Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Faringit — udlaq kimi tanınan boğazın arxa hissəsinin iltihabı. Adətən boğaz ağrısı və qızdırma ilə nəticələnir. Digər simptomlar arasında burun axması, öskürək, baş ağrısı, udma çətinliyi, limfa düyünlərinin şişməsi və boğuq səs ola bilər.
| Faringit | |
|---|---|
 | |
| XBT-10 | J, J |
| XBT-10-KM | J02, J02.9 |
| XBT-9 | , |
| XBT-9-KM | 462, 472, 478.20 |
| DiseasesDB | 24580 |
| MedlinePlus | 000655 |
| eMedicine | emerg/419 |
| MeSH | D010612 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Səbəbləri
Faringitin əsas səbəbləri isti, soyuq və ya çirkli havanın udması, kimyəvi qıcıqlanmaların təsiridir. Yoluxucu faringit müxtəlif viruslar (qrip, adenoviruslar), eləcə də kandida cinsinin mikroorqanizmləri (strepto-, stafilo-, pnevmokokklar) və göbələklər tərəfindən yarana bilər. Çox vaxt faringit infeksiyanın udlağa bitişik iltihab ocağından kənara yayılması (sinüzit, rinit, kariyes) nəticəsində inkişaf edir. Xəstəliyin səbəbi həmçinin udlağın travmatik xəsarətləri ola bilər - yad cismin çıxarılmasından və ya cərrahi əməliyyatlardan sonra baş verə bilən kəskin faringit.
Təsnifatı
Faringit yuxarı tənəffüs yollarının infeksiyası nəticəsində yaranan bir iltihab növüdür. O, həm kəskin, həm də xroniki olaraq təsnif edilə bilər. Kəskin faringit patogendən və zərər çəkənin immun imkanlarından asılı olaraq kataral, irinli və ya xoralı ola bilər. Xroniki faringit kataral, hipertrofik və ya atrofik olur.
Tonzillit faringitin bir növüdür. Əgər iltihab həm badamcıqları, həm də boğazın digər hissələrini əhatə edərsə, onu faringotonzillit və ya tonzillofaringit adlandırmaq olar. Başqa bir növü nazofarengit adlanır (soyuqdəymə).
Səbəbi
Əksər hallar yoluxmuş şəxslə yaxın təmas nəticəsində əldə edilən yoluxucu mikroorqanizmlə əlaqələndirilir.
Viruslu
Bunlar bütün yoluxucu halların təxminən 40-80%-ni təşkil edir və bir çox müxtəlif növ viruslu infeksiyaların xüsusiyyəti ola bilər.
- Adenovirus virus səbəbləri arasında ən çox yayılmışdır.
- Qripə səbəb olan Ortomiksoviruslar qrupu — yüksək hərarət, baş ağrısı və ümumi ağrı ilə xarakterizə olunur. Boğaz ağrısı ilə də əlaqəli ola bilər.
- Yoluxucu mononükleoz ("vəzi qızdırması") Epstein-Barr virusundan qaynaqlanır. Bu, əhəmiyyətli dərəcədə limfa düyünlərinin şişməsinə və boğazın qızartı və şişməsi ilə eksudativ tonzillitə səbəb ola bilər.
- Herpes simplex virusu bir çox ağız yarasına səbəb ola bilər.
- Qızılca
- Ümumi soyuqdəymə: rinovirus, koronavirus, respirator sinsitial virus və paraqrip virusu boğaz, qulaq və ağciyər infeksiyasına səbəb ola bilər və bu, standart soyuqdəymə simptomlarına və tez-tez ağrıya səbəb olur.
Bakterial
Bir sıra müxtəlif bakteriyalar insan boğazına yoluxa bilər. Ən çox rast gəlinənlər A qrupu streptokoklardır (Streptococcus pyogenes), lakin digərləri Pnevmokokk, Haemophilus influenzae, Qarayara çöpü, Corynebacterium diphtheriae, Neisseria gonorrhoae həmçinin ola bilər.
Streptokokk faringiti
Streptokok faringitə və ya kəsgin faringitə A qrupu beta-hemolitik streptokoklar səbəb olur. Faringitin ən çox yayılma səbəbi bakterial infeksiyadır (15-30%). Ümumi simptomlara yüksək qızdırma, boğaz ağrısı və limfa düyünlərinin şişməsi daxildir. Bu yoluxucu infeksiyadır və yoluxmuş şəxslə yaxın təmasda yayılır. Müalicəsi üçün antibiotiklər təyin olunur.
Fusobakterium nekroforum
Fusobakterium nekroforum ağız-boğaz florasında olur və bəzən peritonsilyar absesə səbəb ola bilər. Müalicə olunmayan hər 400 hadisədən biri Lemierre sindromu ilə nəticələnir.
Difteriya
Difteriya Corynebacterium diphtheriae bakteriyası tərəfindən törədilən həyati təhlükəsi olan yuxarı tənəffüs yollarının infeksiyasıdır və uşaqlıq dövründə peyvənd proqramları tətbiq olunduqdan sonra inkişaf etmiş ölkələrdə böyük ölçüdə məhv edilmişdir, lakin hələ də üçüncü dünya ölkələrində bildirilir. Antibiotiklər erkən mərhələlərdə təsirli olur, lakin sağalma adətən gec olur.
Digərləri
Digər səbəblər nadir halda, lakin ölümcül ola bilər. Bunlara parafaringeal boşluğun infeksiyaları daxildir: peritonsilyar abses (“angina absesi”), çənəaltı boşluğun infeksiyası (Lüdviq anginası) və epiqlottit.
Göbələk
Bəzi faringit halları stomatitə səbəb olan Kandida albikans kimi göbələk infeksiyasından qaynaqlanır.
Yoluxucu olmayan
Faringit, soyuq havada mexaniki, kimyəvi və ya termal qıcıqlanma nəticəsində də yarana bilər. Pramipeksol və neyroleptiklər kimi bəzi dərmanlar və antibiotiklər də həmçinin faringitə səbəb ola bilər.
Epidemiologiyası
Kəskin faringit boğaz ağrısının ən çox yayılmış səbəbidir.
Diaqnozu
Yalnız simptomlara əsaslanaraq boğaz ağrısının viral və bakterial səbəbini ayırd etmək çətindir. Ona görə mütləq boğazdan yaxma götürmək lazımdır.
İstinadlar
- Disease Ontology (ing.). 2016.
- Monarch Disease Ontology release 2018-06-29. 2018-06-29 2018.
- Faringit // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978.
- pharyngitis (n.) 2022-01-07 at the Wayback Machine // Online Etymology Dictionary.
- Neville, Brad W.; Damm, Douglas D.; Allen, Carl M.; Chi, Angela C. (4th). St. Louis, MO: Elsevier. 2016. 166. ISBN . OCLC 908336985. 28 October 2021 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 March 2020.
- "Tonsillitis". 25 mart 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 4 avqust 2016.
- Rafei K, Lichenstein R. "Airway Infectious Disease Emergencies". Pediatric Clinics of North America. 53 (2). 2006: 215–242. doi:10.1016/j.pcl.2005.10.001. PMID 16574523.
- "www.nlm.nih.gov". 17 noyabr 2015 tarixində .
- Acerra JR. "Pharyngitis". eMedicine. 17 mart 2010 tarixində . İstifadə tarixi: 28 aprel 2010.
- Bisno AL. "Acute pharyngitis". 344 (3). January 2001: 205–11. doi:10.1056/NEJM200101183440308. PMID 11172144.
- Baltimore RS. "Re-evaluation of antibiotic treatment of streptococcal pharyngitis". Curr. Opin. Pediatr. 22 (1). February 2010: 77–82. doi:10.1097/MOP.0b013e32833502e7. PMID 19996970.
- Choby BA. "Diagnosis and treatment of streptococcal pharyngitis". Am Fam Physician. 79 (5). mart 2009: 383–90. PMID 19275067. 8 fevral 2015 tarixində .
- Centor RM. "Expand the pharyngitis paradigm for adolescents and young adults". 151 (11). 1 December 2009: 812–5. CiteSeerX 10.1.1.669.7473. doi:10.7326/0003-4819-151-11-200912010-00011. PMID 19949147.
- "UpToDate Inc". 27 iyun 2009 tarixində . (registration required)
- Reynolds SC, Chow AW. "Severe soft tissue infections of the head and neck: a primer for critical care physicians". [[|Lung]]. 187 (5). Sep–Oct 2009: 271–9. doi:10.1007/s00408-009-9153-7. PMID 19653038.
- Bansal A, Miskoff J, Lis RJ. "Otolaryngologic critical care". 19 (1). January 2003: 55–72. doi:10.1016/S0749-0704(02)00062-3. PMID 12688577.
- Harvard Medical School. "Sore Throat (Pharyngitis)". Harvard Health Publishing Harvard Medical School. Harvard Health Publishing. 3 December 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 3 December 2019.
- "Mirapex product insert" (PDF). Boehringer Ingelheim. 2009. 14 iyun 2010 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 30 iyun 2010.
- "Mosby's Medical Dictionary, 8th edition". Elsevier. 2009. 20 September 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 30 June 2010.
- Del Mar C. "Managing sore throat: a literature review. I. Making the diagnosis". [. 156 (8). 1992: 572–5. doi:10.5694/j.1326-5377.1992.tb121422.x. PMID 1565052.
Xarici keçidlər
- Стрептококковый фарингит подходы к лечению и диагностике
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Faringit udlaq kimi taninan bogazin arxa hissesinin iltihabi Adeten bogaz agrisi ve qizdirma ile neticelenir Diger simptomlar arasinda burun axmasi oskurek bas agrisi udma cetinliyi limfa duyunlerinin sismesi ve boguq ses ola biler FaringitXBT 10 J02 J31 2XBT 10 KM J02 J02 9XBT 9 462 472 1XBT 9 KM 462 472 478 20DiseasesDB 24580MedlinePlus 000655eMedicine emerg 419 MeSH D010612 Vikianbarda elaqeli mediafayllarSebebleriFaringitin esas sebebleri isti soyuq ve ya cirkli havanin udmasi kimyevi qiciqlanmalarin tesiridir Yoluxucu faringit muxtelif viruslar qrip adenoviruslar elece de kandida cinsinin mikroorqanizmleri strepto stafilo pnevmokokklar ve gobelekler terefinden yarana biler Cox vaxt faringit infeksiyanin udlaga bitisik iltihab ocagindan kenara yayilmasi sinuzit rinit kariyes neticesinde inkisaf edir Xesteliyin sebebi hemcinin udlagin travmatik xesaretleri ola biler yad cismin cixarilmasindan ve ya cerrahi emeliyyatlardan sonra bas vere bilen keskin faringit TesnifatiNormal bogaz Faringit yuxari teneffus yollarinin infeksiyasi neticesinde yaranan bir iltihab novudur O hem keskin hem de xroniki olaraq tesnif edile biler Keskin faringit patogenden ve zerer cekenin immun imkanlarindan asili olaraq kataral irinli ve ya xorali ola biler Xroniki faringit kataral hipertrofik ve ya atrofik olur Tonzillit faringitin bir novudur Eger iltihab hem badamciqlari hem de bogazin diger hisselerini ehate ederse onu faringotonzillit ve ya tonzillofaringit adlandirmaq olar Basqa bir novu nazofarengit adlanir soyuqdeyme SebebiEkser hallar yoluxmus sexsle yaxin temas neticesinde elde edilen yoluxucu mikroorqanizmle elaqelendirilir Viruslu Bunlar butun yoluxucu hallarin texminen 40 80 ni teskil edir ve bir cox muxtelif nov viruslu infeksiyalarin xususiyyeti ola biler Adenovirus virus sebebleri arasinda en cox yayilmisdir Qripe sebeb olan Ortomiksoviruslar qrupu yuksek heraret bas agrisi ve umumi agri ile xarakterize olunur Bogaz agrisi ile de elaqeli ola biler Yoluxucu mononukleoz vezi qizdirmasi Epstein Barr virusundan qaynaqlanir Bu ehemiyyetli derecede limfa duyunlerinin sismesine ve bogazin qizarti ve sismesi ile eksudativ tonzillite sebeb ola biler Herpes simplex virusu bir cox agiz yarasina sebeb ola biler Qizilca Umumi soyuqdeyme rinovirus koronavirus respirator sinsitial virus ve paraqrip virusu bogaz qulaq ve agciyer infeksiyasina sebeb ola biler ve bu standart soyuqdeyme simptomlarina ve tez tez agriya sebeb olur Bakterial Bir sira muxtelif bakteriyalar insan bogazina yoluxa biler En cox rast gelinenler A qrupu streptokoklardir Streptococcus pyogenes lakin digerleri Pnevmokokk Haemophilus influenzae Qarayara copu Corynebacterium diphtheriae Neisseria gonorrhoae hemcinin ola biler Streptokokk faringiti Bogaz streptokoku Streptokok faringite ve ya kesgin faringite A qrupu beta hemolitik streptokoklar sebeb olur Faringitin en cox yayilma sebebi bakterial infeksiyadir 15 30 Umumi simptomlara yuksek qizdirma bogaz agrisi ve limfa duyunlerinin sismesi daxildir Bu yoluxucu infeksiyadir ve yoluxmus sexsle yaxin temasda yayilir Mualicesi ucun antibiotikler teyin olunur Fusobakterium nekroforum Fusobakterium nekroforum agiz bogaz florasinda olur ve bezen peritonsilyar absese sebeb ola biler Mualice olunmayan her 400 hadiseden biri Lemierre sindromu ile neticelenir Difteriya Difteriya Corynebacterium diphtheriae bakteriyasi terefinden toredilen heyati tehlukesi olan yuxari teneffus yollarinin infeksiyasidir ve usaqliq dovrunde peyvend proqramlari tetbiq olunduqdan sonra inkisaf etmis olkelerde boyuk olcude mehv edilmisdir lakin hele de ucuncu dunya olkelerinde bildirilir Antibiotikler erken merhelelerde tesirli olur lakin sagalma adeten gec olur Digerleri Diger sebebler nadir halda lakin olumcul ola biler Bunlara parafaringeal boslugun infeksiyalari daxildir peritonsilyar abses angina absesi cenealti boslugun infeksiyasi Ludviq anginasi ve epiqlottit Gobelek Bezi faringit hallari stomatite sebeb olan Kandida albikans kimi gobelek infeksiyasindan qaynaqlanir Yoluxucu olmayan Faringit soyuq havada mexaniki kimyevi ve ya termal qiciqlanma neticesinde de yarana biler Pramipeksol ve neyroleptikler kimi bezi dermanlar ve antibiotikler de hemcinin faringite sebeb ola biler EpidemiologiyasiKeskin faringit bogaz agrisinin en cox yayilmis sebebidir DiaqnozuBogaz cubugu Yalniz simptomlara esaslanaraq bogaz agrisinin viral ve bakterial sebebini ayird etmek cetindir Ona gore mutleq bogazdan yaxma goturmek lazimdir IstinadlarDisease Ontology ing 2016 Monarch Disease Ontology release 2018 06 29 2018 06 29 2018 Faringit Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya gl red A M Prohorov 1969 1978 pharyngitis n 2022 01 07 at the Wayback Machine Online Etymology Dictionary Neville Brad W Damm Douglas D Allen Carl M Chi Angela C 4th St Louis MO Elsevier 2016 166 ISBN 9781455770526 OCLC 908336985 28 October 2021 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 March 2020 Tonsillitis 25 mart 2016 tarixinde Istifade tarixi 4 avqust 2016 Rafei K Lichenstein R Airway Infectious Disease Emergencies Pediatric Clinics of North America 53 2 2006 215 242 doi 10 1016 j pcl 2005 10 001 PMID 16574523 www nlm nih gov 17 noyabr 2015 tarixinde Acerra JR Pharyngitis eMedicine 17 mart 2010 tarixinde Istifade tarixi 28 aprel 2010 Bisno AL Acute pharyngitis 344 3 January 2001 205 11 doi 10 1056 NEJM200101183440308 PMID 11172144 Baltimore RS Re evaluation of antibiotic treatment of streptococcal pharyngitis Curr Opin Pediatr 22 1 February 2010 77 82 doi 10 1097 MOP 0b013e32833502e7 PMID 19996970 Choby BA Diagnosis and treatment of streptococcal pharyngitis Am Fam Physician 79 5 mart 2009 383 90 PMID 19275067 8 fevral 2015 tarixinde Centor RM Expand the pharyngitis paradigm for adolescents and young adults 151 11 1 December 2009 812 5 CiteSeerX 10 1 1 669 7473 doi 10 7326 0003 4819 151 11 200912010 00011 PMID 19949147 UpToDate Inc 27 iyun 2009 tarixinde registration required Reynolds SC Chow AW Severe soft tissue infections of the head and neck a primer for critical care physicians Lung 187 5 Sep Oct 2009 271 9 doi 10 1007 s00408 009 9153 7 PMID 19653038 Bansal A Miskoff J Lis RJ Otolaryngologic critical care 19 1 January 2003 55 72 doi 10 1016 S0749 0704 02 00062 3 PMID 12688577 Harvard Medical School Sore Throat Pharyngitis Harvard Health Publishing Harvard Medical School Harvard Health Publishing 3 December 2019 tarixinde Istifade tarixi 3 December 2019 Mirapex product insert PDF Boehringer Ingelheim 2009 14 iyun 2010 tarixinde PDF Istifade tarixi 30 iyun 2010 Mosby s Medical Dictionary 8th edition Elsevier 2009 20 September 2011 tarixinde Istifade tarixi 30 June 2010 Del Mar C Managing sore throat a literature review I Making the diagnosis 156 8 1992 572 5 doi 10 5694 j 1326 5377 1992 tb121422 x PMID 1565052 Xarici kecidlerStreptokokkovyj faringit podhody k lecheniyu i diagnostike