fbpx
Wikipedia

Göygöl Dövlət Təbiət Qoruğu

September 21, 2021

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Göy göl.

Göygöl Dövlət Təbiət Qoruğu — Azərbaycanda yaranan ilk qoruq.

Göygöl Dövlət Təbiət Qoruğu

Göygöl Dövlət Təbiət Qoruğunda Göygöl gölü
BTMB kateqoriyası — Ia (Ciddi Təbiət Qoruğu)
Sahəsi

12,755 ha (127.55 km2

)
Yaradılma tarixi 1925
İdarəetmə orqanı AETSN
Dağlar Kəpəz dağı, Murovdağ
Çay Yuxarı Ağsu
Göllər Göygöl gölü, Maralgöl
Florası Eldar şamı
Faunası Qafqaz maralı, ayı, təkə, cüyür, porsuq, meşə pişiyi, samur, vaşaq
Yerləşməsi
40°24′21″ şm. e. 46°19′21″ ş. u.
Ölkə  Azərbaycan
Rayon Göygöl
Yerləşməsi Kiçik Qafqaz
Yaxın şəhər Gəncə
Göygöl Dövlət Təbiət Qoruğu
Göygöl Dövlət Təbiət Qoruğu

Tarixi

1925-ci ildə yaradılan bu qoruq Qafqazın şimal–şərq yamaclarında Göygöl rayonunun ərazisində yerləşmişdir. Sahəsi 6739-ha-dır.Kiçik Qafqazın şimal-şərq yamacında, Xanlar rayonu ərazisində 1100–3065 m yüksəkliyində yerləşir.Qoruğun yaradılmasında məqsəd Kiçik Qafqazın ən gözəl guşələrindən biri olan Meşələrin subalp çəmənliklərinin və 1139-cu ildə Gəncə zəlzələsi nəticəsində yaranmış dağlar gözəli Göygöl, Maral göl, Qara göl, Ağ göl, Zəli göl və s. təbiət abidələrinin zənginliyi flora və fauna ehtiyatlarının qoruyub saxlamaqdır. Göygöl öz gözəlliyinə və təbii mənzərisinə görə dünyada dağ kölgələrinin şahı hesab olunur.Göygölün özü dəniz səviyyəsindən 1553 m hündürlükdə yerləşir. Kürün sağ qolu olan Kürəkçayın hövzəsində yerləşir. Sahəsi 80 ha, maksimal dərinliyi 93 m, suyunun həcmi 30 mln.m³ -ə yaxındır.

Qoruğun yaranmasında əsas məqsəd Kiçik Qafqaz silsiləsinin şimal ətəklərinin suvalr qurşaqlarında təbiət komplekslərinin qorunub saxlanılmasıdır. Göygöl Dövlət Təbiət Qoruğunun ərazisi dərin vadilər vasitəsilə bir çox tərkib hissələrə ayrılmışdır. Həmin vadilərdə kiçik, iti çaylaraxır. 10-a yaxın göllər mövcuddur. Meşəlikdə qonur dağ – meşə, çəmənlikdə dağ – çəmən torpaqları mövcuddur. İqlim əsas soyuq qışı quru olur. Floranın tərkibini 420 növ bitki, o cümlədən 76 növ ağac və kolluqlardır. 1100 – 2200 m hündürlükdə yarpaqlı ağaclar: şərq fısdığı, şərq palıdı, vələs ağacları mövcuddur. Göygöl gölünün ətrafında şam, vələs, palıd, küknar, quşarmudu, itburnu, yemişan, alça, gərməşov var. Qoruqda 30 növ məməlilər, 6 növ sürünənlər, 3 növ amfibiyalar, 1 növ balıq, 46 növ quşlar var. Cüyürə, Qafqaz maralına, Şərqi – Qafqaz dağ keçisinə, qonur ayıya, susamuruna, kiçik dələyə və başqa heyvanlara rast olunur. Quşlardan toğlu götürən quş, keçəl kərkəsi, kəllik və başqaları mövcuddur. Elləroğlu dağ silsiləsində (hünd. 710 m) "Eldar şamı" qoruğunun filialı var. Palıdı torpağa malik olan bu dik yamaclarda (sahəsi 392 ha – dır) Eldar şamı meşəliyi yerləşir. Bundan başqa həmin sahədə seyrək şam meşəliyi, eldar şamı, eldar armudu, ardıc kolu, cır moruq, zoğal ağacları da var. Ağaclardan – eldar şamı, adi nar, qarmaq şəkilli şam, heyvanlardan – Zaqafqaziya qonur ayısı, faunadan – adi quru qurbağası, çay və göl alabalıqları Qırmızı kitaba salınmışlar.

Bu qoruq bir neçə dəfə (1950,1961-ci illərdə) ləğv edilmiş, statusu dəyişdirilmiş və 1965-ci ildə üçünci dəfə təşkil edilmişdir. Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 14 iyul 1965-ci il tarixli 475 nömrəli Qərarına əsasən qoruq yenidən təşkil edilmişdir. Onun ərazisi iki hissədən: Göygöl Dövlət Təbiət Qoruğundan və onun "Eldar şamı"filialından ibarətdir.

Göygöl və onun ətrafının meşə landşaftı öz təbiət zənginliyi və füsunkarlığı ilə dünyada məşhurdur.Bu qoruq bir neçə dəfə (1950,1961-ci illərdə) ləğv edilmiş, statusu dəyişdirilmiş və 1965-ci ildə üçünci dəfə təşkil edilmişdir. Onun ərazisi iki hissədən : Göy-Göl dövlət təbiət qoruğundan və onun "Eldar şamı"filialından ibarətdir.1925-ci ildə yaradılan bu qoruq Qafqazın şimal–şərq yamaclarında Göygöl rayonunun ərazisində yerləşmişdir.

Yaradılmasında məqsəd

  • Qoruq içməli su mənbəyi kimi Göygölün suyunun saxlanılması və təmizliyinin təmin edilməsi, Kiçik Qafqazın tipik landşaftının, faunasının və florasının qorunub saxlanılması, mühafizəsi və öyrənilməsi məqsədilə yaradılmışdır.
  • Qoruğun yaranmasında əsas məqsəd Kiçik Qafqaz silsiləsinin şimal ətəklərinin suvalp qurşaqlarında təbiət komplekslərinin qorunub saxlanılmasıdır.

Maraqlı məlumat

  • Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2008-ci il 01 aprel tarixli Sərəncamı ilə Xanlar, Goranboy və Daşkəsən rayonlarının inzibati ərazilərinin 12755 hektar sahəsində Göygöl Dövlət Təbiət Qoruğunun bazasında və ona bitişik meşə və dövlət torpaqlarının ərazisində Göygöl Milli Parkı yaradılmışdır.
  • Göygöl Dövlət Təbiət Qoruğu 1925-ci ildə Azərbaycanda yaradılmış ilk qoruq olmuşdur.

Relyefi və iqlimi

 
Göygöl dövlət təbiət qoruğunda bir şəlalə

Göygöl Milli Parkının əsas hissəsinin relyefi üçün dərin dərələr, uzun suayırıcıları, müxtəlif meyllikli yamaclar səciyyəvidir. Ərazi müxtəlif çayların dərələri ilə xeyli parçalanmışdır. Ərazidə qışı quraq keçən soyuq iqlim və qışı quraq keçən mülayim-isti iqlim tipləri hakimdir. Havanın orta illik temperaturu 4-10 dərəcə arasında tərəddüd edir. İllik yağıntının miqdarı 600–900 mm-dir. Kiçik Qafqazın şimal yamaclarının subalp zonasının bir hissəsi və orta dağlıq meşələri, Göygöl, Maral, Zəli göllərinin ekosistemi qoruğun əsas mühafizə olunan obyektlərindəndir. İqlim əsas soyuq qışı quru olur. Göygöl dövlət təbiət qoruğunun ərazisi dərin vadilər vasitəsilə bir çox tərkib hissələrə ayrılmışdır. Həmin vadilərdə kiçik, iti çaylaraxır. 10-a yaxın göllər mövcuddur.

Heyvanat aləmi

 

Parkın heyvanlar aləmi bir çox vəhşi məməli və quş növlərindən ibarətdir ki, bunlardan nəcib Qafqaz maralı, ayı, təkə, cüyür, porsuq, meşə pişiyi, samur, vaşaq, dovşan, dələ, quşlardan Xəzər uları, qara kərkəs, kəklik və digərlərini göstərmək olar. Ərazidə məskunlaşan heyvanlardan ikisinin-Şərqi Qafqaz təkəsi və Zaqafqaziya qonur ayısının adı "Qırmızı kitab"a düşmüşdür. "Qırmızı kitab"da Göy-göldə yaşayan və qorunan forel balığının və bir çox quşların da adı vardır. Qoruqda 30 növ məməlilər, 6 növ sürünənlər, 3 növ amfibiyalar, 1 növ balıq, 46 növ quşlar var. Cüyürə, Qafqaz maralına, Şərqi – Qafqaz dağ keçisinə, qonur ayıya, susamuruna, kiçik dələyə və başqa heyvanlara rast olunur. Quşlardan toğlu götürən quş, keçəl kərkəsi, kəllik və başqaları mövcuddur.

Bitki örtüyü

Göygöl Milli Parkının əsas hissəsi zəngin bitki örtüyünə malikdir. Burada dağ- meşə, dağ-bozqır, subalp və alp dağ-çəmən bitki ekosistemləri yayılmışdır. 1100-2200 m hündürlükləri əhatə edən dağ meşələri çox zəngin bitki örtüklü olub, 80-ə qədər ağac və kol növünə malikdir. Meşələrin əsas hissəsini kiçik yarpaq ağaclardan şərq fıstığı, şərq palıdı, Qafqaz vələsi, tozağacı, adi göyrüş, itiyarpaqlı ağcaqayın, cökə, iynəyarpaqlı ağaclardan qarmaqvari şam təşkil edir. Kol bitkilərindən zoğal, zirinc, itburnu, əzgil, gərməşov, böyürtkən və başqaları yayılmışdır. Ot bitkilərindən Qafqaz bənövşəsi, alp dişəsi, steven zəncirotu, xırdaçiçəkli ziboldiya, zəngçiçəyi, çobanyastığı, şırımlı topal, ağbığ, qırtıc və digərlərini göstərmək olar. Meşəlikdə qonur dağ – meşə, çəmənlikdə dağ – çəmən torpaqları mövcuddur. Floranın tərkibini 420 növ bitki, o cümlədən 76 növ ağac və kolluqlardır. 1100 – 2200 m hündürlükdə yarpaqlı ağaclar: şərq fısdığı, şərq palıdı, vələs ağacları mövcuddur. Göygöl gölünün ətrafında şam, vələs, palıd, küknar, quşarmudu, itburnu, yemişan, alça, gərməşov var. Elləroğlu dağ silsiləsində (hünd. 710 m) "Eldar şamı" qoruğunun filialı var. Palıdı torpağa malik olan bu dik yamaclarda (sahəsi 392 ha – dır) Eldar şamı meşəliyi yerləşir. Bundan başqa həmin sahədə seyrək şam meşəliyi, eldar şamı, eldar armudu, ardıc kolu, cır moruq, zoğal ağacları da var. Ağaclardan – eldar şamı, adi nar, qarmaq şəkilli şam, heyvanlardan – Zaqafqaziya qonur ayısı, faunadan – adi quru qurbağası, çay və göl alabalıqları Qırmızı kitaba salınmışlar.

 
Göygöl Dövlət Təbiət Qoruğunun Göygöl rayonunda mövqeyi

Mənbə

  • QORUQLAR (Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Prezident kitabxanası)

İstinadlar

  1. Məzahir Təhməzov.Ensiklopedik məlumat.Topoinimlər fotoşəkillər xəritlər Bakı-2011
  2. İlham Əliyevin uğurlu ekoloji siyasəti. AR PREZİDENT KİTABXANASI, Bakı, “Şərq-Qərb”, 2008.
  3. İbrahimov T.O., Şabandayeva A.D. “Göygöl Dövlət Qoruğu”. Bakı, “Elm və təhsil”, 2012. 184 səh.
  4. İbrahimov Tahir . Azərbaycanın qoruqları. Bakı 2015.
  5. İbrahimov Tahir . Ağgöl Dövlət Təbiət Qoruğu, Bakı 2006.

Xarici keçidlər

  • Mühafizə olunan ərazilərin statusu, yerləşməsi və əhatə edilməsi
  • Qoruqlar 2012-01-11 at the Wayback Machine

Həmçinin bax

September 21, 2021
göygöl, dövlət, təbiət, qoruğu, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, adın, digər, istifadə, formaları, üçün, göy, göl, azərbaycanda, yaranan, qoruq, göygöl, gölübtmb, kateqoriy. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu adin diger istifade formalari ucun bax Goy gol Goygol Dovlet Tebiet Qorugu Azerbaycanda yaranan ilk qoruq Goygol Dovlet Tebiet QoruguGoygol Dovlet Tebiet Qorugunda Goygol goluBTMB kateqoriyasi Ia Ciddi Tebiet Qorugu Sahesi 12 755 ha 127 55 km2 Yaradilma tarixi 1925Idareetme orqani AETSNDaglar Kepez dagi MurovdagCay Yuxari AgsuGoller Goygol golu MaralgolFlorasi Eldar samiFaunasi Qafqaz marali ayi teke cuyur porsuq mese pisiyi samur vasaqYerlesmesi40 24 21 sm e 46 19 21 s u Olke AzerbaycanRayon GoygolYerlesmesi Kicik QafqazYaxin seher GenceGoygol Dovlet Tebiet QoruguGoygol Dovlet Tebiet Qorugu Mundericat 1 Tarixi 2 Yaradilmasinda meqsed 3 Maraqli melumat 4 Relyefi ve iqlimi 5 Heyvanat alemi 6 Bitki ortuyu 7 Menbe 8 Istinadlar 9 Xarici kecidler 10 Hemcinin baxTarixi Redakte1925 ci ilde yaradilan bu qoruq Qafqazin simal serq yamaclarinda Goygol rayonunun erazisinde yerlesmisdir Sahesi 6739 ha dir Kicik Qafqazin simal serq yamacinda Xanlar rayonu erazisinde 1100 3065 m yuksekliyinde yerlesir Qorugun yaradilmasinda meqsed Kicik Qafqazin en gozel guselerinden biri olan Meselerin subalp cemenliklerinin ve 1139 cu ilde Gence zelzelesi neticesinde yaranmis daglar gozeli Goygol Maral gol Qara gol Ag gol Zeli gol ve s tebiet abidelerinin zenginliyi flora ve fauna ehtiyatlarinin qoruyub saxlamaqdir Goygol oz gozelliyine ve tebii menzerisine gore dunyada dag kolgelerinin sahi hesab olunur Goygolun ozu deniz seviyyesinden 1553 m hundurlukde yerlesir Kurun sag qolu olan Kurekcayin hovzesinde yerlesir Sahesi 80 ha maksimal derinliyi 93 m suyunun hecmi 30 mln m e yaxindir 1 Qorugun yaranmasinda esas meqsed Kicik Qafqaz silsilesinin simal eteklerinin suvalr qursaqlarinda tebiet komplekslerinin qorunub saxlanilmasidir Goygol Dovlet Tebiet Qorugunun erazisi derin vadiler vasitesile bir cox terkib hisselere ayrilmisdir Hemin vadilerde kicik iti caylaraxir 10 a yaxin goller movcuddur Meselikde qonur dag mese cemenlikde dag cemen torpaqlari movcuddur Iqlim esas soyuq qisi quru olur Floranin terkibini 420 nov bitki o cumleden 76 nov agac ve kolluqlardir 1100 2200 m hundurlukde yarpaqli agaclar serq fisdigi serq palidi veles agaclari movcuddur Goygol golunun etrafinda sam veles palid kuknar qusarmudu itburnu yemisan alca germesov var Qoruqda 30 nov memeliler 6 nov surunenler 3 nov amfibiyalar 1 nov baliq 46 nov quslar var Cuyure Qafqaz maralina Serqi Qafqaz dag kecisine qonur ayiya susamuruna kicik deleye ve basqa heyvanlara rast olunur Quslardan toglu goturen qus kecel kerkesi kellik ve basqalari movcuddur Elleroglu dag silsilesinde hund 710 m Eldar sami qorugunun filiali var Palidi torpaga malik olan bu dik yamaclarda sahesi 392 ha dir Eldar sami meseliyi yerlesir Bundan basqa hemin sahede seyrek sam meseliyi eldar sami eldar armudu ardic kolu cir moruq zogal agaclari da var Agaclardan eldar sami adi nar qarmaq sekilli sam heyvanlardan Zaqafqaziya qonur ayisi faunadan adi quru qurbagasi cay ve gol alabaliqlari Qirmizi kitaba salinmislar Bu qoruq bir nece defe 1950 1961 ci illerde legv edilmis statusu deyisdirilmis ve 1965 ci ilde ucunci defe teskil edilmisdir Azerbaycan SSR Nazirler Sovetinin 14 iyul 1965 ci il tarixli 475 nomreli Qerarina esasen qoruq yeniden teskil edilmisdir Onun erazisi iki hisseden Goygol Dovlet Tebiet Qorugundan ve onun Eldar sami filialindan ibaretdir Goygol ve onun etrafinin mese landsafti oz tebiet zenginliyi ve fusunkarligi ile dunyada meshurdur Bu qoruq bir nece defe 1950 1961 ci illerde legv edilmis statusu deyisdirilmis ve 1965 ci ilde ucunci defe teskil edilmisdir Onun erazisi iki hisseden Goy Gol dovlet tebiet qorugundan ve onun Eldar sami filialindan ibaretdir 1925 ci ilde yaradilan bu qoruq Qafqazin simal serq yamaclarinda Goygol rayonunun erazisinde yerlesmisdir Yaradilmasinda meqsed RedakteQoruq icmeli su menbeyi kimi Goygolun suyunun saxlanilmasi ve temizliyinin temin edilmesi Kicik Qafqazin tipik landsaftinin faunasinin ve florasinin qorunub saxlanilmasi muhafizesi ve oyrenilmesi meqsedile yaradilmisdir Qorugun yaranmasinda esas meqsed Kicik Qafqaz silsilesinin simal eteklerinin suvalp qursaqlarinda tebiet komplekslerinin qorunub saxlanilmasidir Maraqli melumat RedakteAzerbaycan Respublikasi Prezidentinin 2008 ci il 01 aprel tarixli Serencami ile Xanlar Goranboy ve Daskesen rayonlarinin inzibati erazilerinin 12755 hektar sahesinde Goygol Dovlet Tebiet Qorugunun bazasinda ve ona bitisik mese ve dovlet torpaqlarinin erazisinde Goygol Milli Parki yaradilmisdir 2 Goygol Dovlet Tebiet Qorugu 1925 ci ilde Azerbaycanda yaradilmis ilk qoruq olmusdur Relyefi ve iqlimi Redakte Goygol dovlet tebiet qorugunda bir selale Goygol Milli Parkinin esas hissesinin relyefi ucun derin dereler uzun suayiricilari muxtelif meyllikli yamaclar seciyyevidir Erazi muxtelif caylarin dereleri ile xeyli parcalanmisdir Erazide qisi quraq kecen soyuq iqlim ve qisi quraq kecen mulayim isti iqlim tipleri hakimdir Havanin orta illik temperaturu 4 10 derece arasinda tereddud edir Illik yagintinin miqdari 600 900 mm dir Kicik Qafqazin simal yamaclarinin subalp zonasinin bir hissesi ve orta dagliq meseleri Goygol Maral Zeli gollerinin ekosistemi qorugun esas muhafize olunan obyektlerindendir Iqlim esas soyuq qisi quru olur Goygol dovlet tebiet qorugunun erazisi derin vadiler vasitesile bir cox terkib hisselere ayrilmisdir Hemin vadilerde kicik iti caylaraxir 10 a yaxin goller movcuddur 3 Heyvanat alemi Redakte Parkin heyvanlar alemi bir cox vehsi memeli ve qus novlerinden ibaretdir ki bunlardan necib Qafqaz marali ayi teke cuyur porsuq mese pisiyi samur vasaq dovsan dele quslardan Xezer ulari qara kerkes keklik ve digerlerini gostermek olar Erazide meskunlasan heyvanlardan ikisinin Serqi Qafqaz tekesi ve Zaqafqaziya qonur ayisinin adi Qirmizi kitab a dusmusdur Qirmizi kitab da Goy golde yasayan ve qorunan forel baliginin ve bir cox quslarin da adi vardir Qoruqda 30 nov memeliler 6 nov surunenler 3 nov amfibiyalar 1 nov baliq 46 nov quslar var Cuyure Qafqaz maralina Serqi Qafqaz dag kecisine qonur ayiya susamuruna kicik deleye ve basqa heyvanlara rast olunur Quslardan toglu goturen qus kecel kerkesi kellik ve basqalari movcuddur 4 Bitki ortuyu RedakteGoygol Milli Parkinin esas hissesi zengin bitki ortuyune malikdir Burada dag mese dag bozqir subalp ve alp dag cemen bitki ekosistemleri yayilmisdir 1100 2200 m hundurlukleri ehate eden dag meseleri cox zengin bitki ortuklu olub 80 e qeder agac ve kol novune malikdir Meselerin esas hissesini kicik yarpaq agaclardan serq fistigi serq palidi Qafqaz velesi tozagaci adi goyrus itiyarpaqli agcaqayin coke iyneyarpaqli agaclardan qarmaqvari sam teskil edir Kol bitkilerinden zogal zirinc itburnu ezgil germesov boyurtken ve basqalari yayilmisdir Ot bitkilerinden Qafqaz benovsesi alp disesi steven zencirotu xirdacicekli ziboldiya zengciceyi cobanyastigi sirimli topal agbig qirtic ve digerlerini gostermek olar Meselikde qonur dag mese cemenlikde dag cemen torpaqlari movcuddur Floranin terkibini 420 nov bitki o cumleden 76 nov agac ve kolluqlardir 1100 2200 m hundurlukde yarpaqli agaclar serq fisdigi serq palidi veles agaclari movcuddur Goygol golunun etrafinda sam veles palid kuknar qusarmudu itburnu yemisan alca germesov var Elleroglu dag silsilesinde hund 710 m Eldar sami qorugunun filiali var Palidi torpaga malik olan bu dik yamaclarda sahesi 392 ha dir Eldar sami meseliyi yerlesir Bundan basqa hemin sahede seyrek sam meseliyi eldar sami eldar armudu ardic kolu cir moruq zogal agaclari da var Agaclardan eldar sami adi nar qarmaq sekilli sam heyvanlardan Zaqafqaziya qonur ayisi faunadan adi quru qurbagasi cay ve gol alabaliqlari Qirmizi kitaba salinmislar 5 Goygol Dovlet Tebiet Qorugunun Goygol rayonunda movqeyiMenbe RedakteQORUQLAR Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Isler Idaresinin Prezident kitabxanasi Istinadlar Redakte Mezahir Tehmezov Ensiklopedik melumat Topoinimler fotosekiller xeritler Baki 2011 Ilham Eliyevin ugurlu ekoloji siyaseti AR PREZIDENT KITABXANASI Baki Serq Qerb 2008 Ibrahimov T O Sabandayeva A D Goygol Dovlet Qorugu Baki Elm ve tehsil 2012 184 seh Ibrahimov Tahir Azerbaycanin qoruqlari Baki 2015 Ibrahimov Tahir Aggol Dovlet Tebiet Qorugu Baki 2006 Xarici kecidler RedakteMuhafize olunan erazilerin statusu yerlesmesi ve ehate edilmesi Qoruqlar Arxivlesdirilib 2012 01 11 at the Wayback MachineHemcinin bax RedakteGoygol Goygol golu Goygol Milli Parki Goygol dovlet qorugu kitab Menbe https az wikipedia org w index php title Goygol Dovlet Tebiet Qorugu amp oldid 6085779, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.