| Dölün inkişafının ləngiməsi | |
|---|---|
| |
| XBT-10 | P05.9 |
| XBT-9 | 764.9 |
| XBT-9-KM | 764.98, 764.95, 764.90, 764.94, 764.93, 764.96, 764.99, 764.97, 764.9, 764.92, 764.91 |
| DiseasesDB | 6895 |
| MedlinePlus | 001500 |
| MeSH | D005317 |
Dölün inkişafının ləngiməsi (uşaqlıqdaxili inkişafın ləngiməsi, intrauterin inkişafın ləngiməsi, dölün inkişafının ləngiməsi sindromu, fetal hipotrofiya kimi adları ilə də tanınır) dölün ölçüsünün hamiləliyin müəyyən mərhələsində gözləniləndən aşağı olması halıdır. Dölün böyüməsinin ləngiməsi diaqnozunun qoyulması üçün ən çox yayılmış üsul, hamiləliyin müəyyən müddətində olan döl ölçüsünün yeni doğulmuş uşaq ölçüsünə nisbətən hesablanmasıdır. Bu xəstəliyin rast gəlinmə tezliyi 5,0-17,6% arasında dəyişir.
Risk faktorları
| ]
Dölün böyüməsini mane olan müxtəlif risk faktorları vardır. Bunlara sosial və məişət amilləri (məsələn, ananın çox gənc və ya yaşlı olması, narkotik maddələrdən sui-istifadə, zərərli və ya ağır iş şəraiti, emosional stress, ananın çəkisinin az olması), teratogen amillər (siklofosfamid, valproik turşusu, antitrombotik kimi dərmanlara məruz qalma), somatik amillər (xroniki infeksiyalar, genital sahədən kənar xəstəliklər), mamalıq və ginekoloji amillər (əvvəlki hamiləlik və doğuşlarla bağlı problemlər, ginekoloji xəstəliklər, uşaqlıq anomaliyaları) və hamiləliklə əlaqəli amillər (toksikoz, gestoz, hamiləliliyin tez-tez baş verməsi, hamiləliyin sonlandırılması təhlükəsi) daxildir. Bundan əlavə, fetal faktorlar (konstitusional xüsusiyyətlər, irsi sindromlar, fetal inkişaf anomaliyaları, intrauterin infeksiyaları) dölün inkişafının geriləməsində mühüm rol oynayır.
Təsnifatı
| ]Ultrasəs fetometriya məlumatlarına görə, dölün inkişafının ləngiməsinin üç forması ayırd edilir:
- Asimmetrik forma: fetusun inkişafının geriləməsinin bu formasında hamiləlik dövrü üçün gözlənilən dəyərlərlə müqayisədə yalnız fetusun qarnının ölçüsü azalır. Bu gecikmə 2 həftədən çox və ya qarın ölçüsü müvafiq hamiləlik dövrü üçün beş faizdən az ola bilər. Bu forma zamanı dölün qalan ölçüləri fizioloji norma daxilində qalır.
- Simmetrik forma: dölün inkişafının ləngiməsinin simmetrik forması zamanı, fetusun ümumi bədən ölçüsü müəyyən bir hamiləlik dövrü üçün gözlənilən dəyərlərə nisbətən mütənasib şəkildə azalır. Belə ki, bədən uzunluğu, baş və qarın ətrafı kimi bütün fetal ölçülər bərabər nisbətdə azalırlar. (правило Негеле)
- Qarışıq forma: fetal inkişafın ləngiməsinin qarışıq forması zamanı, fetusun qarnının ölçüsündə 2 həftədən çox geriləmə müşahidə olunur , digər fetometrik göstəricilər isə müəyyən bir hamiləlik dövrünə nisbətdə 10-25 faiz arasında dəyişir.
Patogenezi
| ]Dölün inkişafının ləngiməsi sindromu inkişaf edən qadınlarda hamiləliyin birinci trimestrində spiral arteriyaların divarına trofoblastların natamam invaziyasının baş verməsi nəticəsində, uteroplasental qan dövranının hemodinamikası pozulur. Hamiləliyin erkən mərhələlərində (22 həftəyə qədər), dölün özünü tənzimləmə mexanizmləri hələ kifayət qədər inkişaf etmədikdə, hiperplastik dövrdə hüceyrələrin sayının azalması ilə əlaqəli dölün inkişafının ləngiməsinin simmetrik forması baş verir. Hamiləliyin ikinci yarısında dölün inkişafının ləngiməsinin patogenezində əsas rolu uşaqlıq və plasenta arasında qan axınının pozulması xroniki hipoksiyaya və dölün inkişafının ləngiməsinə səbəb olur. Xroniki hipoksiyanın təsiri altında, digər orqanlarda qan axınının azalması və fetusun beynində qan axınının artması baş verir. Bu isə öz növbəsində, asimmetrik fetal inkişaf geriliyinin formalaşmasına mənfi təsir göstərir. Bəzi hallarda isə uşağın gələcəkdə idrak qabiliyyətlərinə də təsir edə bilir.
Diaqnostikası
| ]Dölün inkişafdan qalması sindromunun diaqnozunu qoymaq üçün xarici mamalıq müayinəsindən (ölçmə və palpasiya) və ultrasəs müayinəsindən istifadə olunur. İnkişafdan qalması sindromunun diaqnostikası zamanı əsasən, skrininq üsulunda dölün normadan 2 və ya daha çox santimetr geridə qalması böyümə pozğunluğundan şübhələnməyə əsas verir., и требуют рациональной терапии Daha obyektiv məlumat ultrasəs fetometriyası ilə təmin edilir. Ultrasəs fetometriyası dinamik şəkildə aparılmalıdır. Tədqiqatlar arasında optimal interval ən azı iki həftə olmalıdır.
Proqnozu
| ]Dölün inkişafının ləngiməsi zamanı qeyri-normal olan plasenta döldə perinatal zədə riskini artırır (65% halda rast gəlinir). Belə döllər tez-tez mekonium aspirasiyasına, hamiləlik zamanı hipoksiyaya və doğuş zamanı asfiksiyaya həssas olurlar. Dölün inkişafının ləngiməsi, prenatal dövrdə dölün orqan və sistemlərinin inkişafında mühüm əlaqələndirici və birləşdirici rol oynayan mərkəzi sinir sisteminin funksional yetkinliyinin pozulmasına səbəb olur. Erkən neonatal dövrdə bu, refleks və tonik reaksiyaların formalaşmasının pozulmasına gətirib çıxarır və sonradan bu uşaqlar tez-tez beyin funksiyalarının minimal pozulmasından tutmuş ciddi somatik və psixomotor problemlərə qədər nevroloji xəstəliklərlə qarşılaşırlar. Bundan əlavə, hipotrofiyadan əziyyət çəkən böyümə geriliyi olan uşaqlarda immun çatışmazlığı səbəbindən keçici hipotiroidizm və intrauterin infeksiya inkişaf riski də vardır. Böyümə geriliyi olan yetkin xəstələr isə daha çox nevroloji və ürək-damar xəstəliklərindən əziyyət çəkirlər.
Müalicəsi
| ]Dölün inkişafının ləngiməsi xəstəliyin səbəblərindən, şiddətindən, hamiləliyin formasından və müddətindən asılı olaraq hamiləlik və doğuşun idarə edilməsi üçün müxtəlif üsullar tələb edilir. Bu zaman aparılan müalicənin məqsədi ana-plasenta-döl sistemindəki pozğunluqları düzəltməkdir. Dölün böyümə sürətini və onun funksional vəziyyətini qiymətləndirmək üçün təkrar ultrasəs ürək monitorinqi aparılmalıdır. Bundan əlavə, genetik test və fetal Doppler monitorinqi də tövsiyə olunur. Terapiya müsbət nəticə verərsə, hamiləlik uzadıla bilər. Doğuş hamiləliyin 37 həftəsindən gec olmayaraq həyata keçirilir. Müalicə səmərəsiz olarsa və ya dölün vəziyyəti pisləşərsə, hamiləlik dövründən asılı olmayaraq erkən doğum etmək lazımdır. Plasenta çatışmazlığının dekompensasiya olunmuş forması zamanı qeysəriyyə əməliyyatı ilə erkən doğuş göstərilir. Dölün böyüməsində məhdudiyyət olan uşaq doğulduqdan sonra mümkün infarktları, arteriovenoz qüsurları və fibrin çöküntülərini aşkar etmək üçün plasentanın çəkisi və müayinəsi aparılır, dölün inkişafının məhdudlaşdırılmasının mümkün səbəbini müəyyən etmək üçün plasenta patoloji laboratoriyaya göndərilir.
İstindalar
| ]- Monarch Disease Ontology release 2018-06-29. 2018-06-29 2018.
- Акушерство: национальное руководство. М.: ГЭОТАР-Медиа. под ред. Э. К. Айламазяна, В. И. Кулакова, В. Е. Радзинского, Г. М. Савельевой. 2013. 412–416. ISBN .
- Fetal Growth Restriction: ACOG Practice Bulletin, Number 227 // Obstetrics & Gynecology . 137(ingilis) (2). 2021-02. e16—e28. doi:10.1097/AOG.0000000000004251. 2023-05-16 tarixində arxivləşdirilib.
- Huffman, John W. "Pregnancy". Encyclopedia Britannica (ingilis). 7 fevral 2020. 8 avqust 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 avqust 2022.
- Gerald Wightman Lawson. Naegele's rule and the length of pregnancy - A review // The Australian & New Zealand Journal of Obstetrics & Gynaecology . 61 (2). 2021-04. 177–182. doi:10.1111/ajo.13253. ISSN 1479-828X. PMID 33079400 (#bad_pmid). 2022-08-09 tarixində arxivləşdirilib.
- Вихляева, Екатерина Михайловна. Справочник по Акушерство. Справочное издание (1 50000 nüs.). М.: Медицина (издательство). 1992. 8–108. ISBN .
- María José Benítez-Marín, Jesús Marín-Clavijo, Juan Antonio Blanco-Elena, Jesús Jiménez-López, Ernesto González-Mesa. Brain Sparing Effect on Neurodevelopment in Children with Intrauterine Growth Restriction: A Systematic Review // Children . 8(ingilis) (9). 2021-08-28. 745. doi:10.3390/children8090745. 2023-05-16 tarixində arxivləşdirilib.
- Bušková, Jitka; Miletínová, Eva; Králová, Radana; Dvořáková, Tereza; Tefr Faridová, Adéla; Heřman, Hynek; Hrdličková, Kristýna; Šebela, Antonín. "Parasomnias in Pregnancy". Brain Sciences (ingilis). MDPI AG. 13 (2). 18 fevral 2023: 357. doi:10.3390/brainsci13020357. ISSN 2076-3425.
- Miller, Margaret A.; Mehta, Niharika; Clark-Bilodeau, Courtney; Bourjeily, Ghada. "Sleep Pharmacotherapy for Common Sleep Disorders in Pregnancy and Lactation". Chest (ingilis). Elsevier BV. 157 (1). 2020: 184–197. doi:10.1016/j.chest.2019.09.026. ISSN 0012-3692.
- "Substance Use While Pregnant and Breastfeeding". [ing.](ingilis). 1 iyun 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 mart 2023.
- "Опасности пассивного курения для беременной женщины". 4 mart 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 avqust 2015.
- "Можно ли беременным курить?". Детский сайт Малышам инфо (rus). 2 iyun 2017. 2 iyul 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyun 2017.
- "Fetal Growth Restriction: ACOG Practice Bulletin, Number 227". Obstetrics & Gynecology (ingilis). 137 (2): e16–e28. fevral 2021. doi:10.1097/AOG.0000000000004251. ISSN 0029-7844. PMID 33481528 (#bad_pmid).
- Lees, C. C.; Stampalija, T.; Baschat, A. A.; Silva Costa, F.; Ferrazzi, E.; Figueras, F.; Hecher, K.; Kingdom, J.; Poon, L. C.; Salomon, L. J.; Unterscheider, J. "ISUOG Practice Guidelines: diagnosis and management of small‐for‐gestational‐age fetus and fetal growth restriction". Ultrasound in Obstetrics & Gynecology (ingilis). 56 (2). avqust 2020: 298–312. doi:10.1002/uog.22134. hdl:11343/276085. ISSN 0960-7692. PMID 32738107 (#bad_pmid).
- Janet F Williams, Vincent C Smith. Fetal Alcohol Spectrum Disorders // Pediatrics . 136(ingilis) (5). 2015. 1395—1406. doi:10.1542/peds.2015-3113. 2023-01-11 tarixində arxivləşdirilib.
- Chaya G. Bhuvaneswar, Grace Chang, Lucy A. Epstein, Theodore A. Stern. Alcohol Use During Pregnancy: Prevalence and Impact // The Primary Care Companion to The Journal of Clinical Psychiatry . 09(ingilis) (06). 2007. 455—460. doi:10.4088/PCC.v09n0608. 2023-03-05 tarixində arxivləşdirilib.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Dolun inkisafinin lengimesiXBT 10 P05 9XBT 9 764 9XBT 9 KM 764 98 764 95 764 90 764 94 764 93 764 96 764 99 764 97 764 9 764 92 764 91DiseasesDB 6895MedlinePlus 001500MeSH D005317 Dolun inkisafinin lengimesi usaqliqdaxili inkisafin lengimesi intrauterin inkisafin lengimesi dolun inkisafinin lengimesi sindromu fetal hipotrofiya kimi adlari ile de taninir dolun olcusunun hamileliyin mueyyen merhelesinde gozlenilenden asagi olmasi halidir Dolun boyumesinin lengimesi diaqnozunun qoyulmasi ucun en cox yayilmis usul hamileliyin mueyyen muddetinde olan dol olcusunun yeni dogulmus usaq olcusune nisbeten hesablanmasidir Bu xesteliyin rast gelinme tezliyi 5 0 17 6 arasinda deyisir Risk faktorlari span Dolun inkisafinda lengime ile elaqeli plasenta patologiyasi Hematoksilin ve eozin boyasi ile boyanma Dolun boyumesini mane olan muxtelif risk faktorlari vardir Bunlara sosial ve meiset amilleri meselen ananin cox genc ve ya yasli olmasi narkotik maddelerden sui istifade zererli ve ya agir is seraiti emosional stress ananin cekisinin az olmasi teratogen amiller siklofosfamid valproik tursusu antitrombotik kimi dermanlara meruz qalma somatik amiller xroniki infeksiyalar genital saheden kenar xestelikler mamaliq ve ginekoloji amiller evvelki hamilelik ve doguslarla bagli problemler ginekoloji xestelikler usaqliq anomaliyalari ve hamilelikle elaqeli amiller toksikoz gestoz hamileliliyin tez tez bas vermesi hamileliyin sonlandirilmasi tehlukesi daxildir Bundan elave fetal faktorlar konstitusional xususiyyetler irsi sindromlar fetal inkisaf anomaliyalari intrauterin infeksiyalari dolun inkisafinin gerilemesinde muhum rol oynayir Tesnifati span Ultrases fetometriya melumatlarina gore dolun inkisafinin lengimesinin uc formasi ayird edilir Asimmetrik forma fetusun inkisafinin gerilemesinin bu formasinda hamilelik dovru ucun gozlenilen deyerlerle muqayisede yalniz fetusun qarninin olcusu azalir Bu gecikme 2 hefteden cox ve ya qarin olcusu muvafiq hamilelik dovru ucun bes faizden az ola biler Bu forma zamani dolun qalan olculeri fizioloji norma daxilinde qalir Simmetrik forma dolun inkisafinin lengimesinin simmetrik formasi zamani fetusun umumi beden olcusu mueyyen bir hamilelik dovru ucun gozlenilen deyerlere nisbeten mutenasib sekilde azalir Bele ki beden uzunlugu bas ve qarin etrafi kimi butun fetal olculer beraber nisbetde azalirlar pravilo Negele Qarisiq forma fetal inkisafin lengimesinin qarisiq formasi zamani fetusun qarninin olcusunde 2 hefteden cox gerileme musahide olunur diger fetometrik gostericiler ise mueyyen bir hamilelik dovrune nisbetde 10 25 faiz arasinda deyisir Patogenezi span Dolun inkisafinin lengimesi sindromu inkisaf eden qadinlarda hamileliyin birinci trimestrinde spiral arteriyalarin divarina trofoblastlarin natamam invaziyasinin bas vermesi neticesinde uteroplasental qan dovraninin hemodinamikasi pozulur Hamileliyin erken merhelelerinde 22 hefteye qeder dolun ozunu tenzimleme mexanizmleri hele kifayet qeder inkisaf etmedikde hiperplastik dovrde huceyrelerin sayinin azalmasi ile elaqeli dolun inkisafinin lengimesinin simmetrik formasi bas verir Hamileliyin ikinci yarisinda dolun inkisafinin lengimesinin patogenezinde esas rolu usaqliq ve plasenta arasinda qan axininin pozulmasi xroniki hipoksiyaya ve dolun inkisafinin lengimesine sebeb olur Xroniki hipoksiyanin tesiri altinda diger orqanlarda qan axininin azalmasi ve fetusun beyninde qan axininin artmasi bas verir Bu ise oz novbesinde asimmetrik fetal inkisaf geriliyinin formalasmasina menfi tesir gosterir Bezi hallarda ise usagin gelecekde idrak qabiliyyetlerine de tesir ede bilir Diaqnostikasi span Dolun inkisafdan qalmasi sindromunun diaqnozunu qoymaq ucun xarici mamaliq muayinesinden olcme ve palpasiya ve ultrases muayinesinden istifade olunur Inkisafdan qalmasi sindromunun diaqnostikasi zamani esasen skrininq usulunda dolun normadan 2 ve ya daha cox santimetr geride qalmasi boyume pozgunlugundan subhelenmeye esas verir i trebuyut racionalnoj terapii Daha obyektiv melumat ultrases fetometriyasi ile temin edilir Ultrases fetometriyasi dinamik sekilde aparilmalidir Tedqiqatlar arasinda optimal interval en azi iki hefte olmalidir Proqnozu span Dolun inkisafinin lengimesi zamani qeyri normal olan plasenta dolde perinatal zede riskini artirir 65 halda rast gelinir Bele doller tez tez mekonium aspirasiyasina hamilelik zamani hipoksiyaya ve dogus zamani asfiksiyaya hessas olurlar Dolun inkisafinin lengimesi prenatal dovrde dolun orqan ve sistemlerinin inkisafinda muhum elaqelendirici ve birlesdirici rol oynayan merkezi sinir sisteminin funksional yetkinliyinin pozulmasina sebeb olur Erken neonatal dovrde bu refleks ve tonik reaksiyalarin formalasmasinin pozulmasina getirib cixarir ve sonradan bu usaqlar tez tez beyin funksiyalarinin minimal pozulmasindan tutmus ciddi somatik ve psixomotor problemlere qeder nevroloji xesteliklerle qarsilasirlar Bundan elave hipotrofiyadan eziyyet ceken boyume geriliyi olan usaqlarda immun catismazligi sebebinden kecici hipotiroidizm ve intrauterin infeksiya inkisaf riski de vardir Boyume geriliyi olan yetkin xesteler ise daha cox nevroloji ve urek damar xesteliklerinden eziyyet cekirler Mualicesi span Dolun inkisafinin lengimesi xesteliyin sebeblerinden siddetinden hamileliyin formasindan ve muddetinden asili olaraq hamilelik ve dogusun idare edilmesi ucun muxtelif usullar teleb edilir Bu zaman aparilan mualicenin meqsedi ana plasenta dol sistemindeki pozgunluqlari duzeltmekdir Dolun boyume suretini ve onun funksional veziyyetini qiymetlendirmek ucun tekrar ultrases urek monitorinqi aparilmalidir Bundan elave genetik test ve fetal Doppler monitorinqi de tovsiye olunur Terapiya musbet netice vererse hamilelik uzadila biler Dogus hamileliyin 37 heftesinden gec olmayaraq heyata kecirilir Mualice semeresiz olarsa ve ya dolun veziyyeti pisleserse hamilelik dovrunden asili olmayaraq erken dogum etmek lazimdir Plasenta catismazliginin dekompensasiya olunmus formasi zamani qeyseriyye emeliyyati ile erken dogus gosterilir Dolun boyumesinde mehdudiyyet olan usaq dogulduqdan sonra mumkun infarktlari arteriovenoz qusurlari ve fibrin cokuntulerini askar etmek ucun plasentanin cekisi ve muayinesi aparilir dolun inkisafinin mehdudlasdirilmasinin mumkun sebebini mueyyen etmek ucun plasenta patoloji laboratoriyaya gonderilir Istindalar span Monarch Disease Ontology release 2018 06 29 2018 06 29 2018 Akusherstvo nacionalnoe rukovodstvo M GEOTAR Media pod red E K Ajlamazyana V I Kulakova V E Radzinskogo G M Savelevoj 2013 412 416 ISBN 978 5 9704 2334 9 Fetal Growth Restriction ACOG Practice Bulletin Number 227 Obstetrics amp Gynecology 137 ingilis 2 2021 02 e16 e28 doi 10 1097 AOG 0000000000004251 2023 05 16 tarixinde arxivlesdirilib Huffman John W Pregnancy Encyclopedia Britannica ingilis 7 fevral 2020 8 avqust 2022 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 avqust 2022 Gerald Wightman Lawson Naegele s rule and the length of pregnancy A review The Australian amp New Zealand Journal of Obstetrics amp Gynaecology 61 2 2021 04 177 182 doi 10 1111 ajo 13253 ISSN 1479 828X PMID 33079400 bad pmid 2022 08 09 tarixinde arxivlesdirilib Vihlyaeva Ekaterina Mihajlovna Spravochnik po Akusherstvo Spravochnoe izdanie 1 50000 nus M Medicina izdatelstvo 1992 8 108 ISBN 5 225 02599 4 Maria Jose Benitez Marin Jesus Marin Clavijo Juan Antonio Blanco Elena Jesus Jimenez Lopez Ernesto Gonzalez Mesa Brain Sparing Effect on Neurodevelopment in Children with Intrauterine Growth Restriction A Systematic Review Children 8 ingilis 9 2021 08 28 745 doi 10 3390 children8090745 2023 05 16 tarixinde arxivlesdirilib Buskova Jitka Miletinova Eva Kralova Radana Dvorakova Tereza Tefr Faridova Adela Herman Hynek Hrdlickova Kristyna Sebela Antonin Parasomnias in Pregnancy Brain Sciences ingilis MDPI AG 13 2 18 fevral 2023 357 doi 10 3390 brainsci13020357 ISSN 2076 3425 Miller Margaret A Mehta Niharika Clark Bilodeau Courtney Bourjeily Ghada Sleep Pharmacotherapy for Common Sleep Disorders in Pregnancy and Lactation Chest ingilis Elsevier BV 157 1 2020 184 197 doi 10 1016 j chest 2019 09 026 ISSN 0012 3692 Substance Use While Pregnant and Breastfeeding ing ingilis 1 iyun 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 mart 2023 Opasnosti passivnogo kureniya dlya beremennoj zhenshiny 4 mart 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 avqust 2015 Mozhno li beremennym kurit Detskij sajt Malysham info rus 2 iyun 2017 2 iyul 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 iyun 2017 Fetal Growth Restriction ACOG Practice Bulletin Number 227 Obstetrics amp Gynecology ingilis 137 2 e16 e28 fevral 2021 doi 10 1097 AOG 0000000000004251 ISSN 0029 7844 PMID 33481528 bad pmid Lees C C Stampalija T Baschat A A Silva Costa F Ferrazzi E Figueras F Hecher K Kingdom J Poon L C Salomon L J Unterscheider J ISUOG Practice Guidelines diagnosis and management of small for gestational age fetus and fetal growth restriction Ultrasound in Obstetrics amp Gynecology ingilis 56 2 avqust 2020 298 312 doi 10 1002 uog 22134 hdl 11343 276085 ISSN 0960 7692 PMID 32738107 bad pmid Janet F Williams Vincent C Smith Fetal Alcohol Spectrum Disorders Pediatrics 136 ingilis 5 2015 1395 1406 doi 10 1542 peds 2015 3113 2023 01 11 tarixinde arxivlesdirilib Chaya G Bhuvaneswar Grace Chang Lucy A Epstein Theodore A Stern Alcohol Use During Pregnancy Prevalence and Impact The Primary Care Companion to The Journal of Clinical Psychiatry 09 ingilis 06 2007 455 460 doi 10 4088 PCC v09n0608 2023 03 05 tarixinde arxivlesdirilib Kateqoriyalar Elifba sirasina gore xesteliklerInsan xestelikleri ve pozuntulariEmbriologiyaInkisaf biologiyasiGizli kateqoriyalar Vikipediya Dil kecidi sablonu istifade edilmis sehifelerVikipediya Vikidatada menbeleri olan meqaleler
