Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Feminist elmi fantastika (ing. Feminist science fiction) — elmi fantastikanın bir subjanrıdır və feminizmlə bağlı olan , orientasiya, irq, iqtisadiyyat, reproduksiya və ətraf mühit kimi mövzulara fokuslanır. Feminist elmi fantastika siyasi xarakter daşıyır, çünki o, dominant mədəniyyəti tənqid etməyə meyillidir. Ən görkəmli feminist elmi fantastika əsərlərinin bəziləri bu mövzuları cinsiyyət fərqlərinin və ya gender güc balanssızlığının olmadığı utopiyalar vasitəsilə və ya gender bərabərsizliyinin daha da gücləndiyi distopiyalar vasitəsilə təsvir etmişdir. Beləliklə, bu əsərlər feminizmin hələ də davam etməli olduğu fikrini önə sürür.
Elmi fantastika və fantastika janrları feminist fikirlər üçün vacib vasitələrdir, xüsusilə də nəzəriyyə ilə praktikanı birləşdirən körpü rolunu oynayırlar. Heç bir digər janr feminizmin əsas məqsədlərini bu qədər aktiv şəkildə təsvir etmir: seksizmdən azad dünyalar, qadınların (elmdə) töhfələrinin tanındığı və dəyərləndirildiyi dünyalar, qadınların arzularının və seksual müxtəlifliyinin araşdırıldığı dünyalar və gender sərhədlərindən kənara çıxan dünyalar.— Elis Rey Helford
Tərifi
Feminist elmi fantastika (SF) – feminist mövzulara, məsələn, gender bərabərsizliyi, oriyentasiya, irq, iqtisadiyyat və reproduksiyaya diqqət yetirən elmi fantastikanın bir subjanrıdır. Feminist elmi fantastika adi elmi fantastikadan daha geniş çərçivəni əhatə edir və fantastika, utopiya və distopiya, qorxu janrı (məsələn, Anne Raisin vampir hekayələri) kimi sahələrə də yayılır. Marlin Barr feminist "SF"-in əslində "elmi fantastika" olmadığını iddia edir, çünki o, "sərt elmlər" (ing. hard science) ilə deyil, qadınların güc qazanma mübarizəsi ilə məşğuldur. O, feminist elmi fantastikanı təsvir etmək üçün “feminist fabulyasiya” (ing. feminist fabulation) kimi yeni bir terminə ehtiyac olduğunu düşünürdü.
Fantastik ədəbiyyat feminist mövzuların işlənməsi üçün üstünlük verilən bir janr hesab olunur. İnsanların gələcəyini, elmin potensiallarını əks etdirmək imkanı verdiyi üçün bu janrda bütün proqressiv və yenilikçi ideyalar yanaşı mövcud ola bilər. Feminist elmi fantastika sayılmaq üçün bir hekayə siyasi bir mesaj daşımalıdır — bu da cəmiyyətin kişi/qadın paradiqmalarına meydan oxumaq deməkdir.
Bunu nəzərə alaraq, 1990-cı illərin əvvəllərində Amerika feminist fanzini Aurora SF bir məqalədə feminizm səviyyələrini müəyyən etmək üçün on pilləli bir siyahı dərc etmişdi. Bu siyahı siyasi mesajın məzmununu ölçmək üçün nəzərdə tutulmuşdu: sadə şəkildə patriarxal cəmiyyətin sual altına alınmasından tutmuş, cinslər arasında bərabərlik diskursuna, kişilərin sistematik tənqidinə və feminist utopiyasının yaradılmasına qədər müxtəlif səviyyələrdə təsnifat aparılmışdı.
Şotlandiyalı yazıçı Sara LeFanu In the Chinks of the World Machine: Feminism and Science Fiction adlı kitabında feminist elmi fantastika ilə sadəcə qadın yazıçıların yazdığı elmi fantastikanı fərqləndirir. O, bildirir ki, sonuncu cərəyan iqçiliyi imtina edərək və qadın qəhrəmanlar yaratsa da, feminist tələblər irəli sürmür.
Qadın müəlliflər və feminist müəlliflər arasındakı fərqlər
Feminist elmi fantastika (SF) janrı qadın SF müəllifləri ilə feminist SF müəlliflərini bir-birindən fərqləndirir. Hər iki qrupun bu subjanrın inkişafında tarixi əhəmiyyəti var. Qadın müəlliflər elmi fantastika ədəbiyyatında qadınların görünürlüğünü və perspektivlərini artırıb, feminist müəlliflər isə əsərlərində siyasi mövzulara və motivlərə önəm veriblər. Qadın və feminist müəlliflər arasındakı fərqlər bəzən qeyri-müəyyən ola bilər və bir əsərin feminist olub-olmaması mübahisə mövzusu ola bilər. Bununla belə, subjanrı müəyyənləşdirən geniş şəkildə qəbul edilmiş kanonik əsərlər mövcuddur.
İstinadlar
- Vakoch, Douglas A., redaktorEcofeminist Science Fiction: International Perspectives on Gender, Ecology, and Literature. London: Routledge. 2021. ISBN . 2024-04-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-21.
- Helford, Elyce Rae, Feminism // Westfahl, Gary (redaktor), The Greenwood Encyclopedia of Science Fiction and Fantasy: themes, works and wonders, Westport, Connecticut: Greenwood Press, 2005, 289–291, ISBN .Preview.
- Vakoch, Douglas A., redaktorDystopias and Utopias on Earth and Beyond: Feminist Ecocriticism of Science Fiction. London: Routledge. 2021. ISBN .
- Helford, p.291.
- Vakoch, Douglas A., redaktorEcofeminist science fiction: international perspectives on gender, ecology, and literature. Routledge studies in world literatures and the environment. New York: Routledge. 2021. ISBN .
- Blain, Virginia; Clements, Patricia; Grundy, Isobel. The Feminist companion to literature in English: women writers from the Middle Ages to the present. New Haven: Yale University Press. 1990. ISBN .
- Blain, Virginia; Clements, Patricia; Grundy, Isobel. The Feminist companion to literature in English: women writers from the Middle Ages to the present. New Haven: Yale University Press. 1990. ISBN .
- Barr, Marleen S. Feminist Fabulation: Space/Postmodern Fiction. University of Iowa Press. 1992. doi:10.2307/j.ctt20h6vjv. ISBN . JSTOR j.ctt20h6vjv.
- Winter, Nicolas. "L'imaginaire au féminin". Medium (fransız). 2019-06-11. İstifadə tarixi: 2024-07-20.
- Yaszek, Lisa, Writers // Yaszek, Lisa (redaktor), Galactic suburbia: Recovering women's science fiction, Ohio, US: The Ohio State University Press, 2008, 1–65, ISBN .
- Spender, Dale, Biographical beginnings: Anne Cllifford, Lucy Hutchinson, Anne Fanshawe, Margaret Cavendish // Spender, Dale (redaktor), Mothers of the Novel, London: Pandora Press, 1986, səh. 43, ISBN .
- Anne K. Mellor. A feminist critique of science // Frankenstein: Mary Shelley (ingilis). Frey. 1988.
- Brian Aldiss has argued that Frankenstein should be considered the first true science fiction story, because unlike in previous stories with fantastical éléments resembling those of later science fiction, the central character "makes a deliberate decision" and "turns to modern experiments in the laboratory" to achieve fantastic results. See The Detached Retina: Aspects of SF and Fantasy by Brian Aldiss (1995), page 78.
- morgannholly. "Mary Shelley: Mother of Frankenstein & Science Fiction". The Literary Woman's Almanac (ingilis). 2022-03-21. 2022-10-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-23.
- Brueske, Jana. Feminist Aspects in Frankenstein Anne K. Mellor's and Other Feminist Approaches to Mary Shelley's Gothic Novel. GRIN Verlag. 2012. ISBN . OCLC 1189477664. İstifadə tarixi: 2022-10-23.
- Hadjetian, Sylvia. Mary Shelley's Frankenstein and Feminism. GRIN Verlag. 2008. ISBN . OCLC 724865512. İstifadə tarixi: 2022-10-23.
Biblioqrafiya
- Clute, John; Nicholls, Peter. The Encyclopedia of Science Fiction (2nd). New York: St. Martin's Griffin. 1993. ISBN .
- Helford, Elyce Rae, Feminism // Westfahl, Gary (redaktor), The Greenwood Encyclopedia of Science Fiction and Fantasy: themes, works and wonders, Westport, Connecticut: Greenwood Press, 2005, 289–291, ISBN .Preview.
- Wright, Bradford W. Comic Book Nation: The Transformation of Youth Culture in America. Baltimore: Johns Hopkins University Press. 2003. ISBN .Preview.
Xarici keçidlər
- Feminist Science Fiction
- Feminist science fiction themed issue of the speculative magazine The Future Fire
- Pre-1950 Utopias and Science Fiction by Women, An Annotated Reading List of Online Editions
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Feminist elmi fantastika ing Feminist science fiction elmi fantastikanin bir subjanridir ve feminizmle bagli olan gender berabersizliyi orientasiya irq iqtisadiyyat reproduksiya ve etraf muhit kimi movzulara fokuslanir 1 Feminist elmi fantastika siyasi xarakter dasiyir cunki o dominant medeniyyeti tenqid etmeye meyillidir En gorkemli feminist elmi fantastika eserlerinin bezileri bu movzulari cinsiyyet ferqlerinin ve ya gender guc balanssizliginin olmadigi utopiyalar vasitesile ve ya gender berabersizliyinin daha da guclendiyi distopiyalar vasitesile tesvir etmisdir Belelikle bu eserler feminizmin hele de davam etmeli oldugu fikrini one surur 2 3 Elmi fantastika ve fantastika janrlari feminist fikirler ucun vacib vasitelerdir xususile de nezeriyye ile praktikani birlesdiren korpu rolunu oynayirlar Hec bir diger janr feminizmin esas meqsedlerini bu qeder aktiv sekilde tesvir etmir seksizmden azad dunyalar qadinlarin elmde tohfelerinin tanindigi ve deyerlendirildiyi dunyalar qadinlarin arzularinin ve seksual muxtelifliyinin arasdirildigi dunyalar ve gender serhedlerinden kenara cixan dunyalar Elis Rey Helford 4 Mundericat 1 Terifi 1 1 Qadin muellifler ve feminist muellifler arasindaki ferqler 2 Istinadlar 3 Biblioqrafiya 4 Xarici kecidlerTerifiredakte nbsp Benqalli feminist Bequm Rokeya en erken feminist elmi fantastika eserlerinden biri olan Sultananin arzusu nu yazmisdir O ilk muselman feministlerden biri hesab olunur Feminist elmi fantastika SF feminist movzulara meselen gender berabersizliyi oriyentasiya irq iqtisadiyyat ve reproduksiyaya diqqet yetiren elmi fantastikanin bir subjanridir 5 Feminist elmi fantastika adi elmi fantastikadan daha genis cerciveni ehate edir ve fantastika utopiya ve distopiya qorxu janri meselen Anne Raisin vampir hekayeleri kimi sahelere de yayilir Marlin Barr feminist SF in eslinde elmi fantastika olmadigini iddia edir cunki o sert elmler ing hard science ile deyil qadinlarin guc qazanma mubarizesi ile mesguldur 6 O feminist elmi fantastikani tesvir etmek ucun feminist fabulyasiya ing feminist fabulation kimi yeni bir termine ehtiyac oldugunu dusunurdu 7 Fantastik edebiyyat feminist movzularin islenmesi ucun ustunluk verilen bir janr hesab olunur Insanlarin geleceyini elmin potensiallarini eks etdirmek imkani verdiyi ucun bu janrda butun proqressiv ve yenilikci ideyalar yanasi movcud ola biler Feminist elmi fantastika sayilmaq ucun bir hekaye siyasi bir mesaj dasimalidir bu da cemiyyetin kisi qadin paradiqmalarina meydan oxumaq demekdir 8 Bunu nezere alaraq 1990 ci illerin evvellerinde Amerika feminist fanzini Aurora SF bir meqalede feminizm seviyyelerini mueyyen etmek ucun on pilleli bir siyahi derc etmisdi Bu siyahi siyasi mesajin mezmununu olcmek ucun nezerde tutulmusdu 9 sade sekilde patriarxal cemiyyetin sual altina alinmasindan tutmus cinsler arasinda beraberlik diskursuna kisilerin sistematik tenqidine ve feminist utopiyasinin yaradilmasina qeder muxtelif seviyyelerde tesnifat aparilmisdi Sotlandiyali yazici Sara LeFanu In the Chinks of the World Machine Feminism and Science Fiction adli kitabinda feminist elmi fantastika ile sadece qadin yazicilarin yazdigi elmi fantastikani ferqlendirir 10 O bildirir ki sonuncu cereyan iqciliyi imtina ederek ve qadin qehremanlar yaratsa da feminist telebler ireli surmur Qadin muellifler ve feminist muellifler arasindaki ferqlerredakte Feminist elmi fantastika SF janri qadin SF muellifleri ile feminist SF muelliflerini bir birinden ferqlendirir Her iki qrupun bu subjanrin inkisafinda tarixi ehemiyyeti var 11 Qadin muellifler elmi fantastika edebiyyatinda qadinlarin gorunurlugunu ve perspektivlerini artirib feminist muellifler ise eserlerinde siyasi movzulara ve motivlere onem veribler 12 13 14 15 16 Qadin ve feminist muellifler arasindaki ferqler bezen qeyri mueyyen ola biler ve bir eserin feminist olub olmamasi mubahise movzusu ola biler Bununla bele subjanri mueyyenlesdiren genis sekilde qebul edilmis kanonik eserler movcuddur Istinadlarredakte Vakoch Douglas A redaktorEcofeminist Science Fiction International Perspectives on Gender Ecology and Literature London Routledge 2021 ISBN 9780367716417 2024 04 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2025 02 21 Helford Elyce Rae Feminism Westfahl Gary redaktor The Greenwood Encyclopedia of Science Fiction and Fantasy themes works and wonders Westport Connecticut Greenwood Press 2005 289 291 ISBN 9780313329531 Preview Vakoch Douglas A redaktorDystopias and Utopias on Earth and Beyond Feminist Ecocriticism of Science Fiction London Routledge 2021 ISBN 9780367716233 Helford p 291 Vakoch Douglas A redaktorEcofeminist science fiction international perspectives on gender ecology and literature Routledge studies in world literatures and the environment New York Routledge 2021 ISBN 978 0 367 71641 7 Blain Virginia Clements Patricia Grundy Isobel The Feminist companion to literature in English women writers from the Middle Ages to the present New Haven Yale University Press 1990 ISBN 978 0 300 04854 4 Blain Virginia Clements Patricia Grundy Isobel The Feminist companion to literature in English women writers from the Middle Ages to the present New Haven Yale University Press 1990 ISBN 978 0 300 04854 4 Barr Marleen S Feminist Fabulation Space Postmodern Fiction University of Iowa Press 1992 doi 10 2307 j ctt20h6vjv ISBN 978 0 87745 377 2 JSTOR j ctt20h6vjv Winter Nicolas L imaginaire au feminin Medium fransiz 2019 06 11 Istifade tarixi 2024 07 20 Yaszek Lisa Writers Yaszek Lisa redaktor Galactic suburbia Recovering women s science fiction Ohio US The Ohio State University Press 2008 1 65 ISBN 9780814291535 Spender Dale Biographical beginnings Anne Cllifford Lucy Hutchinson Anne Fanshawe Margaret Cavendish Spender Dale redaktor Mothers of the Novel London Pandora Press 1986 seh 43 ISBN 9780863580819 Anne K Mellor A feminist critique of science Frankenstein Mary Shelley ingilis Frey 1988 Brian Aldiss has argued that Frankenstein should be considered the first true science fiction story because unlike in previous stories with fantastical elements resembling those of later science fiction the central character makes a deliberate decision and turns to modern experiments in the laboratory to achieve fantastic results See The Detached Retina Aspects of SF and Fantasy by Brian Aldiss 1995 page 78 morgannholly Mary Shelley Mother of Frankenstein amp Science Fiction The Literary Woman s Almanac ingilis 2022 03 21 2022 10 23 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 10 23 Brueske Jana Feminist Aspects in Frankenstein Anne K Mellor s and Other Feminist Approaches to Mary Shelley s Gothic Novel GRIN Verlag 2012 ISBN 978 3 656 31618 3 OCLC 1189477664 Istifade tarixi 2022 10 23 Hadjetian Sylvia Mary Shelley s Frankenstein and Feminism GRIN Verlag 2008 ISBN 978 3 638 93194 6 OCLC 724865512 Istifade tarixi 2022 10 23 BiblioqrafiyaredakteClute John Nicholls Peter The Encyclopedia of Science Fiction 2nd New York St Martin s Griffin 1993 ISBN 9780312134860 Helford Elyce Rae Feminism Westfahl Gary redaktor The Greenwood Encyclopedia of Science Fiction and Fantasy themes works and wonders Westport Connecticut Greenwood Press 2005 289 291 ISBN 9780313329531 Preview Wright Bradford W Comic Book Nation The Transformation of Youth Culture in America Baltimore Johns Hopkins University Press 2003 ISBN 9780801865145 Preview Xarici kecidlerredakteFeminist Science Fiction Feminist science fiction themed issue of the speculative magazine The Future Fire Pre 1950 Utopias and Science Fiction by Women An Annotated Reading List of Online Editions Menbe https az wikipedia org w index php title Feminist elmi fantastika amp oldid 8105245