Laçın dəhlizi — 1992-ci ilin mayında Azərbaycan Respublikasının ərazisində erməni qüvvələri tərəfindən Qarabağın qondarma "Dağlıq Qarabağ Respublikası" ilə Ermənistan Respublikası arasında açılan dəhlizdir.
Laçın dəhlizi 2020 atəşkəsindən sonra
1994-cü ildə Qarabağ müharibəsinin atəşkəs razılaşmasından sonra qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası nəzarəti altındadır. Lakin rəsmi olaraq Azərbaycan Respublikasının Laçın rayonunun bir hissəsidir.
Bu dəhlizdən qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası Ermənistana böyük miqdarda ərzaq və digər materiallar keçirir. Əvəzində isə Ermənistan Respublikası Dağlıq Qarabağ Respublikasından elektrik alır.
Laçın dəhlizinin işğalı
Laçın dəhlizi
Laçının ələ keçirilməsi Ermənistanın Qarabağa yolunun tamamilə açılması demək idi. Hələ 1924-cü ildə DQMV yarandıqdan sonra Laçın rayon statusu aldı.
1988-ci ildən sonra ermənilərin Laçınla bağlı gizli niyyəti üzə çıxmağa başladı. O vaxt artıq ermənilər Laçında bir neçə mülki şəxsi qətlə yetirmişdilər. Məhz buna görə də Laçın rayon polis şöbəsinin nəzdində ilk xüsusi təyinatlı milis rotası yaradıldı. Həmin rota Laçın rayonunun Ermənistanla sərhəd kəndlərində azərbaycanlıları ermənilərin ehtimal edilən hücumlarından qorumağa cavabdeh idi. Azərbaycanın daxili işlər naziri, general Məhəmməd Əsədov həm Azərbaycan, həm də Ermənistan üçün bütün Dağlıq Qarabağda ən strateji rayon sayılan Laçının təhlükəsizliyini təmin etməkdən ötrü Laçınla Şuşanın arasında yerləşən Qaladərəsi, Göytala və digər kəndlərdən separatçı ermənilərin çıxarılması üçün plan hazırlayırdı. 1990–1991-ci illərdə xüsusi təyinatlı milis dəstəsi, Şuşa milis şöbəsi və daxili qoşunların iştirakı ilə keçirilən əməliyyat nəticəsində (Çaykənd əməliyyatı) həmin kəndlərdə yaşayan erməni separatçıları tutuldu, münaqişə ocağına çevrilən kəndlər boşaldıldı. Laçın-Şuşa yolunun üstündə yerləşən erməni kəndlərindən hücumların qarşısı alındı. Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, jurnalist Salatın Əsgərova məhz həmin kəndlərin ərazisində — Laçın-Şuşa yolunda erməni quldurları tərəfindən qətlə yetirilmişdi.
Dağlıq Qarabağın azərbaycanlılar yaşayan bir sıra şəhər və kəndini ələ keçirdikdən və mayın 8-də Şuşanı işğal etdikdən sonra Ermənistan silahlı qüvvələri Ermənistanla birbaşa əlaqələri üçün Şuşa-Laçın-Zabux yolunu açmağa başladılar. Burada söhbət Şuşa ilə Laçın arasındakı 44 kilometrlik məsafədən gedirdi. Şuşanın iğalından sonra oranı tərk edərək Turşsu və Laçına doğru geri çəkilən Azərbaycan ordusu döyüşçülərinin mənəvi-psixoloji vəziyyəti yaxşı deyildi. Texnikanın sayı az idi və Bakıda hakimiyyət çəkişmələri yaşanırdı. Artıq Laçın şəhərinin mərkəzi Turşsu və Gorus, Tex və Xınatsax istiqamətindən qrad və toplarla vurulurdu. Həmin ərəfədə döyüşçülərimizin Ermənistanla sərhəddə təlim silahları və çoxu işləməyən 28 BTR-lə dayanmasına baxmayaraq, orduda yaranan hərc-mərclik öz işini gördü. Ölkə rəhbərliyini sanki Qarabağda baş verənlər maraqlandırmırdı. Ermənistan isə bütün qüvvəsini, demək olar, buraya cəmləşdirmişdi.
Mayın 16–17-si Laçında qalan digər hərbçilər də ərazini tərk etməyə başladılar. Yerli qüvvələr Laçının işğal ediləcəyini anlayaraq öz ailələrini şəhərdən çıxarırdı. Müdafiə Nazirliyinin bölmələri isə bölünərək Kəlbəcər və Qubadlı istiqamətinə çəkildilər. Bütün bunlar isə artıq Laçının süqutu demək idi. On minlərlə insanın yaşadığı 125 kəndin, 1 şəhərin, 1 qəsəbənin taleyi belə həll olundu. 101 ümumtəhsil məktəbi, 217 mədəniyyət mərkəzi, 140 səhiyyə obyekti, 200-dən çox IX–XV əsrlərə aid tarixi abidə erməni işğalçılarının tapdağı altında qaldı.
Ermənistan rəhbərliyi və Dağlıq Qarabağ separatçı rejiminin təşəbbüsü ilə 1993-cü ilin dekabrından Laçın şəhəri yenidən salınmağa başlandı. Bu gün bütün Dağlıq Qarabağ üzrə gəlmə ermənilərin ən sıx məskunlaşdığı yer Laçın ərazisidir. Burada 12 min erməni yerləşdirilib. Laçının adı dəyişdirilərək "Berdzor", məşhur Minkənd "Xak", Alıqulular "Alqumişen", Sultankənd "Xaşatax" adlandırılıb. Laçındakı qədim ibadət ocaqları, məscid və digər abidələr erməniləşdirilib. Bir sözlə, kəndlərdəki əsrlərin və qərinələrin yaşıdı olan abidələr, qalalar yadellilərin dəfələrlə etdiyi hücumlardan qorunsa da, 1992-ci ildən başlayaraq daha ağır zərbə aldı, daş-divarlarındakı yaddaş tarixləri silinərək erməniləşdirildi və dünyaya "qədim erməni xalqının yazılı abidələri" kimi təqdim edildi.
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Laçın dəhlizini geri almaq üçün potensialının mövcud olmasına baxmayaraq, əlinə düşən fürsətlərdən zamanında tam yararlana bilmədi. 1992-ci ilin oktyabrın ilk günlərində Kəlbəcər-Laçın istiqamətində irəlləyən hərbi hissələrimizdən birinin cəmi 47 nəfər şəxsi heyətə malik maddi texniki təminat bölüyü heç bir kənar dəstək olmadan bir gündə ermənilərdən Laçının Hoçaz, Qızılca və Sus kəndlərini azad etdi və 10 km irəliləyərək "Laçın dəhlizi"ni ələ keçirdi. Bölüyün itkiləri bir şəhid, biri yaralı olmaqla cəmi iki nəfər təşkil etdi. Ermənilərin sürətlə geri çəkilməsinin əsas səbəbi əvvəlki döyüşlərdə verdikləri itkilər və itkilərin yerini doldura bilməməsi ilə əlaqədar idi. Bölük 45 nəfərlə 3 gün düşmənin zirehli texnikaları ilə gücləndirilən motoatıcı taboruna qarşı şəxsi heyətin 30%-ni itirənə qədər, tankların bölüyün dayaq məntəqəsinin bütün mühəndis qurğularının məhv etməsinə və yüksək komandanlığın geri çəkilmək əmrinə baxmayaraq, son nəfəslərinə qədər müqavimət göstərdi. Bölük yalnız arxadakı Qızılca kəndi ermənilər tərəfindən ələ keçirildikdən (son yaralı Qızılcadan açılan atəşlə dabanından yaralandı) sonra mühasirə halqası yarandığı, yaralıların qanaxmadan həyatını itirməməsi üçün onların Həkərə çayı ilə axına qarşı üzü yuxarı çıxarılmasına yetəcək qədər qüvvənin sağ qaldığı zamana qədər döyüşdü. Hələ indi də düşünürəm ki, 1973-cü ildə doğulan həmin əsgərlər "Laçın dəhlizi"nin nə demək olduğunu, həmin əraziyə nəinki kömək, hətta yaralıları çıxarmaq üçün tibbi personal və tibbi yardım maşını göndərməyən komandirlərdən, həm də hadisələrin inkişafını nəzarətdə saxlamayan siyasi rəhbərlərdən daha yaxşı anlayırdılar. Geri çəkilmənin nizamnaməyə uyğun olmayan formada verilməsi, taborun bu 3 gün ərzində digər istiqamətlərdə döyüşlərə qatılmamasına baxmayaraq, dəhlizin müdafiəsinin əlavə qüvvələrlə möhkəmləndirilməsi üçün heç bir tədbir görülməməsi, bir dəfə də olsun tabor və hərbi hissə komandanlığının dəhlizdəki bölüyün dayaq məntəqəsinə və ön xəttinə gəlməməsi, artilleriya vasitələrinin bölüyün ölüm-qalım savaşında bir mərmi belə atmaması, nəticədə gecə saatlarına qədər davam edən döyüşdə 45 nəfərlik bölüyün 11 nəfərinin yaralı, 4 nəfərinin isə itkin olaraq itirilməsinə və dəhlizin ermənilər tərəfindən təkrar işğalına səbəb oldu.
Yeganə təsəlli 2018-ci ildə Naxçıvanda yerləşən qoşunların Günnüt istiqamətində irəlləyərək Azərbaycana məxsus yüksəkliklərdən dəhlizin Gorus-Laçın hissəsinə nəzarəti ələ keçirməsi oldu. dəhliz Ermənistan tərəfindən ABŞ-da yerləşən "Hayastan" Ümumerməni Fondunun hesabına təmir edilib və istifadə edilir.
Əhəmiyyəti
Uzun illər boyu fəaliyyət göstərən bu dəhliz, Ermənistanı Qarabağın dağlıq hissəsinə birləşdirən yeganə təchizat və təminat yolu olaraq, Qarabağ müharibəsinin ilk mərhələsində Ermənistanla seperatçılar arasında "nəfəs borusu" rolunu oynayıb. Həm müharibə dövrü, həm də ikinci yol çəkilənə qədər Ermənistan Qarabağın bütün hərbi, texniki və mülki təhçizatını bu yol vasitəsi ilə həyata keçirib. Məhz buna görə də Laçın ərazisinin Azərbaycana qaytarılması və ya heç olmasa bu dəhlizin erməni tərəfinin hərəkəti üçün bağlanılması, Ermənistanı Qarabağ ərazilərinə nəzarətdən mərhum edə bilər.
↑ Armenia, Azerbaijan, and Georia Country Studies, Area Handbook Series, Federal Reserch Division Library of Congress, 1994, ISBN 0-8444-0848-4, p. xxix.
. 2020-10-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-29.
laçın, dəhlizi, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, məqalədəki, bölmədəki, məlumatlar, köhnədir, layihəyə, kömək, edə, bilərsiniz, məlumatları, yeniləyin, şablonu, çıxarın, mə. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki ve ya bolmedeki melumatlar kohnedir Layiheye komek ede bilersiniz melumatlari yenileyin ve sablonu cixarin Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Lacin dehlizi 1992 ci ilin mayinda Azerbaycan Respublikasinin erazisinde ermeni quvveleri terefinden 1 Qarabagin qondarma Dagliq Qarabag Respublikasi ile Ermenistan Respublikasi arasinda acilan dehlizdir Lacin dehlizi 2020 ateskesinden sonra 1994 cu ilde Qarabag muharibesinin ateskes razilasmasindan sonra qondarma Dagliq Qarabag Respublikasi nezareti altindadir Lakin resmi olaraq Azerbaycan Respublikasinin Lacin rayonunun bir hissesidir Bu dehlizden qondarma Dagliq Qarabag Respublikasi Ermenistana boyuk miqdarda erzaq ve diger materiallar kecirir Evezinde ise Ermenistan Respublikasi Dagliq Qarabag Respublikasindan elektrik alir 1 Mundericat 1 Lacin dehlizinin isgali 2 Ehemiyyeti 3 Hemcinin bax 4 Xarici kecidler 5 IstinadlarLacin dehlizinin isgali Redakte Lacin dehlizi Lacinin ele kecirilmesi Ermenistanin Qarabaga yolunun tamamile acilmasi demek idi Hele 1924 cu ilde DQMV yarandiqdan sonra Lacin rayon statusu aldi 1988 ci ilden sonra ermenilerin Lacinla bagli gizli niyyeti uze cixmaga basladi O vaxt artiq ermeniler Lacinda bir nece mulki sexsi qetle yetirmisdiler Mehz buna gore de Lacin rayon polis sobesinin nezdinde ilk xususi teyinatli milis rotasi yaradildi Hemin rota Lacin rayonunun Ermenistanla serhed kendlerinde azerbaycanlilari ermenilerin ehtimal edilen hucumlarindan qorumaga cavabdeh idi Azerbaycanin daxili isler naziri general Mehemmed Esedov hem Azerbaycan hem de Ermenistan ucun butun Dagliq Qarabagda en strateji rayon sayilan Lacinin tehlukesizliyini temin etmekden otru Lacinla Susanin arasinda yerlesen Qaladeresi Goytala ve diger kendlerden separatci ermenilerin cixarilmasi ucun plan hazirlayirdi 1990 1991 ci illerde xususi teyinatli milis destesi Susa milis sobesi ve daxili qosunlarin istiraki ile kecirilen emeliyyat neticesinde Caykend emeliyyati hemin kendlerde yasayan ermeni separatcilari tutuldu munaqise ocagina cevrilen kendler bosaldildi Lacin Susa yolunun ustunde yerlesen ermeni kendlerinden hucumlarin qarsisi alindi Azerbaycanin Milli Qehremani jurnalist Salatin Esgerova mehz hemin kendlerin erazisinde Lacin Susa yolunda ermeni quldurlari terefinden qetle yetirilmisdi Dagliq Qarabagin azerbaycanlilar yasayan bir sira seher ve kendini ele kecirdikden ve mayin 8 de Susani isgal etdikden sonra Ermenistan silahli quvveleri Ermenistanla birbasa elaqeleri ucun Susa Lacin Zabux yolunu acmaga basladilar Burada sohbet Susa ile Lacin arasindaki 44 kilometrlik mesafeden gedirdi Susanin igalindan sonra orani terk ederek Turssu ve Lacina dogru geri cekilen Azerbaycan ordusu doyusculerinin menevi psixoloji veziyyeti yaxsi deyildi Texnikanin sayi az idi ve Bakida hakimiyyet cekismeleri yasanirdi Artiq Lacin seherinin merkezi Turssu ve Gorus Tex ve Xinatsax istiqametinden qrad ve toplarla vurulurdu Hemin erefede doyusculerimizin Ermenistanla serhedde telim silahlari ve coxu islemeyen 28 BTR le dayanmasina baxmayaraq orduda yaranan herc merclik oz isini gordu Olke rehberliyini sanki Qarabagda bas verenler maraqlandirmirdi Ermenistan ise butun quvvesini demek olar buraya cemlesdirmisdi Mayin 16 17 si Lacinda qalan diger herbciler de erazini terk etmeye basladilar Yerli quvveler Lacinin isgal edileceyini anlayaraq oz ailelerini seherden cixarirdi Mudafie Nazirliyinin bolmeleri ise bolunerek Kelbecer ve Qubadli istiqametine cekildiler Butun bunlar ise artiq Lacinin suqutu demek idi On minlerle insanin yasadigi 125 kendin 1 seherin 1 qesebenin taleyi bele hell olundu 101 umumtehsil mektebi 217 medeniyyet merkezi 140 sehiyye obyekti 200 den cox IX XV esrlere aid tarixi abide ermeni isgalcilarinin tapdagi altinda qaldi Ermenistan rehberliyi ve Dagliq Qarabag separatci rejiminin tesebbusu ile 1993 cu ilin dekabrindan Lacin seheri yeniden salinmaga baslandi Bu gun butun Dagliq Qarabag uzre gelme ermenilerin en six meskunlasdigi yer Lacin erazisidir Burada 12 min ermeni yerlesdirilib Lacinin adi deyisdirilerek Berdzor meshur Minkend Xak Aliqulular Alqumisen Sultankend Xasatax adlandirilib Lacindaki qedim ibadet ocaqlari mescid ve diger abideler ermenilesdirilib Bir sozle kendlerdeki esrlerin ve qerinelerin yasidi olan abideler qalalar yadellilerin defelerle etdiyi hucumlardan qorunsa da 1992 ci ilden baslayaraq daha agir zerbe aldi das divarlarindaki yaddas tarixleri silinerek ermenilesdirildi ve dunyaya qedim ermeni xalqinin yazili abideleri kimi teqdim edildi Azerbaycan Silahli Quvvelerinin Lacin dehlizini geri almaq ucun potensialinin movcud olmasina baxmayaraq eline dusen fursetlerden zamaninda tam yararlana bilmedi 1992 ci ilin oktyabrin ilk gunlerinde Kelbecer Lacin istiqametinde irelleyen herbi hisselerimizden birinin cemi 47 nefer sexsi heyete malik maddi texniki teminat boluyu hec bir kenar destek olmadan bir gunde ermenilerden Lacinin Hocaz Qizilca ve Sus kendlerini azad etdi ve 10 km irelileyerek Lacin dehlizi ni ele kecirdi Boluyun itkileri bir sehid biri yarali olmaqla cemi iki nefer teskil etdi Ermenilerin suretle geri cekilmesinin esas sebebi evvelki doyuslerde verdikleri itkiler ve itkilerin yerini doldura bilmemesi ile elaqedar idi Boluk 45 neferle 3 gun dusmenin zirehli texnikalari ile guclendirilen motoatici taboruna qarsi sexsi heyetin 30 ni itirene qeder tanklarin boluyun dayaq menteqesinin butun muhendis qurgularinin mehv etmesine ve yuksek komandanligin geri cekilmek emrine baxmayaraq son nefeslerine qeder muqavimet gosterdi Boluk yalniz arxadaki Qizilca kendi ermeniler terefinden ele kecirildikden son yarali Qizilcadan acilan atesle dabanindan yaralandi sonra muhasire halqasi yarandigi yaralilarin qanaxmadan heyatini itirmemesi ucun onlarin Hekere cayi ile axina qarsi uzu yuxari cixarilmasina yetecek qeder quvvenin sag qaldigi zamana qeder doyusdu Hele indi de dusunurem ki 1973 cu ilde dogulan hemin esgerler Lacin dehlizi nin ne demek oldugunu hemin eraziye neinki komek hetta yaralilari cixarmaq ucun tibbi personal ve tibbi yardim masini gondermeyen komandirlerden hem de hadiselerin inkisafini nezaretde saxlamayan siyasi rehberlerden daha yaxsi anlayirdilar Geri cekilmenin nizamnameye uygun olmayan formada verilmesi taborun bu 3 gun erzinde diger istiqametlerde doyuslere qatilmamasina baxmayaraq dehlizin mudafiesinin elave quvvelerle mohkemlendirilmesi ucun hec bir tedbir gorulmemesi bir defe de olsun tabor ve herbi hisse komandanliginin dehlizdeki boluyun dayaq menteqesine ve on xettine gelmemesi artilleriya vasitelerinin boluyun olum qalim savasinda bir mermi bele atmamasi neticede gece saatlarina qeder davam eden doyusde 45 neferlik boluyun 11 neferinin yarali 4 neferinin ise itkin olaraq itirilmesine ve dehlizin ermeniler terefinden tekrar isgalina sebeb oldu 2 Yegane teselli 2018 ci ilde Naxcivanda yerlesen qosunlarin Gunnut istiqametinde irelleyerek Azerbaycana mexsus yuksekliklerden dehlizin Gorus Lacin hissesine nezareti ele kecirmesi oldu dehliz Ermenistan terefinden ABS da yerlesen Hayastan Umumermeni Fondunun hesabina temir edilib ve istifade edilir Ehemiyyeti RedakteUzun iller boyu fealiyyet gosteren bu dehliz Ermenistani Qarabagin dagliq hissesine birlesdiren yegane techizat ve teminat yolu olaraq Qarabag muharibesinin ilk merhelesinde Ermenistanla seperatcilar arasinda nefes borusu rolunu oynayib Hem muharibe dovru hem de ikinci yol cekilene qeder Ermenistan Qarabagin butun herbi texniki ve mulki tehcizatini bu yol vasitesi ile heyata kecirib Mehz buna gore de Lacin erazisinin Azerbaycana qaytarilmasi ve ya hec olmasa bu dehlizin ermeni terefinin hereketi ucun baglanilmasi Ermenistani Qarabag erazilerine nezaretden merhum ede biler Hemcinin bax RedakteZengezur dehlizi ZabuxXarici kecidler RedakteDemographic Crisis in Lachin 1 Istinadlar Redakte 1 2 Armenia Azerbaijan and Georia Country Studies Area Handbook Series Federal Reserch Division Library of Congress 1994 ISBN 0 8444 0848 4 p xxix Ermenistandan Qarabaga 3 cu dehliz Mutleq bombalanmalidir ANALIZ 2020 10 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 03 29 2 Menbe https az wikipedia org w index php title Lacin dehlizi amp oldid 6059485, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
_-_8.JPG.html){kind=link}