Cəmşid Naxşıvanski 10 avqust 1895-ci ildə Naxçıvan şəhərində balıqçı və süvari generalı Hüseynxan Naxçıvanskinin qardaşı, istefada olan rotmistr (kapitan) Cəfərquluxan Naxçıvanskinin ailəsində anadan olmuşdur.. Cəmşid anası Fərrantac xanımın sayəsində 7 yaşında Azərbaycan dilində yazmağı, dayəsinin sayəsində sərbəst şəkildə rus və fransız dillərində danışmağı öyrənmişdir.Cəmşid Naxçıvanski 1904-cü ildə Tiflis kadet (yeniyetmə) korpusuna daxil olmuş və 1911-ci ildə həmin məktəbi müvəffəqiyyətlə bitirmişdir.
Hərbi xidmətin başlanması
1915-ci ildə Yelizavetqrad (Qərbi Ukrayna) qvardiya məktəbini bitirmişdir. Birinci dünya müharibəsindəmüsəlmanlardan təşkil olunmuş süvari eskadronun (bölüyün) komandiri olmuş, "Brusilov cəbhəsi"nin yarılmasında iştirak etmişdir. Avstriya-Rumıniya cəbhəsində üç dəfə yaralanan C. Naxçıvanski igid süvari zabiti kimi gümüş silahla mükafatlandırılmış, 2-ci Müqəddəs Anna ordenli ilə təltif olunmuşdur. Cəmşid Naxşıvanski 1917-ci ilin martında Rumın cəbhəsindəki hərbi xidmətlərinə görə 2-ci dərəcəli Müqəddəs Stanislav ordeni və qılıncla təltif olunmuşdur. O, 9 may 1917-ci ildə poruçik (leytenant) rütbəsinə, elə həmin il 30 oktyabrda isə Ştabs-rotmistr (qərargah-kapitanı) rütbəsinə layiq görülmüşdür. Cəmşid Naxçıvanski hərbi şücaətinə görə 1917-ci il 15 apreldə Müqəddəs Anna ordeninin 3-cü dərəcəsi, 22 avqustda isə Müqəddəs Georgi ordeninin 4-cü dərəcəsi ilə mükafatlandırılmışdır..
Cənub-Qərb cəbhəsi dağıdıldıqdan sonra ştabs-rotmistr C.Naxçıvanski başçılıq etdiyi süvari alayı ilə birgə Azərbaycana qayıtmışdır.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə hərbi fəaliyyəti
15 sentyabrda türk qoşunları və Azərbaycan Əlahiddə Korpusu ilə birgə Bakını daşnak, ermənilərdən ibarət olan və ingilislərə arxalanan "Sentrokaspi Diktaturası" qüvvələrindən təmizləmişdi. Azərbaycanın müstəqilliyi uğrunda C. Naxçıvanski inamla vuruşmuşdur.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin naziri, artilleriya generalı Səmədbəy Mehmandarovun 24 mart 1920-ci il tarixli əmri ilə I süvari tatar alayının komandiri podpolkovnik Cəmşid Naxçıvanski II Qarabağ süvari alayının komandiri təyin edilmişdir.
1920-ci ilin martında onun Qarabağda (Şuşada) yerləşən alayı daşnaklara və daxili düşmənlərə qarşı döyüş əməliyyatlarında fəal iştirak etmişdi..
Sovet Ordusu siralarında hərbi xidmət
1920-ci ilin aprelində Azərbaycanda sovet hakimiyyəti bərqərar olduqdan sonra onun süvari alayı bolşeviklər tərəfinə keçmişdir. Nəriman NərimanovŞuşaya, Cəmşid Naxçıvanskiyə dərhal Bakıya qayıtmaq, milli ordu hissələrinin təşkilinə başlamaq haqqında teleqram göndərmişdi. Cəmşid Naxçıvanski Bakıda yaradılmış Azərbaycan Birləşmiş Komanda Məktəbinin rəisi, 1921-ci ilin dekabrında isə Azərbaycanın ilk milli atıcı diviziyasının komandiri təyin edilmiş, yüksək ixtisaslı hərbi kadr hazırlığında mühüm rol oynamışdır.
C.Naxçıvanski 1923 və 1928-ci illərdə Moskvada qısa müddətli Frunze Adına Ali Hərbi Akademiya kurslarında oxumuş, Azərbaycana qayıtdıqdan sonra yenidən diviziya komandiri olmuşdur.
1922–1929-cu illərdə general Əliağa Şıxlinskinin təşəbbüsü ilə Azərbaycan dilində nəşr olunan "Hərbi bilik" jurnalının redaktorlarından biri idi. 1931-ci ildə C.Naxçıvanskinin həbs olunması haqqında 273 saylı order verilmiş, və həmin orderin surəti hazırda Naxçıvan şəhərində yerləşən "Xan sarayı" muzeyindədir. C.Naxçıvanski Moskvaya M.V.Frunze adına Ali Hərbi-Siyasi Akademiyaya oxumağa göndərilmiş, 1933-cü ildə akademiyanı fərqlənmə diplomu ilə bitirdikdən sonra orada müəllim saxlanılmış, 3 il ümumi taktika kafedrasına rəhbərlik etmiş, akademiyada əsas fakultənin kurs rəisi olmuşdur. O, 1935-ci ildə briqada komandiri vəzifəsinə təyin olunmuşdu.
XX əsrin 30-cu illərinin ortalarında C.Naxçıvanski guya başçılıq etdiyi "casus təxribat dəstəsi" ilə mühacirətdə olan qardaşları Davudxan və Kəlbali xanla (Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra onlar rəsmi icazə alıb İrana getmiş, qısa müddətdə Şah qvardiyasında yüksək rütbələrə çatmışdılar. Sovet hökuməti onların antisovet fəaliyyətini dayandırmaq üçün İran hökumətinə təzyiqlər etmiş, notalar vermişdir. Nəticədə, Kəlbalı xan Azərbaycanla sərhəddə xidməti vəzifəsindən uzaqlaşdırılmışdı. Cəmşid Naxçıvanskinin Sovet Ordusunda briqada komandiri olmasını, ata-babalarının isə rus ordusunun tərkibində İran ordusuna qarşı vuruşmasını bilən şah onları güllələtmişdir.) sıx əlaqə saxlamaqda təqsirləndirilərək repressiyaya məruz qalmışdır.
Fəhlə-Kəndli Qızıl Ordusunda kütləvi repressiyaların başladığı bir dövrdə C.Naxçıvanski 20 may 1938-ci ildə antisovet təşkilatın işində iştirakda günahlandırılaraq üçüncü dəfə həbs edildi. 26 avqust 1938-ci ildə Lefortova zindanında SSRİ Ali Məhkəməsinin Hərbi Kollegiyasının sədri Vasili Vasilyeviç Ulrixin sədrliyi ilə keçirilən səyyar məhkəmə iclasında o, Sovet hökumətinin devrilməsi məqsədilə sui-qəsddə iştirakda və casusluqda günahkar hesab edildi. O, əmlakı müsadirə edilməklə güllələnmə cəzasına məhkum edildi və hökm dərhal icra edilməli idi. Elə həmin gün Cəmşid Naxçıvanski güllələndi. O, Moskvadan 26 km aralıda Kaluqa şossesi yaxınlığında sabiq xalq komissarı Henrix Yaqodanın keçmiş daçasında, "Kommunarka" adlanan gizli obyekt adı ilə tanınan, Stalin repressiyası bir çox qurbanlarının uyuduğu qardaşlıq məzarlığında dəfn olundu.
C.Naxçıvanski Azərbaycan Sovet Respublikası və Zaqafqaziya Sovet Federativ Sosialist Respublikası Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin üzvü idi. O, Qırmızı Bayraq, Qırmızı Əmək Bayrağı, Qırmızı Ulduz ordenləri ilə təltif edilmişdir.
1956-cı ildə Cəmşid Naxçıvanski tam bəraət aldı. Bakıda hərbi lisey və paytaxt küçələrindən biri Cəmşid Naxçıvanskinin adını daşıyır, onun vətəni Naxçıvanda xatirə muzeyi fəaliyyət göstərir.
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq istinad şablonları ilə göstərilməlidir.
Kəngərli nəslinin sonuncu generalı
Nəslinin sonuncu generalı
(rus.) Иванов Р. Н. Именем Союза Советских… Жизнь и гибель комбрига Нахичеванского. — М.: Герои Отечества, 2007, p. 23
(rus.) Иванов Р. Н. Именем Союза Советских… Жизнь и гибель комбрига Нахичеванского. — М.: Герои Отечества, 2007, p. 122
(rus.) Russian State Military History Archive. Российский государственный военно-исторический архив, ф.3530, оп.1, д. 93, л. 54
Государственный архив Азербайджанской Республики. ф.2898, оп.2, д.3, л.193
(PDF). 2011-07-25 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-07-21.
(rus.) Газета "Азербайджанский Конгресс". Реквием комбригу Нахичеванскому
Иванов Р. Н. Именем Союза Советских… Жизнь и гибель комбрига Нахичеванского. — М.: Герои Отечества, 2007.
Мемориал. Списки жертв политического террора в СССР
Mənbə
Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti Ensiklopediyası. İki cilddə. II cild. Bakı,2005
Şəmistan Nəzirli. Azərbaycan generalları. Bakı: 1991
Ибрагим Багиров. Генералы племени Кянгерлы. Баку: 1994 (rus dilində).
Иванов Р. Н. Именем Союза Советских… Жизнь и гибель комбрига Нахичеванского. — М.: Герои Отечества, 2007.
Э. Э. Исмаилов. Георгиевские кавалеры — азербайджанцы.— М., 2005. с.61–62
Xarici keçid
Rusiyalı tarixçi azərbaycanlı general Cəmşid Naxçıvanskinin güllələndiyi və dəfn edildiyi yeri müəyyənləşdirib (video)
General Cəmşid xan Naxçıvanski
Репрессии в Красной Армии
Azərbaycanın ilk milli atıcı diviziyasının yaradıcısı general-mayor Cəmşid xan Kəngərli – Naxçıvanski
Независимое военное обозрение. Красный хан. Удивительная история комбрига Нахичеванского
Azərbaycanın milli hərb sənəti tarixinə adı qızıl hərflərlə yazılmış general Cəmşid Naxçıvanskinin 120 illik yubileyi qarşısında
Рудольф Иванов. Последний генерал из легендарной династии ханов Нахичеванских[ölü keçid]
Газета "Азербайджанский Конгресс". Реквием комбригу Нахичеванскому
"Красная звезда", 11 Декабря 2009 года. Мое дело — сказать правду…
Bir daha məşhur hərbçi Aman xan Naxçıvanski haqqında
Qırmızı xan. Briqada komandiri Naxçıvanskinin qəribə həyatı
Səda — Cəmşid Naxçıvanskinin doğum günüdür (10.08.2016)
Avqust 12, 2021
cəmşid, naxçıvanski, cəmşid, cəfərqulu, oğlu, naxçıvanski, avqust, 1895, 1895, naxçıvan, qafqaz, canişinliyi, avqust, 1938, 1938, moskva, azərbaycanın, məşhur, hərbi, xadimi, briqada, komandiri, kombriq, dekabr, 1935, kəngərli, sülaləsinin, sonuncu, generalı, . Cemsid xan Ceferqulu xan oglu Naxcivanski 10 avqust 1895 1895 08 10 Naxcivan Qafqaz canisinliyi 26 avqust 1938 1938 08 26 Moskva Azerbaycanin meshur herbi xadimi briqada komandiri kombriq 5 dekabr 1935 Kengerli sulalesinin sonuncu generali 1 2 Cemsid NaxcivanskiSexsi melumatlarLeqebleri Samo Qirmizi xanDogum tarixi 10 avqust 1895Dogum yeri Naxcivan Naxcivan qezasi Irevan quberniyasi Qafqaz canisinliyi Rusiya ImperiyasiVefat tarixi 26 avqust 1938 1938 08 26 43 yasinda Vefat yeri Moskva RSFSR SSRIVefat sebebi gullelenme d Defn yeri Kommunarka poliqonu d Vetendasligi Rusiya Imperiyasi AXC SSRIAtasi Ceferqulu xan NaxcivanskiTehsili M V Frunze adina Herbi Akademiya d Herbi fealiyyetiMensubiyyeti SSRIXidmet illeri 1914 1938Rutbe KombriqDoyusler Azerbaycan Ermenistan muharibesiBaki doyusuBirinci Dunya muharibesiElaqeleri Qambay VezirovTeltifleri Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 2 Herbi xidmetin baslanmasi 3 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde herbi fealiyyeti 4 Sovet Ordusu siralarinda herbi xidmet 5 Repressiyaya meruz qalmasi ve gullelenmesi 6 Teltifleri 7 Naxcivanskiler 8 Hemcinin bax 9 Istinadlar 10 Menbe 11 Xarici kecidHeyati RedakteCemsid Naxsivanski 10 avqust 1895 ci ilde Naxcivan seherinde baliqci ve suvari generali Huseynxan Naxcivanskinin qardasi istefada olan rotmistr kapitan Ceferquluxan Naxcivanskinin ailesinde anadan olmusdur 3 Cemsid anasi Ferrantac xanimin sayesinde 7 yasinda Azerbaycan dilinde yazmagi dayesinin sayesinde serbest sekilde rus ve fransiz dillerinde danismagi oyrenmisdir Cemsid Naxcivanski 1904 cu ilde Tiflis kadet yeniyetme korpusuna daxil olmus ve 1911 ci ilde hemin mektebi muveffeqiyyetle bitirmisdir Herbi xidmetin baslanmasi Redakte1915 ci ilde Yelizavetqrad Qerbi Ukrayna qvardiya mektebini bitirmisdir Birinci dunya muharibesinde muselmanlardan teskil olunmus suvari eskadronun boluyun komandiri olmus Brusilov cebhesi nin yarilmasinda istirak etmisdir Avstriya Ruminiya cebhesinde uc defe yaralanan C Naxcivanski igid suvari zabiti kimi gumus silahla mukafatlandirilmis 2 ci Muqeddes Anna 4 ordenli ile teltif olunmusdur Cemsid Naxsivanski 1917 ci ilin martinda Rumin cebhesindeki herbi xidmetlerine gore 2 ci dereceli Muqeddes Stanislav ordeni ve qilincla teltif olunmusdur O 9 may 1917 ci ilde porucik leytenant rutbesine ele hemin il 30 oktyabrda ise Stabs rotmistr qerargah kapitani rutbesine layiq gorulmusdur Cemsid Naxcivanski herbi sucaetine gore 1917 ci il 15 aprelde Muqeddes Anna ordeninin 3 cu derecesi 22 avqustda ise Muqeddes Georgi ordeninin 4 cu derecesi ile mukafatlandirilmisdir 5 Cenub Qerb cebhesi dagidildiqdan sonra stabs rotmistr C Naxcivanski basciliq etdiyi suvari alayi ile birge Azerbaycana qayitmisdir Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde herbi fealiyyeti Redakte15 sentyabrda turk qosunlari ve Azerbaycan Elahidde Korpusu ile birge Bakini dasnak ermenilerden ibaret olan ve ingilislere arxalanan Sentrokaspi Diktaturasi quvvelerinden temizlemisdi Azerbaycanin musteqilliyi ugrunda C Naxcivanski inamla vurusmusdur Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin naziri artilleriya generali Semedbey Mehmandarovun 24 mart 1920 ci il tarixli emri ile I suvari tatar alayinin komandiri podpolkovnik Cemsid Naxcivanski II Qarabag suvari alayinin komandiri teyin edilmisdir 6 1920 ci ilin martinda onun Qarabagda Susada yerlesen alayi dasnaklara ve daxili dusmenlere qarsi doyus emeliyyatlarinda feal istirak etmisdi 7 Sovet Ordusu siralarinda herbi xidmet Redakte1920 ci ilin aprelinde Azerbaycanda sovet hakimiyyeti berqerar olduqdan sonra onun suvari alayi bolsevikler terefine kecmisdir Neriman Nerimanov Susaya Cemsid Naxcivanskiye derhal Bakiya qayitmaq milli ordu hisselerinin teskiline baslamaq haqqinda teleqram gondermisdi Cemsid Naxcivanski Bakida yaradilmis Azerbaycan Birlesmis Komanda Mektebinin reisi 1921 ci ilin dekabrinda ise Azerbaycanin ilk milli atici diviziyasinin komandiri teyin edilmis yuksek ixtisasli herbi kadr hazirliginda muhum rol oynamisdir 8 C Naxcivanski 1923 ve 1928 ci illerde Moskvada qisa muddetli Frunze Adina Ali Herbi Akademiya kurslarinda oxumus Azerbaycana qayitdiqdan sonra yeniden diviziya komandiri olmusdur 1922 1929 cu illerde general Eliaga Sixlinskinin tesebbusu ile Azerbaycan dilinde nesr olunan Herbi bilik jurnalinin redaktorlarindan biri idi 1931 ci ilde C Naxcivanskinin hebs olunmasi haqqinda 273 sayli order verilmis ve hemin orderin sureti hazirda Naxcivan seherinde yerlesen Xan sarayi muzeyindedir C Naxcivanski Moskvaya M V Frunze adina Ali Herbi Siyasi Akademiyaya oxumaga gonderilmis 1933 cu ilde akademiyani ferqlenme diplomu ile bitirdikden sonra orada muellim saxlanilmis 3 il umumi taktika kafedrasina rehberlik etmis akademiyada esas fakultenin kurs reisi olmusdur O 1935 ci ilde briqada komandiri vezifesine teyin olunmusdu Repressiyaya meruz qalmasi ve gullelenmesi Redakte 2015 ci ilin poct markasi XX esrin 30 cu illerinin ortalarinda C Naxcivanski guya basciliq etdiyi casus texribat destesi ile muhaciretde olan qardaslari Davudxan ve Kelbali xanla Azerbaycanda sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra onlar resmi icaze alib Irana getmis qisa muddetde Sah qvardiyasinda yuksek rutbelere catmisdilar Sovet hokumeti onlarin antisovet fealiyyetini dayandirmaq ucun Iran hokumetine tezyiqler etmis notalar vermisdir Neticede Kelbali xan Azerbaycanla serhedde xidmeti vezifesinden uzaqlasdirilmisdi Cemsid Naxcivanskinin Sovet Ordusunda briqada komandiri olmasini ata babalarinin ise rus ordusunun terkibinde Iran ordusuna qarsi vurusmasini bilen sah onlari gulleletmisdir six elaqe saxlamaqda teqsirlendirilerek repressiyaya meruz qalmisdir Fehle Kendli Qizil Ordusunda kutlevi repressiyalarin basladigi bir dovrde C Naxcivanski 20 may 1938 ci ilde antisovet teskilatin isinde istirakda gunahlandirilaraq ucuncu defe hebs edildi 26 avqust 1938 ci ilde Lefortova zindaninda SSRI Ali Mehkemesinin Herbi Kollegiyasinin sedri Vasili Vasilyevic Ulrixin sedrliyi ile kecirilen seyyar mehkeme iclasinda o Sovet hokumetinin devrilmesi meqsedile sui qesdde istirakda ve casusluqda gunahkar hesab edildi O emlaki musadire edilmekle gullelenme cezasina mehkum edildi ve hokm derhal icra edilmeli idi Ele hemin gun Cemsid Naxcivanski gullelendi O Moskvadan 26 km aralida Kaluqa sossesi yaxinliginda sabiq xalq komissari Henrix Yaqodanin kecmis dacasinda Kommunarka adlanan gizli obyekt adi ile taninan Stalin repressiyasi bir cox qurbanlarinin uyudugu qardasliq mezarliginda defn olundu 9 10 C Naxcivanski Azerbaycan Sovet Respublikasi ve Zaqafqaziya Sovet Federativ Sosialist Respublikasi Merkezi Icraiyye Komitesinin uzvu idi O Qirmizi Bayraq Qirmizi Emek Bayragi Qirmizi Ulduz ordenleri ile teltif edilmisdir 1956 ci ilde Cemsid Naxcivanski tam beraet aldi Bakida herbi lisey ve paytaxt kucelerinden biri Cemsid Naxcivanskinin adini dasiyir onun veteni Naxcivanda xatire muzeyi fealiyyet gosterir Teltifleri RedakteIII dereceli Muqeddes Anna ordeni 1916 IV dereceli Muqeddes Anna ordeni 1916 III dereceli Muqeddes Stanislav ordeni 1916 II dereceli Muqeddes Stanislav ordeni 1917 IV dereceli Muqeddes Georgi ordeni Qirmizi Bayraq ordeni Qirmizi Emek Bayragi ordeni Qirmizi Ulduz ordeniNaxcivanskiler RedakteKelbeli xan Kengerli Ehsan xan Kengerli 1789 1846 Ismayil xanNaxcivanski 1819 1909 Kelbeli xanNaxcivanski 1824 1883 Qoncebeyim 1827 Ehsan xanNaxcivanski 1855 1894 Ceferqulu xanNaxcivanski 1859 1929 Huseyn xanNaxcivanski 1858 1919 Kelbeli xanNaxcivanski 1891 1931 CemsidNaxcivanski 1895 1938 Davud xanNaxcivanski 1934 Hemcinin bax RedakteNaxcivanskiler Cemsid Naxcivanski film 1982 Cemsid Naxcivanski adina herbi liseyIstinadlar RedakteBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Kengerli neslinin sonuncu generali Neslinin sonuncu generali rus Ivanov R N Imenem Soyuza Sovetskih Zhizn i gibel kombriga Nahichevanskogo M Geroi Otechestva 2007 p 23 rus Ivanov R N Imenem Soyuza Sovetskih Zhizn i gibel kombriga Nahichevanskogo M Geroi Otechestva 2007 p 122 rus Russian State Military History Archive Rossijskij gosudarstvennyj voenno istoricheskij arhiv f 3530 op 1 d 93 l 54 Gosudarstvennyj arhiv Azerbajdzhanskoj Respubliki f 2898 op 2 d 3 l 193 Azerbaijani Generals and Admirals Military Leaders and Heroes PDF 2011 07 25 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 07 21 rus Gazeta Azerbajdzhanskij Kongress Rekviem kombrigu Nahichevanskomu Ivanov R N Imenem Soyuza Sovetskih Zhizn i gibel kombriga Nahichevanskogo M Geroi Otechestva 2007 Memorial Spiski zhertv politicheskogo terrora v SSSRMenbe RedakteAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi Iki cildde II cild Baki 2005 Semistan Nezirli Azerbaycan generallari Baki 1991 Ibragim Bagirov Generaly plemeni Kyangerly Baku 1994 rus dilinde Ivanov R N Imenem Soyuza Sovetskih Zhizn i gibel kombriga Nahichevanskogo M Geroi Otechestva 2007 E E Ismailov Georgievskie kavalery azerbajdzhancy M 2005 s 61 62Xarici kecid RedakteRusiyali tarixci azerbaycanli general Cemsid Naxcivanskinin gullelendiyi ve defn edildiyi yeri mueyyenlesdirib video General Cemsid xan Naxcivanski Repressii v Krasnoj Armii Azerbaycanin ilk milli atici diviziyasinin yaradicisi general mayor Cemsid xan Kengerli Naxcivanski Nezavisimoe voennoe obozrenie Krasnyj han Udivitelnaya istoriya kombriga Nahichevanskogo Azerbaycanin milli herb seneti tarixine adi qizil herflerle yazilmis general Cemsid Naxcivanskinin 120 illik yubileyi qarsisinda Rudolf Ivanov Poslednij general iz legendarnoj dinastii hanov Nahichevanskih olu kecid Gazeta Azerbajdzhanskij Kongress Rekviem kombrigu Nahichevanskomu Krasnaya zvezda 11 Dekabrya 2009 goda Moe delo skazat pravdu Bir daha meshur herbci Aman xan Naxcivanski haqqinda Qirmizi xan Briqada komandiri Naxcivanskinin qeribe heyati Seda Cemsid Naxcivanskinin dogum gunudur 10 08 2016 Menbe https az wikipedia org w index php title Cemsid Naxcivanski amp oldid 5964914, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.svg.html){kind=link}
