Livan (ərəb.لبنان) və ya rəsmi adı ilə Livan Respublikası (ərəb.الجمهوريّة اللبنانيّة) — Qərbi Asiyada dövlət. Livan siyasi və mədəni baxımdan Yaxın Şərq ölkəsi hesab olunur. Şimal və şərqdən Suriya, cənubdan İsraillə həmsərhəddir. Qərbdən isə Aralıq dənizinə çıxışı vardır və bu dəniz vasitəsilə Kiprlə su sərhəddinə malikdir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Beyrut, ümumi sahəsi 10,452 kvadrat kilometrdir. Livanı bəzən Yaxın Şərqin İsveçrəsi də adlandırırlar.
Livan Respublikasının ərazisi 10.452 km² — dir . Ərazisinin böyüklüyünə görə dünyada 161-ci yeri tutur. Şimal-şərqdəki Biqa vadisindən başqa bütün ərazisi dağlıq ərazilərdir. Asiya qitəsinin cənub-qərbində yerləşir. Şimal və şərqdən Suriya, cənubdan Fələstin və İsrail ilə həmsərhəddir. Qərb sərhədlərini Aralıq dənizinin suları yuyur. Livan əsrarəngiz təbiətə malikdir, onu Yaxın Şərqinİsveçrəsi, Aralıq dənizinin "incisi" adlandırırlar. Təbii şəraitinə görə ölkə ərazisini 4 təbii coğrafi rayona bölürlər: Sahil düzənliyi, Cəbəli-Lübnan (Livan) dağ massivi, Biqa çökəliyi, Cəbəlüş-Şərqi və Cəbəlüş-Şeyx dağları. Sahil xəttinin uzunluğu 225 km-dir. Paytaxtı Beyrut şəhəridir. Livan su ehtiyatları ilə zəngindir. Litani çayı quraqlıq cənub rayonları üçün əsas su mənbəyidir.
Tarixi
Livan qədim Sami dillərində Laban — ağ deməkdir. XVI əsrin əvvəllərindən Birinci dünya müharibəsinin sonunadək Livan Osmanlı İmperiyasının tərkibinə daxil olmuşdur. 1918-ci ilin payızında ingilis-fransız hərbi qüvvələri ölkəni işğal etmişdir. 1920-ci ildən Livan Fransanın mandatı altında olan ərazisi olmuşdur. 26 may 1926-cı ildə Fransanın ali komissarı Livanı Respublika elan etmiş, Livan konstitusiyasını bəyan etmişdir. Lakin Fransa Livanın xarici əlaqələr və müdafiəsi üzərində nəzarət hüququnu özündə saxlamışdır. 22 noyabr 1943-cü ildə ölkənin suverenliyini məhdudlaşdıran Konstitusiyanın bəzi maddələrinə dəyişikliklər edildikdən sonra Livan rəsmi olaraq Respublika elan edilmişdir.
1943-cü ildə Livan müstəqil Respublikası yarandığı vaxtdan müsəlman və xristian icması liderləri arasında saziş imzalandı. Bu sazişə əsasən prezident xristian maqonitlər arasından seçilir. Baş nazir yalnız sünnü müsəlman, parlamentin sədri isə şiə müsəlman olmalıdır. 31 dekabr 1946-cı ildə Fransa hərbi qüvvələrinin Livanın ərazisindən tamamilə çıxarılması başa çatmışdır. 1978-ci il martın 19-da İsrail qoşunlarının Livana müdaxiləsindən sonra 16 iyun 2000-ci ildə BMT Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən 425 saylı qərar qəbul edilmiş və bu qərar əsasında ölkənin cənub rayonlarına BMT-nin müvəqqəti qüvvələri yerləşdirilmişdir. 1982-ci ilin yayında İsrail təcavüzü nəticəsində Livan ərazisinin bir hissəsi işğal edilmişdir. Həmin ərazilər 1985-ci ilin iyun ayına qədər işğal altında olmuşdur. BMT Təhlükəsizlik Şurasının 425 saylı qətnaməsinə uyğun olaraq Livan ilə İsrail arasında BMT kartoqrafları tərəfindən sərhəd bölgüsü həyata keçirilmiş, İsrail qoşunları Livan ərazilərini tərk etmiş və "Mavi xətt" — təhlükəsizlik zonası yaradılmışdır. Livan və Suriya Şiba fermasının İsrail nəzarətində qalması ilə bağlı qeyd olunan sərhəd bölgüsünə etiraz etsələr də, BMT TŞ qətnaməsini qəbul etmişlər.
2005-ci ilin may ayında Səəd HəririMisir və İordaniyanın İsrail ilə separatçı sülh müqaviləsi bağlamasına baxmayaraq, Livanın İsrail ilə sülh müqaviləsi imzalayan son ərəb dövləti olacağını bəyan etmişdir. Ölkədə mövcud olan xristian qüvvələr konfessional (din üzərində qurulmuş) sistemin əsaslarının qorunması üçün çalışır və yalnız bəzi xırda islahatlara tərəfdardır. Xristian hərbi siyasi təşkilatlarının aparıcısı – "Livan qüvvələri"dir. Əsasən maruni burjuaziyasının, həmçinin, xristian burjuaziyasının qüvvələrini əks etdirən "Kətaib" (Falanqa) partiyası da ənənəvi nüfuza malikdir. Livanda müsəlman qruplaşmalar da fəaliyyət göstərir. Onlardan ən nüfuzlusu İran təmayüllü şiə təşkilatı olan Hizbullahdır.
Əhalisi
2007-ci ilin sonuna olan rəsmi təxminə əsasən ölkə əhalisi 3.759.136 nəfərdir. 2005-ci ilə olan məlumaata əsasən Livanda 116.214 nəfər erməni yaşamaqdadır. Onların 88.601 nəfəri qreqoryan, 20.259 nəfəri katolik, 7.354 nəfəri isə protestantdır. Erməni toplumu Livan parlamentində 6 qriqoryan millət vəkili ilə təmsil olunur. Livanın şimalında 10 min nəfər Türkmən də məskunlaşmışdır.
Dini vəziyyət
Xristianlığın hələ birinci minilliyin I və II əsrinin əvvələrində yayıldığı Livanda əhalinin yarıdan çoxu müsəlman, az hissəsi isə xristiandır. Livan müsəlmanları (İslamVII əsrin ortalarında ölkəyə daxil olmağa başlayıb) sünnü (26%), şiəyə (27%) və dürziyə (7%) bölünür. Az sayda nüseyrilər də mövcuddur. Sünnülər əsasən Şimali Livanda və Beyrutda, onların ətraf ərazilərində, şiələr cənubi Livanda və Biqa vadisində, dürzilər — Livanın dağlıq ərazilərində yaşayırlar.
Xristian qanadlarından ən böyüyü marunilərdir (əhalinin 23 %). Maruni dini təriqətinin inancı əvvəllər diofizitlik və monofizitlik arasında orta mövqe tutan monofelistlik idi. İsa Məsihin ikili təbiətini etiraf edən monofelitlər, eyni zamanda qeyd edirdilər ki, ikili təbiət vahid iradə təcəssüm etdirirdi. XVI əsrin sonlarında Maruni Kilsəsi özünün müstəqil təşkilatçılığını və köhnə mərasimlərini saxlamayaraq Roma katoltikliyinin ehkamlarını qəbul etdi və Roma ilə birgə uniyaya daxil oldu. İndi marunilərə bütün Livanda rast gəlmək mümkündür, lakin onlar əsasən Cəbəli-Lübnanda məskunlaşıblar.
Sayına görə sonrakı xristian qanadı rumi ortodokslardır (əhalinin 7 %-i). Livanın pravoslav əhalisi qonşu Suriyanın pravoslav əhalisi ilə birgə avtotekfal Antioxiya Pravoslav Kilsəsinə malikdirlər. Rumi ortodoksların yarısı Şimali Livanda, dörddə bir hissəsi Cəbəli-Lübnanda məskunlaşıb. Ortodoks kilsəsinin rəhbərliyində daxili çəkişmələr nəticəsində XVIII əsrin əvvəllərində Roma Papasının hakimiyyətini tanıyan bir qrup rumi ortodokslardan ayrıldı. Bu qrup (melkit katoliklər adlanırdı) rumi katolik kilsəsini yaratdı (ölkə əhalisinin 5% aiddir). Marunilərdən və rumi katoliklərdən başqa ölkədə erməni-katoliklər (25 min nəfər), latın ənənəli katoliklər (20 min nəfər, əsasən əcnəbilər), süryani katoliklər (18 min nəfər), xaldo-katoliklər (6 min nəfər) də vardır.
Livanda az sayda süryani ortodokslar (10 min nəfər) və nəsturilər yaşayır.
Livanda yaşayan ermənilərin əksəriyyəti erməni-qriqoryanlardır (əhalinin 5%-i). Bütün erməni-qriqoryan əhalinin yarısı Beyrut və onun ətraf rayonlarında cəmləşib. Bundan başqa ermənilər arasında erməni-katoliklərə (19 min nəfər), və protestantlara (sonuncular Yaxın Şərqdə erməni yevanqelist kilsələri Birliyinə birləşiblər) da rast gəlmək mümkündür.
Livanda protestantların ümumi sayı 16 min nəfərdir. Onların əksəriyyəti xarici vətəndaşlardır. Yaxın Şərqdə erməni Yevanqelist Kilsələri Birliyinin üzvlərindən başqa, presviterianlar, anqlikanlar, baptistlər, nazarilər, yeddinci günün adventistləri, Yehovanın Şahidləri və s. vardır. Livanda İudaizm tərəfdarlarına da rast gəlmək olar (0,4 %).
İqtisadiyyatı
Ölkənin iqtisadiyyatının sənaye və kənd təsərrüfatı sektorları inkişaf etməmiş, lakin ticarət, turizm və bank sahələrində Livan yüksək nailiyyətlər əldə etmişdir. İqtisadiyyatın əksər sahələrində xarici kapital geniş yer tutur. Milli gəlirin, təxminən, 15%-i sənayenin payına düşür. İstehsalın böyük bir hissəsini ənənəvi sahələrdən olan tekstil, yeyinti, tikinti materialları və neft emalı sahələri təşkil edir. Ölkənin milli gəlirinin 10%-i kənd təsərrüfatına aiddir. Əsas ərzaq məhsulları xaricdən idxal edilir. Azərbaycan ilə Livan arasında idxal 37.3 min ABŞ dolları, ixrac isə 17589.9 min ABŞ dolları təşkil edir (2009-cu il). Xarici ticarət və turizm iqtisadiyyatın çox mühüm sahələrindən biridir.
"The World Factbook — Central Intelligence Agency". www.cia.gov. 10 September 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 15 May 2007.
Lebanon Central Administration of Statistics :About Lebanon
Livan[ölü keçid] Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin saytı
Official site of the Central Administration for Statistics — Presidency of the Council of Ministers in Lebanon :Lebanon in Figures 2008 gathers number of social and economic indicators: About Lebanon, Population, Education, Employment, Tourism, Consumer Price Index, National Accounts. Last Updated (Monday, 12 July 2010 09:32)
↑ Ermeni Araştırmaları Enstitüsü (ERAREN) :Lübnan'da Ermeni Diasporası
www.worldbulletin.net
Xarici keçidlər
Livan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
September 24, 2021
livan, ərəb, لبنان, rəsmi, adı, ilə, respublikası, ərəb, الجمهوري, اللبناني, qərbi, asiyada, dövlət, siyasi, mədəni, baxımdan, yaxın, şərq, ölkəsi, hesab, olunur, şimal, şərqdən, suriya, cənubdan, israillə, həmsərhəddir, qərbdən, isə, aralıq, dənizinə, çıxışı,. Livan ereb لبنان ve ya resmi adi ile Livan Respublikasi ereb الجمهوري ة اللبناني ة Qerbi Asiyada dovlet Livan siyasi ve medeni baximdan Yaxin Serq olkesi hesab olunur Simal ve serqden Suriya cenubdan Israille hemserheddir Qerbden ise Araliq denizine cixisi vardir ve bu deniz vasitesile Kiprle su serheddine malikdir Paytaxti ve en boyuk seheri Beyrut umumi sahesi 10 452 kvadrat kilometrdir Livani bezen Yaxin Serqin Isvecresi de adlandirirlar Livan Respublikasiereb الجمهوري ة اللبناني ة LivanBayragi GerbiHimni كل نا للوطن Kulluna li l Veten source source PaytaxtiBeyrutResmi dilleriereb diliEtnik qruplarierebler 93 ermeni 6 diger 1 Dini54 Muselmanlar41 Xristianlar5 Durziler 1 Idareetme formasiparlament respublikasi PrezidentMisel Ovn Bas NazirNecib Miqati Parlamentin sedriNebih BerriQurulmasiTarixi Elan26 Noyabr 1941 Taninmasi22 Noyabr 1943 Yaranmasi22 noyabr 1943Erazisi Umumi10452 166 Su 1 8Ehalisi 2015 texmini texmini6 184 701 112 Sixliq560 km2 1 450 4 kv mil 21 UDM AQP 2014 texmini texmini Umumi81 122 milyard 88 Adam basina17 986 80 UDM nominal 2014 texmini texmini Umumi49 919 milyard 86 Adam basina11 068 71 III 2015 0 763yuksek 76ValyutasiLivan funtu LBP Saat qursagiUTC 3Yolun hereket istiqametisagTelefon kodu961ISO 3166 koduLBInternet domeni lbLivan Mundericat 1 Cografiyasi 2 Tarixi 3 Ehalisi 4 Dini veziyyet 5 Iqtisadiyyati 6 Hemcinin bax 7 Istinadlar 8 Xarici kecidlerCografiyasi Redakte Livanin cografiyasi Livan Respublikasinin erazisi 10 452 km dir 2 Erazisinin boyukluyune gore dunyada 161 ci yeri tutur Simal serqdeki Biqa vadisinden basqa butun erazisi dagliq erazilerdir Asiya qitesinin cenub qerbinde yerlesir Simal ve serqden Suriya cenubdan Felestin ve Israil ile hemserheddir Qerb serhedlerini Araliq denizinin sulari yuyur Livan esrarengiz tebiete malikdir onu Yaxin Serqin Isvecresi Araliq denizinin incisi adlandirirlar Tebii seraitine gore olke erazisini 4 tebii cografi rayona bolurler Sahil duzenliyi Cebeli Lubnan Livan dag massivi Biqa cokeliyi Cebelus Serqi ve Cebelus Seyx daglari Sahil xettinin uzunlugu 225 km dir Paytaxti Beyrut seheridir Livan su ehtiyatlari ile zengindir Litani cayi quraqliq cenub rayonlari ucun esas su menbeyidir Tarixi RedakteLivan qedim Sami dillerinde Laban ag demekdir XVI esrin evvellerinden Birinci dunya muharibesinin sonunadek Livan Osmanli Imperiyasinin terkibine daxil olmusdur 1918 ci ilin payizinda ingilis fransiz herbi quvveleri olkeni isgal etmisdir 1920 ci ilden Livan Fransanin mandati altinda olan erazisi olmusdur 26 may 1926 ci ilde Fransanin ali komissari Livani Respublika elan etmis Livan konstitusiyasini beyan etmisdir Lakin Fransa Livanin xarici elaqeler ve mudafiesi uzerinde nezaret huququnu ozunde saxlamisdir 22 noyabr 1943 cu ilde olkenin suverenliyini mehdudlasdiran Konstitusiyanin bezi maddelerine deyisiklikler edildikden sonra Livan resmi olaraq Respublika elan edilmisdir 1943 cu ilde Livan musteqil Respublikasi yarandigi vaxtdan muselman ve xristian icmasi liderleri arasinda sazis imzalandi Bu sazise esasen prezident xristian maqonitler arasindan secilir Bas nazir yalniz sunnu muselman parlamentin sedri ise sie muselman olmalidir 31 dekabr 1946 ci ilde Fransa herbi quvvelerinin Livanin erazisinden tamamile cixarilmasi basa catmisdir 1978 ci il martin 19 da Israil qosunlarinin Livana mudaxilesinden sonra 16 iyun 2000 ci ilde BMT Tehlukesizlik Surasi terefinden 425 sayli qerar qebul edilmis ve bu qerar esasinda olkenin cenub rayonlarina BMT nin muveqqeti quvveleri yerlesdirilmisdir 1982 ci ilin yayinda Israil tecavuzu neticesinde Livan erazisinin bir hissesi isgal edilmisdir Hemin eraziler 1985 ci ilin iyun ayina qeder isgal altinda olmusdur BMT Tehlukesizlik Surasinin 425 sayli qetnamesine uygun olaraq Livan ile Israil arasinda BMT kartoqraflari terefinden serhed bolgusu heyata kecirilmis Israil qosunlari Livan erazilerini terk etmis ve Mavi xett tehlukesizlik zonasi yaradilmisdir Livan ve Suriya Siba fermasinin Israil nezaretinde qalmasi ile bagli qeyd olunan serhed bolgusune etiraz etseler de BMT TS qetnamesini qebul etmisler 2005 ci ilin may ayinda Seed Heriri Misir ve Iordaniyanin Israil ile separatci sulh muqavilesi baglamasina baxmayaraq Livanin Israil ile sulh muqavilesi imzalayan son ereb dovleti olacagini beyan etmisdir Olkede movcud olan xristian quvveler konfessional din uzerinde qurulmus sistemin esaslarinin qorunmasi ucun calisir ve yalniz bezi xirda islahatlara terefdardir Xristian herbi siyasi teskilatlarinin aparicisi Livan quvveleri dir Esasen maruni burjuaziyasinin hemcinin xristian burjuaziyasinin quvvelerini eks etdiren Ketaib Falanqa partiyasi da enenevi nufuza malikdir Livanda muselman qruplasmalar da fealiyyet gosterir Onlardan en nufuzlusu Iran temayullu sie teskilati olan Hizbullahdir 3 Ehalisi Redakte2007 ci ilin sonuna olan resmi texmine esasen olke ehalisi 3 759 136 neferdir 4 2005 ci ile olan melumaata esasen Livanda 116 214 nefer ermeni yasamaqdadir 5 Onlarin 88 601 neferi qreqoryan 20 259 neferi katolik 7 354 neferi ise protestantdir 5 Ermeni toplumu Livan parlamentinde 6 qriqoryan millet vekili ile temsil olunur 5 Livanin simalinda 10 min nefer Turkmen de meskunlasmisdir 6 Dini veziyyet RedakteXristianligin hele birinci minilliyin I ve II esrinin evvelerinde yayildigi Livanda ehalinin yaridan coxu muselman az hissesi ise xristiandir Livan muselmanlari Islam VII esrin ortalarinda olkeye daxil olmaga baslayib sunnu 26 sieye 27 ve durziye 7 bolunur Az sayda nuseyriler de movcuddur Sunnuler esasen Simali Livanda ve Beyrutda onlarin etraf erazilerinde sieler cenubi Livanda ve Biqa vadisinde durziler Livanin dagliq erazilerinde yasayirlar Xristian qanadlarindan en boyuyu marunilerdir ehalinin 23 Maruni dini teriqetinin inanci evveller diofizitlik ve monofizitlik arasinda orta movqe tutan monofelistlik idi Isa Mesihin ikili tebietini etiraf eden monofelitler eyni zamanda qeyd edirdiler ki ikili tebiet vahid irade tecessum etdirirdi XVI esrin sonlarinda Maruni Kilsesi ozunun musteqil teskilatciligini ve kohne merasimlerini saxlamayaraq Roma katoltikliyinin ehkamlarini qebul etdi ve Roma ile birge uniyaya daxil oldu Indi marunilere butun Livanda rast gelmek mumkundur lakin onlar esasen Cebeli Lubnanda meskunlasiblar Sayina gore sonraki xristian qanadi rumi ortodokslardir ehalinin 7 i Livanin pravoslav ehalisi qonsu Suriyanin pravoslav ehalisi ile birge avtotekfal Antioxiya Pravoslav Kilsesine malikdirler Rumi ortodokslarin yarisi Simali Livanda dordde bir hissesi Cebeli Lubnanda meskunlasib Ortodoks kilsesinin rehberliyinde daxili cekismeler neticesinde XVIII esrin evvellerinde Roma Papasinin hakimiyyetini taniyan bir qrup rumi ortodokslardan ayrildi Bu qrup melkit katolikler adlanirdi rumi katolik kilsesini yaratdi olke ehalisinin 5 aiddir Marunilerden ve rumi katoliklerden basqa olkede ermeni katolikler 25 min nefer latin eneneli katolikler 20 min nefer esasen ecnebiler suryani katolikler 18 min nefer xaldo katolikler 6 min nefer de vardir Livanda az sayda suryani ortodokslar 10 min nefer ve nesturiler yasayir Livanda yasayan ermenilerin ekseriyyeti ermeni qriqoryanlardir ehalinin 5 i Butun ermeni qriqoryan ehalinin yarisi Beyrut ve onun etraf rayonlarinda cemlesib Bundan basqa ermeniler arasinda ermeni katoliklere 19 min nefer ve protestantlara sonuncular Yaxin Serqde ermeni yevanqelist kilseleri Birliyine birlesibler da rast gelmek mumkundur Livanda protestantlarin umumi sayi 16 min neferdir Onlarin ekseriyyeti xarici vetendaslardir Yaxin Serqde ermeni Yevanqelist Kilseleri Birliyinin uzvlerinden basqa presviterianlar anqlikanlar baptistler nazariler yeddinci gunun adventistleri Yehovanin Sahidleri ve s vardir Livanda Iudaizm terefdarlarina da rast gelmek olar 0 4 Iqtisadiyyati RedakteOlkenin iqtisadiyyatinin senaye ve kend teserrufati sektorlari inkisaf etmemis lakin ticaret turizm ve bank sahelerinde Livan yuksek nailiyyetler elde etmisdir Iqtisadiyyatin ekser sahelerinde xarici kapital genis yer tutur Milli gelirin texminen 15 i senayenin payina dusur Istehsalin boyuk bir hissesini enenevi sahelerden olan tekstil yeyinti tikinti materiallari ve neft emali saheleri teskil edir Olkenin milli gelirinin 10 i kend teserrufatina aiddir Esas erzaq mehsullari xaricden idxal edilir Azerbaycan ile Livan arasinda idxal 37 3 min ABS dollari ixrac ise 17589 9 min ABS dollari teskil edir 2009 cu il Xarici ticaret ve turizm iqtisadiyyatin cox muhum sahelerinden biridir Hemcinin bax RedakteBeyrut Livan bayragiIstinadlar Redakte The World Factbook Central Intelligence Agency www cia gov 10 September 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 May 2007 Lebanon Central Administration of Statistics About Lebanon Livan olu kecid Azerbaycan Respublikasi Xarici Isler Nazirliyinin sayti Official site of the Central Administration for Statistics Presidency of the Council of Ministers in Lebanon Lebanon in Figures 2008 gathers number of social and economic indicators About Lebanon Population Education Employment Tourism Consumer Price Index National Accounts Last Updated Monday 12 July 2010 09 32 1 2 3 Ermeni Arastirmalari Enstitusu ERAREN Lubnan da Ermeni Diasporasi www worldbulletin netXarici kecidler Redakte Livan ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Livan amp oldid 6152263, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.svg.html){kind=link}
