Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Gürzə və ya Livan gürzəsi (lat. Macrovipera lebetina) — Nəhəng gürzə cinsinə aid ilan növü.
| Livan gürzəsi | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Livan gürzəsi | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Görünüşü
Gürzələr fəsiləsinin ən iri nümayəndəsidir. Onun quyruğu ilə birlikdə uzunluğu 2 metr, çəkisi isə 3 kq təşkil edir. Başı olduqca iri və enlidir. Ağzı yuvarlaq, gözləri şaqulidir. Yuxarı hissəsi boz-qəhvəyi tondadır. Bəziləri vardır ki, bütünlüklə qara və qəhvəyi rəngdə olur.
Yayılması
Gürzə Şimal-Qərbi Afrika, Aralıq dənizi sahili ərazilər, qərbi, orta və cənubi Asiya ərzilərində yayılmışlar. İordan çayının qərb sahillərində, İsrail, İran, İraq, Türkiyə, Əfqanıstan, Azərbaycan, Dağıstan və nadir hallarda isə Qazaxıstan rast gəlinir. Azərbaycanda əsasən Abşeron yarımadasında rast gəlinir.
Həyat tərzi
Gürzələrə əsasən dağ çölləri, səhralar, yarımsəhralar, çay dərələrərində rast gəlinir. Pamirdə 2500 metr yüksəkliklədə, Türkmənistanda 2000 metrdə belə yaşaya bilir. Qışlamadan mart-aprelin əvvələrində qayıdır. Onların fəallığı üçün +10° lazımdır. Qışlamaya gedərkən qruplar halında 12 baş olmaqla birliklər təşkil edirlər. Gürzələr üzümlüklərdə belə görünürlər. Burada onlar insanlar ziyan vuran qarğaları ovlayırlar. Onlar yumurta qoymaqla çoxalırlar. Yumuta qoyma iyunun sonu, avqustun əvvəlırinə tsadüf edir. Gürzələr 8–25 olmaqla yumurta qoyur. Sentyabrda yumurtadan balalar çıxır. Onların uzunluğu 276 mm, çəkiləri 11 q təşkil edir. Zəhəri çox təhlükəlidir. Adamı öldürməyə yetərlidir. Əvvələr Zirədə ilan zəhərini toplayan müəsisə fəaliyyət göstərirdi.
Bölgü
Əvvələr gürzələr Əsl gürzələr cinsinə aid edilirdi. Hazırda isə Nəhəng gürzə aid edilir. Ümumilikdə 6 yarımnövü vardır:
- Macrovipera lebetina lebetina — Kipr adasında.
- Macrovipera lebetina cernovi
- Macrovipera lebetina obtusa — Cənubi Qafqaz gürzəsiDağıstan, Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə, İran, İraq və Suriya
- Macrovipera lebetina peilei — Tam dəqiqləşdirilməmiş yarımnöv
- Macrovipera lebetina transmediterranea
- Macrovipera lebetina turanica — Orta Asiya gürzəsi — Qazaxıstan, Tacikistan, Pakistan və Əfqanıstan və Hindistan.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2004.
- The Reptile Database (ing.). / P. Uetz 2015.
- Систематический список позвоночных животных в зоологических коллекциях на 01.01.2012 // Андреева Т. Ф., Вершинина Т. А., Горецкая М. Я., Карпов Н. В., Кузьмина Л. В., Остапенко В. А., Шевелёва В. П. Информационный сборник Евроазиатской региональной ассоциации зоопарков и аквариумов. Выпуск № 31. Том II. Межвед. сбор. науч. и науч.-метод. тр. / Под ред. В. В. Спицина. — М.: Московский зоопарк, 2012. — С. 299. — 570 с. PDF 2013-05-24 at the Wayback Machine
Xarici keçidlər
- Gürzə [ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gurze ve ya Livan gurzesi lat Macrovipera lebetina Neheng gurze cinsine aid ilan novu Livan gurzesiElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Livan gurzesiBeynelxalq elmi adiMacrovipera lebetina L 1758Sekil axtarisiITIS 634977NCBI 8709EOL 1055892GorunusuGurzeler fesilesinin en iri numayendesidir Onun quyrugu ile birlikde uzunlugu 2 metr cekisi ise 3 kq teskil edir Basi olduqca iri ve enlidir Agzi yuvarlaq gozleri saqulidir Yuxari hissesi boz qehveyi tondadir Bezileri vardir ki butunlukle qara ve qehveyi rengde olur YayilmasiGurze Simal Qerbi Afrika Araliq denizi sahili eraziler qerbi orta ve cenubi Asiya erzilerinde yayilmislar Iordan cayinin qerb sahillerinde Israil Iran Iraq Turkiye Efqanistan Azerbaycan Dagistan ve nadir hallarda ise Qazaxistan rast gelinir Azerbaycanda esasen Abseron yarimadasinda rast gelinir Heyat terziGurzelere esasen dag colleri sehralar yarimsehralar cay derelererinde rast gelinir Pamirde 2500 metr yuksekliklede Turkmenistanda 2000 metrde bele yasaya bilir Qislamadan mart aprelin evvelerinde qayidir Onlarin fealligi ucun 10 lazimdir Qislamaya gederken qruplar halinda 12 bas olmaqla birlikler teskil edirler Gurzeler uzumluklerde bele gorunurler Burada onlar insanlar ziyan vuran qargalari ovlayirlar Onlar yumurta qoymaqla coxalirlar Yumuta qoyma iyunun sonu avqustun evvelirine tsaduf edir Gurzeler 8 25 olmaqla yumurta qoyur Sentyabrda yumurtadan balalar cixir Onlarin uzunlugu 276 mm cekileri 11 q teskil edir Zeheri cox tehlukelidir Adami oldurmeye yeterlidir Evveler Zirede ilan zeherini toplayan muesise fealiyyet gosterirdi BolguEvveler gurzeler Esl gurzeler cinsine aid edilirdi Hazirda ise Neheng gurze aid edilir Umumilikde 6 yarimnovu vardir Macrovipera lebetina lebetina Kipr adasinda Macrovipera lebetina cernovi Macrovipera lebetina obtusa Cenubi Qafqaz gurzesiDagistan Azerbaycan Gurcustan Turkiye Iran Iraq ve Suriya Macrovipera lebetina peilei Tam deqiqlesdirilmemis yarimnov Macrovipera lebetina transmediterranea Macrovipera lebetina turanica Orta Asiya gurzesi Qazaxistan Tacikistan Pakistan ve Efqanistan ve Hindistan IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2004 The Reptile Database ing P Uetz 2015 Sistematicheskij spisok pozvonochnyh zhivotnyh v zoologicheskih kollekciyah na 01 01 2012 Andreeva T F Vershinina T A Goreckaya M Ya Karpov N V Kuzmina L V Ostapenko V A Shevelyova V P Informacionnyj sbornik Evroaziatskoj regionalnoj associacii zooparkov i akvariumov Vypusk 31 Tom II Mezhved sbor nauch i nauch metod tr Pod red V V Spicina M Moskovskij zoopark 2012 S 299 570 s ISBN 978 5 904012 37 3 PDF 2013 05 24 at the Wayback MachineXarici kecidlerGurze olu kecid