Alfred Adler (7 fevral 1870[…] – 28 may 1937[…], Aberdin) — neofreydizmin nümayəndələrindən biri, tanınmış avstriyalı həkim və psixoterapevt, fərdi psixologiyanın yaradıcısı.
Alfred Adler | |
---|---|
alm. Alfred Adler | |
Doğum adı | Alfred Adler |
Doğum tarixi | 7 fevral 1870[…] |
Vəfat tarixi | 28 may 1937[…](67 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Dəfn yeri |
|
Elm sahələri | psixologiya, psixiatriya, nevrologiya, Psixoterapiya, psixoanaliz |
İş yeri | |
Təhsili | |
Tanınmış yetirməsi | Abraham Maslov |
adler-iaip.net | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Adler əvvəllər Ziqmund Freydin tələbəsi və əməkdaşı olmuş, lakin sonralar fikir ayrılıqları üzündən 1911-ci ildə ondan ayrılmışdır və psixoanalitik nəzəriyyənin müxtəlif istiqamətləri üzrə araşdırmalar aparmışdır. Onun əsas anlayışlarını fərdin faktiki vəziyyəti və istəkləri arasındakı ziddiyyətlər təşkil edir.
Bioqrafiyası
Alfred Adler 1870-ci il fevralın 7-də Vyanada şəhər ətrafında yerləşən Rudolfşeymdə anadan olmuşdur. Yəhudi ailəsində dunyaya gələn Alfred 6 uşaqdan ikincisi olmuşdur. Adler uşaqlıqda tez-tez xəstələnərdi. Ona görə də o tərəddüdsüz həkim peşəsini seçir. 1895-ci ildə tibb fakültəsini bitirmişdir , 1897-ci ildən isə elə həmin universitetdə oftolmoloq kimi fəaliyyət göstərmişdir. Daha sonra o psixatriya və nevrologiya sahəsi üzrə ixtisaslaşmışdır.
1902-ci ildə Adler yeni psixologiya istiqamətinin yaradıcısı Ziqmund Freydin ətrafındabirləşərək dərnək yaradan 4 nəfərdən biri olur.1910-cu ildə Freydin təşəbbüsü ilə Vyanadakı psixoanalitik cəmiyyətin rəhbəri olur. Lakin tezliklə o, psixoanalizlə birdəfəlik əlaqələrini kəsir və Freydin bir çox fikirlərinı qarşı çıxır.
Birinci dünya müharibəsindən sonra Adler təhsil məsələləri ilə dərindənn maraqlanmağa başlayır və Vyana təhsil sistemi nəzdində ilk tərbiyə xəstəxanası açır. Daha sonra isə təhsillə bağlı ideyalarını həyata keçirmək üçün eksperimental məktəb yaradır. Adler müəllimlərlə məşğələyə xüsusi əhəmiyyət verirdi. Hesab edirdi ki, gənclərin ağıl və xarakterini formalaşdıran insanların özləri ilə daha mütəşəkil iş aparılmalıdır. Uşaqların tərbiyəsində valideynlərə kömək məqsədilə məktəbin nəzdində konsultasiya mərkəzi açılır. 1930-cu ildə yalnız Vyanada 30 belə məktəb yaradılmışdır.
Ailə həyatı
1897-ci ildə Raissa Epstein ilə ailə həyatı qurmuşdur. Rassia Epstein yaşamı boyunca Adlerdən çox politikayla maraqlanmışdır. Adler New Yorkda olan zamanlarda Rassia çox zaman Vyanada yaşayıb. Adlerlə Raissanın dörd uşağı olmuşdur. Uşaqlarının ikisi psixiatr olmuş, biri aktrisa digəri isə Sovetlər birliyində siyasi məhkumluqda həyatını itirmişdir. Adleri itmiş qızının aqibəti onu çox üzürdü. Sonralar bu onun ürək ağrılarının şiddətlənməsinə səbəb olmuşdur. Lakin həkimlərin məsləhətini dinləməyən Adler konfranslar vermək üçün Avropa səyahətini dayandırmamışdır. Elə konfrans vermək üçün Şotlandiyanın Aberdeen bölgəsində 28 may 1937-ci ildə infarkt nəticəsində ölmüşdür.
Fikir ayrılıqları
1935-ci ildə Adler ABŞ-yə gəlir və həkim-psixiatr vəzifəsində çalışır. 1937-ci ildə Adlerin ölümündən sonra fərdi psixologiyaya maraq azalır və yalnız 50-ci illərdən yenidən diqqəti çəkir. Humanist psixologiyasının yaradılmasına Adlerin ideyalarının böyük təsiri olur.
Adler insan psixikasına yeni sosial-psixoloji yanaşma müəlliflərin biridir. Elə bu məqsədlə də onun Freydlə başlıca fikir ayrılığı ortaya çıxır. Adler Freyd və qeyri-şüuri meyllərin şəxsiyyət və onun davranışına, eləcə də insanın cəmiyyətlə münasibətinin qurulmasına təsiri ideyasını qəbul etmirdi. O hesab edirdi ki, insanın həyatıvə davranışını anadangəlmə instinktlər, arxetiplər deyil, başqa adamlarla ümumilik hissi, sosial əlaqələr və oriyentasiya müəyyənləşdirir. Lakin bu 3 müəllifin şəxsiyyətin formalaşmasında təbiətin insana bəxş etdiyi daxili bir aləmin olması barədə fikirləri üst-üstə düşürdü. Amma bu amili onlar fərqli şəkildə izah edirdilər. Freydə görə bu prosesdə seksual amillər, Yunqa görə təfəkkür tipləri, Adlerə görə isə ictimai maraqlar həlledici rol oynayır. Bununla belə, Adler şəxsiyyətin inkişafında insanın öz fərdiliyinin tamlığını qorumağa cəhd etdiyini sübüta çalışan yeganə alim idi. Freyd isə şəxsiyyətin özünəməxsusluğunu, bənzərsizliyi ideyası Adlerin psixologiya elminə böyük töhfəsi idi.
Adler nəzəriyyəsinin strukturu
Şəxsiyyət psixologiyası nəzəriyyəsinin strukturunu Adler belə göstərmişdir.
- Saxta finalizm
- Üstünlük qazanmağa cəhd
- Dəyərsizlik hiss və onun kompensasiyası
- İctimai maraq
- Həyat tərzi (stili)
- Yaradıcı mən
Adlerə görə şəxsiyyətin tipologiyası
Şəxsiyyətin tipologiyası ilə bağlı Adlerin bütün ideya və fikirləri sonralar eksperimental yolla öz təsdiqini tapmadı. Bununla belə, onun ictimai hissi şəxsiyyətin formalaşmasında fərdi xüsusiyətlərin rolu xüsusilə psixi inkişaf və davranışın rolu barədə nəzəri fikirləri psixologiya elminə böyük töhfədir. Adlerə görə sosial maraq kifayət qədər olmadıqda aşağıdakışəxsiyyət tipləri meydana çıxır(fəalləq səviyyəsindən asılı olaraq).
- İctimai tip- bu özünəinamlı və inadkar, sosial marağı zəif və yaxud heç inkişaf etməmi insanlardır. Onlar fəaldırlar, lakin sosial planda deyil. Başqalarının xoşbəxtliyinə çox laqeyd münasibət bəsləyirlər və xarici aləm üzərində hökmranlıq yönəlişi onlar üçün xarakterikdir. Əsas həyati problemləri onlar düşmənçilik, antisosial şəkildə (qanun pozanlar, narkomanlar, cinayətkarlar və s) həll edirlər.
- Mənimsəyən tip- bu insanlar ətraf-mühitə qarşı tüfeyli münasibət bəsləyirlər və öz tələbatlarının çoxunu başqalarının hesabına ödəyirlər. Onlarda sosial maraq yodur və başqalarından mümkün qədər çox xeyir götürməyə çalışırlar.
- Qaçan tip- onlarda sosial maraq kifayət qədər deyil, öz problemlərinin həlli üçün vacib olan lazımi fəallıq göstərmirlər. Onlar problemlərinin həllindən, çətinlik və uğursuzluq yarada biləcək bir şeydən qaçırlar.
- Sosial cəhətdən yararlı tip- bu yetkin, kamil şəxsiyyətdir, yüksək səviyyəli sosial maraq və fəallıqla xarakterizə olunan tipdir. Bu cür insanlar tam səmimi olaraq başqalarının qayğısına qalır, digərləri ilə ünsiyyətə və qarşılıqlı təsirə girməkdə maraqlıdırlar. O dərk edir ki, əsas həyati problemlərin – iş, sevgi, dostluq- həlli əməkdaşlıq, şəxsi cürət, məsuliyyət və digər insanların rifahı üçün çalışmaq istəyini tələb edir.
Əsərləri
- Həkim pedaqoq kimi
- Psixoloji kompensasiya və oqanların natamamlığı haqqında araşdırma
- Nevrotik xarakter.
- Fərdi psixologiyanın təcrübəsi və nəzəriyyəsi (1920).
- İnsan bilikləri (1926).
- İnsan təbiətinin anlaşılması (1928–1930).
- Uşaqların təlim-tərbiyəsi (1929).
- Üstünlük və sosial maraq (ölümündən sonra 1965-ci ildə nəşr olunub).
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays (fr.). 2 Éditions Robert Laffont, 1994. Vol. 1. P. 18.
- Адлер Альфред // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- 114 // birth registry. C. 1.
- https://www.theguardian.com/uk/2011/apr/10/alfred-adler-ashes-found-edinburgh.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Alfred Adler 7 fevral 1870 28 may 1937 Aberdin neofreydizmin numayendelerinden biri taninmis avstriyali hekim ve psixoterapevt ferdi psixologiyanin yaradicisi Alfred Adleralm Alfred Adler Dogum adi Alfred AdlerDogum tarixi 7 fevral 1870 1870 02 07 Vefat tarixi 28 may 1937 1937 05 28 67 yasinda Vefat yeri Aberdin Sotlandiya Birlesmis KralliqDefn yeri Vyana merkezi qebiristanligi d Elm saheleri psixologiya psixiatriya nevrologiya Psixoterapiya psixoanalizIs yeri Vyana UniversitetiTehsili Vyana UniversitetiTaninmis yetirmesi Abraham Maslovadler iaip net Vikianbarda elaqeli mediafayllar Adler evveller Ziqmund Freydin telebesi ve emekdasi olmus lakin sonralar fikir ayriliqlari uzunden 1911 ci ilde ondan ayrilmisdir ve psixoanalitik nezeriyyenin muxtelif istiqametleri uzre arasdirmalar aparmisdir Onun esas anlayislarini ferdin faktiki veziyyeti ve istekleri arasindaki ziddiyyetler teskil edir BioqrafiyasiAlfred Adler 1870 ci il fevralin 7 de Vyanada seher etrafinda yerlesen Rudolfseymde anadan olmusdur Yehudi ailesinde dunyaya gelen Alfred 6 usaqdan ikincisi olmusdur Adler usaqliqda tez tez xestelenerdi Ona gore de o tereddudsuz hekim pesesini secir 1895 ci ilde tibb fakultesini bitirmisdir 1897 ci ilden ise ele hemin universitetde oftolmoloq kimi fealiyyet gostermisdir Daha sonra o psixatriya ve nevrologiya sahesi uzre ixtisaslasmisdir 1902 ci ilde Adler yeni psixologiya istiqametinin yaradicisi Ziqmund Freydin etrafindabirleserek dernek yaradan 4 neferden biri olur 1910 cu ilde Freydin tesebbusu ile Vyanadaki psixoanalitik cemiyyetin rehberi olur Lakin tezlikle o psixoanalizle birdefelik elaqelerini kesir ve Freydin bir cox fikirlerini qarsi cixir Birinci dunya muharibesinden sonra Adler tehsil meseleleri ile derindenn maraqlanmaga baslayir ve Vyana tehsil sistemi nezdinde ilk terbiye xestexanasi acir Daha sonra ise tehsille bagli ideyalarini heyata kecirmek ucun eksperimental mekteb yaradir Adler muellimlerle mesgeleye xususi ehemiyyet verirdi Hesab edirdi ki genclerin agil ve xarakterini formalasdiran insanlarin ozleri ile daha mutesekil is aparilmalidir Usaqlarin terbiyesinde valideynlere komek meqsedile mektebin nezdinde konsultasiya merkezi acilir 1930 cu ilde yalniz Vyanada 30 bele mekteb yaradilmisdir Aile heyati1897 ci ilde Raissa Epstein ile aile heyati qurmusdur Rassia Epstein yasami boyunca Adlerden cox politikayla maraqlanmisdir Adler New Yorkda olan zamanlarda Rassia cox zaman Vyanada yasayib Adlerle Raissanin dord usagi olmusdur Usaqlarinin ikisi psixiatr olmus biri aktrisa digeri ise Sovetler birliyinde siyasi mehkumluqda heyatini itirmisdir Adleri itmis qizinin aqibeti onu cox uzurdu Sonralar bu onun urek agrilarinin siddetlenmesine sebeb olmusdur Lakin hekimlerin meslehetini dinlemeyen Adler konfranslar vermek ucun Avropa seyahetini dayandirmamisdir Ele konfrans vermek ucun Sotlandiyanin Aberdeen bolgesinde 28 may 1937 ci ilde infarkt neticesinde olmusdur Fikir ayriliqlari1935 ci ilde Adler ABS ye gelir ve hekim psixiatr vezifesinde calisir 1937 ci ilde Adlerin olumunden sonra ferdi psixologiyaya maraq azalir ve yalniz 50 ci illerden yeniden diqqeti cekir Humanist psixologiyasinin yaradilmasina Adlerin ideyalarinin boyuk tesiri olur Adler insan psixikasina yeni sosial psixoloji yanasma muelliflerin biridir Ele bu meqsedle de onun Freydle baslica fikir ayriligi ortaya cixir Adler Freyd ve qeyri suuri meyllerin sexsiyyet ve onun davranisina elece de insanin cemiyyetle munasibetinin qurulmasina tesiri ideyasini qebul etmirdi O hesab edirdi ki insanin heyative davranisini anadangelme instinktler arxetipler deyil basqa adamlarla umumilik hissi sosial elaqeler ve oriyentasiya mueyyenlesdirir Lakin bu 3 muellifin sexsiyyetin formalasmasinda tebietin insana bexs etdiyi daxili bir alemin olmasi barede fikirleri ust uste dusurdu Amma bu amili onlar ferqli sekilde izah edirdiler Freyde gore bu prosesde seksual amiller Yunqa gore tefekkur tipleri Adlere gore ise ictimai maraqlar helledici rol oynayir Bununla bele Adler sexsiyyetin inkisafinda insanin oz ferdiliyinin tamligini qorumaga cehd etdiyini subuta calisan yegane alim idi Freyd ise sexsiyyetin ozunemexsuslugunu benzersizliyi ideyasi Adlerin psixologiya elmine boyuk tohfesi idi Adler nezeriyyesinin strukturuSexsiyyet psixologiyasi nezeriyyesinin strukturunu Adler bele gostermisdir Saxta finalizm Ustunluk qazanmaga cehd Deyersizlik hiss ve onun kompensasiyasi Ictimai maraq Heyat terzi stili Yaradici menAdlere gore sexsiyyetin tipologiyasiSexsiyyetin tipologiyasi ile bagli Adlerin butun ideya ve fikirleri sonralar eksperimental yolla oz tesdiqini tapmadi Bununla bele onun ictimai hissi sexsiyyetin formalasmasinda ferdi xususiyetlerin rolu xususile psixi inkisaf ve davranisin rolu barede nezeri fikirleri psixologiya elmine boyuk tohfedir Adlere gore sosial maraq kifayet qeder olmadiqda asagidakisexsiyyet tipleri meydana cixir fealleq seviyyesinden asili olaraq Ictimai tip bu ozuneinamli ve inadkar sosial maragi zeif ve yaxud hec inkisaf etmemi insanlardir Onlar fealdirlar lakin sosial planda deyil Basqalarinin xosbextliyine cox laqeyd munasibet besleyirler ve xarici alem uzerinde hokmranliq yonelisi onlar ucun xarakterikdir Esas heyati problemleri onlar dusmencilik antisosial sekilde qanun pozanlar narkomanlar cinayetkarlar ve s hell edirler Menimseyen tip bu insanlar etraf muhite qarsi tufeyli munasibet besleyirler ve oz telebatlarinin coxunu basqalarinin hesabina odeyirler Onlarda sosial maraq yodur ve basqalarindan mumkun qeder cox xeyir goturmeye calisirlar Qacan tip onlarda sosial maraq kifayet qeder deyil oz problemlerinin helli ucun vacib olan lazimi fealliq gostermirler Onlar problemlerinin hellinden cetinlik ve ugursuzluq yarada bilecek bir seyden qacirlar Sosial cehetden yararli tip bu yetkin kamil sexsiyyetdir yuksek seviyyeli sosial maraq ve fealliqla xarakterize olunan tipdir Bu cur insanlar tam semimi olaraq basqalarinin qaygisina qalir digerleri ile unsiyyete ve qarsiliqli tesire girmekde maraqlidirlar O derk edir ki esas heyati problemlerin is sevgi dostluq helli emekdasliq sexsi curet mesuliyyet ve diger insanlarin rifahi ucun calismaq isteyini teleb edir EserleriHekim pedaqoq kimi Psixoloji kompensasiya ve oqanlarin natamamligi haqqinda arasdirma Nevrotik xarakter Ferdi psixologiyanin tecrubesi ve nezeriyyesi 1920 Insan bilikleri 1926 Insan tebietinin anlasilmasi 1928 1930 Usaqlarin telim terbiyesi 1929 Ustunluk ve sosial maraq olumunden sonra 1965 ci ilde nesr olunub IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Roux P d Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays fr 2 Editions Robert Laffont 1994 Vol 1 P 18 ISBN 978 2 221 06888 5 Adler Alfred Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 114 birth registry C 1 https www theguardian com uk 2011 apr 10 alfred adler ashes found edinburgh Xarici kecidler