Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Kələm kəpənəyi-(lat. Pieris brassicae) Buğumayaqlılar tipinin Kəpənəklər dəstəsinə aid olan növ
| Kələm kəpənəyi | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Kələm kəpənəyi | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Xarici quruluşu
Açılmış halda qanadlarının uzunluğu 55–60 mm-dir. Üstdən ağ, ön qanadlarının zirvəsində oraqşəkilli qara haşiyə və iki qara ləkə (dişilərdə ləkələr daha tünddür), altdan isə yaşılımtıl-sarıya çalır. Bığcıqları sançaqşəkillidir. Ön qanadlarının yuxarı küncləri qaradır. Yumurtaları sarı rəngdə olub, uzununa istiqamətdə 16 qırışı vardır. Uzunluğu 1,25 mm-dir. Tırtılın 3 cüt döş, 5 cüt qarıncıq ayağı vardır. Bədəni üst tərəfdən yaşıl, alt tərəfdən sarı rənglidir. Pupu sarımtıl-yaşıldır, üzərində qara, nöqtə şəkilli ləkələr vardır.
-
Pieris brassicae ♂ -
Pieris brassicae ♂ △
Həyat tərzi
Müxtəlif alimlərin məlumatına əsasən, yayıldığı zonadan asılı olaraq hər ildə birdən beşə qədər nəsil verir. Kələm kəpənəyi Kola yarımadasında 1, Rusiyada 2, Gürcüstanda 3-4, Azərbaycanda isə ildə 4 nəsil verir. Kələm kəpənəyi pup mərhələsində baş və toxumluq kələm sahələrində qışlayır. Pupun inkişafı və puplardan kəpənəklərin uçuşu hava şəraiti ilə bilavasitə əlaqədardır. Puplardan kəpənəklərin uçuşu mart ayının üçüncü ongünlüyünün sonuna və bəzən isə aprel ayının ilk günlərinə təsadüf edir. Puplardan kəpənəklərin kütləvi uçuşu aprel ayının yarısından başlayır və may ayının birinci ongünlüyünə qədər davam edir. Kəpənəklər yumurta qoymağa aprel ayının ikinci ongünlüyündən sonra başlayır. Dişi fərdlər bir qayda olaraq yumurtanı topa halda qoyurlar, nadir halda tək-tək qoyurlar. Bir dişi fərd 250-300-ə qədər yumurta qoya bilir. Birinci nəslin dişilərinin kütləvi yumurta qoyması aprelin üçüncü ongünlüyündən may ayının I ongünlüyünün sonuna qədər davam edir. Yumurtanın inkişafı 3-5 gün davam edir. Yumurtadan çıxan tırtılların inkişafı aprelin üçüncü ongünlüyündə müşahidə edilmişdir. Tırtılların inkişafı iyun ayının birinci ongünlüyündə başa çatır. Tırtılların puplaşması may ayının ikinci ongünlüyündən başlayır, iyun ayının birinci ongünlüyünün sonunda başa çatır. Birinci nəslin inkişafı 54-60 gün çəkir. İkinci nəslin inkişafı 38-40 gün çəkir. Üçüncü nəslin inkişaf müddəti 40-42 gün çəkir. Dördüncü nəsildən əmələ gələn puplardan kəpənək uçmur və puplar qışlayırlar. Əsasən, kələmi və b. xaççiçəkliləri zədələyir. Pupları torpaqda qışlayır. Kəpənəklər martın axırında çıxıb, yarpaqların altına 250—-300 yumurta qoyur. Tırtıllar yarpaqları yeyərək təsərrüfata zərər vurur.
Yayılması
Kələm ağ kəpənəyi sinantrop növdür. Avropa (Ucqar şimal-şərqdən başqa), Asiya (Qafqaz, həmçinin Azərbaycan, Orta və Ön Asiya) və Şimali Afrikada yayılmışdır. Kələm kəpənəyi bütün MDB ölkələrində, Zaqafqaziyanın bütün respublikalarında geniş yayılmışdır. Kələm kəpənəyi bütün Avropa ölkələrində, Ön, Orta və Mərkəzi Asiyada, Şimali Hindistan və Çində müşahidə edilmişdir. Azərbaycanda Quba-Xaçmaz bölgəsində kələm zərəvericiləri içərisində kələm ağkəpənəyi ən geniş yayılmış növlərdən biridir. Bu zərərverici elmdə müxtəlif adlarla- ağ kəpənək, kələm qurdu, böyük ağ kəpənək və s. adlandırılmışdır.
Mübarizə tədbirləri
Alağı məhv etmək, bitkilərə entobakterin mikrobioloji preparatı və insektisidlər çiləmək.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2010.
- S.R. Məmmədova, B.B. Xəlilov. Kənd təsərrüfatı entomologiyası. Bakı: 1986
- N.H. Səmədov taxıl böcəkləri və onlarla mübarizə tədbirləri, Bakı: 1964
- Səfərova İ.M. Quba-Xaçmaz bölgəsində kələmin zərərvericiləri və başlıca zərərvericilərə qarşı kompleks mübarizə tədbirləri, Gəncə, 2006, s. 45-49.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kelem kepeneyi lat Pieris brassicae Bugumayaqlilar tipinin Kepenekler destesine aid olan novKelem kepeneyi Elmi tesnifat XETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Kelem kepeneyi Beynelxalq elmi adi Pieris brassicae L 1758 1 Sekil axtarisiITIS nbsp nbsp 778274NCBI nbsp nbsp 7116EOL nbsp nbsp 175000 Mundericat 1 Xarici qurulusu 2 Heyat terzi 3 Yayilmasi 4 Mubarize tedbirleri 5 Istinadlar 6 Hemcinin baxXarici qurulusuredakteAcilmis halda qanadlarinin uzunlugu 55 60 nbsp mm dir Ustden ag on qanadlarinin zirvesinde oraqsekilli qara hasiye ve iki qara leke disilerde lekeler daha tunddur altdan ise yasilimtil sariya calir Bigciqlari sancaqsekillidir On qanadlarinin yuxari kuncleri qaradir Yumurtalari sari rengde olub uzununa istiqametde 16 qirisi vardir Uzunlugu 1 25 nbsp mm dir Tirtilin 3 cut dos 5 cut qarinciq ayagi vardir Bedeni ust terefden yasil alt terefden sari renglidir Pupu sarimtil yasildir uzerinde qara noqte sekilli lekeler vardir 2 nbsp Pieris brassicae nbsp Pieris brassicae Heyat terziredakteMuxtelif alimlerin melumatina esasen yayildigi zonadan asili olaraq her ilde birden bese qeder nesil verir Kelem kepeneyi Kola yarimadasinda 1 Rusiyada 2 Gurcustanda 3 4 Azerbaycanda ise ilde 4 nesil verir Kelem kepeneyi pup merhelesinde bas ve toxumluq kelem sahelerinde qislayir Pupun inkisafi ve puplardan kepeneklerin ucusu hava seraiti ile bilavasite elaqedardir Puplardan kepeneklerin ucusu mart ayinin ucuncu ongunluyunun sonuna ve bezen ise aprel ayinin ilk gunlerine tesaduf edir Puplardan kepeneklerin kutlevi ucusu aprel ayinin yarisindan baslayir ve may ayinin birinci ongunluyune qeder davam edir Kepenekler yumurta qoymaga aprel ayinin ikinci ongunluyunden sonra baslayir Disi ferdler bir qayda olaraq yumurtani topa halda qoyurlar nadir halda tek tek qoyurlar Bir disi ferd 250 300 e qeder yumurta qoya bilir Birinci neslin disilerinin kutlevi yumurta qoymasi aprelin ucuncu ongunluyunden may ayinin I ongunluyunun sonuna qeder davam edir Yumurtanin inkisafi 3 5 gun davam edir Yumurtadan cixan tirtillarin inkisafi aprelin ucuncu ongunluyunde musahide edilmisdir Tirtillarin inkisafi iyun ayinin birinci ongunluyunde basa catir Tirtillarin puplasmasi may ayinin ikinci ongunluyunden baslayir iyun ayinin birinci ongunluyunun sonunda basa catir Birinci neslin inkisafi 54 60 gun cekir Ikinci neslin inkisafi 38 40 gun cekir Ucuncu neslin inkisaf muddeti 40 42 gun cekir Dorduncu nesilden emele gelen puplardan kepenek ucmur ve puplar qislayirlar Esasen kelemi ve b xacciceklileri zedeleyir Puplari torpaqda qislayir Kepenekler martin axirinda cixib yarpaqlarin altina 250 300 yumurta qoyur Tirtillar yarpaqlari yeyerek teserrufata zerer vurur 3 YayilmasiredakteKelem ag kepeneyi sinantrop novdur Avropa Ucqar simal serqden basqa Asiya Qafqaz hemcinin Azerbaycan Orta ve On Asiya ve Simali Afrikada yayilmisdir Kelem kepeneyi butun MDB olkelerinde Zaqafqaziyanin butun respublikalarinda genis yayilmisdir Kelem kepeneyi butun Avropa olkelerinde On Orta ve Merkezi Asiyada Simali Hindistan ve Cinde musahide edilmisdir Azerbaycanda Quba Xacmaz bolgesinde kelem zerevericileri icerisinde kelem agkepeneyi en genis yayilmis novlerden biridir Bu zererverici elmde muxtelif adlarla ag kepenek kelem qurdu boyuk ag kepenek ve s adlandirilmisdir 4 Mubarize tedbirleriredakteAlagi mehv etmek bitkilere entobakterin mikrobioloji preparati ve insektisidler cilemek Istinadlarredakte Integrated Taxonomic Information System nbsp ing 2010 S R Memmedova B B Xelilov Kend teserrufati entomologiyasi Baki 1986 N H Semedov taxil bocekleri ve onlarla mubarize tedbirleri Baki 1964 Seferova I M Quba Xacmaz bolgesinde kelemin zerervericileri ve baslica zerervericilere qarsi kompleks mubarize tedbirleri Gence 2006 s 45 49 Hemcinin baxredakteCemen kepeneyi Menbe https az wikipedia org w index php title Kelem kepeneyi amp oldid 7547764