| Kələm kəpənəyi | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Kələm kəpənəyi | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Kələm kəpənəyi-(lat. Pieris brassicae) Buğumayaqlılar tipinin Kəpənəklər dəstəsinə aid olan növ
Xarici quruluşu
| ]Açılmış halda qanadlarının uzunluğu 55–60 mm-dir. Üstdən ağ, ön qanadlarının zirvəsində oraqşəkilli qara haşiyə və iki qara ləkə (dişilərdə ləkələr daha tünddür), altdan isə yaşılımtıl-sarıya çalır. Bığcıqları sançaqşəkillidir. Ön qanadlarının yuxarı küncləri qaradır. Yumurtaları sarı rəngdə olub, uzununa istiqamətdə 16 qırışı vardır. Uzunluğu 1,25 mm-dir. Tırtılın 3 cüt döş, 5 cüt qarıncıq ayağı vardır. Bədəni üst tərəfdən yaşıl, alt tərəfdən sarı rənglidir. Pupu sarımtıl-yaşıldır, üzərində qara, nöqtə şəkilli ləkələr vardır.
-
Pieris brassicae ♂ -
Pieris brassicae ♂ △
Həyat tərzi
| ]Müxtəlif alimlərin məlumatına əsasən, yayıldığı zonadan asılı olaraq hər ildə birdən beşə qədər nəsil verir. Kələm kəpənəyi Kola yarımadasında 1, Rusiyada 2, Gürcüstanda 3-4, Azərbaycanda isə ildə 4 nəsil verir. Kələm kəpənəyi pup mərhələsində baş və toxumluq kələm sahələrində qışlayır. Pupun inkişafı və puplardan kəpənəklərin uçuşu hava şəraiti ilə bilavasitə əlaqədardır. Puplardan kəpənəklərin uçuşu mart ayının üçüncü ongünlüyünün sonuna və bəzən isə aprel ayının ilk günlərinə təsadüf edir. Puplardan kəpənəklərin kütləvi uçuşu aprel ayının yarısından başlayır və may ayının birinci ongünlüyünə qədər davam edir. Kəpənəklər yumurta qoymağa aprel ayının ikinci ongünlüyündən sonra başlayır. Dişi fərdlər bir qayda olaraq yumurtanı topa halda qoyurlar, nadir halda tək-tək qoyurlar. Bir dişi fərd 250-300-ə qədər yumurta qoya bilir. Birinci nəslin dişilərinin kütləvi yumurta qoyması aprelin üçüncü ongünlüyündən may ayının I ongünlüyünün sonuna qədər davam edir. Yumurtanın inkişafı 3-5 gün davam edir. Yumurtadan çıxan tırtılların inkişafı aprelin üçüncü ongünlüyündə müşahidə edilmişdir. Tırtılların inkişafı iyun ayının birinci ongünlüyündə başa çatır. Tırtılların puplaşması may ayının ikinci ongünlüyündən başlayır, iyun ayının birinci ongünlüyünün sonunda başa çatır. Birinci nəslin inkişafı 54-60 gün çəkir. İkinci nəslin inkişafı 38-40 gün çəkir. Üçüncü nəslin inkişaf müddəti 40-42 gün çəkir. Dördüncü nəsildən əmələ gələn puplardan kəpənək uçmur və puplar qışlayırlar. Əsasən, kələmi və b. xaççiçəkliləri zədələyir. Pupları torpaqda qışlayır. Kəpənəklər martın axırında çıxıb, yarpaqların altına 250—-300 yumurta qoyur. Tırtıllar yarpaqları yeyərək təsərrüfata zərər vurur.
Yayılması
| ]Kələm ağ kəpənəyi sinantrop növdür. Avropa (Ucqar şimal-şərqdən başqa), Asiya (Qafqaz, həmçinin Azərbaycan, Orta və Ön Asiya) və Şimali Afrikada yayılmışdır. Kələm kəpənəyi bütün MDB ölkələrində, Zaqafqaziyanın bütün respublikalarında geniş yayılmışdır. Kələm kəpənəyi bütün Avropa ölkələrində, Ön, Orta və Mərkəzi Asiyada, Şimali Hindistan və Çində müşahidə edilmişdir. Azərbaycanda Quba-Xaçmaz bölgəsində kələm zərəvericiləri içərisində kələm ağkəpənəyi ən geniş yayılmış növlərdən biridir. Bu zərərverici elmdə müxtəlif adlarla- ağ kəpənək, kələm qurdu, böyük ağ kəpənək və s. adlandırılmışdır.
Mübarizə tədbirləri
| ]Alağı məhv etmək, bitkilərə entobakterin mikrobioloji preparatı və insektisidlər çiləmək.
İstinadlar
| ]- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2010.
- S.R. Məmmədova, B.B. Xəlilov. Kənd təsərrüfatı entomologiyası. Bakı: 1986
- N.H. Səmədov taxıl böcəkləri və onlarla mübarizə tədbirləri, Bakı: 1964
- Səfərova İ.M. Quba-Xaçmaz bölgəsində kələmin zərərvericiləri və başlıca zərərvericilərə qarşı kompleks mübarizə tədbirləri, Gəncə, 2006, s. 45-49.
Həmçinin bax
| ]wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Kelem kepeneyiElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Kelem kepeneyiBeynelxalq elmi adiPieris brassicae L 1758Sekil axtarisiITIS 778274NCBI 7116EOL 175000 Kelem kepeneyi lat Pieris brassicae Bugumayaqlilar tipinin Kepenekler destesine aid olan nov Xarici qurulusu span Acilmis halda qanadlarinin uzunlugu 55 60 mm dir Ustden ag on qanadlarinin zirvesinde oraqsekilli qara hasiye ve iki qara leke disilerde lekeler daha tunddur altdan ise yasilimtil sariya calir Bigciqlari sancaqsekillidir On qanadlarinin yuxari kuncleri qaradir Yumurtalari sari rengde olub uzununa istiqametde 16 qirisi vardir Uzunlugu 1 25 mm dir Tirtilin 3 cut dos 5 cut qarinciq ayagi vardir Bedeni ust terefden yasil alt terefden sari renglidir Pupu sarimtil yasildir uzerinde qara noqte sekilli lekeler vardir Pieris brassicae Pieris brassicae Heyat terzi span Muxtelif alimlerin melumatina esasen yayildigi zonadan asili olaraq her ilde birden bese qeder nesil verir Kelem kepeneyi Kola yarimadasinda 1 Rusiyada 2 Gurcustanda 3 4 Azerbaycanda ise ilde 4 nesil verir Kelem kepeneyi pup merhelesinde bas ve toxumluq kelem sahelerinde qislayir Pupun inkisafi ve puplardan kepeneklerin ucusu hava seraiti ile bilavasite elaqedardir Puplardan kepeneklerin ucusu mart ayinin ucuncu ongunluyunun sonuna ve bezen ise aprel ayinin ilk gunlerine tesaduf edir Puplardan kepeneklerin kutlevi ucusu aprel ayinin yarisindan baslayir ve may ayinin birinci ongunluyune qeder davam edir Kepenekler yumurta qoymaga aprel ayinin ikinci ongunluyunden sonra baslayir Disi ferdler bir qayda olaraq yumurtani topa halda qoyurlar nadir halda tek tek qoyurlar Bir disi ferd 250 300 e qeder yumurta qoya bilir Birinci neslin disilerinin kutlevi yumurta qoymasi aprelin ucuncu ongunluyunden may ayinin I ongunluyunun sonuna qeder davam edir Yumurtanin inkisafi 3 5 gun davam edir Yumurtadan cixan tirtillarin inkisafi aprelin ucuncu ongunluyunde musahide edilmisdir Tirtillarin inkisafi iyun ayinin birinci ongunluyunde basa catir Tirtillarin puplasmasi may ayinin ikinci ongunluyunden baslayir iyun ayinin birinci ongunluyunun sonunda basa catir Birinci neslin inkisafi 54 60 gun cekir Ikinci neslin inkisafi 38 40 gun cekir Ucuncu neslin inkisaf muddeti 40 42 gun cekir Dorduncu nesilden emele gelen puplardan kepenek ucmur ve puplar qislayirlar Esasen kelemi ve b xacciceklileri zedeleyir Puplari torpaqda qislayir Kepenekler martin axirinda cixib yarpaqlarin altina 250 300 yumurta qoyur Tirtillar yarpaqlari yeyerek teserrufata zerer vurur Yayilmasi span Kelem ag kepeneyi sinantrop novdur Avropa Ucqar simal serqden basqa Asiya Qafqaz hemcinin Azerbaycan Orta ve On Asiya ve Simali Afrikada yayilmisdir Kelem kepeneyi butun MDB olkelerinde Zaqafqaziyanin butun respublikalarinda genis yayilmisdir Kelem kepeneyi butun Avropa olkelerinde On Orta ve Merkezi Asiyada Simali Hindistan ve Cinde musahide edilmisdir Azerbaycanda Quba Xacmaz bolgesinde kelem zerevericileri icerisinde kelem agkepeneyi en genis yayilmis novlerden biridir Bu zererverici elmde muxtelif adlarla ag kepenek kelem qurdu boyuk ag kepenek ve s adlandirilmisdir Mubarize tedbirleri span Alagi mehv etmek bitkilere entobakterin mikrobioloji preparati ve insektisidler cilemek Istinadlar span Integrated Taxonomic Information System ing 2010 S R Memmedova B B Xelilov Kend teserrufati entomologiyasi Baki 1986 N H Semedov taxil bocekleri ve onlarla mubarize tedbirleri Baki 1964 Seferova I M Quba Xacmaz bolgesinde kelemin zerervericileri ve baslica zerervericilere qarsi kompleks mubarize tedbirleri Gence 2006 s 45 49 Hemcinin bax span Cemen kepeneyiTakson eynilesdirmeleriPieris brassicaeWikidata Q26764 Wikispecies Pieris brassicae BAMONA Pieris brassicae BioLib 51333 BOLD 81845 EoL 175000 EPPO PIERBR Fauna Europaea 440880 Fauna Europaea new 44a2ddca 3014 4eee a892 a6848f365312 GBIF 1920506 iNaturalist 55401 IRMNG 10774444 ISC 41157 ITIS 778274 179361 LoB 4555 NBN NHMSYS0000503827 NCBI 7116 NZOR 14c7ce37 e04b 468e b345 69978d1f6e96Papilio brassicaeWikidata Q109585057 GBIF 8013678 Kateqoriya KepeneklerGizli kateqoriyalar Vikipediya Taksosablonsuz biologiya meqaleleriVikipediya Vikidatada menbeleri olan meqalelerVikinovlere istinadi olmayan meqalelerTaksonun latinca adindan istiqametlendirme olmayan biologiya meqaleleriTakson sablonu istifade olunan meqalelerTaxonbars with automatically added original combinations
