Bayniyaz Kayıpnazarov

Bayniyaz Kayıpnazarov (25 avqust 1916, Çımbay rayonu^[d], Qaraqalpaqıstan Respublikası – 21 yanvar 2001, Nukus) — qaraqalpaq və sovet şairi, tərcüməçi, müharibə veteranı. Qaraqalpaqıstan Xalq Şairi (1976), Qaraqalpaqıstan Respublikasının Bərdax adına Dövlət Mükafatı laureatı (1984).

Bayniyaz Kayıpnazarov
Doğum tarixi	25 avqust 1916(1916-08-25)
Doğum yeri	Çımbay rayonu^[d], Qaraqalpaqıstan Respublikası, Özbəkistan SSR
Vəfat tarixi	21 yanvar 2001(2001-01-21) (84 yaşında)
Vəfat yeri	Nukus, Qaraqalpaqıstan Respublikası, Özbəkistan
Fəaliyyəti	şair, pedaqoq, tərcüməçi
Mükafatları

Həyat yolu

1916-cı il avqustun 25-də Çımbay rayonunun Sanmurun Qıpçaq kəndində anadan olub.

1932-ci ildə Çımbay rayonu gənclər məktəbinə daxil olub. 1939-cu ildə Törtküldə Müəllimlər İnstitutunu bitirmiş, kəndlərində müəllim işləmişdir (1939–1941). İkinci Dünya müharibəsinin başlaması ilə cəbhəyə getdi (1941–1944), lakin yaralanaraq cəbhədən qayıtdı. Kayıpnazarov müəllim işləyib (1944–1946). Qaraqalpaqıstan Yazıçılar İttifaqında məsləhətçi (1946–1947), radio komitəsində (1947–1948), dövlət nəşriyyatında redaktor (1948–1951) işləyib.

B. Kayıpnazarov 1951–1956-cı illərdə Moskvadaqi Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunda təhsil alıb. O, 1956–1958-ci illərdə "Amudərya" jurnalının baş redaktoru, Yazıçılar İttifaqının məsləhətçisi (1958–1963), "Amudərya" jurnalında şöbə müdiri, 1967-ci ildən təqaüdə çıxana qədər "Qaraqalpaqıstan" nəşriyyatında onun redaktoru olub.

B. Kayıpnazarov 1939-cu ildən Qaraqalpaqıstan Yazıçılar Birliyinin üzvüdür.

Müharibə illərində

Sıravi Bayniyaz Kayıpnazarov ürəyində düşmənə qəzəblə dolu milyonlarla əsgərdən biri idi. 1941-ci ildə müharibə başlayan kimi Bayniyaz döyüşə gedir. Müharibənin ağır günlərində Stalinqrad cəbhəsində Kolyuçkin rayonunun azad edilməsi uğrunda gedən döyüşdə ağır yaralanır, xəstəxanada müalicə olunur, sağalır və müharibəyə qayıdır. Bayniyaz bu dəfə milyonlarla qəhrəmanlarla birlikdə xalq düşməni olan faşist işğalçılarını vətənimizdən qovub məhv edəcək. Berlin istiqamətində gedən döyüşlərin birində yenidən ağır yaralanır. Ağır yaralanmış və döyüşə yararsız olduğu üçün komissiyanın yekun qərarı ilə 1944-cü ildə müharibədən qayıtmışdır.

Ailəsi

Anası: Gülcəmilə

Həyat yoldaşı: Asanova Bibican (5 iyul 1926 – 20 sentyabr 2008)

Uşaqları:

• Səuləxan
• Ulzada
• Zirə
• Məqsəd
• Nurzadə
• Gülşət
• Rano
• Janna

Şair 2001-ci il yanvarın 21-də vəfat edib. Onun bədəni Nukus şəhərindəki "Salmən Ata" qəbiristanlığına qoyulub. Həyat yoldaşı Asanova Bibican 2008-ci il sentyabrın 20-də vəfat etmiş, bədəni şairin yanında qoyulub.

Yaradıcılığı

Şairin ilk şeirləri XX əsrin 30-cu illərində çap olunmağa başlayıb. Şairin yaradıcılığında güllər xüsusi yer tutur və o, bir çox şeirlərində gül sözündən istifadə edir. Özü də yazır: "Mən bir mülayim, gülsevər canam".

Kitabları

Seçilmiş əsərləri (bir cild) (qaraqalpaq dilində), 1981

• "Şeirlər" (1940);
• "Mən xalqa xidmət edirəm" (1947);
• "Qızıl payız" (1950);
• "Sevinc nəğmələri" (1950);
• "Boz sahildə" (1955);
• "Mavi palıd" (1956);
• "Qırmızı çiçək" (1958);
• "Əziz dostum" (1962);
• "Mənim Vətənim" (1966);
• "Mənim xoşbəxtliyim" (1968);
• "İki şaxta" (1970);
• "Narman" (1972);
• "Ercan göy" (1974);
• "Bir buketdə" (1981);
• "Mən sənin budağınam" (1977);
• "Seçilmiş əsərləri" (1974, 1981, 1985, 1993, 1996);
• "Kasıb adam və qarğalar kralı" (1985);
• "Səhər çiçəyi" (1995);
• "Kasıbın ən kiçik uşağı" (1995);
• "Təmiz qaynar" (1989);
• Şairin 100 illik yubileyi Qaraqalpaqıstan Respublikasında geniş qeyd olunub, 2017-ci ildə onun "Seçilmiş əsərləri" nəşr olunub .

Tərcümələri

B. Kayıpnazarov qardaş xalqların ədəbiyyatından A. Tvardovskinin "Vasili Terkin", "Şok ulduzu", Ş. Rəşidovun "Kəşmir İri" şeirləri, sonra isə M. Lermontov, A. Mickiewicz, , T. Şevçenkonun bir sıra əsərlərini qaraqalpaq dilinə tərcümə etmişdir.

Melodiya ilə mahnıları

"Gülnarə", "Mən sənin budağınam", "Əmək et", "Sev əməyi", "Bir gül qorundu da getdi", "Gördün?", "Çımbayım", "Kəl canım, gülərək ", "Ana", "Gözəl qıza", "Dilbar", "Könlümdə varsan" kimi əsərləri tanınmış xanəndələri tərəfindən yazılıb və ifa olunub.

Nailiyyətləri

• Vətən müharibəsi ordenləri və medalları;
• Özbəkistan Respublikası və Qaraqalpaqıstan Respublikası Ali Sovetinin Fəxri Fərmanları (1982);
• "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Qələbənin iyirminci ildönümü" (7 may 1965);
• "Qaraqalpaqıstanın xalq şairi" (1976);
• "Əmək veteranı" medalı (16 dekabr 1977);
• Qaraqalpaqıstan Respublikasının Bərdax adına Dövlət Mükafatı laureatı (1984);
• "İgidliyə görə" medalı (6 may 1994).

İstinadlar

1. Mámbetniyazov T., Bekbergenova Z., Mámbetniyazova Z. "Ádebiyat". Nókis, "Билим", 2019, 304 бет. Qaraqalpaq dilində

Xarici keçidlər

1. "Mənim Vətənim" kitabını yükləyin (1956) (qaraqalpaq dilində);
2. "Mən sənin budağınam" kitabını yükləyin (1977) (qaraqalpaq dilində).