Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lənkəran anodontu (lat. Anodonta lenkoranensis) — Anodonta cinsinə aid növ. Cinsin Qafqazda 5 növ və 2 yarım növü, Azərbaycanda isə 2 növü və 1 yarım növü yayılmışdır. Sayı azalmaqda olan endemik növdür, antropogen təsirlərə həssasdır.
| Lənkəran anodontu | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Lənkəran anodontu | ||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
| ||||||
| ||||||
Qısa təsviri
Yumurtaya bənzəyir. Bədən hissəsi nisbətən şişkindir. İki canağa malik olur. Çanağın uzunluğu 140, hündürlüyü 70, şişkinliyi isə 60 mm-ə qədərdir. Çanaq iri, qalın divarlı və sərtdir. Qismən sıxılıb girdələnmiş ön kənar üst kənarla, əsas növ üçün xarakter olan küt bucaq əmələ gətirmir. Aşağı hissə çəpinə kəsilmişdir. Arxa kənar qismən kəsik, getdikcə girdələnərək arxaya uzanır və sanki küt “dimdik” əmələ gətirir. Çanağın zirvəsi (təpə nöqtəsi) çanağın ön 1/3-də yerləşmişdir. Liqament kilid uzun və möhkəmdir. Çanağın üzəri sıx qabırğalarla örtülüdür. İllik həlqələr aydın görünür. Epidermis zəif inkişaf etmişdir. Kilid dişsizdir. Çanağın içəri səthi hamar və parlaqdır. Onun üzərində zəif görünür. Şüalar çanağın zirvəsindən kənara uzanır. Sədəfi ağ-mavi rəngdədir, o, çanağın ön tərəfində daha qalındır. Balıqların qida və inkubasiya obyekti kimi əhəmiyyət kəsb edir. Kərkə balığının çoxalması bilavasitə bu cinsin ayrı – ayrı növləri ilə bağlıdır.
Yayılması
Əsasən çaylarının mənsəbində rast gəlinir. Xüsusi ilə və Təngərüdçayı görmək olar. Arealı sürətlə kiçilir. Bəzi alimlər onlara Kür çayının mənsəbində də qeyd olunması haqda məlumat verirlər. Azərbaycanın endemik canlısıdır. Çayların bitkilərlə zəngin olan zəif axarlı sahələrində rast gəlinir.
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Çayların bitkilərlə zəngin olan zəif axarlı sahələrində lilli-qum biotopunda rast gəlinir. Cinsi məhsullar may – iyul aylarında əmələ gəlir. Mayalanma daxilidir. (sürfələr) molyuskların qəlsəmələrində yetişir. Tam formalaşmış qloxidilər yaz fəslində qəlsəmələri tərk edib balıqlara keçir və əsasən onların parazitlik edir. Beləliklə də onlar yayılırlar. Az hərəkətli olub, yarıya qədər torpaqda yaşayır.
Sayı
Areal daxilində hər m² sahədə 1 – 3 ədəd, bəzən isə 7 – 10-a qədər olur (). Fəsillərdən və digər amillərdən asılı olaraq sayı dəyişilir.
Çoxalması
Cinsi aktivlik aprel-may aylarına təsadüf edir. Balalar parazitar həyat sürür və əsasən balıqların qəlsəmələrində müşahidə edilir. Az hərəkətli olub, yarıya qədər torpaqda yaşayır. Balıqların qida və inkubasiya obyekti kimi əhəmiyyət kəsb edir. Kərkə balığının çoxalması bilavasitə bu cinsin ayrı – ayrı növləri ilə bağlıdır.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Çayların su rejiminin dəyişilməsi və onların sənaye və məişətin çirkab suları ilə çirklənməsi.
Tədbiq olunmuş və lazımi mühafizə tədbirləri
Heç bir tədbir görülməmişdir və görülmür. Növün yayıldığı çayların təbii rejiminin dəyişilməsinə imkan verməmək, çayların çirklənməsinin qarşısını almaq, heyvanın kütləvi toplanmasını qadağan etmək, növün yayıldığı ərazilərə xəbərdarlıq nişanları qoymaq və qorunan növ kimi təbliğini genişləndirmək.
Əhəmiyyəti
Biomüxtəliflikdə rolu böyük sayılır. Qida zəncirində və təbiətdə enerji axımında xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Canaqları sədəf sanayesində istifadə edilir. Heyvandarlıqda onların canaqları üyüdülərək yemə qatılır. Digər əhəmiyyətləri və ziyanveriçilik xüsusiyyətləri tam örgənilməmişdir.
Ədəbiyyat
- Жадин В.И. 1938. Моллюски (сем. Unionidae). Фауна СССР, т. IV, вып. 1. Изд. АН СССР, М-Л. стр. 95 – 96, 134 - 136;
- Касымов А.Г. Пресноводая фауна Кавказа. Баку: Элм АН АзССР, 1972. - 286 с.;
- Kontor Y.İ., Vinarski M.V., Schileyko A.A., Sysoev A.V. 2010. Catalogue of the Continental
- Azərbaycan Respublikasının "QIRMIZI KİTABI", II cild, Fauna, Bakı 2013
Xarici keçidlər
- AMEA, Zoologiya İnstitutu.İkiayaqlılar 2015-05-07 at the Wayback Machine
İstinadlar
- Azərbaycan Respublikasının "QIRMIZI KİTABI", II cild, Fauna, Bakı 2013
- . 2015-05-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-07.
- Kontor Y.İ., Vinarski M.V., Schileyko A.A., Sysoev A.V. 2010. Catalogue of the Continental
- Жадин В.И. 1938. Моллюски (сем. Unionidae). Фауна СССР, т. IV, вып. 1. Изд. АН СССР, М-Л. стр. 95 – 96, 134 - 136;
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Lenkeran anodontu lat Anodonta lenkoranensis Anodonta cinsine aid nov Cinsin Qafqazda 5 nov ve 2 yarim novu Azerbaycanda ise 2 novu ve 1 yarim novu yayilmisdir Sayi azalmaqda olan endemik novdur antropogen tesirlere hessasdir Lenkeran anodontuElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Lenkeran anodontuBeynelxalq elmi adiAnodonta lenkoranensisSeklin VikiAnbarda axtarisiITIS 985419Qisa tesviriYumurtaya benzeyir Beden hissesi nisbeten siskindir Iki canaga malik olur Canagin uzunlugu 140 hundurluyu 70 siskinliyi ise 60 mm e qederdir Canaq iri qalin divarli ve sertdir Qismen sixilib girdelenmis on kenar ust kenarla esas nov ucun xarakter olan kut bucaq emele getirmir Asagi hisse cepine kesilmisdir Arxa kenar qismen kesik getdikce girdelenerek arxaya uzanir ve sanki kut dimdik emele getirir Canagin zirvesi tepe noqtesi canagin on 1 3 de yerlesmisdir Liqament kilid uzun ve mohkemdir Canagin uzeri six qabirgalarla ortuludur Illik helqeler aydin gorunur Epidermis zeif inkisaf etmisdir Kilid dissizdir Canagin iceri sethi hamar ve parlaqdir Onun uzerinde zeif gorunur Sualar canagin zirvesinden kenara uzanir Sedefi ag mavi rengdedir o canagin on terefinde daha qalindir Baliqlarin qida ve inkubasiya obyekti kimi ehemiyyet kesb edir Kerke baliginin coxalmasi bilavasite bu cinsin ayri ayri novleri ile baglidir YayilmasiEsasen caylarinin mensebinde rast gelinir Xususi ile ve Tengerudcayi gormek olar Areali suretle kicilir Bezi alimler onlara Kur cayinin mensebinde de qeyd olunmasi haqda melumat verirler Azerbaycanin endemik canlisidir Caylarin bitkilerle zengin olan zeif axarli sahelerinde rast gelinir Yasayis yeri ve heyat terziCaylarin bitkilerle zengin olan zeif axarli sahelerinde lilli qum biotopunda rast gelinir Cinsi mehsullar may iyul aylarinda emele gelir Mayalanma daxilidir surfeler molyusklarin qelsemelerinde yetisir Tam formalasmis qloxidiler yaz feslinde qelsemeleri terk edib baliqlara kecir ve esasen onlarin parazitlik edir Belelikle de onlar yayilirlar Az hereketli olub yariya qeder torpaqda yasayir SayiAreal daxilinde her m sahede 1 3 eded bezen ise 7 10 a qeder olur Fesillerden ve diger amillerden asili olaraq sayi deyisilir CoxalmasiCinsi aktivlik aprel may aylarina tesaduf edir Balalar parazitar heyat surur ve esasen baliqlarin qelsemelerinde musahide edilir Az hereketli olub yariya qeder torpaqda yasayir Baliqlarin qida ve inkubasiya obyekti kimi ehemiyyet kesb edir Kerke baliginin coxalmasi bilavasite bu cinsin ayri ayri novleri ile baglidir Mehdudlasdirici amillerCaylarin su rejiminin deyisilmesi ve onlarin senaye ve meisetin cirkab sulari ile cirklenmesi Tedbiq olunmus ve lazimi muhafize tedbirleriHec bir tedbir gorulmemisdir ve gorulmur Novun yayildigi caylarin tebii rejiminin deyisilmesine imkan vermemek caylarin cirklenmesinin qarsisini almaq heyvanin kutlevi toplanmasini qadagan etmek novun yayildigi erazilere xeberdarliq nisanlari qoymaq ve qorunan nov kimi tebligini genislendirmek EhemiyyetiBiomuxteliflikde rolu boyuk sayilir Qida zencirinde ve tebietde enerji aximinda xususi ehemiyyete malikdir Canaqlari sedef sanayesinde istifade edilir Heyvandarliqda onlarin canaqlari uyudulerek yeme qatilir Diger ehemiyyetleri ve ziyanvericilik xususiyyetleri tam orgenilmemisdir EdebiyyatZhadin V I 1938 Mollyuski sem Unionidae Fauna SSSR t IV vyp 1 Izd AN SSSR M L str 95 96 134 136 Kasymov A G Presnovodaya fauna Kavkaza Baku Elm AN AzSSR 1972 286 s Kontor Y I Vinarski M V Schileyko A A Sysoev A V 2010 Catalogue of the Continental Azerbaycan Respublikasinin QIRMIZI KITABI II cild Fauna Baki 2013Xarici kecidlerAMEA Zoologiya Institutu Ikiayaqlilar 2015 05 07 at the Wayback MachineIstinadlarAzerbaycan Respublikasinin QIRMIZI KITABI II cild Fauna Baki 2013 2015 05 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 10 07 Kontor Y I Vinarski M V Schileyko A A Sysoev A V 2010 Catalogue of the Continental Zhadin V I 1938 Mollyuski sem Unionidae Fauna SSSR t IV vyp 1 Izd AN SSSR M L str 95 96 134 136