fbpx
Wikipedia

Kristof Villibald Qlyuk

Avqust 06, 2021

Kristof Villibald fon Qlyuk (alm. Christoph Willibald Ritter von Gluck‎, 2 iyul 1714, Berxinq — 15 noyabr 1787, Vyana) — əsasən opera bəstələyən Avstriyalı bəstəkar, musiqi klassisizminin ən böyük nümayəndələrindən biri. XVIII əsrin ikinci yarısında italyan opera seriyasında və franssız lirik faciəsində baş verən islahatlar Qlyukun adı ilə bağlıdır. Qlyukun bəstələdiyi əsərlər daima populyar olmasa da, onun ideyaları opera teatrının gələcək inkişafını müəyyən etdi.

Kristof Villibald Qlyuk
alm. Christoph Willibald Ritter von Gluck‎
Ümumi məlumatlar
Doğum adı klassik musiqi ansamblı
Doğum tarixi
Doğum yeri Berxinq, Bavariya
Vəfat tarixi (73 yaşında)
Vəfat yeri Vyana, Habsburq monarxiyası
Vəfat səbəbi insult
Dəfn yeri Vyana mərkəzi qəbirstanlığı
Vətəndaşlığı Almaniya
Musiqiçi məlumatları
Fəaliyyəti bəstəkar
Fəaliyyət illəri 1735—1787
Janrlar opera, balet
Təhsili
  • Karlov Universiteti[d]
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

İlk illəri

Kristof Qlyukun erkən illəri haqqında məlumatlar çox azdı, və əvvəlki bioqrafların tapdığı bilgilərlə daha sonrakılar razı olmurdular. Məlumdur ki o, Yuxarı Pfaltsın Erasbah şəhərində (indiki Berxinq şəhərinin rayonu) anadan olub. Atası Aleksandr Qlyuk meşəbəyi olub, anasının adı Mariya Valpurqa olmuşdur. 1717-ci ildə ailəsi ilə Bohemiaya köçmüşdür. Uşaqlıqdan musiqiylə maraqlanıridi və görünən odur ki, evdə musiqi təhsili almışdır, bu isə həmin dövrdə Bohemiyada yaşayanlar üçün adi hal idi. Güman edilir ki, Qlyuk altı il ərzində Komotau şəhərində yezuit gimnaziyasında təhsil alıb. Atası böyük oğlunun musiqiçi kimi görmək istəmədyindən, Qlyuk evdən getdi. 1731-ci ildə Praqada qalırdı və bir müddət Praqa universitetində oxuyurdu, orada məntiq və riyaziyyat üzrə mühazirələr dinləyirdi, çörək pulunu isə musiqi çalaraq qazanırdı. Skripka və violonçel ifaçısı, həm də yaxşı vokal göstəriciləri olan Qlyuk müqqədəs Yakub kilsəsinin xorunda oxuyurdu və böyük çex bəstəkarı və musiqi nəzəriyyəçisi Boquslav Çernoqorskiyin rəhbərliyi altında orkestrda oynayırdı, bəzən Praqanın ətraf yerlərinə gedirdi, orada kəndlilər və əsnafların qarşısında çıxış edirdi.

Qlyuk knyaz Filip fon Lobkovitsin diqqətini cəlb etdi və 1735-ci ildə bəstəkar kimi Vyana evinə dəvət aldı, və yəgin ki, Lobkovitsin evində onu İtaliyalı aristokrat A. Meltsi eşitdi və öz şəxsi kapellasına dəvət etdi, beləcə 1736-cı və ya 1737-ci ildə Qlyuk Milana gəldi. Qlyuk operanın vətəni olan İtaliyada bu janrın böyük sənətkarlarının yaradıcılığı ilə tanış olmaq imkanını əldə etdi; kompozisiyanı Covanni Sammartininin rəhbərliyi altında öyrənirdi, Sammartini operadan çox simfonik bəstəkar idi, amma Rıtsarev yazır ki, Qlyuk məhz onun rəhbərliyi altında "sadə, amma inamlı homofon yazısını" əldə etdi, hansı ki italyan operasında artıq tamamilə bərqərar olmuşdu, halbuki eyni zamanda Vyanada polifoniya ənənəsi hələ də hökm sürürdü.

1741-ci ilin dekabrında Milanda Qlyukun ilk operası olan "Artakserks" opera seriyanın premyerası baş tutdu, librettonun müəllifi Pyetro Metastazio idi. Qlyukin erkən operalarında olduğu kimi "Artakserks"də də Sammartinin işlərinə bənzətmələr görünürdü, bununla belə o, uğur qazandı, və ardınca İtaliyanın müxtəlif şəhərlərindən operanın təqdimatı üçün sifarişlər gəlməyə başladı. Növbəti dörd il ərzində müvəffəqiyyəti az olmayan "Demetriy", "Por", "Demofont", "Hipermnestra" və s. kimi opera seriyalar yaradıldı.

1745-ci ilin payızında Qlyuk Londona yola düşdü, orada o, iki opera sifarişi aldı, lakin artıq gələn ilin yazında İngiltərənin paytaxtını tərk etdi və Minqotti qardaşlarının italyan opera truppasına ikinci dirijor kimi qatıldı, onlarla beş il ərzində Avropada qastrol səfərlərində oldu. O, 1751-ci ildə Praqada Covanni Lokatellinin truppasında kapelmeyster olmaq üçün, Minqottiləri tərk etdi, 1752-ci ilin dekabrında isə Vyanada məskunlaşdı. Şahzadə İosif Saksen Hildburqqauzenin orkestrində kapelmeyster olan Qlyuk onun həftəlik "akademiya" konsertlərinə rəhbərlik edirdi, orada o, həm başqalarının, həm də öz əsərlərini ifa edirdi. Qlyukun həyatını araşdıran müasir tədqiqatçıların fikirlərinə əsasən, Kristof Villibald Qlyuk görkəmli opera drijoru idi və balet sənətinin xüsusiyyətlərini yaxşı bilirdi.

Musiqi dramının axtarışında

 
F. E. Fellerin litoqrafiyasından K. V. Qlyukun şəkili

Vyana teatrlarının idarəedicisi qraf C. Duratsonun təklifi ilə 1754-cü ildə Qlyuk Saray operasının drijor və bəstəkarı təyin olundu. Vyanada Qlyuk italyan opera seriyanın ənənəvi növü olan "opera ariya"ya görə məyusluq hissini keçirtdi, çünki orada musiqi və ifanın gözəlliyi müstəqil xarakteri alırdı, bəstəkarlar isə primadonnaların nazını çəkməyə məcbur olurdular. Bu səbəblərə görə də o, yaradıcılığını fransız komik operasıyla (fr. "L’île de Merlin", "La fausse esclave", "L’ivrogne corrigé", "Le cadi dupe" və s. kimi operalar) və hətta balet ilə davam etdirdi. Xoreoqraf Qasparo Ancolini ilə birlikdə Molyerin pyesasına əsaslanan "Don Juan" adlı balet-pantomimini yaratdı. Əsl xoreoqrafik dramı olan bu balet Qlyukun opera səhnəsini dramatik etmək arzusunun ilk təcəssümü idi.

Qlyuka axtarişlarda dəstək verənlər operanın baş intendantı qraf Duratso və onun həmyerlisi "Don Juan" üçün libretto yazan şair və dramaturq Ranyeri de Kaltsabici idilər. Musiqili dram istiqamətində növbəti addım onların yeni birgə işi — "Orfey və Evridika" operası oldu, hansının ki ilk redaksiyası 1762-ci il oktyabrın 5-də Vyanada göstərildi. Kaltsabicinin qələmi altında qədim yunan mifi o dövrün maraqlarına tam uyğun olan antik dramına çevrildi; lakin nə Vyanada, nə də Avropanın digər şəhərlərində opera tamaşaçılar tərəfindən helə də çox bəyənilmədi.

S.Rıtsarev yazır ki, opera seriyada islahatların aparılması zəruriliyi onun böhrana getməsinin obyektiv əlamətləri ilə diktə olunurdu. Həmçinin, operada poeziya və musiqinin funksiyaları ayrı-ayrı hissələr kimi göstərilirdi və bu "bir əsrlik və inanılmaz dərəcədə güclü ənənəni" pozmaq çətin işlərdən biri idi. Bundan başqa, opera seriyaya xas olan cəhətlərdən biri də statika dramaturgiyası idi ki, onu "affekt nəzəriyyəsi" ilə əsaslandırırdılar, hansı ki hər bir emosional vəziyyət üçün (kədər, sevinc, qəzəb və s.) nəzəriyyəçilərin müəyyən etdiyi musiqi ifadəliliyinin hər hansı vasitələrdən istifadəsini nəzərdə tuturdu və emosiaların individualizasiyasına imkan vermirdi. Eyniliyin dəyərli meyara çevrilməsi XVIII əsrin birinci yarısında bir tərəfdən sonsuz sayda operaların yaranmasına gətirdi, digər tərəfdən də onların səhnə ömrünü orta hesabla 3-5 tamaşadan ibarət edərək, xeyli sayda azaltdı.

S.Rıtsarev yazır ki, Qlyuk öz islahatçı operalarında musiqini dramaya "işləməyə" məcbur etdi, amma bunu öz dövrünün operalarında adi hala çevrilən tamaşanın ayrı-ayrı məqamlarında deyil, bütöv nümayişi zamanı etdi. Orkestr vəsaitləri kəsərlik, gizli məna aldılar, səhnədə canlanan hadisələrə kontrapunktluq etməyə başladılar. Ariya, reçitativ, balet və xor epizodların çevik, dinamik dəyişməsi süjetdə bilavasitə emosional hisslər yaradan və musiqili olan hadisələr sayını artırdı.

Bu istiqamətdə axtarışları digər bəstəkarlar da aparırdılar, o cümlədən italya və franssız tipli komik opera janrında: bu yeni janr öz yerini hələ möhkəmləşdirməmişdir və onun sağlam təmayüllərini daxildən inkişaf etdirmək daha asan idi, nəinki opera seriyada. Sarayın sifarişi ilə Qlyuk bütövlükdə komik operaya üstünlük verərək, operaları ənənəvi üslubda yazmağa davam edirdi. Onun musiqi dramı arzusunun yeni və daha mükəmməl təcəssümü Kaltsabici ilə birlikdə 1767-ci ildə yazdığı "Alsesta" adlı qəhrəmanlıq operası oldu, hansının ki ilk redaksiyası həmin ildə dekabrın 26-da Vyanada göstərildi. Operanı böyük Toskana hersoqu və gələcək imperator olan II Leopolda həsr edən Qlyuk "Alsesta"nın ön sözündə yazır:

  Mənə elə gəlirdi ki, musiqi bədii əsərə qarşı həmən o rolu oynamalıdı, hansını ki fiqurların konturlarını rəsmə nisbətdə dəyişdirmədən canlandıran rənglərin parlaqlığı və düzgün yayılmış işıq və kölgə effektləri oynuyur... Mən musiqidən hər artıq şeyi çıxarmağa çalışırdım, hansılara ki qarşı sağlam düşüncə və ədalət əbəs yerə etiraz edir. Mən güman edirdim ki, uvertüra hadisələri tamaşaçılara işıqlandırmalıdır və məzmunun başlanğıc icmalı kimi xidmət etməlidir: instrumental hissəsi hadisələrin marağı və gərginliyinin səbəbi olmalıdır... Mənim bütün işim nəcib sadəliyin axtarışına, aydınlığa zərər verən süni və üst-üstə yığılan çətinliklərdən azadlığa yönəlməli idi; bəzi yeni üsullar mənə dəyərli görünməsinin səbəbi onda idi ki, onlar yaranmış hala cavab verirdilər. Və nəhayət, daha böyük ifadəliliyə nail olmaq üçün pozmadığım elə bir qayda qalmadı. Mənim prinsiplərim belədir.

  

Musiqinin bədii mətnə belə prinsipial tabesi o dövr üçün inqilabi idi; o vaxtkı opera seryiaya xas olan nömrə strukturunu dəf etmək üçün Qlyuk opera epizodlarını vahid dramatik inkişafa malik olan böyük səhnələrlə birləşdirməkdən başqa, o, opera süjetinə uvertüra da əlavə edirdi, hansı ki o vaxt ayrıca konsert nömrəsindən ibarət idi; daha böyük ifadəlik və dramatizmə nail olmaq üçün o, xor və orkestrin rolunu artırdı. Nə "Alsesta", nə də Kaltsabicinin librettosuna yazılmış "Paris və Elena" (1770) üçüncü islahatçı operası nə Vyana, nə də İtaliya tamaşaçıların ürəyincə oldu.

Saray bəstəkarı Qlyukun vəzifələrindən biri də gələcəkdə Fransa kraliçası olan gənc Mariya Antuanettaya musiqi dərsləri vermək idi; 1770-ci ilin aprelində Fransa krallığının varisi ilə evlənən Mariya Antuanetta Qlyuku da Parisə dəvət etdi. Lakin bəstəkarın fəaliyyətini Fransa paytaxtında dava etdirmək qərarına daha çox digər amillər təsir etdilər.

Paris həyatı

O dövrdə Parisdə hələ 50-ci illərdə başlayan italyan ("buffonçular") və fransız ("antibuffonçular") opera tərəfdarları arasında mübarizə davam edirdi. Bu qarşıdurma hətta tacdar ailəyə də toxunmuşdur, belə ki Fransa kralı XVI Lüdovik italiya operasına üstünlük verirdi, halbuki onun Avstriyalı həyat yoldaşı Mariya Antuanetta milli fransızı dəstəkləyirdi. Mübahisə hətta məşhur "Ensiklopediya"ya da təsir etmişdir, onun redaktoru Jan Leron Dalamber "italyan partiyası"nın liderlərindən biri idi, Volter və Russo başda olmaqla digər müəlliflərin çoxu isə fransız operasının fəal dəstəkçilərindən idilər. Əcnəbi həyatı yaşayan Qlyuk tezliklə "fransız partiyası"nın rəmzi oldu, və 1776-cı ilin sonunda Parisdə italyan truppasına həmin illərin məşhur və populyar bəstəkarı Nikkolo Piççinni rəhbərlik etməyə başladığından, ictimai musiqi münaqişəsinin bu dövrü "qlyukçular" və "piççinnistlər"in mübarizəsi kimi tarixə düşdü. İlk baxışdan mübahisənin sanki üslublar üstündə olması görünsə də, əslində isə əsas məsələ opera tamaşasının nə cür olması ilə bağlı idi — sadəcə gözəl vokal və musiqiyə sahib təmtəraqlı tamaşa yoxsa əhəmiyyətli dərəcədə daha böyük nəsə: ensiklopedistlər inqilabqabağı dövrə uyğun yeni sosial məzmunu gözləyirdilər. 200 il sonra artıq möhtəşəm səhnələşdirilmiş tamaşa kimi görünən "qlyukçular"ın "piççinnistlər"lə davasına Rıtsarevin sözlərinə görə, "aristokratik və demokratik sənətinin güclü mədəni təbəqə"si qatılmışdır, bu cür hal eyni ilə "buffonların davası"nda da baş vermişdir.

 
Qrand Operada K. V. Qlyukun heykəli

70-ci illərin əvvəllərində Qlyukun islahatçı operaları haqqında heç kəsin xəbəri yox idi; 1772-ci ilin avqustunda Fransanın Vyanadaki səfirliyinin attaşesi Fransua le Blank dü Rulle əsərlər haqqında "Mercure de France" adlı paris jurnalında məlumat yerləşdirərək, tamaşaçıların onlara diqqətini cəlb etdi. Qlyukun Kaltsabici ilə yolları ayrılandan sonra, onun yeni əsas librettoçusu dü Rulle oldu. Onunla birlikdə Qlyuk fransız tamaşaçıları üçün "İfiqeniya Avlidada" operasını (Rasinin faciəsi əsasında) yazdı, hansı ki, 1774-cü il aprelin 19-da Parisdə nümaiş etdirildi. "Orfey və Evridika" operasının yeni fransız redaksiyası həm Qlyukun uğurlu tamaşalarını davam etdirdi, həm də qızğın mübahisələrə səbəb oldu.

Onun Parisdə məşhurlaşması Vyanadakiların diqqətini cəlb etdi; belə ki, Mariya Antuanetta "İfiqeniya" və "Orfey"ə görə Qlyuka 20 000 livr vermişdisə, Mariya Tereza 1774-cü il oktyabrın 18-də Qlyuka "imperator və kral sarayının həqiqi bəstəkarı" adını vermişdi və illik 2000 qulden məvacibini təyin etmişdir. Qlyuk göstərilən ehtirama görə təşəkkür edərək, Vyanada az müddətdə qaldıqdan sonra Fransaya qayıtdı, 1775-ci ilin əvvəlində orada onun hələ 1759-cu ildə yazdığı "L’arbre enchanté, ou Le tuteur dupé" ("Valeh edilmiş ağac, və ya Aldanmış qəyyum") adlı komik operasının yeni redaksiyasının təqdimatı keçirildi, Kral Musiqi Akademiyasında isə aprel ayında "Alsesta"nın yeni redaksiyası göstərildi.

Musiqi tarixçiləri Paris dövrünü Qlyukun yaradıcılığında ən əhəmiyyətli hesab edirlər. Qaçılmaz olaraq bəstəkarların şəxsi rəqabətinə (əslində bu onların qarşılıqlı münasibətlərinə təsir etmirdi) dönən "qlyukçular" və "piççinnistlər"in mübarizəsi helə də uğurlu getmirdi; 70-cı illərin ortalarında "fransız partiyası" da bölünməyə başlandı, həm ənənəvi fransız operasının (Jan-Batist Lülli və Jan-Filipp Ramo), həm də Qlyukun yeni fransız operasının tərəfdarları peydə olmağa başladılar. "Armida" qəhrəmanlıq operasında Filipp Kinonun Lüllinin eyni adlı operası üçün (Torkvato Tassonun "Azad olunmuş Qüds" poeması əsasında) yazdığı librettosunu istifadə edərək, Qlyuk istər-istəməz ənənəçilərə meydan oxudu. Premyerası 1777-ci il sentyabrın 23-də Kral Musiqi Akademiyasında baş tutan "Armida", görünür, müxtəlif "partiya"ların nümayəndələri tərəfindən o qədər fərqli qəbul olundu ki, 200 il sonra da bəziləri onun "böyük uğuru" haqqında danışırdı, bəziləri də "uğursuzluğu" barədə.

Buna baxmayaraq, bu mübarizə Qlyukun qələbəsi ilə başa çatdı ki, 18 may 1779-cu ildə Kral Musiqi Akademiyasında onun "İfiqeniya Tavridada" operası (N. Qniyar və L. dü Rullenin librettosu və Evripidin faciəsi əsasında) təqdim olundu, bu əsəri çoxları indi də bəstəkarın ən yaxşı operası hesab edirlər. Nikkolo Piççinninin özü də Qlyukun musiqidə inqilab etdiyini etiraf etdi. Daha əvvəl Jan-Antuan Qudon bəstəkarın ağ mərmərdən büstünü düzəltdi və latınca "Musas praeposuit sirenis" ("o, muzaları sirenalardan üstün tutdu") yazısını əlavə etdi, 1778-ci ildə bu büst Kral Musiqi Akademiyasının foyesində, Lülli və Ramonun büstlərinin yanında qoyuldu.

Son illəri

 
K. V. Qlyukun Vyanadaki heykəli

1779-cu il sentyabrın 24-də Parisdə Qlyukun "Echo et Narcisse" ("Exo və Nərgiz") adlı sonuncu operasının premyerası baş tutdu; lakin daha əvvəl, iyul ayında bəstəkar insult keçirtdi, və bu onu qismən iflic vəziyyətinə saldı. Həmin ilin payızında Qlyuk Vyanaya yollandı və bir daha oranı tərk etmədi; 1781-ci ilin iyununda xəstəliyi yenidən özünü büruzə verdi.

Bu dövrdə bəstəkar hələ 1773-cü ildə başladığı Fridrix Qotlib Klopştokun şeirlərinə fortepiano və səs üçün odalar və mahnılar üzərində işini davam etdirirdi (almanca Klopstocks Oden und Lieder beim Clavier zu singen in Musik gesetzt), həmçinin o, Klopştokun "Armininin döyüşü" əsərinin süjeti əsasında Almaniya milli operasının yaradılmasını xəyal edirdi, amma bu planların həyata keçirilməsi qismət olmadı. Tezliklə vəfat edəcəyini hiss edən Qlyuk təxminən 1782-ci ildə «De profundis» adlı 129-cu psalomun mətni üzərində dördsəsli orkestr və xor üçün kiçik əsəri yazdı, hansı ki, 1787-ci ilin noyabrın 17-də onun şagirdi və davamçısı Antonio Salyeri tərəfindən bəstəkarın dəfn mərasimində ifa olundu. Noyabrın 14 və 15-də Qlyuku daha üç apopleksiya zərbəsi vurdu; o, 15 noyabr 1787-ci ildə vəfat etdi və əvvəlcə Matslaynsdorf şəhərətrafı qəsəbəsinin kilsə qəbiristanlığında dəfn edildi; 1890-cı ildə onun külünu Vyana Mərkəzi Qəbiristanlığına apardılar

Yaradıcılığı

 
K. V. Qlyukun Münxendəki heykəli

Kristof Villibald Qlyuk əsasən opera bəstəkarı idi, amma dəqiq ona məxsus operaların sayı məlum deyil, çünki bir tərəfdən hansısa əsərləri itirildi, digər tərəfdən Qlyuk dəfələrlə operalarında dəyişikliklər edirdi. "Musiqi ensiklopediyası"nda əsərlərin sayı 107 göstərilir və onların yalnız 46-sı operadı.

1930-cu ildə Yevgeni Braudo təəssüflənirdi ki, Qlyukun "əsl şedevr"lərindən olan iki "İfiqeniya" əsərləri indi artıq tamamilə teatr repertuarından yox olub, lakin XX əsrin ortalarında bəstəkarın yaradıcılığına maraq dirçəldi. Neçə ildir onun "Orfey və Evridika", "Alsesta", "İfiqeniya Tavridada", "İfiqeniya Avlidada" kimi operaları daima səhnələşdirilir, və onlar geniş diskoqrafiyaya malikdilər. Onun operalarının simfonik parçaları daha da çox populyarlıq qazanıb, və onlar konsert estradasında çoxdan müstəqil həyatı əldə ediblər. Bəstəkarın yaradıcılığının öyrənilməsi və təbliği üçün 1987-ci ildə Vyanada Beynəlxalq Qlyuk Cəmiyyəti yaradıldı.

Vəfat etmədən öncə Qlyuk söyləyirdi ki, "yalnız əcnəbi Salyeri" onun xasiyyətinə xas davranırdı, "çünki heç bir Almaniyalı o xasiyyəti öyrənmək istəmirdi", bununla belə, onun müxtəlif ölkələrdən çoxlu davamçıları peydə olunurdu, onlardan hər biri onun prinsiplərini öz yaradıcılığında özünəməxsus şəkildə tətbiq edirdi. Antonio Salyeridən başqa onun davamçıları ilk növbədə Luici Kerubini, Qaspare Spontini, Lüdviq van Bethoven və Qlyuku "musiqinin Esxili" adlandıran Hektor Berlioz idilər; bəstəkarın təsiri davamçılarında bəzən opera yaradıcılığından kənarda da görünürdü, bunlar əsasən onun dövrünə yaxın illərdə yaşayan Bethoven, Berlioz və Frans Şubertdə müşahidə olunurdular. Qlyukun yaradıcılıq ideyaları isə opera teatrının gələcək inkişafını müəyyən etdilər, XIX əsrdə bu ideyaların təsirində az və ya çox dərəcədə qalmayan böyük opera bəstəkarı yox idi; Qlyukun ideyalarını başqa opera islahatçısı Rixard Vaqner də istifadə etmişdir, hansı ki, yarım əsr sonra opera səhnəsində Qlyukun bəyənmədiyi "kostyumlu konsert"lə rastlaşdı.

Həmçinin, Qlyuk orkestr üçün bir sıra əsərlər yazmışdır, onlar simfoniya və ya uvertüra (bəstəkarın gənclik dövründə bu janrlar arasında sərhəd lazımı qədər aydın deyil idi), fleyta və orkestr üçün konsertlər (G-dur), hələ 40-cı illərdə yazılan 2 skripka və ümumi bas üçün 6 trio sonatadan ibarətdilər. "Don Juan"dan başqa Qlyuk Qasparo Ancolini ilə birlikdə daha üç balet yaratdı: "Aleksandr" (1765), eləcə də Volterin faciələrinin əsasında "Semiramida" (1765) və "Çinli yetim".

İstinadlar

  1. ↑  Schmid, 1964, s. 466.
  2. ↑  Рыцарев, 1987, s. 40.
  3. ↑  Bamberg, 1879, s. 244.
  4. Рыцарев, 1987, s. 41.
  5. Рыцарев, 1987, s. 42—43.
  6. ↑  Маркус, 1973, s. 1021.
  7. Рыцарев, 1987, s. 43—44.
  8. ↑  Schmid, 1964, s. 467.
  9. ↑ Маркус, 1973, s. 1020.
  10. ↑ Балашша, Гал, 1993, s. fəsil 11.
  11. Маркус, 1973, səh. 1018—1019.
  12. ↑ A. A. Gozenpud. Оперный словарь. — М.-Л.: Музыка, 1965. — С. 290—292. — 482 с.
  13. ↑  Рыцарев, 1987, səh. 10.
  14. K. K. Rozenşild. Аффектов теория // Музыкальная энциклопедия (под ред. Ю. В. Келдыша). — М.: Советская энциклопедия, 1973. — Т. 1. (rusca)
  15. Рыцарев, 1987, səh. 13.
  16. Рыцарев, 1987, səh. 12.
  17. A.A. Gozenpud Оперный словарь. — М.-Л.: Музыка, 1965. — С. 16—17. — 482 с. (rusca)
  18. Цит. по: Гозенпуд А. А. Указ. соч., с. 16
  19. ↑ Маркус, 1973, s. 1018.
  20. ↑ Рыцарев, 1987, s. 77.
  21. Lippman, 1992, səh. 163—168.
  22. ↑  Маркус, 1973, səh. 1019.
  23. Рыцарев, 1987, səh. 6, 12—13.
  24. Рыцарев, 1987, səh. 48—49.
  25. Рыцарев, 1987, səh. 82—83.
  26. Рыцарев, 1987, səh. 23.
  27. Рыцарев, 1987, səh. 84.
  28. Рыцарев, 1987, səh. 79, 84—85.
  29. Рыцарев, 1987, səh. 84—85.
  30. Vita. 1773—1787 2016-03-04 at the Wayback Machine. Ch. W. Gluck. Gluck-Gesamtausgabe. Forschungsstelle Salzburg.
  31. Маркус, 1973, səh. 1018, 1022.
  32. ↑ Y. Tsodokov. Кристоф Виллибальд Глюк. Belcanto.ru.
  33. Браудо, 1930, səh. 107.
  34. Wir über uns.... Internationale Gluck-Gesellschaft
  35. Браудо, 1930, səh. 108.
  36. Рыцарев, 1987, səh. 22.
  37. ↑ Рыцарев, 1987, səh. 16.
  38. Маркус, 1973, səh. 1022.

Ədəbiyyat

  • Маркус С. А. Глюк К. В. // Музыкальная энциклопедия / под ред. Ю. В. Келдыша. — М.: Советская энциклопедия, 1973. — Т. 1. — С. 1018—1024.
  • Рыцарев С. Кристоф Виллибальд Глюк. — М.: Музыка, 1987.
  • Кириллина Л. В. Реформаторские оперы Глюка. — М.: Классика-XXI, 2006. — 384 с. — ISBN 5-89817-152-5.
  • Конен В. Д. Театр и симфония. — М.: Музыка, 1975. — 376 с.
  • Браудо Е. М. Глава 21 // Всеобщая история музыки. — М., 1930. — Т. 2. От начала 17 до середины 19 столетия.
  • Балашша И., Гал Д. Ш. Путеводитель по операм: В 4 томах. — М.: Советский спорт, 1993. — Т. 1.
  • Bamberg F. Gluck, Christoph Wilibald (нем.) // Allgemeine Deutsche Biographie. — 1879. — Bd. 9. — S. 244—253.
  • Schmid H. Gluck, Christoph Willibald Ritter von (seit 1756) (нем.) // Neue Deutsche Biographie. — 1964. — Bd. 6. — S. 466—469.
  • Einstein A. Gluck: Sein Leben — seine Werke. — Zürich ; Stuttgart: Pan-Verlag, 1954. — 315 с.
  • Grout D. J., Williams H. W. The Operas of Gluck // A Short History of Opera. — Columbia University Press, 2003. — С. 253—271. — 1030 с. — ISBN 9780231119580.
  • Lippman E. A. Operatic Aesthetics // A History of Western Musical Aesthetics. — University of Nebraska Press, 1992. — С. 137—202. — 536 с. — ISBN 0-8032-2863-5.

Xarici keçidlər

Avqust 06, 2021
kristof, villibald, qlyuk, kristof, villibald, qlyuk, christoph, willibald, ritter, gluck, iyul, 1714, berxinq, noyabr, 1787, vyana, əsasən, opera, bəstələyən, avstriyalı, bəstəkar, musiqi, klassisizminin, böyük, nümayəndələrindən, biri, xviii, əsrin, ikinci, . Kristof Villibald fon Qlyuk alm Christoph Willibald Ritter von Gluck 2 iyul 1714 Berxinq 15 noyabr 1787 Vyana esasen opera besteleyen Avstriyali bestekar musiqi klassisizminin en boyuk numayendelerinden biri XVIII esrin ikinci yarisinda italyan opera seriyasinda ve franssiz lirik faciesinde bas veren islahatlar Qlyukun adi ile baglidir Qlyukun bestelediyi eserler daima populyar olmasa da onun ideyalari opera teatrinin gelecek inkisafini mueyyen etdi Kristof Villibald Qlyukalm Christoph Willibald Ritter von Gluck Umumi melumatlarDogum adi klassik musiqi ansambliDogum tarixi 2 iyul 1714Dogum yeri Berxinq BavariyaVefat tarixi 15 noyabr 1787 73 yasinda Vefat yeri Vyana Habsburq monarxiyasiVefat sebebi insultDefn yeri Vyana merkezi qebirstanligiVetendasligi AlmaniyaMusiqici melumatlariFealiyyeti bestekarFealiyyet illeri 1735 1787Janrlar opera baletTehsili Karlov Universiteti d Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 1 1 Ilk illeri 1 2 Musiqi draminin axtarisinda 2 Paris heyati 2 1 Son illeri 3 Yaradiciligi 4 Istinadlar 5 Edebiyyat 6 Xarici kecidlerHeyati RedakteIlk illeri Redakte Kristof Qlyukun erken illeri haqqinda melumatlar cox azdi ve evvelki bioqraflarin tapdigi bilgilerle daha sonrakilar razi olmurdular 1 2 Melumdur ki o Yuxari Pfaltsin Erasbah seherinde indiki Berxinq seherinin rayonu anadan olub Atasi Aleksandr Qlyuk mesebeyi olub anasinin adi Mariya Valpurqa olmusdur 1717 ci ilde ailesi ile Bohemiaya kocmusdur Usaqliqdan musiqiyle maraqlaniridi ve gorunen odur ki evde musiqi tehsili almisdir bu ise hemin dovrde Bohemiyada yasayanlar ucun adi hal idi 1 3 Guman edilir ki Qlyuk alti il erzinde Komotau seherinde yezuit gimnaziyasinda tehsil alib 2 3 Atasi boyuk oglunun musiqici kimi gormek istemedyinden Qlyuk evden getdi 1731 ci ilde Praqada qalirdi ve bir muddet Praqa universitetinde oxuyurdu orada mentiq ve riyaziyyat uzre muhazireler dinleyirdi corek pulunu ise musiqi calaraq qazanirdi 1 3 Skripka ve violoncel ifacisi hem de yaxsi vokal gostericileri olan Qlyuk muqqedes Yakub kilsesinin xorunda oxuyurdu ve boyuk cex bestekari ve musiqi nezeriyyecisi Boquslav Cernoqorskiyin rehberliyi altinda orkestrda oynayirdi bezen Praqanin etraf yerlerine gedirdi orada kendliler ve esnaflarin qarsisinda cixis edirdi 4 Qlyuk knyaz Filip fon Lobkovitsin diqqetini celb etdi ve 1735 ci ilde bestekar kimi Vyana evine devet aldi ve yegin ki Lobkovitsin evinde onu Italiyali aristokrat A Meltsi esitdi ve oz sexsi kapellasina devet etdi belece 1736 ci ve ya 1737 ci ilde Qlyuk Milana geldi 1 2 Qlyuk operanin veteni olan Italiyada bu janrin boyuk senetkarlarinin yaradiciligi ile tanis olmaq imkanini elde etdi kompozisiyani Covanni Sammartininin rehberliyi altinda oyrenirdi Sammartini operadan cox simfonik bestekar idi amma Ritsarev yazir ki Qlyuk mehz onun rehberliyi altinda sade amma inamli homofon yazisini elde etdi hansi ki italyan operasinda artiq tamamile berqerar olmusdu halbuki eyni zamanda Vyanada polifoniya enenesi hele de hokm sururdu 5 1741 ci ilin dekabrinda Milanda Qlyukun ilk operasi olan Artakserks opera seriyanin premyerasi bas tutdu librettonun muellifi Pyetro Metastazio idi 6 Qlyukin erken operalarinda oldugu kimi Artakserks de de Sammartinin islerine benzetmeler gorunurdu bununla bele o ugur qazandi ve ardinca Italiyanin muxtelif seherlerinden operanin teqdimati ucun sifarisler gelmeye basladi Novbeti dord il erzinde muveffeqiyyeti az olmayan Demetriy Por Demofont Hipermnestra ve s kimi opera seriyalar yaradildi 1 7 1745 ci ilin payizinda Qlyuk Londona yola dusdu orada o iki opera sifarisi aldi lakin artiq gelen ilin yazinda Ingilterenin paytaxtini terk etdi ve Minqotti qardaslarinin italyan opera truppasina ikinci dirijor kimi qatildi onlarla bes il erzinde Avropada qastrol seferlerinde oldu 6 8 O 1751 ci ilde Praqada Covanni Lokatellinin truppasinda kapelmeyster olmaq ucun Minqottileri terk etdi 1752 ci ilin dekabrinda ise Vyanada meskunlasdi 6 8 Sahzade Iosif Saksen Hildburqqauzenin orkestrinde kapelmeyster olan Qlyuk onun heftelik akademiya konsertlerine rehberlik edirdi orada o hem basqalarinin hem de oz eserlerini ifa edirdi Qlyukun heyatini arasdiran muasir tedqiqatcilarin fikirlerine esasen Kristof Villibald Qlyuk gorkemli opera drijoru idi ve balet senetinin xususiyyetlerini yaxsi bilirdi 8 9 Musiqi draminin axtarisinda Redakte F E Fellerin litoqrafiyasindan K V Qlyukun sekili Vyana teatrlarinin idareedicisi qraf C Duratsonun teklifi ile 1754 cu ilde Qlyuk Saray operasinin drijor ve bestekari teyin olundu 6 Vyanada Qlyuk italyan opera seriyanin enenevi novu olan opera ariya ya gore meyusluq hissini kecirtdi cunki orada musiqi ve ifanin gozelliyi musteqil xarakteri alirdi bestekarlar ise primadonnalarin nazini cekmeye mecbur olurdular Bu sebeblere gore de o yaradiciligini fransiz komik operasiyla fr L ile de Merlin La fausse esclave L ivrogne corrige Le cadi dupe ve s kimi operalar ve hetta balet ile davam etdirdi Xoreoqraf Qasparo Ancolini ile birlikde Molyerin pyesasina esaslanan Don Juan adli balet pantomimini yaratdi Esl xoreoqrafik drami olan bu balet Qlyukun opera sehnesini dramatik etmek arzusunun ilk tecessumu idi 10 Qlyuka axtarislarda destek verenler operanin bas intendanti qraf Duratso ve onun hemyerlisi Don Juan ucun libretto yazan sair ve dramaturq Ranyeri de Kaltsabici idiler Musiqili dram istiqametinde novbeti addim onlarin yeni birge isi Orfey ve Evridika operasi oldu hansinin ki ilk redaksiyasi 1762 ci il oktyabrin 5 de Vyanada gosterildi 6 Kaltsabicinin qelemi altinda qedim yunan mifi o dovrun maraqlarina tam uygun olan antik dramina cevrildi lakin ne Vyanada ne de Avropanin diger seherlerinde opera tamasacilar terefinden hele de cox beyenilmedi 11 12 S Ritsarev yazir ki opera seriyada islahatlarin aparilmasi zeruriliyi onun bohrana getmesinin obyektiv elametleri ile dikte olunurdu Hemcinin operada poeziya ve musiqinin funksiyalari ayri ayri hisseler kimi gosterilirdi ve bu bir esrlik ve inanilmaz derecede guclu eneneni pozmaq cetin islerden biri idi 13 Bundan basqa opera seriyaya xas olan cehetlerden biri de statika dramaturgiyasi idi ki onu affekt nezeriyyesi ile esaslandirirdilar hansi ki her bir emosional veziyyet ucun keder sevinc qezeb ve s nezeriyyecilerin mueyyen etdiyi musiqi ifadeliliyinin her hansi vasitelerden istifadesini nezerde tuturdu ve emosialarin individualizasiyasina imkan vermirdi 14 Eyniliyin deyerli meyara cevrilmesi XVIII esrin birinci yarisinda bir terefden sonsuz sayda operalarin yaranmasina getirdi diger terefden de onlarin sehne omrunu orta hesabla 3 5 tamasadan ibaret ederek xeyli sayda azaltdi 13 S Ritsarev yazir ki Qlyuk oz islahatci operalarinda musiqini dramaya islemeye mecbur etdi amma bunu oz dovrunun operalarinda adi hala cevrilen tamasanin ayri ayri meqamlarinda deyil butov numayisi zamani etdi Orkestr vesaitleri keserlik gizli mena aldilar sehnede canlanan hadiselere kontrapunktluq etmeye basladilar Ariya recitativ balet ve xor epizodlarin cevik dinamik deyismesi sujetde bilavasite emosional hissler yaradan ve musiqili olan hadiseler sayini artirdi 15 Bu istiqametde axtarislari diger bestekarlar da aparirdilar o cumleden italya ve franssiz tipli komik opera janrinda bu yeni janr oz yerini hele mohkemlesdirmemisdir ve onun saglam temayullerini daxilden inkisaf etdirmek daha asan idi neinki opera seriyada 16 Sarayin sifarisi ile Qlyuk butovlukde komik operaya ustunluk vererek operalari enenevi uslubda yazmaga davam edirdi Onun musiqi drami arzusunun yeni ve daha mukemmel tecessumu Kaltsabici ile birlikde 1767 ci ilde yazdigi Alsesta adli qehremanliq operasi oldu hansinin ki ilk redaksiyasi hemin ilde dekabrin 26 da Vyanada gosterildi 17 Operani boyuk Toskana hersoqu ve gelecek imperator olan II Leopolda hesr eden Qlyuk Alsesta nin on sozunde yazir Mene ele gelirdi ki musiqi bedii esere qarsi hemen o rolu oynamalidi hansini ki fiqurlarin konturlarini resme nisbetde deyisdirmeden canlandiran renglerin parlaqligi ve duzgun yayilmis isiq ve kolge effektleri oynuyur Men musiqiden her artiq seyi cixarmaga calisirdim hansilara ki qarsi saglam dusunce ve edalet ebes yere etiraz edir Men guman edirdim ki uvertura hadiseleri tamasacilara isiqlandirmalidir ve mezmunun baslangic icmali kimi xidmet etmelidir instrumental hissesi hadiselerin maragi ve gerginliyinin sebebi olmalidir Menim butun isim necib sadeliyin axtarisina aydinliga zerer veren suni ve ust uste yigilan cetinliklerden azadliga yonelmeli idi bezi yeni usullar mene deyerli gorunmesinin sebebi onda idi ki onlar yaranmis hala cavab verirdiler Ve nehayet daha boyuk ifadeliliye nail olmaq ucun pozmadigim ele bir qayda qalmadi Menim prinsiplerim beledir 18 Musiqinin bedii metne bele prinsipial tabesi o dovr ucun inqilabi idi o vaxtki opera seryiaya xas olan nomre strukturunu def etmek ucun Qlyuk opera epizodlarini vahid dramatik inkisafa malik olan boyuk sehnelerle birlesdirmekden basqa o opera sujetine uvertura da elave edirdi hansi ki o vaxt ayrica konsert nomresinden ibaret idi daha boyuk ifadelik ve dramatizme nail olmaq ucun o xor ve orkestrin rolunu artirdi Ne Alsesta ne de Kaltsabicinin librettosuna yazilmis Paris ve Elena 1770 ucuncu islahatci operasi ne Vyana ne de Italiya tamasacilarin ureyince oldu 19 Saray bestekari Qlyukun vezifelerinden biri de gelecekde Fransa kralicasi olan genc Mariya Antuanettaya musiqi dersleri vermek idi 1770 ci ilin aprelinde Fransa kralliginin varisi ile evlenen Mariya Antuanetta Qlyuku da Parise devet etdi 20 Lakin bestekarin fealiyyetini Fransa paytaxtinda dava etdirmek qerarina daha cox diger amiller tesir etdiler Paris heyati RedakteO dovrde Parisde hele 50 ci illerde baslayan italyan buffoncular ve fransiz antibuffoncular opera terefdarlari arasinda mubarize davam edirdi 21 Bu qarsidurma hetta tacdar aileye de toxunmusdur bele ki Fransa krali XVI Ludovik italiya operasina ustunluk verirdi halbuki onun Avstriyali heyat yoldasi Mariya Antuanetta milli fransizi destekleyirdi Mubahise hetta meshur Ensiklopediya ya da tesir etmisdir onun redaktoru Jan Leron Dalamber italyan partiyasi nin liderlerinden biri idi Volter ve Russo basda olmaqla diger muelliflerin coxu ise fransiz operasinin feal destekcilerinden idiler 10 Ecnebi heyati yasayan Qlyuk tezlikle fransiz partiyasi nin remzi oldu ve 1776 ci ilin sonunda Parisde italyan truppasina hemin illerin meshur ve populyar bestekari Nikkolo Piccinni rehberlik etmeye basladigindan ictimai musiqi munaqisesinin bu dovru qlyukcular ve piccinnistler in mubarizesi kimi tarixe dusdu 22 Ilk baxisdan mubahisenin sanki uslublar ustunde olmasi gorunse de eslinde ise esas mesele opera tamasasinin ne cur olmasi ile bagli idi sadece gozel vokal ve musiqiye sahib temteraqli tamasa yoxsa ehemiyyetli derecede daha boyuk nese ensiklopedistler inqilabqabagi dovre uygun yeni sosial mezmunu gozleyirdiler 200 il sonra artiq mohtesem sehnelesdirilmis tamasa kimi gorunen qlyukcular in piccinnistler le davasina Ritsarevin sozlerine gore aristokratik ve demokratik senetinin guclu medeni tebeqe si qatilmisdir bu cur hal eyni ile buffonlarin davasi nda da bas vermisdir 22 23 Qrand Operada K V Qlyukun heykeli 70 ci illerin evvellerinde Qlyukun islahatci operalari haqqinda hec kesin xeberi yox idi 1772 ci ilin avqustunda Fransanin Vyanadaki sefirliyinin attasesi Fransua le Blank du Rulle eserler haqqinda Mercure de France adli paris jurnalinda melumat yerlesdirerek tamasacilarin onlara diqqetini celb etdi 20 Qlyukun Kaltsabici ile yollari ayrilandan sonra onun yeni esas librettocusu du Rulle oldu Onunla birlikde Qlyuk fransiz tamasacilari ucun Ifiqeniya Avlidada operasini Rasinin faciesi esasinda yazdi hansi ki 1774 cu il aprelin 19 da Parisde numais etdirildi 6 Orfey ve Evridika operasinin yeni fransiz redaksiyasi hem Qlyukun ugurlu tamasalarini davam etdirdi hem de qizgin mubahiselere sebeb oldu 12 Onun Parisde meshurlasmasi Vyanadakilarin diqqetini celb etdi bele ki Mariya Antuanetta Ifiqeniya ve Orfey e gore Qlyuka 20 000 livr vermisdise Mariya Tereza 1774 cu il oktyabrin 18 de Qlyuka imperator ve kral sarayinin heqiqi bestekari adini vermisdi ve illik 2000 qulden mevacibini teyin etmisdir 24 Qlyuk gosterilen ehtirama gore tesekkur ederek Vyanada az muddetde qaldiqdan sonra Fransaya qayitdi 1775 ci ilin evvelinde orada onun hele 1759 cu ilde yazdigi L arbre enchante ou Le tuteur dupe Valeh edilmis agac ve ya Aldanmis qeyyum adli komik operasinin yeni redaksiyasinin teqdimati kecirildi Kral Musiqi Akademiyasinda ise aprel ayinda Alsesta nin yeni redaksiyasi gosterildi 19 Musiqi tarixcileri Paris dovrunu Qlyukun yaradiciliginda en ehemiyyetli hesab edirler 22 Qacilmaz olaraq bestekarlarin sexsi reqabetine eslinde bu onlarin qarsiliqli munasibetlerine tesir etmirdi donen qlyukcular ve piccinnistler in mubarizesi hele de ugurlu getmirdi 70 ci illerin ortalarinda fransiz partiyasi da bolunmeye baslandi hem enenevi fransiz operasinin Jan Batist Lulli ve Jan Filipp Ramo hem de Qlyukun yeni fransiz operasinin terefdarlari peyde olmaga basladilar 22 25 Armida qehremanliq operasinda Filipp Kinonun Lullinin eyni adli operasi ucun Torkvato Tassonun Azad olunmus Quds poemasi esasinda yazdigi librettosunu istifade ederek Qlyuk ister istemez enenecilere meydan oxudu 22 Premyerasi 1777 ci il sentyabrin 23 de Kral Musiqi Akademiyasinda bas tutan Armida gorunur muxtelif partiya larin numayendeleri terefinden o qeder ferqli qebul olundu ki 200 il sonra da bezileri onun boyuk uguru haqqinda danisirdi 19 bezileri de ugursuzlugu barede 10 Buna baxmayaraq bu mubarize Qlyukun qelebesi ile basa catdi ki 18 may 1779 cu ilde Kral Musiqi Akademiyasinda onun Ifiqeniya Tavridada operasi N Qniyar ve L du Rullenin librettosu ve Evripidin faciesi esasinda teqdim olundu bu eseri coxlari indi de bestekarin en yaxsi operasi hesab edirler Nikkolo Piccinninin ozu de Qlyukun musiqide inqilab etdiyini etiraf etdi 19 Daha evvel Jan Antuan Qudon bestekarin ag mermerden bustunu duzeltdi ve latinca Musas praeposuit sirenis o muzalari sirenalardan ustun tutdu yazisini elave etdi 1778 ci ilde bu bust Kral Musiqi Akademiyasinin foyesinde Lulli ve Ramonun bustlerinin yaninda qoyuldu 26 Son illeri Redakte K V Qlyukun Vyanadaki heykeli 1779 cu il sentyabrin 24 de Parisde Qlyukun Echo et Narcisse Exo ve Nergiz adli sonuncu operasinin premyerasi bas tutdu lakin daha evvel iyul ayinda bestekar insult kecirtdi ve bu onu qismen iflic veziyyetine saldi Hemin ilin payizinda Qlyuk Vyanaya yollandi ve bir daha orani terk etmedi 1781 ci ilin iyununda xesteliyi yeniden ozunu buruze verdi 27 Bu dovrde bestekar hele 1773 cu ilde basladigi Fridrix Qotlib Klopstokun seirlerine fortepiano ve ses ucun odalar ve mahnilar uzerinde isini davam etdirirdi almanca Klopstocks Oden und Lieder beim Clavier zu singen in Musik gesetzt hemcinin o Klopstokun Armininin doyusu eserinin sujeti esasinda Almaniya milli operasinin yaradilmasini xeyal edirdi amma bu planlarin heyata kecirilmesi qismet olmadi 28 Tezlikle vefat edeceyini hiss eden Qlyuk texminen 1782 ci ilde De profundis adli 129 cu psalomun metni uzerinde dordsesli orkestr ve xor ucun kicik eseri yazdi hansi ki 1787 ci ilin noyabrin 17 de onun sagirdi ve davamcisi Antonio Salyeri terefinden bestekarin defn merasiminde ifa olundu 29 Noyabrin 14 ve 15 de Qlyuku daha uc apopleksiya zerbesi vurdu o 15 noyabr 1787 ci ilde vefat etdi ve evvelce Matslaynsdorf seheretrafi qesebesinin kilse qebiristanliginda defn edildi 1890 ci ilde onun kulunu Vyana Merkezi Qebiristanligina apardilar 30 Yaradiciligi Redakte K V Qlyukun Munxendeki heykeli Kristof Villibald Qlyuk esasen opera bestekari idi amma deqiq ona mexsus operalarin sayi melum deyil cunki bir terefden hansisa eserleri itirildi diger terefden Qlyuk defelerle operalarinda deyisiklikler edirdi Musiqi ensiklopediyasi nda eserlerin sayi 107 gosterilir ve onlarin yalniz 46 si operadi 31 32 1930 cu ilde Yevgeni Braudo teessuflenirdi ki Qlyukun esl sedevr lerinden olan iki Ifiqeniya eserleri indi artiq tamamile teatr repertuarindan yox olub 33 lakin XX esrin ortalarinda bestekarin yaradiciligina maraq dirceldi Nece ildir onun Orfey ve Evridika Alsesta Ifiqeniya Tavridada Ifiqeniya Avlidada kimi operalari daima sehnelesdirilir ve onlar genis diskoqrafiyaya malikdiler Onun operalarinin simfonik parcalari daha da cox populyarliq qazanib ve onlar konsert estradasinda coxdan musteqil heyati elde edibler 32 Bestekarin yaradiciliginin oyrenilmesi ve tebligi ucun 1987 ci ilde Vyanada Beynelxalq Qlyuk Cemiyyeti yaradildi 34 Vefat etmeden once Qlyuk soyleyirdi ki yalniz ecnebi Salyeri onun xasiyyetine xas davranirdi cunki hec bir Almaniyali o xasiyyeti oyrenmek istemirdi 35 bununla bele onun muxtelif olkelerden coxlu davamcilari peyde olunurdu onlardan her biri onun prinsiplerini oz yaradiciliginda ozunemexsus sekilde tetbiq edirdi Antonio Salyeriden basqa onun davamcilari ilk novbede Luici Kerubini Qaspare Spontini Ludviq van Bethoven ve Qlyuku musiqinin Esxili adlandiran Hektor Berlioz idiler bestekarin tesiri davamcilarinda bezen opera yaradiciligindan kenarda da gorunurdu bunlar esasen onun dovrune yaxin illerde yasayan Bethoven Berlioz ve Frans Subertde musahide olunurdular 9 36 Qlyukun yaradiciliq ideyalari ise opera teatrinin gelecek inkisafini mueyyen etdiler 37 XIX esrde bu ideyalarin tesirinde az ve ya cox derecede qalmayan boyuk opera bestekari yox idi Qlyukun ideyalarini basqa opera islahatcisi Rixard Vaqner de istifade etmisdir hansi ki yarim esr sonra opera sehnesinde Qlyukun beyenmediyi kostyumlu konsert le rastlasdi 9 37 Hemcinin Qlyuk orkestr ucun bir sira eserler yazmisdir onlar simfoniya ve ya uvertura bestekarin genclik dovrunde bu janrlar arasinda serhed lazimi qeder aydin deyil idi fleyta ve orkestr ucun konsertler G dur hele 40 ci illerde yazilan 2 skripka ve umumi bas ucun 6 trio sonatadan ibaretdiler Don Juan dan basqa Qlyuk Qasparo Ancolini ile birlikde daha uc balet yaratdi Aleksandr 1765 elece de Volterin facielerinin esasinda Semiramida 1765 ve Cinli yetim 38 Istinadlar Redakte 1 2 3 4 5 Schmid 1964 s 466 1 2 3 Rycarev 1987 s 40 1 2 3 Bamberg 1879 s 244 Rycarev 1987 s 41 Rycarev 1987 s 42 43 1 2 3 4 5 6 Markus 1973 s 1021 Rycarev 1987 s 43 44 1 2 3 Schmid 1964 s 467 1 2 3 Markus 1973 s 1020 1 2 3 Balashsha Gal 1993 s fesil 11 Markus 1973 seh 1018 1019 1 2 A A Gozenpud Opernyj slovar M L Muzyka 1965 S 290 292 482 s 1 2 Rycarev 1987 seh 10 K K Rozensild Affektov teoriya Muzykalnaya enciklopediya pod red Yu V Keldysha M Sovetskaya enciklopediya 1973 T 1 rusca Rycarev 1987 seh 13 Rycarev 1987 seh 12 A A Gozenpud Opernyj slovar M L Muzyka 1965 S 16 17 482 s rusca Cit po Gozenpud A A Ukaz soch s 16 1 2 3 4 Markus 1973 s 1018 1 2 Rycarev 1987 s 77 Lippman 1992 seh 163 168 1 2 3 4 5 Markus 1973 seh 1019 Rycarev 1987 seh 6 12 13 Rycarev 1987 seh 48 49 Rycarev 1987 seh 82 83 Rycarev 1987 seh 23 Rycarev 1987 seh 84 Rycarev 1987 seh 79 84 85 Rycarev 1987 seh 84 85 Vita 1773 1787 Arxivlesdirilib 2016 03 04 at the Wayback Machine Ch W Gluck Gluck Gesamtausgabe Forschungsstelle Salzburg Markus 1973 seh 1018 1022 1 2 Y Tsodokov Kristof Villibald Glyuk Belcanto ru Braudo 1930 seh 107 Wir uber uns Internationale Gluck Gesellschaft Braudo 1930 seh 108 Rycarev 1987 seh 22 1 2 Rycarev 1987 seh 16 Markus 1973 seh 1022 Edebiyyat RedakteMarkus S A Glyuk K V Muzykalnaya enciklopediya pod red Yu V Keldysha M Sovetskaya enciklopediya 1973 T 1 S 1018 1024 Rycarev S Kristof Villibald Glyuk M Muzyka 1987 Kirillina L V Reformatorskie opery Glyuka M Klassika XXI 2006 384 s ISBN 5 89817 152 5 Konen V D Teatr i simfoniya M Muzyka 1975 376 s Braudo E M Glava 21 Vseobshaya istoriya muzyki M 1930 T 2 Ot nachala 17 do serediny 19 stoletiya Balashsha I Gal D Sh Putevoditel po operam V 4 tomah M Sovetskij sport 1993 T 1 Bamberg F Gluck Christoph Wilibald nem Allgemeine Deutsche Biographie 1879 Bd 9 S 244 253 Schmid H Gluck Christoph Willibald Ritter von seit 1756 nem Neue Deutsche Biographie 1964 Bd 6 S 466 469 Einstein A Gluck Sein Leben seine Werke Zurich Stuttgart Pan Verlag 1954 315 s Grout D J Williams H W The Operas of Gluck A Short History of Opera Columbia University Press 2003 S 253 271 1030 s ISBN 9780231119580 Lippman E A Operatic Aesthetics A History of Western Musical Aesthetics University of Nebraska Press 1992 S 137 202 536 s ISBN 0 8032 2863 5 Xarici kecidler RedakteQlyukun eserlerinin notlari International Music Score Library Project saytindaMenbe https az wikipedia org w index php title Kristof Villibald Qlyuk amp oldid 5905040, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.