Kortikospinal yol

Kortikospinal yol — beyin qabığından başlayan və onurğa beynindəki aşağı motor neyronları və interneyronlarında bitən, əzaların və bədənin hərəkətlərini idarə edən ağ maddə motor yolu.

Kortikospinal yol
Kortikospinal yol
Latınca	tractus corticospinalis
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Kortikospinal yolda 1 milyondan çox neyron var və onlar adətən həyatın ilk 2 ilində miyelinləşirlər.

Kortikospinal yol piramidal yollardan biridir, digəri kortikobulbar yoldur.

Anatomiyası

Kortikospinal yol beynin bir neçə hissəsindən, o cümlədən təkcə motor bölgələrindən deyil, həm də ilkin somatosensor korteksdən və premotor bölgələrdən yaranır.

Əksər neyronlar ya birincil motor korteksindən (precentral girus, və ya Brodmann sahəsi 4) və premotor frontal bölgələrdən yaranır. Kortikospinal neyronların təxminən 30% -i ilkin motor korteksdən, 30% -i premotor korteksdən və əlavə motor bölgələrindən, qalan 40% isə somatosensor korteks, alın payı və singulat girus arasında paylanır. Bu yuxarı motor neyronları neokorteksin V qatının piramidal hüceyrələrindən əmələ gəlir, və ön beyindəki daxili kapsulun arxa əzasından keçərək ara beynin dibində yerləşən beyin qabığına daxil olur. Sonra hər iki yol beyin sapından, körpüdən, daha sonra isə medullaya keçir.

Kortikospinal yol kortikobulbar yol ilə birlikdə beyin sapının medullasının hər iki tərəfində iki piramida əmələ gətirir və onların adı piramidal yollar kimi gedir. Kortikospinal neyronlar birbaşa əzələ nəzarəti üçün alfa motor neyronlarına birbaşa sinaps edir.

Betz hüceyrələri mikroskop altında çox görünən çox böyük hüceyrələrdir və onurğa beyninə proyeksiya edən hüceyrələrin yalnız 5%-ni təşkil etmələrinə baxmayaraq, motor siqnallarının ötürülməsi üçün çox vaxt ən vacib hesab olunurlar. Bu hüceyrələr 70 m/s-dən çox yüksək keçiricilik sürəti ilə diqqət çəkir ki, bu da beyindən onurğa beyninə bütün siqnalların ən sürətlisidir.

Hissələri

Kortikospinal yol 2 hissəyə bölünür:

1. yan kortikospinal yol
2. ön kortikospinal yol.

Yanal kortikospinal yolun neyronları orta xətti uzunsov medulla səviyyəsində keçir və yuxarı və aşağı ətrafları və barmaqları idarə edir. Yan yol kortikon-onurğa yollarında birləşmələrin təxminən 90%-ni təşkil edir; böyük əksəriyyəti medullada keçir, qalanları (təxminən 2-3%) isə eyni olaraq qalır. Qalan 10%-i onurğa beyninin ön hissəsinin neyronları onurğa beynində eyni olaraq qalır, lakin çıxdıqları onurğa siniri səviyyəsində dekussasiya edir və bədən, çiyin və boyun əzələlərini idarə edir.

Funksiyası

Kortikospinal yolun əsas məqsədi bədən və əzaların hərəkətlərini könüllü olaraq idarə etməkdir.

Bununla belə, somatosensor kortekslə əlaqələr piramidal yolların bədəndən gələn məlumatların modulyasiyasına cavabdeh olduğunu göstərir.

Əlaqələrin əksəriyyəti (75-80%) orta xətti medulla səviyyəsində, digərləri isə onurğa beyni səviyyəsində keçdiyi üçün beynin hər tərəfi bədənin əks tərəfindəki əzələləri idarə etməkdən məsuldur.

Xəstələr piramidal yolların bəzi hissəsində zədələndikdən sonra bədənin müvafiq tərəfində iflic olurlar. Bununla belə, onlar incə hərəkətlərdən daha çox ümumi əsas hərəkətlərin bəzilərini yenidən öyrənə bilərlər.

Bu o deməkdir ki, bu yollarda əlaqə incə hərəkət üçün çox vacibdir və zədələndikdə yalnız qismən bərpa mümkündür.

İstinadlar

1. "Arxivlənmiş surət". 2023-07-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-06-23.
3. "Arxivlənmiş surət". 2023-07-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-07-03.
4. "Arxivlənmiş surət". 2023-07-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-07-03.
5. Kolb, B. & Whishaw, I. Q. (2009). Fundamentals of human neuropsychology: Sixth edition. New York, NY: Worth Publishers.
6. "Arxivlənmiş surət". 2023-07-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-07-03.
7. Purves, D. et al. (2012). Neuroscience: Fifth edition. Sunderland, MA: Sinauer Associates, Inc.
8. Kolb, B. & Whishaw, I. Q. (2014). An introduction to brain and behavior: Fourth edition. New York, NY: Worth Publishers.
9. "Arxivlənmiş surət". 2023-07-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-07-03.
10. "Arxivlənmiş surət". 2023-07-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-07-03.
11. "Arxivlənmiş surət". 2023-07-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-07-03.
12. Hall, Arthur C. Guyton, John E. (2005). Textbook of medical physiology (11th ed.). Philadelphia: W.B. Saunders. pp. 687–690. ISBN .
13. Kolb, B. & Whishaw, I. Q. (2009). Fundamentals of human neuropsychology: Sixth edition. New York, NY: Worth Publishers.
14. "Arxivlənmiş surət". 2023-07-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-07-04.
15. "Arxivlənmiş surət". 2023-07-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-07-04.

Xarici keçidlər