami butun sahelerde o cumleden siyasi sahede Islam cemiyyetlerinde ve dunyada yeniden berqerar etmek arzusunda olan Ebuzer Geffari ve Emmar Yasir neslinden olan bir alim idi Arzu edirdi ki Islam qerb ve serq bloklarindan uzaq musteqil sekilde ve tek bir quvve olaraq dunyada berqerar olsun Islam inqilabi Imam Xomeyninin rehberliyi ile qelebe caldiqdan sonra Sehid Behistinin siyasi ideoloji mubarizesi resmi ve daha intizamli muxtelif sahelerde davam edirdi Bele ki o bir terefden Islami meseleler baresinde yeni fikirler soylediyine gore muhafizekar ruhaniler terefinden tenqid tohmet ve bohtana meruz qalir diger terefden materialistler ve coxuzlu munafiqler terefinden endirilen agir zerbelere tus gelirdi ve nehayet 27 iyun 1981 ci il tarixinde cahiliyyet kin kudureti ve nifreti partlayisla neticelendi Sehid Behisti Cumhuri Islami partiyasinin qerargahinda 72 neferle birlikde terror qurbani oldu ve uca sehidlik zirvesine qalxdi Doktor Behistinin eserleri Redakte Quran baxisinda Allah Namaz nedir Bankciliq ve Islamin maliyye qanunlari Cemiyyetde yeni bir tebeqe Islamda ve muselmanlar arasinda ruhaniyyet Qalib mubarize Dini tanimaq Insan heyatinda dinin rolu Hansi meslek Tanimaq Mulkiyyet 2 Istinadlar Redakte 1 Arxivlesdirilib 2014 04 07 at the Wayback Machine Ayetullah Behisti LIBRIS 2012 lt a href https wikidata org wiki Track P1182 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1798125 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P5587 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P906 gt lt a gt Behisti bir millet idi Hikmet jurnali 2009 say 14 seh 162Menbe https az wikipedia org w index php title Mehemmed Behisti amp oldid 5961170, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.