Mürsəl Bakı
Mürsəl Bakı — Birinci Dünya Müharibəsi və Türkiyə Qurtuluş Savaşı zamanı mühüm vəzifələr tutmuş, Bakı və İzmir şəhərlərinin azad edilməsində mühüm rol oynamış, sonradan bir müddət millətvəkili kimi fəaliyyət göstərmiş Qafqaz əsilli Türkiyə hərbiçisidir. 9 sentyabr 1922-ci ildə I Süvari Diviziyasının komandiri olaraq İzmir şəhərinə daxil olan ilk türk generalıdır.
| Mürsəl Bakı | |
|---|---|
| Mürsel Bakü | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Ərzurum |
| Vəfat tarixi | (63 yaşında) |
| Vəfat yeri | İstanbul |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı | Osmanlı (1901-1919) Türkiyə (1921-1938) |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Hərbi hissə | XI Süvari Briqadası, XXXIV Diviziya, II Süvari Diviziyası, XXXII Diviziya, XII Diviziya , V Qafqaz Diviziyası VI Diviziya, I Süvari Diviziyası, VII Korpus (vəkil), II Süvari Diviziyası, XXIII Piyada Diviziyası, Süvari Müfəttişi, Piyada Müfəttiş Köməkçisi, Yüksək Hərbi Məhkəmənin üzvü |
| Xidmət illəri | 1901-1938 |
| Rütbə | General-mayor |
| Döyüşlər | Balkan müharibələri Birinci Dünya Müharibəsi Türkiyə Qurtuluş Savaşı |
| İstefada | Millətvəkili |
| Təltifləri | İstiqlal medalı |
| Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı və fəaliyyəti
Mürsəl Bakı 1881-ci ildə Ərzurumda anadan olub, 1904-cü ildə Hərbi Akademiyanı bitirərək kapitan rütbəsiylə fəaliyyətə başlamışdır. Birinci Dünya Müharibəsinin son dövrlərində Batumidə V Qafqaz Piyada Diviziyasının komandiri olmuşdur. 1918-ci ilin sentyabrında Nuru Paşanın komandanlığı ilə Qafqaz İslam Ordusu ilə Bakı döyüşünə qatılaraq, Bakının azad edilməsində iştirak edib və 28 may 1918-ci ildə qurulmuş Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin paytaxtının Gəncədən Bakıya köçürülməsini təşkil edib.
Birinci Dünya Müharibəsinin başa çatmasından sonra ingilislər tərəfindən həbs edilərək Maltaya sürgün olunub. Azadlığa buraxılmasından sonra 3 noyabr 1921-ci ildə Anadoluya gələrək Türkiyə Qurtuluş Savaşına qatılıb. Böyük Smirna Hücumu zamanı I Süvari Diviziyasının komandiri olub və Mirliva rütbəsi ilə təltif edilib. 15 sentyabr 1918-ci ildə Bakıda ilk dəfə Osmanlı bayrağını yüksəldən Mürsəl Bakı Paşa, dörd il sonra İzmirə girən ilk türk generalı oldu və İzmirdə ilk Türkiyə bayrağını Hökumət Evinin üstündə ucaldan Yüzbaşı Şərafəddinə komandirlik etdi. Bundan sonra bir müddət VII Ordu Korpusunda vəkil kimi çalışmışdır. Həmin müddətdə Cənubi Anadoluda kürdlərin mərkəzi hökumətə qarşı başladıqları Şeyx Səid üsyanının yatırılmasında iştirak edib.
23 avqust 1938-ci ildə hərbi xidmətdən təqaüdə çıxmışdır. VII çağırış Türkiyə Böyük Millət Məclisində Kocaelini təmsil etmişdir. 1945-ci ildə İstanbul şəhərində vəfat etmişdir.
İstinadlar
- 93.Yıl Önce Türk Ordusu Bakü´deydi., gundem.be, Yoxlanılıb: 13.11.2014
- Yalçın Küçük - İsyan, I cild, İthaki, səh. 228
- Ozan Arslan - Osmanlı'nın son zaferleri: 1918 Kafkas harekâtı, Doğan Kitap, 2010, səh. 104
- Mürsel Bakü kimdir, filozof.net, Yoxlanılıb: 13.11.2014
- Bilâl N. Şimşir - Malta sürgünleri, Bilgi Yayınevi, 1985, səh. 29-30
- Vahakn N. Dadrian,Taner Akcam - Judgment at Istanbul: The Armenian Genocide Trials
- Tuncer Baykara - İzmir ṣehri ve tarihi, Ege Universitesi Malbaasi, 1974, səh. 92
- Uğur Ümit Güngör - Social Relations in Ottoman Diyarbekir, 1870-1915, səh. 289
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Çünkü Bakü’ye giren Mustafa Kemal Paşa değil Mürsel Paşa’ydı…[ölü keçid]