Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
Ehsan xan Kəngərli və ya Ehsan xan Naxçıvanski (1789, Naxçıvan – 1846, Naxçıvan) — Çar-Rus ordusunda general-mayor, Naxçıvanın sonuncu xanı Kəlbəli xan Kəngərlinin oğlu, tam süvari qoşunu generalı İsmayıl xan Naxçıvanskinin, Kəlbəli xan Naxçıvanskinin və Qönçəbəyimin atası. Naxçıvanski soyadından istifadə etmiş ilk Kəngərli nümayəndəsi.
| Ehsan xan Kəngərli | |
|---|---|
| 1817 – 1820 | |
| Əvvəlki | Kəlbəli xan Kəngərli |
| Sonrakı | Nəzərəli xan Kəngərli |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1789 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1846 |
| Vəfat yeri | |
| Atası | Kəlbəli xan Kəngərli |
| Uşaqları | |
| Hərbi xidmət | |
| Mənsubiyyəti | Rusiya imperiyası |
| Rütbəsi | general |
Hərbi fəaliyyəti
Ehsan xan Kəngərli 1826–1828-ci illər Rusiya–İran müharibəsi zamanı Abbasabad qalası qarnizonunun hərbi rəislərindən biri, İran ordusunda sərhəngi (polkovnik) olmuşdur. Sonradan o, rusların tərəfinə keçmiş və qalanın alınmasında onlara kömək göstərmişdir. Tarixi mənbələrə görə, Ehsan xan Kəngərli naxçıvanlılardan və ruslardan ibarət on minlik qoşuna başçılıq etmişdir.
İlk dövrlərdə çar hökuməti Azərbaycanın digər xanlıqlarında olduğu kimi, Naxçıvanda da eyni siyasət yeridir və xanlıqdaxili muxtariyyət hüququ verirdi. Azərbaycan xanlıqlarını öz torpaqlarına qatdıqdan sonra, yerlərdə xan üsul-idarəsi komendant idarəsi ilə əvəz olundu. Lakin Naxçıvanın idarəsi rus ordusunun polkovniki rütbəsini almış Ehsan xana tapşırıldı. Azərbaycanın şimalı Rusiyaya birləşdirildikdən sonra general-mayor rütbəsi alan Ehsan xan Kəngərli İrəvan və Naxçıvan xanlıqlarının, Ordubad dairəsinin səlahiyyətli nümayəndəsi kimi Türkmənçay müqaviləsini (1828) imzalamış, xanlıq ləğv edildikdən sonra Naxçıvan əyalətinin ilk naibi təyin olunmuşdur. Ehsan xan abadlıq, quruculuq işlərinə, dünyəvi təhsilə böyük diqqət yetirirdi. Çeşməbasar kəndində çeşmələr qazdırmış, Ərəzin kəndinin yaxınlığındakı təpədən keçən tunel vasitəsilə Nehrəm kəndinə su gətirtmiş, Naxçıvanda ilk rus-tatar (Azərbaycan) qəza məktəbi açdırmışdı. Naxçıvan xanlığını əvvəlki qanunlarla idarə etməklə yanaşı, Ehsan xan rus dövlətinin qanunlarına tabe olmağa məcbur idi. Ehsan xanın "xidmətini" səmimiyyət kimi qəbul edən Rusiyanın hakim dairələri ona etibar edirdilər. 1840-cı ildə süvari dəstəsinə başçılıq etmək şərti ilə naiblikdən imtina etmişdir. Sonralar Krım müharibəsində (1853–1956) də şücaətlə vuruşmuşdur. "Müqəddəs Georgi" ordeni ilə təltif edilmişdir. Abbasqulu ağa Bakıxanov və Aleksandr Qriboyedov İrana gedərkən Ehsan xan Kəngərlinin Xan dikindəki sarayında qonaq olmuşlar. A. S. Qriboyedov "İrəvan yürüşü" yol qeydlərində bu barədə bəhs etmişdir. Ehsan xan Kəngərlinin adı Kremlin Georgi salonunda qızılı hərflərlə yazılmışdır.
Rusiya hökuməti özünü "səxavətli" göstərsə də Cənubi Qafqazda işğal etdiyi torpaqlarda müstəmləkəçilik siyasətini tədricən həyata keçirirdi. Şimali Azərbaycanın Rusiya tərəfindən işğalı nəticəsində burada rus çarizminin müstəmləkəçilik siyasəti bərqərar olsa da, ölkədə uzun müddət davam edən feodal pərakəndəliyinə son qoyuldu. Çar Rusiyası özünün cənub sərhədlərini möhkəmlətmək məqsədilə Naxçıvan və İrəvan xanlıqlarını ləğv etdi. I Nikolayın 21 mart 1828-ci il fərmanına əsasən ləğv olunmuş bu iki Azərbaycan xanlığının ərazisində süni şəkildə "erməni vilayəti" yaradıldı. həmin inzibati bölgü 1850-ci ilə kimi davam etdi. Rusiya ilə İran dövlətləri arasında gedən müharibələrdə İran məğlub olsa da torpaq itirmədi. Əksinə, Cənubi Azərbaycanı əldə etdi. Azərbaycanın şimal torpaqlarına isə çar Rusiyası sahib oldu. Bu müharibələr nəticəsində yalnız Azərbaycan xalqı itirdi — müstəqilliyini, özü də uzun müddətə.
| Kəlbəli xan Kəngərli | |||||||||||||||||||||||||||||
| Ehsan xan Kəngərli (1789—1846) | |||||||||||||||||||||||||||||
 İsmayıl xan Naxçıvanski (1819—1909) |  Kəlbəli xan Naxçıvanski (1824—1883) |  Qönçəbəyim (1827—?) | |||||||||||||||||||||||||||
| Ehsan xan Naxçıvanski (1855 — 1894) |  Cəfərqulu xan Naxçıvanski (1859—1929) |  Hüseyn xan Naxçıvanski (1858-1919) | |||||||||||||||||||||||||||
 Kəlbəli xan Naxçıvanski (1891—1931) |  Cəmşid Naxçıvanski (1895—1938) | (?—1934) | |||||||||||||||||||||||||||
Mənbə
- Kəngərli Ehsan xan Kəlbəli xan oğlu
- Ehsan Xan Kəngərli
- General-mayor I Ehsan xan Naxçıvanski (Kəngərli) ilə general-feldmarşal İvan Paskeviç necə yaxınlaşdılar
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Ehsan xan Kengerli Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Ehsan xan Kengerli ve ya Ehsan xan Naxcivanski 1789 Naxcivan 1846 Naxcivan Car Rus ordusunda general mayor Naxcivanin sonuncu xani Kelbeli xan Kengerlinin oglu tam suvari qosunu generali Ismayil xan Naxcivanskinin Kelbeli xan Naxcivanskinin ve Qoncebeyimin atasi Naxcivanski soyadindan istifade etmis ilk Kengerli numayendesi Ehsan xan KengerliNaxcivan xanliginin XXII xani1817 1820EvvelkiKelbeli xan KengerliSonrakiNezereli xan KengerliSexsi melumatlarDogum tarixi 1789Dogum yeri NaxcivanVefat tarixi 1846Vefat yeri Naxcivan Naxcivan qezasi Rusiya imperiyasiAtasi Kelbeli xan KengerliUsaqlari Ismayil xan Naxcivanski Kelbeli xan Naxcivanski QoncebeyimHerbi xidmetMensubiyyeti Rusiya imperiyasiRutbesi generalHerbi fealiyyetiEhsan xan Kengerli 1826 1828 ci iller Rusiya Iran muharibesi zamani Abbasabad qalasi qarnizonunun herbi reislerinden biri Iran ordusunda serhengi polkovnik olmusdur Sonradan o ruslarin terefine kecmis ve qalanin alinmasinda onlara komek gostermisdir Tarixi menbelere gore Ehsan xan Kengerli naxcivanlilardan ve ruslardan ibaret on minlik qosuna basciliq etmisdir Ilk dovrlerde car hokumeti Azerbaycanin diger xanliqlarinda oldugu kimi Naxcivanda da eyni siyaset yeridir ve xanliqdaxili muxtariyyet huququ verirdi Azerbaycan xanliqlarini oz torpaqlarina qatdiqdan sonra yerlerde xan usul idaresi komendant idaresi ile evez olundu Lakin Naxcivanin idaresi rus ordusunun polkovniki rutbesini almis Ehsan xana tapsirildi Azerbaycanin simali Rusiyaya birlesdirildikden sonra general mayor rutbesi alan Ehsan xan Kengerli Irevan ve Naxcivan xanliqlarinin Ordubad dairesinin selahiyyetli numayendesi kimi Turkmencay muqavilesini 1828 imzalamis xanliq legv edildikden sonra Naxcivan eyaletinin ilk naibi teyin olunmusdur Ehsan xan abadliq quruculuq islerine dunyevi tehsile boyuk diqqet yetirirdi Cesmebasar kendinde cesmeler qazdirmis Erezin kendinin yaxinligindaki tepeden kecen tunel vasitesile Nehrem kendine su getirtmis Naxcivanda ilk rus tatar Azerbaycan qeza mektebi acdirmisdi Naxcivan xanligini evvelki qanunlarla idare etmekle yanasi Ehsan xan rus dovletinin qanunlarina tabe olmaga mecbur idi Ehsan xanin xidmetini semimiyyet kimi qebul eden Rusiyanin hakim daireleri ona etibar edirdiler 1840 ci ilde suvari destesine basciliq etmek serti ile naiblikden imtina etmisdir Sonralar Krim muharibesinde 1853 1956 de sucaetle vurusmusdur Muqeddes Georgi ordeni ile teltif edilmisdir Abbasqulu aga Bakixanov ve Aleksandr Qriboyedov Irana gederken Ehsan xan Kengerlinin Xan dikindeki sarayinda qonaq olmuslar A S Qriboyedov Irevan yurusu yol qeydlerinde bu barede behs etmisdir Ehsan xan Kengerlinin adi Kremlin Georgi salonunda qizili herflerle yazilmisdir Rusiya hokumeti ozunu sexavetli gosterse de Cenubi Qafqazda isgal etdiyi torpaqlarda mustemlekecilik siyasetini tedricen heyata kecirirdi Simali Azerbaycanin Rusiya terefinden isgali neticesinde burada rus carizminin mustemlekecilik siyaseti berqerar olsa da olkede uzun muddet davam eden feodal perakendeliyine son qoyuldu Car Rusiyasi ozunun cenub serhedlerini mohkemletmek meqsedile Naxcivan ve Irevan xanliqlarini legv etdi I Nikolayin 21 mart 1828 ci il fermanina esasen legv olunmus bu iki Azerbaycan xanliginin erazisinde suni sekilde ermeni vilayeti yaradildi hemin inzibati bolgu 1850 ci ile kimi davam etdi Rusiya ile Iran dovletleri arasinda geden muharibelerde Iran meglub olsa da torpaq itirmedi Eksine Cenubi Azerbaycani elde etdi Azerbaycanin simal torpaqlarina ise car Rusiyasi sahib oldu Bu muharibeler neticesinde yalniz Azerbaycan xalqi itirdi musteqilliyini ozu de uzun muddete Kelbeli xan Kengerli Ehsan xan Kengerli 1789 1846 Ismayil xan Naxcivanski 1819 1909 Kelbeli xan Naxcivanski 1824 1883 Qoncebeyim 1827 Ehsan xan Naxcivanski 1855 1894 Ceferqulu xan Naxcivanski 1859 1929 Huseyn xan Naxcivanski 1858 1919 Kelbeli xan Naxcivanski 1891 1931 Cemsid Naxcivanski 1895 1938 1934 MenbeKengerli Ehsan xan Kelbeli xan oglu Ehsan Xan Kengerli General mayor I Ehsan xan Naxcivanski Kengerli ile general feldmarsal Ivan Paskevic nece yaxinlasdilarIstinadlar