fbpx
Wikipedia

Karen Horni

Karen Horni (16 sentyabr 1885(1885-09-16)[…], Blankenese[d], Şlezviq-Holşteyn4 dekabr 1952(1952-12-04), Nyu-York, Nyu-York ştatı) — alman əsilli Amerikalı psixoanalist. Neo-Freydizmə bağlı bir cərəyan olan "eqo psixologiyası"nın təmsilçilərindəndir. Z.Freyddən fərqli olaraq şəxsiyyətin və nevrozun formalaşmasında fizioloji və impulsiv güclərin təsirlərindən daha çox ərtaf mühitin təsirlərindən bəhs etmişdir.

Karen Horni
Karen Horney
Doğum tarixi
Doğum yeri Hamburq, Almaniya
Vəfat tarixi (67 yaşında)
Vəfat yeri Nyu-York, ABŞ
Dəfn yeri
  • Fernkliff qəbiristanlığı[d]
Vətəndaşlığı
Milliyyəti Alman
Uşağı 3
Elm sahəsi Psixoanaliz
Alma-mater Berlin Tibb Fakültəsi
Berlin Psixoanaliz İnstitutu
Nyu-York Psixoanaliz İnstitutu
Təhsili
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

K.Horninin atası kişilərin qadınlardan üstün olduğunu düşünən dindar və sərt xasiyyətli Norveç əsilli bir gəmi kapitanı idi. Atası ona peşəsinə görə rastlaşdığı fərqli mədəniyyətlər haqqında danışardı. Bu isə K.Horniyə gələcəkdə böyük təsir göstərəcəkdir. Bədbəxt bir evliliyi olan anası isə bu halından daim Karenə danışardı. Karenin uşaqlığı ailəsinin ona olan qatı münasibəti səbəbilə yaxşı keçməmişdir. Valideynləri övladları arasında ayrı seçkiliyə yol verərək qardaşını ondan üstün tuturdu. Bu səbəbdən kiçik yaşlı Karen özünə qarşı dəyərsizlik, alçaqlıq və düşmənçilik duyğuları hiss edirdi. Valideynlərinin sevgisindən məhrum olması K.Horninin gələcəkdə inkişaf etdirəcək narahatlıq (anxiety) nəzəriyyəsi üçün zəmin yaratmışdır. Atasının əlil olmasına baxmayaraq, Karen anasının sayəsində universitetə daxil oldu. 1914–1918-ci illərdə Berlin Psixoanaliz İnstitutunda konservativ psixoanaliz üzrə təhsil almış və 1920–1932-ci illər arasında İnstitutda dərs demişdir. Evliliyindən üç qızı olmasına baxmayaraq, bədbəxt evliliyi səbəbilə qeyri-qanuni münasibətlər yaşammış və ağır depressiya nəticəsində 1927-ci ildə boşanmışdır. Qeyri-qanuni əlaqələrin ən vacib və ən uzun müddətlisi Erix Fromm ilə olan əlaqəsi idi. K.Horni 1932-ci ildə Çikaqo Psixoanalitik İnstitutunun üzvü kimi Amerikaya gedir. O, çoxlu sayda alman əsilli yəhudinin mühacirəti ilə intellektuallıq qazanan Bruklində Erix FrommHarri Stek Sallivan kimi əhəmiyyətli psixoterapevtlərlə tanış olur. K.Horni 1934–1941-ci illərdə Nyu-York Psixoanaliz İnstitutunda müəllim kimi fəaliyyət göstərmişdir. O, Amerika Psixoanaliz İnstitutunda dekan vəzifəsini icra etdikdən sonra Nyu-York Tibb Kollecində professor adına layiq görülmüşdür. Karen Horni 1952-ci ildə Nyu-Yorkda vəfat etmişdir.

İnsan və Nevroz əlaqəsi

Karen Horninin fikrinə görə, nevroz nevrotik fərdlərdə digər insanlarla olan münasibətləri idarə etmək cəhdlərinin nəticəsi olaraq ortaya çıxır. Bu cür strategiyalar həm adi, həm də nevrotik insanlarda görülsə də, nevrotik fərdlər bu strategiyalardan özlərinə yaxın olanını ömürləri boyu bütün sahələrdə istifadə edirlər. Horninin fikrinə görə, sağlam səylər ilə nevrotik impulslar arasındakı əsas fərq onları idarə edən qüvvələrdə öz əksini tapır. Sağlam səylər insanlarda mövcud potensialı inkişaf etdirmək üçün qurulmuş bir meyldən irəli gəlir.

Əsas narahatlıq uşaqlıqda valideyn-uşaq münasibətlərindən qaynaqlanır. Horninin dediyi fikrə əsasən, bir uşağın ətrafdakı insanların onu sevməyəcəyini beləliklə, uşağın özünün təkbaşına bir şəxs ola bilməyəcəyini qəbul edə bilməməsi dərəcəsinə qədər öz nevrozlarına uduzduqlarının şahidi oluruq. Belə fərdlərin uşağa olan münasibət və davranışları özlərinin nevrotik ehtiyacları və reaksiyaları tərəfindən müəyyən edilir. Nəticədə, uşaq "mənlik" hissini inkişaf etdirə bilmir. Bunun əvəzinə, Horninin "əsas narahatlıq" adlandırdığı dərin bir etibarsızlıq və qeyri-müəyyən bir narahatlıq hissi meydana çıxıb inkişaf edir. Bu narahatlıq və etibarsızlığın öhdəsindən gəlmək üçün uşaqlar müxtəlif davranış strategiyaları hazırlayır və bu strategiyalar şəxsiyyətlərinin dəyişməz bir hissəsinə çevrilir.

Nevrotik fərdlərdə əsas qarşıdurmalar

Qarşıdurmalarda nevrozlar tez-tez müşahidə olunur. Lakin nevrotiklər bu münaqişələri rədd edirlər. Belə qarşıdurmaları başa düşmək üçün bəzi əlamətləri müşahidə etmək lazımdır. Müşahidə olunan bu simptomlar yorğunluq və qərarsızlıqdır. Bunlar sağlam insanda da baş verə bilər, ancaq nevrotiklərdə tez-tez və yüksək səviyyədə müşahidə olunur. Məsələn, övladlarını çox sevdiyini söyləyən bir ananın, uşaqlarının ad günlərini unutması qərarsızlıq əlamətidir. Münaqişələrin əsas mənbəyi eqoist impulslarımızla qadağan edici şüurumuz arasındakı qarşıdurmadır. Beləliklə, arzularqorxular arasında toqquşma baş verir. Qarşıdurmalar uşaqlıq vaxtından etibarən uşağın ətrafındakı narahat stimulların öhdəsindən gəlməyə çalışdığı dönəmdə yaranır. Belə uşaqlar bu strategiyalardan ailənin xaricindəki şəxslərlə ünsiyyət qurarkən də istifadə edirlər və yetkin olduqda bu davranış nümunələri davam edir. Əslində, bu tip nevrotik fərdlər sosial əlaqələrin narahatlığa səbəb olduğunu öyrənir. Çünki, bu strategiyalar qısa müddətdə narahatlığı azaltmağa kömək edir. Karen Horni uşağın mübarizə strategiyalarını üç başlıq altında təsnif edir:

  • İnsanlara yönəlmiş tip (itaətkar, uyğunlaşan tip)
  • Təcavüzkar tip (insanlara yönəlmiş olur)
  • Sınıq tip (insanlardan uzaqlaşmış olur)

İnsanlara yönəlmiş tip

Bu insanlar sevilmək və təsdiqlənmək hissinə ehtiyac duyurlar. Yəni, hər zaman bir dost, aşiq və həyat yoldaşı axtarışında olurlar. Hər bir araşdırmada yaxınlıq və aid olmaq istəyi vardır. Bunlar məcburi ehtiyaclardır. Bu axtarışlar ilk baxışdan normal görünsə də, əslində çarəsizlikdən xilas olub, etibar və sədaqətə yönəlmiş sarsılmaz impulslardır. Onlar daim bu impulsları izləyirlər. Altruistik davranış qarşısında başqalarından çox şey istəmir əksinə, başqalarının onlardan gözlədiklərini kor-koranə şəkildə təqdim edən tərəf olurlar. Hər hadisədə özlərini günahlandırırlar və davamlı olaraq üzr istəmək potensialına sahibdirlər. Nevrotik bir insanın ehtiyacları və ətrafındakı insanların gözləntiləri onu onlardan daha çox asılı olmağa vadar edir. İnsan sevgi, qoruma, dəstək, mehribanlıq və yaxınlıq istəyir. Nevrotik asılılığı olan insanlar qarşısındakı insanı itirmək qorxusu ucbatından səhvi daim özlərində axtarırlar. Buna görə daha çox sevən və anlayışlı olmağa məcbur olan tərəf olduqlarını düşünürlər. Nevrotik tip insan hər şeyə dözməyi bacarmalı, anasını, atasını sevməli və ya heç kimsənin qəlbini qırmamalı, daima rahat və sakit olmalıdır. Heç vaxt yorulmamalı və xəstələnməməlidir. Bu tip insanın düşüncələri bu dərəcədə sərtdir. Özünü qeyd-şərtsiz həsr etdiyi insan heç vaxt onu tərk etməməlidir. Ancaq nevrotik qarşı tərəf üçün hər şey etməlidir. Çünki, o, yalnız, köməksiz və zəifdir. Belə olduqda öz keyfiyyətlərini alçaldaraq dəyərsizlik hissi inkişaf etdirirlər. Həmişə başqasının daha güclü olduğunu düşünürlər. İnsanlara yönəlmiş nevrotiklərin özünə inamı başqalarının onları təsdiq edib-etməməsindən asılı olaraq dəyişir. Yəni ya artır, ya da azalır. Nevrotiklər üçün sevgi həyatında əldə etmək istədiyi yeganə məqsəd kimi görünür. Münaqişələri həqiqi mənada həll etməyincə sevgi və onu kimdənsə almaq üçün yönəlmiş olan sonsuz ehtiyac heç vaxt ödənmir. Onun üçün sevmək bu və ya digər şəkildə özünü itirmək, bu duyğulara köklənmək, bu hissin içində ərimək, başqa bir insanla birləşmək, özündə bir tapa bilmədiyi keyfiyyətləri onda tapmaq deməkdir. Sevgi bu tip üçün özünəməxsus bir dəyərə malik olduğundan, aşiq olmaq özünü qiymətləndirməyi müəyyən edən amillər arasında birinci yeri tutur.

İnsanlara qarşı yönəlmiş aqressiv tip

İnsanlara qarşı yönəlmiş aqressiv tip, digər insanları düşmən olaraq görür. Bu aqressiv tip həmişə güclü olmağa və ya heç olmasa güclü görünməyə çalışır. Başqalarından üstün olub, güc qazanmağa ehtiyac duyurlar. Həyatlarına daxil edəcəkləri insanların nə qədər güclü, yüksək mövqeyə sahib olmalarına diqqət edərək onlardan necə faydalanıb istifadə edəcəklərini düşünürlər. Qorxularını qəbul etməkdən çəkinir və onların üzərinə gedirlər. İnsanlara yönəlmiş itaətli tipin əksinə qələbə qazanmaq üçün mübarizə aparan və qələbə qazazmaq istəyən insanlardır. Bu məqsəd üçün lazımi bacarıqlarından istifadə edirlər. İtaətli və aqressiv tiplər bir-birlərinin tam əks qütbləridir. Birinə xoş olan davranış digəri üçün naxoş ola bilər. Biri hamı ilə razılaşmaq istəyərkən, digəri hər kəsi potensial düşmən olaraq görür. Bu seçimlər şüurlu və azad şəkildə deyil, daxili məcburiyyətlərdən qaynaqlanır.

İnsanlardan uzaqlaşmaq

Əsas münaqişənin başqa bir tərəfi, emosional təcrid və insanlardan uzaqlaşma ehtiyacıdır. Mütəmadi olaraq tək olmaq istəyi hər hansı bir insanda baş verə bilər. Ancaq nevrotizmdə başqaları ilə birlikdə olmaq onlar üçün gərginlik mənbəyidir. Belə insanlar ümumiyyətlə həyatda tamaşaçıdır. Duygusal bir vəziyyət yaradan, istər sevgi, istər bir mübarizə, istərsə də əməkdaşlıq, rəqabət və ya emosional vəziyyətdən qaçmaq istəyirlər. Yalnız bir şeyə çox əhəmiyyət vermədən və başqasına bağlanmadan uğur qazanmaq istəyirlər. Zövq aldıqları şey öhdəlik tələb edirsə, onlardan imtina edirlər. Özlərinə kəskin məhdudiyyətlər qoya bilərlər. Həyatlarını gizli yaşamağı sevirlər. Sənəd tipindən fərqli olaraq, paylaşmağı sevmirlər. Həddindən artıq müstəqillik ehtiyacı məcburi bir ehtiyacdır. Nəyisə gözləmək, vaxtında çatmağın lazım olduğu kimi hallar onları narahat edir. Ənənəvi dəyərləri, ad günlərində alınacaq hədiyyələri sevmirlər. Çünki bunlar onlar üçün gözləntilərdir. Üstünlük səyləri, digər nevrotiklər kimi, bunlara da malikdir. Ancaq bu üstünlüyün heç bir səy göstərmədən gəlməsini və kimisə gerçəkləşdirməsini istəyirlər. Özlərini unikal bir varlıq kimi təsəvvür edə bilərlər. Öhdəlik tələb edən hər hansı bir vəziyyət onu emosional olaraq geri itələyir. Terapevtlərin fikrincə nevrotik hər hansı bir qoşma nevrotikdə sinir pozuntularına səbəb ola bilər. Nəticədə izolyasiyaya ehtiyacı olan neyrotiklər, digər neyrotiklər kimi, bu ehtiyac ödənildikdə özlərini təhlükəsiz hiss edirlər. Əks təqdirdə, onların narahatlığı artır. Qürur sistemi hər şeydən əvvəl nevrotik fərdini özünə yönəldir — onu digər insanlardan təmizləyir. Qeyd etmək lazımdır ki, Eqosentrizm ilə, insanın yalnız öz maraqlarını düşündüyü mənada eqoistlik və ya səfehlik mövzusunda bir sual yoxdur. Nevrotik insan həmişə özünə batırılmış mənada özünü göstərir. Fərdi üçün səy göstərməyin, yerləşdiyi mühitin olub-olmamasının əhəmiyyəti yoxdur; Hər mövzuda ən böyük olmaq üçün bacarıqlarının yetərli olub olmaması bu maraq və təqdir mərkəzidir. Həqiqət harada gizlidirsə, hər mübahisədən qalib çıxmalıdır.

Həqiqi-ideal mənlik

İdeal mənlik nevrotik insanın özünün əsl xüsusiyyətlərini gizlətmək üçün istifadə etdiyi bir maskadır. Bu cür nevrotik öz daxilində baş verən münaqişələrdən xəbərdar deyil. Onlar ideal mənliklərinin təsiri ilə özlərini olduqlarından daha üstün hesab edirlər. Müxtəlif aspektlərdə özünü optimallaşdırma Horninin hərtərəfli nevrotik həll adlandırdığı nüansdır. Başqa sözlə, bu, yalnız müəyyən bir münaqişənin həllini deyil, ehtiyacları da tam olaraq təmin edəcək bir həll yoludur. Öz-özünə idealizasiya insanın sonrakı inkişafına mütləq və geniş əhatəli təsir göstərəcəkdir.

Narsissizm məfhumu

Müxtəlif mənfi təsirlərin birləşməsi nəticəsində uşağın özünü aşkar etməsinin qarşısı alınır və uşağın sosial mühitdən öyrəndiyi şey dünyanın düşmənçiliklə dolu olması fikridir. Uşaq nevrotik meylləri inkişaf etdirərək bu şərtlərin öhdəsindən gəlmək üçün bir yol tapır. Bunlardan biri standartlara uyğunluqdur. Bu Freydin superego anlayışına uyğundur. Bunlardan biri mazoşist meylləri olan başqalarından asılılıq, digəri isə özünü böyük görmək adlandırılan narsissizmdir. Horninin fikrinə görə, narsissizmi qısaca "özünə aşiq olan" kimi təsvir etmək olar. Narsissizmdə özünü son dərəcə vacib hesab etmək və başqalarından həddən artıq heyranlıq gözləmək, kiminsə həqiqətən həzz aldığı şeyləri qiymətləndirməmək və ya başqalarını qiymətləndirməmək meyli vardır. Bu ikisi həmişə mövcuddur, lakin bəzi tip insanlarda onlardan biri digərindən üstün ola bilər. İnsanların özünün həddən artıq yüklənməsinə ehtiyacının ən böyük töhfəsi uşağı başqalarından uzaqlaşdırır. Çünki, narsissistik meyilli insanlar həm özlərinə, həm də başqalarına yad olduqları üçün nə özlərini nə də başqalarını sevmirlər. Narsissistik davranışları gücləndirən üç nüans vardır:

1. İstehsal bacarığının yoxluğu;

2. Dünyanın özünə borclu olması ilə bağlı həddən artıq gözləntilərin inkişafı;

3. Ətrafdakı insanlar ilə olan münasibətlərinin zəifləməsi.

Z.Freyd bu meyllərin mənbəyini bioloji mənşələrə aid etsə də, Horni daha çox mədəni amillərin üzərində dayanır . O, yaşadığımız dövr mədəniyyətinin narsisstik meyllərə töhfə verdiyini qeyd edərək, insanlar arasında qorxu və düşmənçilik hissi yaradan fəaliyyətlərin olduğunu söyləyir.

Mazoxizm anlayışı

Karen Horni "Əsrimizin nevrotik insanı" (1937) əsərində mazoxist şəxsiyyət xüsusiyyətlərinin təsvirini təqdim edir. Mazoxizm nevrotik bir ağrıdır. Onun sözlərinə görə, əzablardan faydalanmaq; insanın özünü zəiflədən və bədbəxt olmağa meyilli olan bir impulsdur. Bu tərifi edərkən, Horni, bu meylləri bioloji bir fərziyyəyə əsaslandırmır, ancaq psixoloji cəhətdən izah edir.

Mazoxist şəxsiyyət meyilləri davranışın iki əsas nümunəsini özündə cəmləşdirir. Bunlardan birincisi cəlbedici, əhəmiyyətsiz, təsirsiz və dəyərsiz olmaq hisslərinə səbəb olan özünü tükəndirmə meylidir. Şəxs onların imkansızlığını şişirtir. Bunlar huşunu itirməyə və küncə sıxılmağa meyilli insanlardır. İkinci meyil, səbirsiz sevgi və marağa səbəb olan parazitar şəxsi asılılıqdır. E.Fromm görə, mazoxistik impulsa malik olan insan inamı olmadığı üçün, təməl acizlik hissi ilə istəklərini səsləndirmə qabiliyyətini demək olar ki, itirmişdir. Ondan qurtulmaq üçün şişirdilmiş ağrı yaşayır. Çünki bu ağrı keyləşdirici təsir göstərir. Ağrı içərisində təzyiq altında tutularaq sevgiyə nail olmaq, insanın özünü daha böyük bir şeydə itirməsi, fərdiliyin həll olunması eyni zamanda, şübhə, narahatlıqları bu şəkildə özündən uzaqlaşdırması ilə ehtiyacını təmin edir. Bu izahlarla Horni, mazoxistik impulsların əsl mənbəyinin şəxsiyyət qarşıdurmaları olduğunu göstərir.

Mədəniyyət

Karen Horni nevroz anlayışına qeyri-adi bir istiqamətdən yanaşmışdır. O, nevrozun formalaşmasında təkcə şəxsin bioloji xüsusiyyətlərinin deyil, eyni zamanda mədəni faktorların və ətraf mühitin də təsirli olduğunu müəyyən etmişdir. Valideynlərindən kifayət qədər sevgi görməyən bir uşağın gələcəkdə nevrotik bir şəxsiyyət kimi inkişaf edəcəyinə inanır. Kifayət qədər sevgi almayan uşaq bu çatışmamazlığı aradan qaldırmaq üçün ehtiyac duyduğu məmnuniyyət hissini həyatda axtarmağa başlayır. Axtardığı bu sevgi duyğusunu başqa duyğular ilə əvəz edir. BUna misal olaraq təcavüzkarlıq və cinsi duyğuları göstərmək olar. Yaşadığı cəmiyyətin mədəni tələblərinin təsiri altında bu duyğuları təzyiq altında tutmalıdır. Əks təqdirdə cəmiyyət tərfindən alçaldılar, qınanılar və nəticədə özünü günahkar hiss edər. Bu səbəblə də özünü və bu cür neqativ hisslərini təzyiq altında tutub sıxışdıran şəxsdə narahatlıq hissi yaranmağa başlayır. Əsas narahatlıq hissi insanın özünü qeyri-kafi kimi qiymətləndirməsi və bu çatışmamazlığından xəbərdar olmasıdır. İnsan özünə qarşı hiss etdiyi bu etibarsızlığı başqalarında axtarmağa başlayır və başqalarına etibar edə bilməyəndə özü ilə qarşılaşır və yenidən narahatlıq hissi meydana çıxır. Bu narahatlıq nə qədər güclü olarsa, insanın inkişaf etdirəcəyi müdafiə mexanizmi də bir o qədər güclü olur. Bu müdafiə mexanizmləri fərqli mədəniyyətlərdə fərqli quruluşlara malikdir. Karenin belə bir nevrotik izahında mədəni elementlər özünü büruzə verir. K.Horni nevrotikləri belə izah edir: "Mədəni baxımdan müəyyən edilmiş faktor və ya çətinlikləri şiddətlə hiss edən şəxslər, ya həmin çətinliklərdən çıxa bilməyən, ya da şəxsiyyətlərinin çoxunu itirərək həmin şəxsiyyətlərindən azad olanlardır". Horninin bu izahı verməsinin səbəbi insanın göstərdiyi davranış və rəftarların onu əhatə edən mədəniyyətə görə məna qazanması və mədəniyyətə görə normal olub olmadığı haqqında məlumatları mədəniyyət ünsürlərindən əldə edə bilməsidir. Münasibətlər və davranışlar hər mədəniyyət quruluşunda fərqli şəkildə meydana gəlir və bu nümunələr nevrozu anlamağımıza istiqamət verir.

Psixoanalitik terapiya

Karen Horninin sözlərinə görə, psixoanalitik terapiyanın bir neçə ifadə üsulu vardır. Bu terapiya nə olursa olsun, insanın inkişafının davam etdiyi yanlış yolu dəstəkləyə bilməz. Yalnız inkişafı daha konstruktiv hala gətirmək üçün çətinlikləri dəf etməyə kömək edə bilər. Terapiya prosesinin çətinliyini aradan qaldırmaq üçün bu proses xəstə baxımından qiymətləndirilməlidir. Bu baxımdan insan mövcud qarşıdurmalar ilə üzləşdiyi zaman əsl potensialını tapmaq fürsəti əldə edəcəkdir. Analitik terapiya yolu bəşər tarixi boyu müdafiə olunan qədim bir yoldur. Bu mövzunun özünəməxsus xüsusiyyəti Z.Freydin öz bilik qazanma metodudur. Analitik insanın daxilində fəaliyyət göstərən qıcıqlandırıcı qüvvələrin məhv edilməsinə, konstruktiv qüvvələr tərəfindən tədbir görülməsinə və şəxsin bütün bunların fərqində olmasına kömək edir. Mümkün mənəvi qarışıqlıq haqqında hər hansı bir məlumat hər kəsə öz problemlərini aşkar etməyə imkan verir. Bu mənəvi qarışıqlıqlar bunlardan ibarətdir: şöhrət axtarmaq, qürur hissi, daxili qarşıdurmalar, daxili əmrlər və s. Analitik burada pasiyenti bütün bunlardan xəbərdar etməyə çalışır. Pasiyent bu amillər arasındakı əlaqədən də xəbərdar olmalıdır. Onun mənəvi quruluşunda daha əvvəldən fəaliyyət göstərən şəfaverici güclər mövcuddur. Təhlilin əvvəlində bunlar aşağı səviyyədə olur. Lakin xəstə analitikə təsir edə biləcəyindən əmin olduqdan sonra daha həvəsli davrana bilər. Analitik onları təhlil obyekti halına gətirmək üçün uyğun vaxt axtarmalıdır. Belə bir analitik araşdırmada diqqət edilməsi lazım olan əsas nüans, real və ya həqiqi "öz"-ü hərəkətə təşviq etməkdir. Bu cür müdaxilənin mahiyyət və əhəmiyyəti isə xəstənin marağından asılıdır. Bu prosedur üçün ilkin yardım xəstənin xəyallarından qaynaqlanır. Horninin fikrinə görə, "Xəyallarımızda özümüz haqqında reallığa daha yaxın oluruq. Xəyallar sağlam və ya nevrotik bir şəkildə münaqişələrimizi həll etmək cəhdlərimizə uyğun gəlir"(səh. 431). Analitik gündəlik həyatda hiss etməyə cəsarət etmədiyi duyğularını xəyallarında ifadə etməyin vacibliyini vurğulayacaqdır ki, bu da xəstəyə simvolik olaraq təsvir olunan şeyləri anlamağa kömək edəcəkdir. Nevroz insanın hal və hərəkətlərində sərtlik yaratdığından insanın normal inkişafına mane olaraq, öhdəsindən gələ bilmədiyi münaqişələrə səbəb olur. Buna görə də təhlilin məqsədi bir insanın həyatını risklərdən və münaqişələrdən xilas etmək deyil, öz problemlərini öz üzərində həll etmək bacarığı qazandırmaqdır. K.Horninin psixoanalitik terapiyaya münasibətini anlamaq üçün öz nümunəmizdən istifadə edə bilərik. Belə ki, elm sizə itinizi necə tanımağı öyrədə bilməz. Ancaq sizə itlər haqqında ümumi məlumat verə bilər. Bu baxımdan itinizi yalnz narahat olduğu zaman bəsləyərək evin içində necə davranmağı və sizinlə necə top oynamağı öyrətməklə tanıya bilərsiniz. Əlbəttə ki, itinizi daha yaxından tanımaq istəsəniz itlər haqqında elmin verdiyi məlumatdan da faydalana bilərsiniz.

Z.Freyd və K.Horni arasındakı fərq

 
Z.Freyd və K.Horni

• K.Horni və Z.Freyd hər ikisi erkən uşaqlıq dövrü haqqında bəhs edirlər. Lakin onların bu mövzudakı fikirləri fərqlidir. Freyd uşaqlıq və yetkinlik dövrü arasında determinist bir yanaşmaya sahib olsa da, Horni effektiv amillərin çoxsaylı təsiri səbəbindən belə bir determinist yanaşmaya sahib deyil.

• Freyd pozulmuş davranışların bioloji amillərdən qaynaqlandığını düşünür. Horni isə bunun səbəbini ailədaxili məişət problemləri və sosial-mədəni faktorlarla əlaqələndirir.

• Freyd instinktləri motivasiya mənbəyi kimi görür. Horni isə daha çox uşağın güvən duyğusu və məmnunluq hissini vurğulayır.

• Freyd eqonu mənliyin əvəzolunmaz bir hissəsi kimi görsə də, Horni eqonu yalnız nevrotik tiplər ilə əlaqələndirir.

• Həm Freyd, həm də Horni şüursuzluq haqqında danışır. Lakin Horni əsas düşmənçiliyin qarşısını ala biləcəyimizi qeyd edir.

• Freydin fikrinə görə, qarşıdurma universal və həll olunmazdır. K.Horninin fikrinə görə isə münaqişə aşkar olunarsa, həll edilə bilər.

• K.Horni mədəniyyətə xüsusi önəm verir. Z.Freydin yanaşmasında isə bunu görə bilmirik.

• Z.Freyd üçün libido nəzəriyyəsi əsas sütunlardan biridir və o, daha çox zövq prinsipi üzərində işləyir. Bununla belə, Horni əksər fikirərinin təhlükəsizlik və məmnuniyyət ehtiyacından qaynaqlandığını söyləyir. Bundan əlavə, Freyd libido nəzəriyyəsinə əsaslanan Edip kompleksinin universal olduğunu vurğulayır. Horni isə tərbiyə olunma tərzi və mədəniyyətin üzərində durur.

Kitabları

Xarici keçidlər

  • Psychoanalytic Social Theory – Karen Horney 2013-02-28 at the Wayback Machine
  • The Dynamic Self Searching for Growth and Authenticity: Karen Horney's Contribution to Humanistic Psychology
  • The American Institute for Psychoanalysis
  • International Karen Horney Society
  • NYC Municipal Archives / WNYC audio recording of Karen Horney
  • Lecture notes alongside psychological opinions at Sonoma.edu
  • from 50 Psychology Classics (2007)
  • Books by Karen Horney at the Internet Archive

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. Boeree, Dr. C. George. "Karen Horney". İstifadə tarixi: 17 February 2016.
  2. https://pantheon.world/profile/person/Karen_Horney
  3. Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru: açıq məlumat platforması — 2011.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P268"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a>
  4. Brockhaus Enzyklopädie
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P5019"></a>
  5. Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru: açıq məlumat platforması — 2011.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P268"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a>
  6. Proleksis enciklopedija — 2009.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P8349"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3407324"></a>
  7. İnan, Z. (5 Temmuz 2011). Re: Çağımızın nevrotik kişiliği: Karen horney.
  8. Schultz, D. P. ve Schultz, S. E. (2007). Psikanaliz: Muhalifler ve psikanalizin türevleri. Modern psikoloji tarihi (1. Basım) içinde (660–667). (Y. Aslay, Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
  9. Horney, K. (2003). Çağımızın nevrotik kişiliği (5). (S. Koçak, Çev.). Ankara: Ege Matbaacılık. (Orijinal basım tarihi 1937).
  10. Horney, K. (1991). Nevrozlar ve insan gelişimi: Öz gerçekleştirme kavgası (5). (S. Budak, Çev.). Ankara: Öteki Matbaası. (Orijinal çalışma basım tarihi 1950).
  11. Burger, J.M. (2006). Psikanalitik yaklaşım: Freudçu kuram, uygulama ve değerlendirme. Kişilik (1.Basım) içinde (171–176). (İ.D. Erguvan-Sarıoğlu, Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
  12. Horney, K. (1991). Ruhsal çatışmalarımız (1). (S. Budak, Çev.). Ankara: Ferhal Matbaası. (Orijinal basım tarihi 1945).
  13. Horney, K. (1994). Psikanalizde yeni yollar (2). (S. Budak, Çev.). Ankara: Öteki Matbaası. (Orijinal çalışma basım tarihi 1939).
  14. Yavuzer, N. (2013). İnsanın saldırgan ve yıkıcı doğasını anlamak. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi, 12(23), s.43–57.

karen, horni, sentyabr, 1885, 1885, blankenese, şlezviq, holşteyn, dekabr, 1952, 1952, york, york, ştatı, alman, əsilli, amerikalı, psixoanalist, freydizmə, bağlı, cərəyan, olan, psixologiyası, nın, təmsilçilərindəndir, freyddən, fərqli, olaraq, şəxsiyyətin, n. Karen Horni 16 sentyabr 1885 1885 09 16 2 3 4 Blankenese d Slezviq Holsteyn 4 dekabr 1952 1952 12 04 5 4 6 Nyu York Nyu York stati alman esilli Amerikali psixoanalist Neo Freydizme bagli bir cereyan olan eqo psixologiyasi nin temsilcilerindendir 7 Z Freydden ferqli olaraq sexsiyyetin ve nevrozun formalasmasinda fizioloji ve impulsiv guclerin tesirlerinden daha cox ertaf muhitin tesirlerinden behs etmisdir Karen HorniKaren HorneyDogum tarixi 16 sentyabr 1885Dogum yeri Hamburq AlmaniyaVefat tarixi 4 dekabr 1952 67 yasinda Vefat yeri Nyu York ABSDefn yeri Fernkliff qebiristanligi d Vetendasligi Almaniya ABSMilliyyeti AlmanUsagi 3 1 Elm sahesi PsixoanalizAlma mater Berlin Tibb FakultesiBerlin Psixoanaliz InstitutuNyu York Psixoanaliz InstitutuTehsili Frayburq Universiteti Humboldt adina Berlin Universiteti Gottingen Universiteti Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 2 Insan ve Nevroz elaqesi 3 Nevrotik ferdlerde esas qarsidurmalar 3 1 Insanlara yonelmis tip 3 2 Insanlara qarsi yonelmis aqressiv tip 3 3 Insanlardan uzaqlasmaq 4 Heqiqi ideal menlik 5 Narsissizm mefhumu 6 Mazoxizm anlayisi 7 Medeniyyet 8 Psixoanalitik terapiya 9 Z Freyd ve K Horni arasindaki ferq 10 Kitablari 11 Xarici kecidler 12 Hemcinin bax 13 IstinadlarHeyati RedakteK Horninin atasi kisilerin qadinlardan ustun oldugunu dusunen dindar ve sert xasiyyetli Norvec esilli bir gemi kapitani idi Atasi ona pesesine gore rastlasdigi ferqli medeniyyetler haqqinda danisardi Bu ise K Horniye gelecekde boyuk tesir gosterecekdir Bedbext bir evliliyi olan anasi ise bu halindan daim Karene danisardi Karenin usaqligi ailesinin ona olan qati munasibeti sebebile yaxsi kecmemisdir Valideynleri ovladlari arasinda ayri seckiliye yol vererek qardasini ondan ustun tuturdu Bu sebebden kicik yasli Karen ozune qarsi deyersizlik alcaqliq ve dusmencilik duygulari hiss edirdi Valideynlerinin sevgisinden mehrum olmasi K Horninin gelecekde inkisaf etdirecek narahatliq anxiety nezeriyyesi ucun zemin yaratmisdir Atasinin elil olmasina baxmayaraq Karen anasinin sayesinde universitete daxil oldu 8 1914 1918 ci illerde Berlin Psixoanaliz Institutunda konservativ psixoanaliz uzre tehsil almis ve 1920 1932 ci iller arasinda Institutda ders demisdir Evliliyinden uc qizi olmasina baxmayaraq bedbext evliliyi sebebile qeyri qanuni munasibetler yasammis ve agir depressiya neticesinde 1927 ci ilde bosanmisdir Qeyri qanuni elaqelerin en vacib ve en uzun muddetlisi Erix Fromm ile olan elaqesi idi K Horni 1932 ci ilde Cikaqo Psixoanalitik Institutunun uzvu kimi Amerikaya gedir O coxlu sayda alman esilli yehudinin muhacireti ile intellektualliq qazanan Bruklinde Erix Fromm ve Harri Stek Sallivan kimi ehemiyyetli psixoterapevtlerle tanis olur K Horni 1934 1941 ci illerde Nyu York Psixoanaliz Institutunda muellim kimi fealiyyet gostermisdir O Amerika Psixoanaliz Institutunda dekan vezifesini icra etdikden sonra Nyu York Tibb Kollecinde professor adina layiq gorulmusdur Karen Horni 1952 ci ilde Nyu Yorkda vefat etmisdir Insan ve Nevroz elaqesi RedakteKaren Horninin fikrine gore nevroz nevrotik ferdlerde diger insanlarla olan munasibetleri idare etmek cehdlerinin neticesi olaraq ortaya cixir 9 Bu cur strategiyalar hem adi hem de nevrotik insanlarda gorulse de nevrotik ferdler bu strategiyalardan ozlerine yaxin olanini omurleri boyu butun sahelerde istifade edirler Horninin fikrine gore saglam seyler ile nevrotik impulslar arasindaki esas ferq onlari idare eden quvvelerde oz eksini tapir Saglam seyler insanlarda movcud potensiali inkisaf etdirmek ucun qurulmus bir meylden ireli gelir Esas narahatliq usaqliqda valideyn usaq munasibetlerinden qaynaqlanir 8 Horninin dediyi fikre esasen bir usagin etrafdaki insanlarin onu sevmeyeceyini belelikle usagin ozunun tekbasina bir sexs ola bilmeyeceyini qebul ede bilmemesi derecesine qeder oz nevrozlarina uduzduqlarinin sahidi oluruq Bele ferdlerin usaga olan munasibet ve davranislari ozlerinin nevrotik ehtiyaclari ve reaksiyalari terefinden mueyyen edilir Neticede usaq menlik hissini inkisaf etdire bilmir Bunun evezine Horninin esas narahatliq adlandirdigi derin bir etibarsizliq ve qeyri mueyyen bir narahatliq hissi meydana cixib inkisaf edir 10 Bu narahatliq ve etibarsizligin ohdesinden gelmek ucun usaqlar muxtelif davranis strategiyalari hazirlayir ve bu strategiyalar sexsiyyetlerinin deyismez bir hissesine cevrilir 8 Nevrotik ferdlerde esas qarsidurmalar RedakteQarsidurmalarda nevrozlar tez tez musahide olunur Lakin nevrotikler bu munaqiseleri redd edirler Bele qarsidurmalari basa dusmek ucun bezi elametleri musahide etmek lazimdir Musahide olunan bu simptomlar yorgunluq ve qerarsizliqdir Bunlar saglam insanda da bas vere biler ancaq nevrotiklerde tez tez ve yuksek seviyyede musahide olunur Meselen ovladlarini cox sevdiyini soyleyen bir ananin usaqlarinin ad gunlerini unutmasi qerarsizliq elametidir Munaqiselerin esas menbeyi eqoist impulslarimizla qadagan edici suurumuz arasindaki qarsidurmadir Belelikle arzular ve qorxular arasinda toqqusma bas verir Qarsidurmalar usaqliq vaxtindan etibaren usagin etrafindaki narahat stimullarin ohdesinden gelmeye calisdigi donemde yaranir 10 Bele usaqlar bu strategiyalardan ailenin xaricindeki sexslerle unsiyyet qurarken de istifade edirler ve yetkin olduqda bu davranis numuneleri davam edir Eslinde bu tip nevrotik ferdler sosial elaqelerin narahatliga sebeb oldugunu oyrenir Cunki bu strategiyalar qisa muddetde narahatligi azaltmaga komek edir 11 Karen Horni usagin mubarize strategiyalarini uc basliq altinda tesnif edir Insanlara yonelmis tip itaetkar uygunlasan tip Tecavuzkar tip insanlara yonelmis olur Siniq tip insanlardan uzaqlasmis olur Insanlara yonelmis tip Redakte Bu insanlar sevilmek ve tesdiqlenmek hissine ehtiyac duyurlar Yeni her zaman bir dost asiq ve heyat yoldasi axtarisinda olurlar Her bir arasdirmada yaxinliq ve aid olmaq isteyi vardir Bunlar mecburi ehtiyaclardir Bu axtarislar ilk baxisdan normal gorunse de eslinde caresizlikden xilas olub etibar ve sedaqete yonelmis sarsilmaz impulslardir Onlar daim bu impulslari izleyirler Altruistik davranis qarsisinda basqalarindan cox sey istemir eksine basqalarinin onlardan gozlediklerini kor korane sekilde teqdim eden teref olurlar Her hadisede ozlerini gunahlandirirlar ve davamli olaraq uzr istemek potensialina sahibdirler 12 Nevrotik bir insanin ehtiyaclari ve etrafindaki insanlarin gozlentileri onu onlardan daha cox asili olmaga vadar edir Insan sevgi qoruma destek mehribanliq ve yaxinliq isteyir Nevrotik asililigi olan insanlar qarsisindaki insani itirmek qorxusu ucbatindan sehvi daim ozlerinde axtarirlar Buna gore daha cox seven ve anlayisli olmaga mecbur olan teref olduqlarini dusunurler Nevrotik tip insan her seye dozmeyi bacarmali anasini atasini sevmeli ve ya hec kimsenin qelbini qirmamali daima rahat ve sakit olmalidir Hec vaxt yorulmamali ve xestelenmemelidir Bu tip insanin dusunceleri bu derecede sertdir 10 Ozunu qeyd sertsiz hesr etdiyi insan hec vaxt onu terk etmemelidir Ancaq nevrotik qarsi teref ucun her sey etmelidir Cunki o yalniz komeksiz ve zeifdir Bele olduqda oz keyfiyyetlerini alcaldaraq deyersizlik hissi inkisaf etdirirler Hemise basqasinin daha guclu oldugunu dusunurler Insanlara yonelmis nevrotiklerin ozune inami basqalarinin onlari tesdiq edib etmemesinden asili olaraq deyisir Yeni ya artir ya da azalir Nevrotikler ucun sevgi heyatinda elde etmek istediyi yegane meqsed kimi gorunur Munaqiseleri heqiqi menada hell etmeyince sevgi ve onu kimdense almaq ucun yonelmis olan sonsuz ehtiyac hec vaxt odenmir Onun ucun sevmek bu ve ya diger sekilde ozunu itirmek bu duygulara koklenmek bu hissin icinde erimek basqa bir insanla birlesmek ozunde bir tapa bilmediyi keyfiyyetleri onda tapmaq demekdir Sevgi bu tip ucun ozunemexsus bir deyere malik oldugundan asiq olmaq ozunu qiymetlendirmeyi mueyyen eden amiller arasinda birinci yeri tutur 10 Insanlara qarsi yonelmis aqressiv tip Redakte Insanlara qarsi yonelmis aqressiv tip diger insanlari dusmen olaraq gorur Bu aqressiv tip hemise guclu olmaga ve ya hec olmasa guclu gorunmeye calisir Basqalarindan ustun olub guc qazanmaga ehtiyac duyurlar Heyatlarina daxil edecekleri insanlarin ne qeder guclu yuksek movqeye sahib olmalarina diqqet ederek onlardan nece faydalanib istifade edeceklerini dusunurler Qorxularini qebul etmekden cekinir ve onlarin uzerine gedirler Insanlara yonelmis itaetli tipin eksine qelebe qazanmaq ucun mubarize aparan ve qelebe qazazmaq isteyen insanlardir Bu meqsed ucun lazimi bacariqlarindan istifade edirler Itaetli ve aqressiv tipler bir birlerinin tam eks qutbleridir Birine xos olan davranis digeri ucun naxos ola biler Biri hami ile razilasmaq isteyerken digeri her kesi potensial dusmen olaraq gorur Bu secimler suurlu ve azad sekilde deyil daxili mecburiyyetlerden qaynaqlanir 12 Insanlardan uzaqlasmaq Redakte Esas munaqisenin basqa bir terefi emosional tecrid ve insanlardan uzaqlasma ehtiyacidir Mutemadi olaraq tek olmaq isteyi her hansi bir insanda bas vere biler Ancaq nevrotizmde basqalari ile birlikde olmaq onlar ucun gerginlik menbeyidir Bele insanlar umumiyyetle heyatda tamasacidir Duygusal bir veziyyet yaradan ister sevgi ister bir mubarize isterse de emekdasliq reqabet ve ya emosional veziyyetden qacmaq isteyirler Yalniz bir seye cox ehemiyyet vermeden ve basqasina baglanmadan ugur qazanmaq isteyirler Zovq aldiqlari sey ohdelik teleb edirse onlardan imtina edirler Ozlerine keskin mehdudiyyetler qoya bilerler Heyatlarini gizli yasamagi sevirler Sened tipinden ferqli olaraq paylasmagi sevmirler Heddinden artiq musteqillik ehtiyaci mecburi bir ehtiyacdir Neyise gozlemek vaxtinda catmagin lazim oldugu kimi hallar onlari narahat edir Enenevi deyerleri ad gunlerinde alinacaq hediyyeleri sevmirler Cunki bunlar onlar ucun gozlentilerdir Ustunluk seyleri diger nevrotikler kimi bunlara da malikdir Ancaq bu ustunluyun hec bir sey gostermeden gelmesini ve kimise gerceklesdirmesini isteyirler Ozlerini unikal bir varliq kimi tesevvur ede bilerler Ohdelik teleb eden her hansi bir veziyyet onu emosional olaraq geri iteleyir Terapevtlerin fikrince nevrotik her hansi bir qosma nevrotikde sinir pozuntularina sebeb ola biler Neticede izolyasiyaya ehtiyaci olan neyrotikler diger neyrotikler kimi bu ehtiyac odenildikde ozlerini tehlukesiz hiss edirler Eks teqdirde onlarin narahatligi artir 10 Qurur sistemi her seyden evvel nevrotik ferdini ozune yoneldir onu diger insanlardan temizleyir Qeyd etmek lazimdir ki Eqosentrizm ile insanin yalniz oz maraqlarini dusunduyu menada eqoistlik ve ya sefehlik movzusunda bir sual yoxdur Nevrotik insan hemise ozune batirilmis menada ozunu gosterir Ferdi ucun sey gostermeyin yerlesdiyi muhitin olub olmamasinin ehemiyyeti yoxdur Her movzuda en boyuk olmaq ucun bacariqlarinin yeterli olub olmamasi bu maraq ve teqdir merkezidir Heqiqet harada gizlidirse her mubahiseden qalib cixmalidir 10 Heqiqi ideal menlik RedakteIdeal menlik nevrotik insanin ozunun esl xususiyyetlerini gizletmek ucun istifade etdiyi bir maskadir Bu cur nevrotik oz daxilinde bas veren munaqiselerden xeberdar deyil Onlar ideal menliklerinin tesiri ile ozlerini olduqlarindan daha ustun hesab edirler 8 Muxtelif aspektlerde ozunu optimallasdirma Horninin herterefli nevrotik hell adlandirdigi nuansdir Basqa sozle bu yalniz mueyyen bir munaqisenin hellini deyil ehtiyaclari da tam olaraq temin edecek bir hell yoludur Oz ozune idealizasiya insanin sonraki inkisafina mutleq ve genis ehateli tesir gosterecekdir 10 Narsissizm mefhumu RedakteMuxtelif menfi tesirlerin birlesmesi neticesinde usagin ozunu askar etmesinin qarsisi alinir ve usagin sosial muhitden oyrendiyi sey dunyanin dusmencilikle dolu olmasi fikridir Usaq nevrotik meylleri inkisaf etdirerek bu sertlerin ohdesinden gelmek ucun bir yol tapir Bunlardan biri standartlara uygunluqdur Bu Freydin superego anlayisina uygundur Bunlardan biri mazosist meylleri olan basqalarindan asililiq digeri ise ozunu boyuk gormek adlandirilan narsissizmdir Horninin fikrine gore narsissizmi qisaca ozune asiq olan kimi tesvir etmek olar Narsissizmde ozunu son derece vacib hesab etmek ve basqalarindan hedden artiq heyranliq gozlemek kiminse heqiqeten hezz aldigi seyleri qiymetlendirmemek ve ya basqalarini qiymetlendirmemek meyli vardir Bu ikisi hemise movcuddur lakin bezi tip insanlarda onlardan biri digerinden ustun ola biler Insanlarin ozunun hedden artiq yuklenmesine ehtiyacinin en boyuk tohfesi usagi basqalarindan uzaqlasdirir Cunki narsissistik meyilli insanlar hem ozlerine hem de basqalarina yad olduqlari ucun ne ozlerini ne de basqalarini sevmirler Narsissistik davranislari guclendiren uc nuans vardir 1 Istehsal bacariginin yoxlugu 2 Dunyanin ozune borclu olmasi ile bagli hedden artiq gozlentilerin inkisafi 3 Etrafdaki insanlar ile olan munasibetlerinin zeiflemesi Z Freyd bu meyllerin menbeyini bioloji menselere aid etse de Horni daha cox medeni amillerin uzerinde dayanir O yasadigimiz dovr medeniyyetinin narsisstik meyllere tohfe verdiyini qeyd ederek insanlar arasinda qorxu ve dusmencilik hissi yaradan fealiyyetlerin oldugunu soyleyir 13 Mazoxizm anlayisi RedakteKaren Horni Esrimizin nevrotik insani 1937 eserinde mazoxist sexsiyyet xususiyyetlerinin tesvirini teqdim edir Mazoxizm nevrotik bir agridir Onun sozlerine gore ezablardan faydalanmaq insanin ozunu zeifleden ve bedbext olmaga meyilli olan bir impulsdur Bu terifi ederken Horni bu meylleri bioloji bir ferziyyeye esaslandirmir ancaq psixoloji cehetden izah edir 14 Mazoxist sexsiyyet meyilleri davranisin iki esas numunesini ozunde cemlesdirir Bunlardan birincisi celbedici ehemiyyetsiz tesirsiz ve deyersiz olmaq hisslerine sebeb olan ozunu tukendirme meylidir Sexs onlarin imkansizligini sisirtir Bunlar husunu itirmeye ve kunce sixilmaga meyilli insanlardir Ikinci meyil sebirsiz sevgi ve maraga sebeb olan parazitar sexsi asililiqdir 13 E Fromm gore mazoxistik impulsa malik olan insan inami olmadigi ucun temel acizlik hissi ile isteklerini seslendirme qabiliyyetini demek olar ki itirmisdir Ondan qurtulmaq ucun sisirdilmis agri yasayir Cunki bu agri keylesdirici tesir gosterir Agri icerisinde tezyiq altinda tutularaq sevgiye nail olmaq insanin ozunu daha boyuk bir seyde itirmesi ferdiliyin hell olunmasi eyni zamanda subhe narahatliqlari bu sekilde ozunden uzaqlasdirmasi ile ehtiyacini temin edir Bu izahlarla Horni mazoxistik impulslarin esl menbeyinin sexsiyyet qarsidurmalari oldugunu gosterir 14 Medeniyyet RedakteKaren Horni nevroz anlayisina qeyri adi bir istiqametden yanasmisdir O nevrozun formalasmasinda tekce sexsin bioloji xususiyyetlerinin deyil eyni zamanda medeni faktorlarin ve etraf muhitin de tesirli oldugunu mueyyen etmisdir Valideynlerinden kifayet qeder sevgi gormeyen bir usagin gelecekde nevrotik bir sexsiyyet kimi inkisaf edeceyine inanir Kifayet qeder sevgi almayan usaq bu catismamazligi aradan qaldirmaq ucun ehtiyac duydugu memnuniyyet hissini heyatda axtarmaga baslayir Axtardigi bu sevgi duygusunu basqa duygular ile evez edir BUna misal olaraq tecavuzkarliq ve cinsi duygulari gostermek olar Yasadigi cemiyyetin medeni teleblerinin tesiri altinda bu duygulari tezyiq altinda tutmalidir Eks teqdirde cemiyyet terfinden alcaldilar qinanilar ve neticede ozunu gunahkar hiss eder Bu sebeble de ozunu ve bu cur neqativ hisslerini tezyiq altinda tutub sixisdiran sexsde narahatliq hissi yaranmaga baslayir Esas narahatliq hissi insanin ozunu qeyri kafi kimi qiymetlendirmesi ve bu catismamazligindan xeberdar olmasidir Insan ozune qarsi hiss etdiyi bu etibarsizligi basqalarinda axtarmaga baslayir ve basqalarina etibar ede bilmeyende ozu ile qarsilasir ve yeniden narahatliq hissi meydana cixir Bu narahatliq ne qeder guclu olarsa insanin inkisaf etdireceyi mudafie mexanizmi de bir o qeder guclu olur Bu mudafie mexanizmleri ferqli medeniyyetlerde ferqli quruluslara malikdir Karenin bele bir nevrotik izahinda medeni elementler ozunu buruze verir 9 K Horni nevrotikleri bele izah edir Medeni baximdan mueyyen edilmis faktor ve ya cetinlikleri siddetle hiss eden sexsler ya hemin cetinliklerden cixa bilmeyen ya da sexsiyyetlerinin coxunu itirerek hemin sexsiyyetlerinden azad olanlardir Horninin bu izahi vermesinin sebebi insanin gosterdiyi davranis ve reftarlarin onu ehate eden medeniyyete gore mena qazanmasi ve medeniyyete gore normal olub olmadigi haqqinda melumatlari medeniyyet unsurlerinden elde ede bilmesidir Munasibetler ve davranislar her medeniyyet qurulusunda ferqli sekilde meydana gelir ve bu numuneler nevrozu anlamagimiza istiqamet verir 9 Psixoanalitik terapiya RedakteKaren Horninin sozlerine gore psixoanalitik terapiyanin bir nece ifade usulu vardir Bu terapiya ne olursa olsun insanin inkisafinin davam etdiyi yanlis yolu destekleye bilmez Yalniz inkisafi daha konstruktiv hala getirmek ucun cetinlikleri def etmeye komek ede biler Terapiya prosesinin cetinliyini aradan qaldirmaq ucun bu proses xeste baximindan qiymetlendirilmelidir Bu baximdan insan movcud qarsidurmalar ile uzlesdiyi zaman esl potensialini tapmaq furseti elde edecekdir Analitik terapiya yolu beser tarixi boyu mudafie olunan qedim bir yoldur Bu movzunun ozunemexsus xususiyyeti Z Freydin oz bilik qazanma metodudur Analitik insanin daxilinde fealiyyet gosteren qiciqlandirici quvvelerin mehv edilmesine konstruktiv quvveler terefinden tedbir gorulmesine ve sexsin butun bunlarin ferqinde olmasina komek edir Mumkun menevi qarisiqliq haqqinda her hansi bir melumat her kese oz problemlerini askar etmeye imkan verir Bu menevi qarisiqliqlar bunlardan ibaretdir sohret axtarmaq qurur hissi daxili qarsidurmalar daxili emrler ve s Analitik burada pasiyenti butun bunlardan xeberdar etmeye calisir Pasiyent bu amiller arasindaki elaqeden de xeberdar olmalidir Onun menevi qurulusunda daha evvelden fealiyyet gosteren sefaverici gucler movcuddur Tehlilin evvelinde bunlar asagi seviyyede olur Lakin xeste analitike tesir ede bileceyinden emin olduqdan sonra daha hevesli davrana biler Analitik onlari tehlil obyekti halina getirmek ucun uygun vaxt axtarmalidir Bele bir analitik arasdirmada diqqet edilmesi lazim olan esas nuans real ve ya heqiqi oz u herekete tesviq etmekdir Bu cur mudaxilenin mahiyyet ve ehemiyyeti ise xestenin maragindan asilidir Bu prosedur ucun ilkin yardim xestenin xeyallarindan qaynaqlanir Horninin fikrine gore Xeyallarimizda ozumuz haqqinda realliga daha yaxin oluruq Xeyallar saglam ve ya nevrotik bir sekilde munaqiselerimizi hell etmek cehdlerimize uygun gelir seh 431 Analitik gundelik heyatda hiss etmeye cesaret etmediyi duygularini xeyallarinda ifade etmeyin vacibliyini vurgulayacaqdir ki bu da xesteye simvolik olaraq tesvir olunan seyleri anlamaga komek edecekdir 12 Nevroz insanin hal ve hereketlerinde sertlik yaratdigindan insanin normal inkisafina mane olaraq ohdesinden gele bilmediyi munaqiselere sebeb olur Buna gore de tehlilin meqsedi bir insanin heyatini risklerden ve munaqiselerden xilas etmek deyil oz problemlerini oz uzerinde hell etmek bacarigi qazandirmaqdir 12 K Horninin psixoanalitik terapiyaya munasibetini anlamaq ucun oz numunemizden istifade ede bilerik Bele ki elm size itinizi nece tanimagi oyrede bilmez Ancaq size itler haqqinda umumi melumat vere biler Bu baximdan itinizi yalnz narahat oldugu zaman besleyerek evin icinde nece davranmagi ve sizinle nece top oynamagi oyretmekle taniya bilersiniz Elbette ki itinizi daha yaxindan tanimaq isteseniz itler haqqinda elmin verdiyi melumatdan da faydalana bilersiniz 12 Z Freyd ve K Horni arasindaki ferq Redakte Z Freyd ve K Horni K Horni ve Z Freyd her ikisi erken usaqliq dovru haqqinda behs edirler Lakin onlarin bu movzudaki fikirleri ferqlidir Freyd usaqliq ve yetkinlik dovru arasinda determinist bir yanasmaya sahib olsa da Horni effektiv amillerin coxsayli tesiri sebebinden bele bir determinist yanasmaya sahib deyil Freyd pozulmus davranislarin bioloji amillerden qaynaqlandigini dusunur Horni ise bunun sebebini ailedaxili meiset problemleri ve sosial medeni faktorlarla elaqelendirir Freyd instinktleri motivasiya menbeyi kimi gorur Horni ise daha cox usagin guven duygusu ve memnunluq hissini vurgulayir Freyd eqonu menliyin evezolunmaz bir hissesi kimi gorse de Horni eqonu yalniz nevrotik tipler ile elaqelendirir Hem Freyd hem de Horni suursuzluq haqqinda danisir Lakin Horni esas dusmenciliyin qarsisini ala bileceyimizi qeyd edir Freydin fikrine gore qarsidurma universal ve hell olunmazdir K Horninin fikrine gore ise munaqise askar olunarsa hell edile biler K Horni medeniyyete xususi onem verir Z Freydin yanasmasinda ise bunu gore bilmirik 8 Z Freyd ucun libido nezeriyyesi esas sutunlardan biridir ve o daha cox zovq prinsipi uzerinde isleyir Bununla bele Horni ekser fikirerinin tehlukesizlik ve memnuniyyet ehtiyacindan qaynaqlandigini soyleyir Bundan elave Freyd libido nezeriyyesine esaslanan Edip kompleksinin universal oldugunu vurgulayir Horni ise terbiye olunma terzi ve medeniyyetin uzerinde durur 13 Kitablari RedakteNeurosis and Human Growth Norton New York 1950 ISBN 0 393 00135 0 Are You Considering Psychoanalysis Norton 1946 ISBN 0 393 00131 8 Our Inner Conflicts Norton 1945 ISBN 0 393 00133 4 Self analysis Norton 1942 ISBN 0 393 00134 2 New Ways in Psychoanalysis Norton 1939 ISBN 0 393 00132 6 alternate link The Neurotic Personality of our Time Norton 1937 ISBN 0 393 01012 0 Feminine Psychology reprints Norton 1922 37 1967 ISBN 0 393 00686 7 The Collected Works of Karen Horney 2 vols Norton 1950 ISBN 1 199 36635 8 The Adolescent Diaries of Karen Horney Basic Books New York 1980 ISBN 0 465 00055 X The Therapeutic Process Essays and Lectures ed Bernard J Paris Yale University Press New Haven 1999 ISBN 0 300 07527 8 The Unknown Karen Horney Essays on Gender Culture and Psychoanalysis ed Bernard J Paris Yale University Press New Haven 2000 ISBN 0 300 08042 5 Final Lectures ed Douglas H Ingram Norton 1991 128 p ISBN 0 393 30755 7 ISBN 9780393307559Xarici kecidler RedaktePsychoanalytic Social Theory Karen Horney Arxivlesdirilib 2013 02 28 at the Wayback Machine The Dynamic Self Searching for Growth and Authenticity Karen Horney s Contribution to Humanistic Psychology The American Institute for Psychoanalysis International Karen Horney Society NYC Municipal Archives WNYC audio recording of Karen Horney Biography at Webster edu Lecture notes alongside psychological opinions at Sonoma edu Our Inner Conflicts excerpts Commentary on Our Inner Conflicts from 50 Psychology Classics 2007 Books by Karen Horney at the Internet ArchiveHemcinin bax RedakteAlfred Adler Erix Fromm Karl Qustav Yunq Psixoanaliz PsixologiyaIstinadlar Redakte Boeree Dr C George Karen Horney Istifade tarixi 17 February 2016 1 2 https pantheon world profile person Karen Horney 1 2 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru aciq melumat platformasi 2011 lt a href https wikidata org wiki Track Q193563 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q19938912 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P268 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q54837 gt lt a gt 1 2 3 4 Brockhaus Enzyklopadie lt a href https wikidata org wiki Track Q237227 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P5019 gt lt a gt 1 2 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru aciq melumat platformasi 2011 lt a href https wikidata org wiki Track Q193563 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q19938912 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P268 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q54837 gt lt a gt 1 2 Proleksis enciklopedija 2009 lt a href https wikidata org wiki Track P8349 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q3407324 gt lt a gt Inan Z 5 Temmuz 2011 Re Cagimizin nevrotik kisiligi Karen horney 1 2 3 4 5 Schultz D P ve Schultz S E 2007 Psikanaliz Muhalifler ve psikanalizin turevleri Modern psikoloji tarihi 1 Basim icinde 660 667 Y Aslay Cev Istanbul Kaknus Yayinlari 1 2 3 Horney K 2003 Cagimizin nevrotik kisiligi 5 S Kocak Cev Ankara Ege Matbaacilik Orijinal basim tarihi 1937 1 2 3 4 5 6 7 Horney K 1991 Nevrozlar ve insan gelisimi Oz gerceklestirme kavgasi 5 S Budak Cev Ankara Oteki Matbaasi Orijinal calisma basim tarihi 1950 Burger J M 2006 Psikanalitik yaklasim Freudcu kuram uygulama ve degerlendirme Kisilik 1 Basim icinde 171 176 I D Erguvan Sarioglu Cev Istanbul Kaknus Yayinlari 1 2 3 4 5 Horney K 1991 Ruhsal catismalarimiz 1 S Budak Cev Ankara Ferhal Matbaasi Orijinal basim tarihi 1945 1 2 3 Horney K 1994 Psikanalizde yeni yollar 2 S Budak Cev Ankara Oteki Matbaasi Orijinal calisma basim tarihi 1939 1 2 Yavuzer N 2013 Insanin saldirgan ve yikici dogasini anlamak Istanbul Ticaret Universitesi Sosyal Bilimleri Dergisi 12 23 s 43 57 Menbe https az wikipedia org w index php title Karen Horni amp oldid 6078100, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.