Liberal sənətlər kolleci (ing. Liberal arts college) — əsas məqsədi tələbələrə geniş və fundamental bilik bazası təqdim etməklə onların tənqidi düşüncə, ünsiyyət və analitik bacarıqlarını inkişaf etdirmək olan ali təhsil müəssisəsi. Bu kolleclər əsasən humanitar elmlər, sosial elmlər, təbiət elmləri və riyaziyyat sahələrini əhatə edən interdisiplinar proqramlar üzrə təhsil verir. Liberal sənətlər kollecləri əsasən bakalavr səviyyəsində təhsil təklif edir və tələbə yönümlü tədris mühitinə üstünlük verir.


Tarixi
Liberal sənətlər anlayışı qədim dövrlərə, xüsusilə Qədim Yunanıstan və Qədim Romaya gedib çıxır. Burada trivium (qrammatika, ritorika, məntiq) və kvadrivium (aritmetika, həndəsə, musiqi, astronomiya) adlı yeddi əsas bilik sahəsi “azad insanlara” öyrədilməli əsas tədris forması hesab olunurdu. Orta əsrlər Avropa universitetlərində liberal sənətlər fakültələri ali təhsilin ilk mərhələsi kimi fəaliyyət göstərirdi. Bu model sonradan Avropa və Şimali Amerika təhsil sistemlərinə təsir etdi.
ABŞ-da liberal sənətlər kollecləri XIX əsrdə geniş yayılmış və ali təhsildə mühüm rol oynamışdır.Harvard, , , və bu ənənənin tanınmış nümunələridir. Bu gün də liberal sənətlər kollec modeli müxtəlif ölkələrdə tətbiq edilir və müasir təhsil islahatlarında vacib yer tutur.
Xüsusiyyətləri
Liberal sənətlər kollecləri bir sıra xarakterik xüsusiyyətləri ilə fərqlənir. Bu təhsil modeli tələbələrin yalnız ixtisaslaşmasına deyil, həm də geniş intellektual inkişafına yönəldilmişdir. Kolleclərin əsas xüsusiyyətlərindən biri geniş təhsil bazasına malik olmalarıdır. Tələbələr konkret bir ixtisas sahəsinə yönəlməzdən əvvəl humanitar elmlər, sosial elmlər, təbiət elmləri və riyaziyyat da daxil olmaqla müxtəlif fənlər üzrə təhsil alırlar. Bu kolleclərdə siniflər adətən kiçik olur və tələbə-müəllim nisbəti aşağı saxlanılır ki, bu da fərdi yanaşma və interaktiv tədris mühitinin təmin edilməsinə şərait yaradır. Tədrisin əsas məqsədlərindən biri tələbələrdə tənqidi düşüncə, analitik təhlil və yazı bacarıqlarının inkişaf etdirilməsidir. Məzunlar yalnız faktları öyrənmək deyil, onların mənasını dərk etmək və sosial kontekstdə təhlil etmək bacarığına malik olurlar.
Liberal sənətlər kollecləri adətən elmi tədqiqatdan çox tədrisə fokuslanırlar. Bu müəssisələrdə təhsil prosesində müəllimlərin əsas vəzifəsi bilik ötürmək və tələbələrin düşüncə qabiliyyətini inkişaf etdirməkdir. Eyni zamanda sosial məsuliyyət, etik dəyərlər və vətəndaş cəmiyyətinə töhfə kimi prinsiplər də tədris prosesində ön plana çəkilir. Bu yanaşma tələbələri yalnız peşəkar kadr kimi deyil, həm də ictimaiyyətə faydalı və düşüncəli fərd kimi yetişdirməyi qarşısına məqsəd qoyur. Eyni zamanda sosial məsuliyyət, etik dəyərlər və vətəndaş cəmiyyətinə töhfə kimi prinsiplər də tədris prosesində ön plana çəkilir. Bu yanaşma tələbələri yalnız peşəkar kadr kimi deyil, həm də ictimaiyyətə faydalı və düşüncəli fərd kimi yetişdirməyi qarşısına məqsəd qoyur.
Coğrafi yayılma
ABŞ və Kanada
Liberal sənətlər kollecləri ən çox Amerika Birləşmiş Ştatlarında yayılmışdır. ABŞ-da yüzlərlə müstəqil liberal sənətlər kolleci fəaliyyət göstərir. kimi reytinqlər bu kollecləri ayrıca kateqoriyada qiymətləndirir. Kanadada bu model nisbətən az yayılmış olsa da, bəzi universitetlər daxilində liberal sənətlər fakültələri fəaliyyət göstərir.
Avropa və Asiya
Avropada, xüsusilə Niderland, Almaniya və Böyük Britaniyada liberal sənətlər universitetləri fəaliyyət göstərir. və bu modelin uğurlu Avropa nümunələridir.
Asiyada, Çin, Sinqapur, Hindistan və Yaponiya kimi ölkələrdə liberal sənətlərə əsaslanan proqramlar artmaqda, bəzi universitetlər bu modeli tətbiq etməyə başlamışdır.
Tənqidi
Liberal sənətlər kollecləri bəzən praktik bacarıqların az öyrədilməsi və əmək bazarına hazırlığın zəifliyi ilə tənqid olunur. Lakin tərəfdarları bildirirlər ki, bu təhsil forması tələbələrə öyrənməyi öyrətməyi, uyğunlaşmağı və kompleks problemləri anlamağı təmin edir.
Rəqəmsal transformasiya və texnoloji sahələrin inkişafı liberal sənətlər təhsilini daha aktuallaşdırmışdır, çünki bu model etik düşüncə və kompleks sosial problemlərin analizi üçün əsas baza yaradır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Liberal Arts: Encyclopædia Britannica Concise // Encyclopædia Britannica. 2008-02-15 tarixində arxivləşdirilib.
- "National Liberal Arts Colleges Rankings". U.S. News & World Report. 2016-08-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-01-08.
- Harriman, 1935
- Clemmer, 1997. səh. 73
- Bonvillian, Murphy, 1996. səh. 30
- "Mount Allison University: Tuition and Profile". Macleans.ca (ingilis). İstifadə tarixi: 2022-03-15.
- Clemmer, 1997. səh. 77
- "Cross-Registration Guidelines" (PDF). İstifadə tarixi: December 28, 2020.
- Cech, Thomas. Distinctively American: The Residential Liberal Arts Colleges. Transaction Publishers. 2000. ISBN .
- "BA (Hons) Modern Liberal Arts". University of Winchester. 25 May 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 August 2013.
- Redden, Elizabeth. "The Liberal Arts, Abroad". Inside Higher Ed. 2009-02-16. 2015-01-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-01-08.
- "Global Liberal Arts Alliance". 2015-01-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-01-08.
- "2021 Best National Liberal Arts Colleges". İstifadə tarixi: July 22, 2022.
- "Arts and Sciences (BASc) programmes". University College London. 29 September 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 August 2013.
- "Historia". İstifadə tarixi: 2 March 2014.
- "About Franklin". Franklin University Switzerland Official Web Site. Franklin University Switzerland. 2014-04-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-07-03.
- "How U.S. News Calculated the 2022–2023 Best Global Universities Subject Rankings". usnews.com. us news. İstifadə tarixi: 24 March 2023.
- Lessem, Ronnie; Schieffer, Alexander. Integral Development: Realising the Transformative Potential of Individuals. Ashgate Publishing. 2014. səh. 478. ISBN .
- "Berlin's sturdiest ivory tower". Expatica.com. 17 December 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 August 2013.
- "Germany: New approach to liberal studies". Universityworldnews.com. 15 March 2009. İstifadə tarixi: 26 August 2013.
Əlavə ədəbiyyat
- Morris, Edward. The Lindenwood Model: An Antidote for What Ails Undergraduate Education. University Press (2007)
- Pfnister, Allen O. "The Role of the Liberal Arts College". The Journal of Higher Education. Vol. 55, No. 2 (March/April 1984): 145–170.
- Reeves, Floyd W. "The Liberal-Arts College". The Journal of Higher Education. Vol. 1, No. 7 (1930): 373–380.
- Seidel, George. "Saving the Small College". The Journal of Higher Education. Vol. 39, No. 6 (1968): 339–342.
Xarici keçidlər
- Global Liberal Arts Alliance
- Council of Public Liberal Arts Colleges
- Consortium of Liberal Arts Colleges
- How many (U.S.) colleges and universities have closed since 2016? A list maintained by Education Drive and updated in real time.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Liberal senetler kolleci ing Liberal arts college esas meqsedi telebelere genis ve fundamental bilik bazasi teqdim etmekle onlarin tenqidi dusunce unsiyyet ve analitik bacariqlarini inkisaf etdirmek olan ali tehsil muessisesi Bu kollecler esasen humanitar elmler sosial elmler tebiet elmleri ve riyaziyyat sahelerini ehate eden interdisiplinar proqramlar uzre tehsil verir Liberal senetler kollecleri esasen bakalavr seviyyesinde tehsil teklif edir ve telebe yonumlu tedris muhitine ustunluk verir Pomona Kolleci TarixiLiberal senetler anlayisi qedim dovrlere xususile Qedim Yunanistan ve Qedim Romaya gedib cixir Burada trivium qrammatika ritorika mentiq ve kvadrivium aritmetika hendese musiqi astronomiya adli yeddi esas bilik sahesi azad insanlara oyredilmeli esas tedris formasi hesab olunurdu Orta esrler Avropa universitetlerinde liberal senetler fakulteleri ali tehsilin ilk merhelesi kimi fealiyyet gosterirdi Bu model sonradan Avropa ve Simali Amerika tehsil sistemlerine tesir etdi diger universitetlerden defelerle Kanadada en yaxsi bakalavr mektebi secilib ABS da liberal senetler kollecleri XIX esrde genis yayilmis ve ali tehsilde muhum rol oynamisdir Harvard ve bu enenenin taninmis numuneleridir Bu gun de liberal senetler kollec modeli muxtelif olkelerde tetbiq edilir ve muasir tehsil islahatlarinda vacib yer tutur XususiyyetleriLiberal senetler kollecleri bir sira xarakterik xususiyyetleri ile ferqlenir Bu tehsil modeli telebelerin yalniz ixtisaslasmasina deyil hem de genis intellektual inkisafina yoneldilmisdir Kolleclerin esas xususiyyetlerinden biri genis tehsil bazasina malik olmalaridir Telebeler konkret bir ixtisas sahesine yonelmezden evvel humanitar elmler sosial elmler tebiet elmleri ve riyaziyyat da daxil olmaqla muxtelif fenler uzre tehsil alirlar Bu kolleclerde sinifler adeten kicik olur ve telebe muellim nisbeti asagi saxlanilir ki bu da ferdi yanasma ve interaktiv tedris muhitinin temin edilmesine serait yaradir Tedrisin esas meqsedlerinden biri telebelerde tenqidi dusunce analitik tehlil ve yazi bacariqlarinin inkisaf etdirilmesidir Mezunlar yalniz faktlari oyrenmek deyil onlarin menasini derk etmek ve sosial kontekstde tehlil etmek bacarigina malik olurlar Liberal senetler kollecleri adeten elmi tedqiqatdan cox tedrise fokuslanirlar Bu muessiselerde tehsil prosesinde muellimlerin esas vezifesi bilik oturmek ve telebelerin dusunce qabiliyyetini inkisaf etdirmekdir Eyni zamanda sosial mesuliyyet etik deyerler ve vetendas cemiyyetine tohfe kimi prinsipler de tedris prosesinde on plana cekilir Bu yanasma telebeleri yalniz pesekar kadr kimi deyil hem de ictimaiyyete faydali ve dusunceli ferd kimi yetisdirmeyi qarsisina meqsed qoyur Eyni zamanda sosial mesuliyyet etik deyerler ve vetendas cemiyyetine tohfe kimi prinsipler de tedris prosesinde on plana cekilir Bu yanasma telebeleri yalniz pesekar kadr kimi deyil hem de ictimaiyyete faydali ve dusunceli ferd kimi yetisdirmeyi qarsisina meqsed qoyur Cografi yayilmaABS ve Kanada Liberal senetler kollecleri en cox Amerika Birlesmis Statlarinda yayilmisdir ABS da yuzlerle musteqil liberal senetler kolleci fealiyyet gosterir U S News amp World Report kimi reytinqler bu kollecleri ayrica kateqoriyada qiymetlendirir Kanadada bu model nisbeten az yayilmis olsa da bezi universitetler daxilinde liberal senetler fakulteleri fealiyyet gosterir Avropa ve Asiya Avropada xususile Niderland Almaniya ve Boyuk Britaniyada liberal senetler universitetleri fealiyyet gosterir ve bu modelin ugurlu Avropa numuneleridir Asiyada Cin Sinqapur Hindistan ve Yaponiya kimi olkelerde liberal senetlere esaslanan proqramlar artmaqda bezi universitetler bu modeli tetbiq etmeye baslamisdir TenqidiLiberal senetler kollecleri bezen praktik bacariqlarin az oyredilmesi ve emek bazarina hazirligin zeifliyi ile tenqid olunur Lakin terefdarlari bildirirler ki bu tehsil formasi telebelere oyrenmeyi oyretmeyi uygunlasmagi ve kompleks problemleri anlamagi temin edir Reqemsal transformasiya ve texnoloji sahelerin inkisafi liberal senetler tehsilini daha aktuallasdirmisdir cunki bu model etik dusunce ve kompleks sosial problemlerin analizi ucun esas baza yaradir Hemcinin baxHumanitar elmler Tehsil felsefesiIstinadlarLiberal Arts Encyclopaedia Britannica Concise Encyclopaedia Britannica 2008 02 15 tarixinde arxivlesdirilib National Liberal Arts Colleges Rankings U S News amp World Report 2016 08 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 01 08 Harriman 1935 Clemmer 1997 seh 73 Bonvillian Murphy 1996 seh 30 Mount Allison University Tuition and Profile Macleans ca ingilis Istifade tarixi 2022 03 15 Clemmer 1997 seh 77 Cross Registration Guidelines PDF Istifade tarixi December 28 2020 Cech Thomas Distinctively American The Residential Liberal Arts Colleges Transaction Publishers 2000 ISBN 0765807211 BA Hons Modern Liberal Arts University of Winchester 25 May 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 26 August 2013 Redden Elizabeth The Liberal Arts Abroad Inside Higher Ed 2009 02 16 2015 01 10 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 01 08 Global Liberal Arts Alliance 2015 01 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 01 08 2021 Best National Liberal Arts Colleges Istifade tarixi July 22 2022 Arts and Sciences BASc programmes University College London 29 September 2013 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 26 August 2013 Historia Istifade tarixi 2 March 2014 About Franklin Franklin University Switzerland Official Web Site Franklin University Switzerland 2014 04 08 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 07 03 How U S News Calculated the 2022 2023 Best Global Universities Subject Rankings usnews com us news Istifade tarixi 24 March 2023 Lessem Ronnie Schieffer Alexander Integral Development Realising the Transformative Potential of Individuals Ashgate Publishing 2014 seh 478 ISBN 9781409423539 Berlin s sturdiest ivory tower Expatica com 17 December 2013 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 26 August 2013 Germany New approach to liberal studies Universityworldnews com 15 March 2009 Istifade tarixi 26 August 2013 Elave edebiyyatMorris Edward The Lindenwood Model An Antidote for What Ails Undergraduate Education University Press 2007 Pfnister Allen O The Role of the Liberal Arts College The Journal of Higher Education Vol 55 No 2 March April 1984 145 170 Reeves Floyd W The Liberal Arts College The Journal of Higher Education Vol 1 No 7 1930 373 380 Seidel George Saving the Small College The Journal of Higher Education Vol 39 No 6 1968 339 342 Xarici kecidlerVikianbarda Liberal senetler ile elaqeli mediafayllar var Vikianbarda Liberal senetler kolleci ile elaqeli mediafayllar var Global Liberal Arts Alliance Council of Public Liberal Arts Colleges Consortium of Liberal Arts Colleges How many U S colleges and universities have closed since 2016 A list maintained by Education Drive and updated in real time