fbpx
Wikipedia

Lesli Vayt

Lesli Vayt (ing. Leslie Alvin White; 19 yanvar 1900 - 31 mart 1975) — ABŞ antropoloqu, etnoloqu və kulturoloqu.

Həyatı

Lesli Vayt 19 yanvar 1900-cü ildə ABŞ-ın Kolorado ştatında anadan olmuşdu.

Lesli Vayt 31 mart 1975-ci ildə Kaliforniya ştatında vəfat etmişdir.

Vayt və kulturologiya

Məlumdur ki, kulturologiya mədəniyyəti, sivilizasiyanı, onun tarixini, insanla mədəniyyətin qarşılıqlı əlaqəsini və qarşılıqlı təsirini öyrənir, insanın həyatda öz yerini tapmasında səmərəli rol oynayır. Kulturologiya bir tərəfdən mədəniyyəti, mədəniyyət tarixini, insanla mədəniyyətin qarşılıqlı əlaqəsini, digər tərəfdən isə insanın ona təsirini və əks-təsirini öyrənir. Kulturologiya bir elm kimi XX əsrin əvvəllərində meydana gəlmişdir. Onun yaranmasında ABŞ alimi Lesli Vayt (1900-1975) xüsusi rol oynamışdır. Lesli Vayt öz nəzəriyyəsini "Kulturologiya" adlandırmışdır. Lesli Vaytın bu elmi tədqiqatı "insan və mədəniyyət" anlayışlarını əhatə etdiyindən kulturologiya dünya elmi ictimaiyyətinin diqqət mərkəzinə çevrilmişdir.

Bir elm kimi, kulturologiyanın banisi haqlı olaraq, amerika antropoloqu Lesli Alvin Vayt hesab edilir. Onun 1949-cu ildə nəşr olunmuş "Mədəniyyət haqqında elm" kitabı mədəniyyət və onun qeyri-adi inqilabi dəyişdirici imkanları haqqında keyfiyyətcə yeni, daha yüksək səviyyəli təsəvvürlərin yaranmasına səbəb oldu. O, humanitar biliklər sahəsində yeni ənənələrin formalaşmasına təsir edərək, ictimai elmlərin inkişafına öz zəngin töhfələrini vermişdir. Vayt mədəniyyətin, özünəməxsus prinsip və qanunauyğunluqlarının təsvir olunduğu fenomenlər ardıcıllığından ibarət olması haqqında, energetik konsepsiyasını yaratdı. O, mədəni elementlərin qarşılıqlı təsirini və ya bütövlükdə mədəniyyət sistemlərini təhlil edərək, insan müxtəlif mədəni ənənələrin məcmuu kimi şərh edir. Bu isə, insan mədəniyyəti inkişafının tarixi qanunauyğunluqlarının diqqətlə nəzərdən keçirilməsinə imkan verir. Mədəniyyəti bütöv, mütəşəkkil və inteqrativ sistem kimi nəzərdən keçirən Vayt, bir-birinə qeyri-bərabər təsir gücü ilə əlaqədar olan üç altsistem ayırır: texnoloji, sosial və ideoloji.

  • Texnoloji (ilkin,əsas,baza) insanın ətraf aləmə uyğunlaşması ilə şərtlənir. Bura əmək alətləri, aşayış vasitəsi, tikililəri üçün materiallar, mühafizə və hücum vasitələri və s. daxildir.
  • İdeolojiyə - ideya, bilik və etiqadlar daxildir.
  • Sosiala - kollektiv davranış tipləri daxildir. Mədəniyyətin artması və inkişafı üçün açar olan texnoloji subsistemlərin fəaliyyəti dinamik və enerji xərcləri ilə əlaqədar olaraq, mədəniyyətin materiya və enerji baxımından izah edilməsinə imkan yaradır. Vayta görə, həyati tələbatların ödənilməsindən ibarət olan, mədəniyyət funksiyası - texnoloji yolla kifayət qədər enerji əldə edib, insanın maraqlarına uyğun istifadə etməkdir. Vayt mədəniyyətin inkişafının əhalinin il ərzində adam başına işlətdiyi enerjinin miqdarı ilə və ya enerjinin istifadəsinə yardımçı olan əmək alətlərinin (texnologiyaların-F.M.) effektliyinin inkişafı ilə düz mütənasiblik qanunauyğunluğunu meydana çıxarır. Vayt mədəniyyətin inkişafını səciyyələndirən üç universal faktor müəyyən edir: əhalinin adam başına istifadə etdiyi enerjinin miqdarı; insan inkişafı üçün enerji istifadəsinə yardımçı olan texnoloji vasitələrin effektivliyi; insanın tələbatlarının ödənilməsi üçün yaradılmış xidmət və əşyaların həcmi. Bu faktorların təhlili nəticəsində, o , mədəniyyətin rolunu rifahın inkişafının texnoloji faktoru kimi aşkar edir, mədəniyyətin təkamül qanununu və ya "Vayt qanununu" formulə edir. Bu qanuna görə, tələbatını ödəmək üçün, adam başına düşən məhsul və xidmətlərin miqdarı ilə ölçülən - mədəniyyətin inkişaf səviyyəsi , əhalinin adambaşına istehsal edilmiş enerji və enerjinin istifadəsinə sərf edilən texnoloji vasitələrin effektivliyi ilə müəyyən edilir. Vayt mədəniyyəti ekstrosomatik (insanın bioloji təbiətindən yüksəkdə duran) "yeni dünya" kimi kəşf etməklə, elmdə yeni addım atdı. Vaytın tədqiqatlarının fundamental nəticələrindən biri o idi ki, insanın mədəniyyəti dəyişdikcə, davranışı da dəyişir (B = f (C)) . Müəllif əmin idi ki, bu, nə zamansa, elm tarixində Kopernikin heliosentrik nəzəriyyəsi və ya hüceyrənin kəşfi kimi yüksək dəyərləndiriləcəkdir. Vayt mədəniyyətin tədqiqi üçün, antik müəlliflərin, eləcə də Taylor, Morqan, İbh Həldun, Kant, Herder, Kont və s. alimlərin sosial təkamül nəzəriyyəsinə aid yanaşmalarına istinad edib, özünün, ardıcıl pilləli inkişaf prinsipinə əsaslanan, yeni metodologiyasını yaratdı. O, təkamül, məntiqi və tarixi təhlil prinsiplərini rəhbər tutaraq, bütöv sistem olan mədəniyyətin tədqiqində üç prosesi ayırır:
  • Hadisələrin nadir xüsusiyyətlərinin xronoloji ardıcıllığını əks etdirən zamanla bağlı proses.
  • Hadisələrin funksional, struktur və zamandan xaric aspektdə təqdim edildiyi formal proses.
  • Hadisələrin ümumi xüsusiyyət , universallıqlarını aşkarlamağa imkan verən, proqressiv dəyişən formalarının zaman ardıcıllığı şəklində təqdim edildiyi formal-zamani proses. Buna uyğun olaraq, o, mədəniyyəti üç üsulla izah etməyi təklif edir: tarixi, funksional, təkamül. Həyat Vaytın kəşfinin düzgünlüyünü və onun yaratdığı ənənəvi humanitar və sosial elmlərin imkanlarından kənara çıxıb, mürəkkəb elmi və praktik problemlərin keyfiyyətcə yeni səviyyədə həll edilməsinə imkan verən kulturologiya elminin yüksək dəyərini sübut etdi. Vayt etnologiya, antropologiya, psixologiya və sosiologiya üzrə materialların məntiqi analiz və sintezi əsasında, lokal mədəniyyətlərin komparativ təhlilindən bəşəri mədəniyyətin inkişaf qanunauyğunluqlarının aşkar edilməsinə doğru yol açdı. Amerika aliminin xidməti ondan ibarətdir ki, o, kulturologiyanın predmet sahəsini müəyyənləşdirmiş, mədəniyyət haqqında elm olan "kulturologiya" termininin istifadə edilməsini əsaslandırmış, təkamül prosesini yenidən qiymətləndirmiş, elmi tədavülə mədəniyyətin yeni anlamını gətirmiş və bəşəri mədəniyyətin bütöv sistem kimi tədqiq edilməsinə imkan verən, sistemli yanaşma təklif etmişdir.

İstinadlar

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

lesli, vayt, leslie, alvin, white, yanvar, 1900, mart, 1975, abş, antropoloqu, etnoloqu, kulturoloqu, mündəricat, həyatı, vayt, kulturologiya, istinadlar, həmçinin, xarici, keçidlərhəyatı, redaktə, yanvar, 1900, ildə, abş, kolorado, ştatında, anadan, olmuşdu, . Lesli Vayt ing Leslie Alvin White 19 yanvar 1900 31 mart 1975 ABS antropoloqu etnoloqu ve kulturoloqu Mundericat 1 Heyati 2 Vayt ve kulturologiya 3 Istinadlar 4 Hemcinin bax 5 Xarici kecidlerHeyati RedakteLesli Vayt 19 yanvar 1900 cu ilde ABS in Kolorado statinda anadan olmusdu Lesli Vayt 31 mart 1975 ci ilde Kaliforniya statinda vefat etmisdir Vayt ve kulturologiya RedakteMelumdur ki kulturologiya medeniyyeti sivilizasiyani onun tarixini insanla medeniyyetin qarsiliqli elaqesini ve qarsiliqli tesirini oyrenir insanin heyatda oz yerini tapmasinda semereli rol oynayir Kulturologiya bir terefden medeniyyeti medeniyyet tarixini insanla medeniyyetin qarsiliqli elaqesini diger terefden ise insanin ona tesirini ve eks tesirini oyrenir Kulturologiya bir elm kimi XX esrin evvellerinde meydana gelmisdir Onun yaranmasinda ABS alimi Lesli Vayt 1900 1975 xususi rol oynamisdir Lesli Vayt oz nezeriyyesini Kulturologiya adlandirmisdir Lesli Vaytin bu elmi tedqiqati insan ve medeniyyet anlayislarini ehate etdiyinden kulturologiya dunya elmi ictimaiyyetinin diqqet merkezine cevrilmisdir Bir elm kimi kulturologiyanin banisi haqli olaraq amerika antropoloqu Lesli Alvin Vayt hesab edilir Onun 1949 cu ilde nesr olunmus Medeniyyet haqqinda elm kitabi medeniyyet ve onun qeyri adi inqilabi deyisdirici imkanlari haqqinda keyfiyyetce yeni daha yuksek seviyyeli tesevvurlerin yaranmasina sebeb oldu O humanitar bilikler sahesinde yeni enenelerin formalasmasina tesir ederek ictimai elmlerin inkisafina oz zengin tohfelerini vermisdir Vayt medeniyyetin ozunemexsus prinsip ve qanunauygunluqlarinin tesvir olundugu fenomenler ardicilligindan ibaret olmasi haqqinda energetik konsepsiyasini yaratdi O medeni elementlerin qarsiliqli tesirini ve ya butovlukde medeniyyet sistemlerini tehlil ederek insan muxtelif medeni enenelerin mecmuu kimi serh edir Bu ise insan medeniyyeti inkisafinin tarixi qanunauygunluqlarinin diqqetle nezerden kecirilmesine imkan verir Medeniyyeti butov mutesekkil ve inteqrativ sistem kimi nezerden keciren Vayt bir birine qeyri beraber tesir gucu ile elaqedar olan uc altsistem ayirir texnoloji sosial ve ideoloji Texnoloji ilkin esas baza insanin etraf aleme uygunlasmasi ile sertlenir Bura emek aletleri asayis vasitesi tikilileri ucun materiallar muhafize ve hucum vasiteleri ve s daxildir Ideolojiye ideya bilik ve etiqadlar daxildir Sosiala kollektiv davranis tipleri daxildir Medeniyyetin artmasi ve inkisafi ucun acar olan texnoloji subsistemlerin fealiyyeti dinamik ve enerji xercleri ile elaqedar olaraq medeniyyetin materiya ve enerji baximindan izah edilmesine imkan yaradir Vayta gore heyati telebatlarin odenilmesinden ibaret olan medeniyyet funksiyasi texnoloji yolla kifayet qeder enerji elde edib insanin maraqlarina uygun istifade etmekdir Vayt medeniyyetin inkisafinin ehalinin il erzinde adam basina isletdiyi enerjinin miqdari ile ve ya enerjinin istifadesine yardimci olan emek aletlerinin texnologiyalarin F M effektliyinin inkisafi ile duz mutenasiblik qanunauygunlugunu meydana cixarir Vayt medeniyyetin inkisafini seciyyelendiren uc universal faktor mueyyen edir ehalinin adam basina istifade etdiyi enerjinin miqdari insan inkisafi ucun enerji istifadesine yardimci olan texnoloji vasitelerin effektivliyi insanin telebatlarinin odenilmesi ucun yaradilmis xidmet ve esyalarin hecmi Bu faktorlarin tehlili neticesinde o medeniyyetin rolunu rifahin inkisafinin texnoloji faktoru kimi askar edir medeniyyetin tekamul qanununu ve ya Vayt qanununu formule edir Bu qanuna gore telebatini odemek ucun adam basina dusen mehsul ve xidmetlerin miqdari ile olculen medeniyyetin inkisaf seviyyesi ehalinin adambasina istehsal edilmis enerji ve enerjinin istifadesine serf edilen texnoloji vasitelerin effektivliyi ile mueyyen edilir Vayt medeniyyeti ekstrosomatik insanin bioloji tebietinden yuksekde duran yeni dunya kimi kesf etmekle elmde yeni addim atdi Vaytin tedqiqatlarinin fundamental neticelerinden biri o idi ki insanin medeniyyeti deyisdikce davranisi da deyisir B f C Muellif emin idi ki bu ne zamansa elm tarixinde Kopernikin heliosentrik nezeriyyesi ve ya huceyrenin kesfi kimi yuksek deyerlendirilecekdir Vayt medeniyyetin tedqiqi ucun antik muelliflerin elece de Taylor Morqan Ibh Heldun Kant Herder Kont ve s alimlerin sosial tekamul nezeriyyesine aid yanasmalarina istinad edib ozunun ardicil pilleli inkisaf prinsipine esaslanan yeni metodologiyasini yaratdi O tekamul mentiqi ve tarixi tehlil prinsiplerini rehber tutaraq butov sistem olan medeniyyetin tedqiqinde uc prosesi ayirir Hadiselerin nadir xususiyyetlerinin xronoloji ardicilligini eks etdiren zamanla bagli proses Hadiselerin funksional struktur ve zamandan xaric aspektde teqdim edildiyi formal proses Hadiselerin umumi xususiyyet universalliqlarini askarlamaga imkan veren proqressiv deyisen formalarinin zaman ardicilligi seklinde teqdim edildiyi formal zamani proses Buna uygun olaraq o medeniyyeti uc usulla izah etmeyi teklif edir tarixi funksional tekamul Heyat Vaytin kesfinin duzgunluyunu ve onun yaratdigi enenevi humanitar ve sosial elmlerin imkanlarindan kenara cixib murekkeb elmi ve praktik problemlerin keyfiyyetce yeni seviyyede hell edilmesine imkan veren kulturologiya elminin yuksek deyerini subut etdi Vayt etnologiya antropologiya psixologiya ve sosiologiya uzre materiallarin mentiqi analiz ve sintezi esasinda lokal medeniyyetlerin komparativ tehlilinden beseri medeniyyetin inkisaf qanunauygunluqlarinin askar edilmesine dogru yol acdi Amerika aliminin xidmeti ondan ibaretdir ki o kulturologiyanin predmet sahesini mueyyenlesdirmis medeniyyet haqqinda elm olan kulturologiya termininin istifade edilmesini esaslandirmis tekamul prosesini yeniden qiymetlendirmis elmi tedavule medeniyyetin yeni anlamini getirmis ve beseri medeniyyetin butov sistem kimi tedqiq edilmesine imkan veren sistemli yanasma teklif etmisdir Istinadlar RedakteHemcinin bax RedakteSimvolik antropologiyaXarici kecidler RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Lesli Vayt amp oldid 5965639, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.