Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Krım hücum əməliyyatı və ya Krım döyüşü — 8 aprel–12 may 1944-cü il tarixlərində Qızıl Ordunun Nasist Almaniyasının nəzarətində olan Krıma yönəltdiyi bir sıra hücumlar. Qızıl Ordunun , Vermarxt və birləşmələrindən ibarət ilə vuruşmuşdu. Döyüşlər Krımın almanlar tərəfindən evakuasiya edilməsilə başa çatmışdır. Almaniya və Rumıniya qüvvələri evakuasiya zamanı xeyli itki vermişdir.
| Krım hücum əməliyyatı | |||
|---|---|---|---|
| İkinci Dünya müharibəsinin Şərq cəbhəsi | |||
 Sivaş körfəzindən Krıma keçən sovet əsgərləri. 1943-cü ilin sonları. | |||
| Tarix | 8 aprel – 12 may 1944 | ||
| Yeri | Krım MSSR, Rusiya SFSR, SSRİ De-fakto (1943-cü ilin oktyabrına qədər): Ukrayna Reyxkomissarlığı | ||
| Nəticəsi | Sovetlərin qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Zəmin
Almaniya 1942-ci ildə sonra Krım yarımadasına nəzarəti ələ keçirmişdilər.
Kerç–Eltigen əməliyyatı
1943-cü ilin sonu və 1944-cü ilin əvvəllərində Vermaxt şərqdəki bütün cəbhə xətti boyunca geri sıxılmışdı. 1943-cü ilin oktyabrında 17-ci Ordu Kerç boğazı üzərindən Krıma çəkilmişdi. Sonrakı aylarda Qızıl Ordu Ukraynanın cənubunda Vermaxtı geri itələmiş, nəticədə 1943-cü ilin noyabrında Or bərzəxi vasitəsilə 17-ci Ordunun quru əlaqəsini kəsmişdir.
Vermaxt Qara dəniz vasitəsilə Krımı təmin edə bildiyi üçün qurudan kəsildikdən sonra da onu uğurla saxlaya bilmişdi. Krımın saxlanması vacib sayılırdı, çünki onun itirilməsi Türkiyənin münasibətinə mənfi təsir göstərəcək və Rumıniya neft yataqlarını sovet hava hücumları riski altına salacaqdı. 1943-cü ilin sonunda və Sivaş yaxınlığındakı şimal-şərq sektorunda sovet desantları, həmçinin Sovet Ordusu növbəti beş ay ərzində Krımı nəzərə almamağa qərar vermişdi.
Pol Lüdviq Evald fon Kleyst 30 mart 1944-cü ildə A Ordu Qrupunun komandanlığından uzaqlaşdırılmışdı. Onun yerinə Ferdinand Şörner təyin edilmişdir.
Əməliyyat
8 apreldə və elementləri tərəfindən Or bərzəxi boyunca hücum əməliyyatına start verilmişdir. 17-ci Ordu müdafiəyə keçmiş, lakin irəliləməni dayandıra bilməmişdi. 11 apreldə Kerçə çatmışdır. Bundan iki gün sonra onlar Sevastopoldan təxminən 37 mil (60 km) şimal-şərqdə yerləşən Simferopola irəliləmişdilər. 17-ci Ordu aprelin 3-cü həftəsinin sonunda Krımda qalan məhvər qüvvələri şəhər ətrafında cəmlənərək 16 apreldə Sevastopol istiqamətində geri çəkilməyə başlamışdır.
Quru Qoşunlarının Ali Komandanlığı Qızıl Ordunun 1941–1942-ci illərdə ilk zamanı Sevastopolu qala kimi saxlamaq niyyətində idi. Buna baxmayaraq, şəhərin istehkamları heç vaxt bərpa edilməmişdi və Sevastopol 1941-ci ildə olduğu kimi güclü müdafiə mövqeyi deyildi. Aprelin sonlarında şəhər kənarında döyüşlər başlamış və şəhər hücumun başlamasından bir ay keçməmiş 9 mayda süqut etmişdir. Məhvər qüvvələri dənizdən Konstansaya evakuasiyası sovet quru bombardmançılarının hücumuna məruz qalmışdır.
Nəticəsi
Adolf Hitler ilə görüşdə 17-ci Ordu komandiri təkid etmişdir ki, Sevastopol boşaldılmalı və onun kəsilmiş 235,000 nəfərlik ordusu geri çəkilməlidir. O, Krımın itirilməsindən sonra məsuliyyətə cəlb edilmiş, Rumıniyada həbs olunmuş və hərbi məhkəməyə verilmişdir. Yalnız Haynts Quderianın müdaxiləsi onun həyatını xilas etmişdir. O, 31 yanvar 1945-ci ildə ordudan tərxis olunmuşdur.
Almaniya və Rumıniya hərbi vahidləri 57,000 nəfər itki vermişdir ki, onların çoxu evakuasiya zamanı boğularaq həlak olmuşdur. Təkcə 10 mayda "Totila" və "Teja"nın batması 10,000-ə qədər insanın ölümünə səbəb olmuşdu. Ümumilikdə, Almaniyanın dənizdəki itkiləri beş , bir , üç yedək gəmi, üç , üç və dörd sualtı ovçudan ibarət idi. Rumıniya üç yük gəmisini itirmişdi. Məhvər qoşunlarının Krımdan qismən uğurla evakuasiya edilməsi nəticəsində Rumıniya Hərbi Dəniz Qüvvələrinin komandiri, kontr-admiral layiq görülmüşdür.
Mənbə
İstinadlar
- Glantz, House, 1995. səh. 298
- Clodfelter, 2017. səh. 459
- Frieser və b. 2007. səh. 483
- Müller, 2005. səh. 290
- "A Look Back at the WWII Crimean Campaign". War on the Rocks (ingilis). 2014-12-08. 2021-06-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-28.
- "The Peninsula: The Crimea at War". The National WWII Museum (ingilis). 2021-06-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-22.
- Rousselon, Mauricio. "The Eastern Front: Germany's Futile Battle For Crimea". Warfare History Network (ingilis). 2015-07-30. 2021-06-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-06-28.
- Frieser, Karl-Heinz. Die Rückzugsoperationen der Heeresgruppe Süd in der Ukraine // Frieser, Karl-Heinz; və b. (redaktorlar ). Die Ostfront 1943/44: Der Krieg im Osten und an den Nebenfronten. Das Deutsche Reich und der Zweite Weltkrieg (alman). 8. Munich: Deutsche Verlags-Anstalt. 2007. 339–450. ISBN .
- Jordan, David; Weist, Andrew. Atlas of World War 2. London, England: Amber Books. 2004. 124–125. ISBN .
- Nicolae Koslinski, Raymond Stănescu, Marina română in al doilea război mondial: 1942–1944 (in Romanian)
- Jipa Rotaru, Ioan Damaschin, Glorie și dramă: Marina Regală Română, 1940–1945 (in Romanian)
- Spencer C. Tucker, World War II at Sea: An Encyclopedia, p. 633
Ədəbiyyat
- Clodfelter, M. Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492–2015 (4th). Jefferson, North Carolina: McFarland. 2017. ISBN .
- ; Schmider, Klaus; Schönherr, Klaus; Schreiber, Gerhard; ; Wegner, Bernd. Die Ostfront 1943/44 – Der Krieg im Osten und an den Nebenfronten [The Eastern Front 1943–1944: The War in the East and on the Neighbouring Fronts]. [Germany and the Second World War] (alman). VIII. München: Deutsche Verlags-Anstalt. 2007. ISBN .
- Glantz, David M.; House, Jonathan. When Titans clashed: How the Red Army stopped Hitler. Lawrence, Kansas: University Press of Kansas. 1995. ISBN .
- Ziemke, E.F. Stalingrad to Berlin
- Müller, Rolf-Dieter. Der letzte deutsche Krieg, 1939-1945. Stuttgart: Klett-Cotta. 2005. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Krim hucum emeliyyati ve ya Krim doyusu 8 aprel 12 may 1944 cu il tarixlerinde Qizil Ordunun Nasist Almaniyasinin nezaretinde olan Krima yoneltdiyi bir sira hucumlar Qizil Ordunun Vermarxt ve birlesmelerinden ibaret ile vurusmusdu Doyusler Krimin almanlar terefinden evakuasiya edilmesile basa catmisdir Almaniya ve Ruminiya quvveleri evakuasiya zamani xeyli itki vermisdir Krim hucum emeliyyatiIkinci Dunya muharibesinin Serq cebhesiSivas korfezinden Krima kecen sovet esgerleri 1943 cu ilin sonlari Tarix 8 aprel 12 may 1944Yeri Krim MSSR Rusiya SFSR SSRI De fakto 1943 cu ilin oktyabrina qeder Ukrayna ReyxkomissarligiNeticesi Sovetlerin qelebesiMunaqise terefleri SSRI Almaniya RuminiyaKomandan lar Fyodor TolbuxinTereflerin quvvesi462 400 nefer 560 tank ve hucum silahi 6 000 silah 1 200 herbi hava qurgusu 230 000 255 970 nefer 165 000 65 000 1 815 silahItkiler84 839 17 754 nefer helak olmus ve ya itkin dusmusdur 67 065 nefer yaralanmis ve ya xestelenmisdir 171 tank 521 silah 179 herbi hava qurgusu Denizde 1 sualti qayiq 1 motorlu torpedo qayigi 12 herbi hava qurgusu 96 700 31 700 nefer helak olmus ve ya itkin dusmusdur 33 400 nefer yaralanmisdir 25 800 nefer helak olmus ve ya itkin dusmusdur 5 800 nefer yaralanmisdir Denizde 4 sualti ovcu 5 yuk gemisi 1 tanker 3 yedek gemi 3 lixter 3 motorlu qayiq 3 yuk gemisi Vikianbarda elaqeli mediafayllarZeminAlmaniya 1942 ci ilde sonra Krim yarimadasina nezareti ele kecirmisdiler Kerc Eltigen emeliyyati 1943 cu ilin sonu ve 1944 cu ilin evvellerinde Vermaxt serqdeki butun cebhe xetti boyunca geri sixilmisdi 1943 cu ilin oktyabrinda 17 ci Ordu Kerc bogazi uzerinden Krima cekilmisdi Sonraki aylarda Qizil Ordu Ukraynanin cenubunda Vermaxti geri itelemis neticede 1943 cu ilin noyabrinda Or berzexi vasitesile 17 ci Ordunun quru elaqesini kesmisdir Vermaxt Qara deniz vasitesile Krimi temin ede bildiyi ucun qurudan kesildikden sonra da onu ugurla saxlaya bilmisdi Krimin saxlanmasi vacib sayilirdi cunki onun itirilmesi Turkiyenin munasibetine menfi tesir gosterecek ve Ruminiya neft yataqlarini sovet hava hucumlari riski altina salacaqdi 1943 cu ilin sonunda ve Sivas yaxinligindaki simal serq sektorunda sovet desantlari hemcinin Sovet Ordusu novbeti bes ay erzinde Krimi nezere almamaga qerar vermisdi Pol Ludviq Evald fon Kleyst 30 mart 1944 cu ilde A Ordu Qrupunun komandanligindan uzaqlasdirilmisdi Onun yerine Ferdinand Sorner teyin edilmisdir Emeliyyat8 aprelde ve elementleri terefinden Or berzexi boyunca hucum emeliyyatina start verilmisdir 17 ci Ordu mudafieye kecmis lakin irelilemeni dayandira bilmemisdi 11 aprelde Kerce catmisdir Bundan iki gun sonra onlar Sevastopoldan texminen 37 mil 60 km simal serqde yerlesen Simferopola irelilemisdiler 17 ci Ordu aprelin 3 cu heftesinin sonunda Krimda qalan mehver quvveleri seher etrafinda cemlenerek 16 aprelde Sevastopol istiqametinde geri cekilmeye baslamisdir Quru Qosunlarinin Ali Komandanligi Qizil Ordunun 1941 1942 ci illerde ilk zamani Sevastopolu qala kimi saxlamaq niyyetinde idi Buna baxmayaraq seherin istehkamlari hec vaxt berpa edilmemisdi ve Sevastopol 1941 ci ilde oldugu kimi guclu mudafie movqeyi deyildi Aprelin sonlarinda seher kenarinda doyusler baslamis ve seher hucumun baslamasindan bir ay kecmemis 9 mayda suqut etmisdir Mehver quvveleri denizden Konstansaya evakuasiyasi sovet quru bombardmancilarinin hucumuna meruz qalmisdir NeticesiKrim strateji hucum emeliyyati zamani Qara Deniz Donanmasinin hereketleri Adolf Hitler ile gorusde 17 ci Ordu komandiri tekid etmisdir ki Sevastopol bosaldilmali ve onun kesilmis 235 000 neferlik ordusu geri cekilmelidir O Krimin itirilmesinden sonra mesuliyyete celb edilmis Ruminiyada hebs olunmus ve herbi mehkemeye verilmisdir Yalniz Haynts Quderianin mudaxilesi onun heyatini xilas etmisdir O 31 yanvar 1945 ci ilde ordudan terxis olunmusdur Almaniya ve Ruminiya herbi vahidleri 57 000 nefer itki vermisdir ki onlarin coxu evakuasiya zamani bogularaq helak olmusdur Tekce 10 mayda Totila ve Teja nin batmasi 10 000 e qeder insanin olumune sebeb olmusdu Umumilikde Almaniyanin denizdeki itkileri bes bir uc yedek gemi uc uc ve dord sualti ovcudan ibaret idi Ruminiya uc yuk gemisini itirmisdi Mehver qosunlarinin Krimdan qismen ugurla evakuasiya edilmesi neticesinde Ruminiya Herbi Deniz Quvvelerinin komandiri kontr admiral Demir xac ordeninin Cengaver demir xacina layiq gorulmusdur MenbeIstinadlar Glantz House 1995 seh 298 Clodfelter 2017 seh 459 Frieser ve b 2007 seh 483 Muller 2005 seh 290 A Look Back at the WWII Crimean Campaign War on the Rocks ingilis 2014 12 08 2021 06 28 tarixinde Istifade tarixi 2021 06 28 The Peninsula The Crimea at War The National WWII Museum ingilis 2021 06 24 tarixinde Istifade tarixi 2021 06 22 Rousselon Mauricio The Eastern Front Germany s Futile Battle For Crimea Warfare History Network ingilis 2015 07 30 2021 06 28 tarixinde Istifade tarixi 2021 06 28 Frieser Karl Heinz Die Ruckzugsoperationen der Heeresgruppe Sud in der Ukraine Frieser Karl Heinz ve b redaktorlar Die Ostfront 1943 44 Der Krieg im Osten und an den Nebenfronten Das Deutsche Reich und der Zweite Weltkrieg alman 8 Munich Deutsche Verlags Anstalt 2007 339 450 ISBN 9783421062352 Jordan David Weist Andrew Atlas of World War 2 London England Amber Books 2004 124 125 ISBN 0 7607 5557 4 Nicolae Koslinski Raymond Stănescu Marina romană in al doilea război mondial 1942 1944 in Romanian Jipa Rotaru Ioan Damaschin Glorie și dramă Marina Regală Romană 1940 1945 in Romanian Spencer C Tucker World War II at Sea An Encyclopedia p 633 Edebiyyat Clodfelter M Warfare and Armed Conflicts A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures 1492 2015 4th Jefferson North Carolina McFarland 2017 ISBN 978 0786474707 Schmider Klaus Schonherr Klaus Schreiber Gerhard Wegner Bernd Die Ostfront 1943 44 Der Krieg im Osten und an den Nebenfronten The Eastern Front 1943 1944 The War in the East and on the Neighbouring Fronts Germany and the Second World War alman VIII Munchen Deutsche Verlags Anstalt 2007 ISBN 978 3 421 06235 2 Glantz David M House Jonathan When Titans clashed How the Red Army stopped Hitler Lawrence Kansas University Press of Kansas 1995 ISBN 0 7006 0899 0 Ziemke E F Stalingrad to Berlin Muller Rolf Dieter Der letzte deutsche Krieg 1939 1945 Stuttgart Klett Cotta 2005 ISBN 3 608 94133 9