fbpx
Wikipedia

Divanxana (Şirvanşahlar sarayı)

Avqust 06, 2021

Divanxana — Şirvanşahlar sarayının şimal-qərbində, hündür stilobat üzərində inşa edilmiş rotonda-pavilyon. XV əsrdə Şirvanşah Fərrux Yasarın sifarişi ilə inşa edilmişdir. Divanxananın işlədilməsi ilə bağlı bir neçə versiya mövcuddur. Hesab edilir ki, o, mühakimələr, qəbullar və ya dövlət şurası binası olaraq xidmət edirdi və ya türbə idi.

Divanxana
40°21′58″ şm. e. 49°50′00″ ş. u.
Ölkə Azərbaycan Azərbaycan
Şəhər Bakı
Yerləşir İçərişəhər, Qala döngəsi 76
Aidiyyatı İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu
Sifarişçi I Fərrux Yasar
Tikilmə tarixi 1450
Üslubu Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi
Vəziyyəti muzey
TipiMədəni
Kriteriyavi
Təyin edilib2000
İstinad nöm.958
DövlətAzərbaycan
RegionAvropa və Şimali Amerika
İstinad nöm.3.2
KateqoriyaDivanxana
ƏhəmiyyətiDünya əhəmiyyətli
Divanxana
Bakının xəritəsində Divanxana
Divanxana
İçərişəhərin xəritəsində Divanxana
Divanxananın planı
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Üslub xüsusiyyətləri və naxış işinin tamamlanmamış hissəsi divanxananı XV əsrin sonuna, Səfəvi qoşununun Bakını aldığı vaxta aid etməyə imkan verir. Binanın orijinal memarlıq quruluşunun mənşəyi islamdan əvvəlki dəfn adətləri ilə əlaqələndirilir.

Divanxana səkkizguşəli rotondadan ibarət olub, on iki tərəfli günbəzlə tamamlanır. O, səkkizguşəli zaldan açıq eyvanla birləşir. Eyvanın çatma sıra tağları özünəməxsus kapitel və oturacaqları olan doqquz sütuna söykənir. Sütunlar üzərindəki izlər göstərir ki, onlar nə vaxtsa incə daş barelyeflərlə bəzədilib. Divanxanaya yuxarı həyətdən və küçədən gələn iki giriş vardır.

Tarixi

 
Divanxana Qriqori Qaqarini təsvirində

Leonid Bretaniski və Sara Aşurbəyli tədqiqatlarında Divanxananın XV əsrdə Şirvanşah Fərrux Yasarın sifarişi ilə inşa edildiyini qeyd edirlər. Divanxana pavilyonunun qapı açarımlarından birində pozulmuş, ola bilsin ki, sındırılmış və indiyədək oxunamamış ərəb dilində bir sətirlik kitabə qalmışdır. V. M. Sısoyev həmin kitabədə I Xəlilullahın adını və hicri 832 (miladi 1428-1429) tarixini oxuduğunu iddia etsə də, Aşurbəyli bunu yoxlamağın mümkün olmadığını deyir. Divanxananın xatirə abidəsi olması haqqında mülahizələr vardır. S. Aşurbəyli qeyd edir ki, ola bilsin bu bina türbə olmuş və mənbələrin məlumatına görə cənazənin qalıqları qızılbaşlar tərəfindən qəbirdən çıxarılıb yandırılan I Xəlilullah orada dəfn edilmişdir.

Başqa bir fərziyyəyə görə, binanı Şirvanşah Fərrux Yasar özünə türbə kimi inşa etdirsə də, 1500-cü ildə Cabanı döyüşündə məğlub olduqdan sonra qızılbaşlar tərəfindən yandırılaraq öldürüldüyünə görə burada dəfn edilməmişdir.

Digər bir məlumata görə isə, Divanxana rəsmi qəbul mərasimlərinin, dövlət şurası iclaslarının keçirildiyi yer olmuşdur. Bu iclaslar bilavasitə şah və əyanlarının iştirakı ilə xalçalarla bəzədilmiş ratonda tipli səkkizguşəli zalda keçirilirdi. Buranın dövlət məşvərət işlərinin keçirildiyi yer olmasını abidənin ratondasının qərb fasadındakı portalın zəngin xalçavari ornamentləri arasında ustalıqla yerləşdirilmiş dövlətçilik rəmzi olan tac təsviri təsqiqləyir.

Ümumilikdə Divanxananın işlədilməsi ilə bağlı bir neçə versiya mövcuddur. Hesab edilir ki, o, mühakimələr, qəbullar və ya dövlət şurası binası olaraq xidmət edirdi və ya türbə idi. Abidənin hal-hazırki adı ən çox yayılmış nəzəriyyənin əsasını təşkil edir. Buna görə güman edilir ki, o, elə divanxanadır və ya sarayın qəbul otağıdır və ya hansısa “buyuruq” otağıdır. Üslub xüsusiyyətləri və naxış işinin tamamlanmamış hissəsi divanxananı XV əsrin sonuna, Səfəvi qoşununun Bakını aldığı vaxta aid etməyə imkan verir. Divanxana planının xüsusiyyətləri, yeraltı sərdabə və zala girişdə həkk edilmiş yazının məzmunu (Quran, 10-cu surə, 26-cı və 27-ci ayələr) onun xatirə yeri olduğunu göstərir. Bretaniski hesab edir ki, Divanxana XV əsrin sonunda, Şirvanşah Fərrux Yasarın dövründə tikilib, dövr hadisələri tikintinin bitməsinə imkan verməyib.

Orijinal memarlıq quruluşunun mənşəyi islamdan əvvəlki dəfn adətləri ilə əlaqələndirilir. Tarixçi Sara Aşurbəyli hesab edir ki, müsəlmanlıqdan əvvəlki dövrdə divanxanananın olduğu ərazi müqəddəs yer olub. O güman edir ki, piyaləyəoxşar çuxurlar öldürülmüş heyvanların qanını saxlamaq üçün istifadə edilirdi.

Memarlıq xüsusiyyətləri

Ümumi planlaşdırma və inşaat

 
Divanxananın profil kəsimi
   
Portal (solda və kollonada (sağda)

Divanxana səkkizguşəli rotondadan ibarət olub, on iki tərəfli günbəzlə tamamlanır. O, səkkizguşəli zaldan açıq eyvanla birləşir. Eyvanın çatma sıra tağları özünəməxsus kapitel və oturacaqları olan doqquz sütuna söykənir. Sütunlar üzərindəki izlər göstərir ki, onlar nə vaxtsa incə daş barelyeflərlə bəzədilib. Divanxanaya yuxarı həyətdən və küçədən gələn iki giriş vardır.

Rotondanın da iki giriş qapısı vardır. Qərb girişi uca və nəfis işlənmiş portal ilə seçilir. Mərkəzi zalın ortasında dördbucaqlı şəklində olan pilləkan vasitəsilə zirzəmi ilə əlaqə vardır. Bunların təyinatı haqqında müxtəlif fikir yürüdülür. Buranın sərdabə olduğu da ehtimal olunur. Səkkizüzlü zal beş cəhətləri ilə özünəməxsus orderin yonulmuş sütunları üzərindəki çatma şəkilli arkadalardan ibarət açıq qalereyaya yönəlmişdir. Arkadaların səthi, bununla, kölgələrin yarımtonları ilə birgə divarın xüsusi plastikasını əmələ gətirən hamar və nəcib profillərlə xüsusi olaraq nəzərə çarpdırılır. Zalın üzərindən ikiqat örtülmə ilə çatma konturlu yonulmuş daş günbəz qabağa çıxır. Yonulmuş arkadalar qalereyasının hamar damı üzərindən qabağa çıxmaqla günbzin mahiyyəti daha da artır.

Sütunlar sırası ilə rotondanı əhatə edən arkada, üfüqi profilli bütöv daş bloklar vasitəsilə zalın həcmi ilə birləşdirilmişdir. Burada parlaq şəkildə ifadə olunmuş memarlıq kütlələrinin tektonikası, konstruktiv formaların əla həlli ilə qeyd olunub, binanın geniş miqyası bütün memarlıq memarlıq elementləri və detalları ilə uyğunlaşdırılmışdır. Özünəməxsus orderin sütunu fərdi səciyyə daşıyır və rotondanın ümumi kompozisiyasında, özlüyündə əhəmiyyətli olan həlqədir.

Sütunun fərdiyyəti vahid şaquli blokdan olan memarlıq formasının həllində xüsusi olaraq nəzərə çarpdırılmışdır. Rotonda zalının interyerinin daxili məkanı, stalaktitlərin tələbkar şəkli ilə çatma formalı günbəzə keçən, çatmalı səkkizüzlü keçidli tağlar formasında olan, yalnız konstruktiv formalardan tikilmişdir. Təmiz yonulmuş daşlardan döşənmiş bütün interyer, müəyyən memarlıq sisteminin həcmli plastikasını və materialın həssaslıqla hiss edilməsini meydana çıxardır.

Mərkəzi zalın qarşısında, aşağı tərəfdə düzbucaq şəklində dəhliz vardır. Dəhlizin bir başı əzəmətli portaldan, digəri isə kiçik cənub qapısından gələn iki girişdən ibarətdir. Dəhlizin şərq hissəsində kiçik xidmət otağı yerləşir. Divanxananın həyətində müxtəlif dərinliklərə (3 metrdən 15 metrə qədər) 5 ədəd quyu vardır.

Divanxananı saray kompleksinə daxil olan digər tikililərdən kompozisiyasının tamamlığı, memarlıq formalarının mükəmməlliyi və ornamentli müxəlləfatın yerinə yetirilməsinin virtuozluğu fərqləndirir. Burada Azərbaycan memarlığında yeni stilistika istiqamətinin, müstəsna nəfis nəticələrə gətirib çıxarmış həcmli-məkan həllərinin inkişafında yeni mərhələnin əsası qoyulmuşdur.

Divanxananın kvadrat şəkilli həyətinin ətrafında perimetr boyunca konturu və qurulma prinsipi ilə rotonda ilə oxşar olan kollonada üzərində açıq tağlar sırası qalereyası yerləşmişdir. Həyətin qalereyası hündürlüyünə görə Divanxananın nişanından aşağıdır və möhkəm stilobat üzərində səkkizüzlü rotondanın hakimlik edən həcmi üçün özünəməxsus fon təşkil edir.

Portalın stalaktitlərin mürəkkəb sisteminə əsaslanan çatma taxçası
 
 

Portal və fasadın dekorasiyası

Qarb arkadada rotonda dinamik ifadə edilmiş əzəmətli portalla ramamlanır. Onun çatma taxçası, stalaktitlərin mürəkkəb sisteminə söykənən nəcib, nahamar yarımqübbə ilə tamamlanıb. Giriş qapı yeri üzərindəki timpanlar səthi daş üzərindəki möhtəşəm naxışlarla örtülmüşdür. Portalın haşiyələnməsinin ciddiliyi ornamentli müxəlləfatın zərifliyini və mahirliyini daha da çox nəzərə çarpdırır. Ş. Fətullayev-Fiqarov qeyd edir ki, “bu, sadəcə olaraq mükəmməllik dərəcəsinə çatdırılmış Abşeron memarlığının portal kompozisiyası deyil, klassik sürətlərin inkişaf proseslərinin dərinliyindən doğan, Şərq incəsənətinin memarlıq fəlsəfəsidir.”

Portalın səthi tipik Abşeron florasına xas olan əncir və üzüm yarpaqları ilə, şərq xalçalarının naxışlarını xatırladan ornamentlərlə, eləcə də dərinliyi 3-5 sm olan oyma naxışlarla bəzədilmişdir. Portal, divar oyuğunun qabırğalı yarım gümbəzi 7 sıralı stalaktik kəmərə söykənib. Portalın çərçivəsində iki ədəd altıguşəli medalyon vardır ki, onların içərisində sol tərəfdə gül şəkilli həndəsi fiqur əmələ gətirən 6 ədəd romb izlənir. Romblardan ikisinin üzərində “Allahdan başqa allah yoxdur”, digərində “Məhəmməd Allahın elçisidir”, sonuncuda isə “Əli Allaha yaxındır” sözləri yazılıb. Sağ tərəfdəki altıbucaqlının içərisində isə 12 ədəd romb əks olunub. Onlardan 6 ədədinin üzərində “Allah təkdir”, digər 6 ədədinin üzərində isə “Məhəmməd” sözləri yazılmışdır. Portalla yanaşı rotondaya gedən daxili keçid də gözəl ornamentlərlə işlənmişdir. Bu ornamentlərdən yuxarıda quranın 10-cu surəsi (Yunus surəsi 25, 26, 27 -ci ayələr) yazılmışdır.

Burada bədiilik effekti hörgünün xüsusiyyətindən asılı olaraq işıq-kölgə oynaqlığı ilə verilir. Daşların sırasının biri üfiqi yerləşdiyi halda, digəri şaquli istiqamətdə yerləşir, bu da daşların müxtəlif çalarlı olmasını təmin edir. Divarların bu qayda ilə inşası ansamblın bütün tikililərində izlənir.

Rotonda tağlarının oxları üzərində altıbucaqlı medalyonlar vardır ki, onların daşları üzərində 3 qabarıq və 3 oyuq formada “Əli” adı həkk olunmuşdur. Qapı keçidlərinin üzərində ornamentlər yoxdur və giriş keçidi üzərində yazılar üçün çərçivə hazırlansa da onlar tamamlanmamışdır. Rotondadakı mərkəzi zal dekorativ bəzəyə malik deyildir, onların tərəfləri oxvari oyuqlar və qapı keçidlərindəki tir yerində də qalmaqdadır.

İstinadlar

  1. Бретаницкий, Л. С. (1970). Баку. Ленинград-Москва: Искусство. səh. 57. (#accessdate_missing_url)
  2. ↑ Aşurbəyli, Sara (2006). Şirvanşahlar dövləti. Bakı: Şərq-Qərb. səh. 128. (#accessdate_missing_url)
  3. Сысоев, В. М. (1928). Баку прежде и теперь. Баку. səh. 16. (#accessdate_missing_url)
  4. Бретаницкий, Л. С. (1966). Зодчество Азербайджана XII-XV вв. и его место в архитектуре Переднего Востока. Ленинград-Москва: Наука, Главная редакция восточной литературы,. səh. 230. (#accessdate_missing_url)
  5. "Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi Azərbaycan memarlığının möhtəşəm nümunəsi kimi". AzərTac. 06.08.2014. İstifadə tarixi: 21 may 2016.
  6. "Divanxana". shirvanshah.az. İstifadə tarixi: 21 may 2016.[ölü keçid]
  7. Сысоев В. М. Баку прежде и теперь. — Б., 1928. — С. 16.
  8. Дадашев, Усейнов, 1946. səh. 22
  9. Бретаницкий Л. К. К вопросу назначения и датировки «Диван-хане». — Б.: Искусство Азербайджана, 1956. — Т. V. — С. 138, 142, 161.
  10. Бретаницкий, Веймарн, 1976. səh. 115
  11. Бретаницкий, 1970. səh. 58
  12. Бретаницкий, Веймарн, 1976. səh. 116
  13. Ашурбейли, 1992. səh. 167
  14. ↑ Əfəndi, Rasim (2007). Azərbaycan incəsənəti. Bakı: Şərq-Qərb. səh. 62. (#accessdate_missing_url)
  15. ↑ Fətullayev-Fiqarov, Şamil (2006). Bakının Memarlıq Ensiklopediyası. Bakı: Azərbaycan Memarlar İttifaqı. səh. 97. (#accessdate_missing_url)
  16. ↑ Əfəndi, Rasim (2007). Azərbaycan incəsənəti. Bakı: Şərq-Qərb. səh. 63. (#accessdate_missing_url)
  17. ↑ Fətullayev-Fiqarov, Şamil (2006). Bakının Memarlıq Ensiklopediyası. Bakı: Azərbaycan Memarlar İttifaqı. səh. 99. (#accessdate_missing_url)
  18. Fətullayev-Fiqarov, Şamil (2006). Bakının Memarlıq Ensiklopediyası. Bakı: Azərbaycan Memarlar İttifaqı. səh. 98. (#accessdate_missing_url)
  19. ↑ Əfəndi, Rasim (2007). Azərbaycan incəsənəti. Bakı: Şərq-Qərb. səh. 61. (#accessdate_missing_url)

Ədəbiyyat

  • Ашурбейли С. Б. История города Баку. Период средневековья. — Б.: Азернешр, 1992. — 408 с. — ISBN 5-552-00479-5.
  • Aşurbəyli, Sara. Şirvanşahlar dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2006
  • Бретаницкий Л. С. Баку. — Ленинград-Москва: Искусство, 1970. — 245 с.
  • Бретаницкий Л. С. Зодчество Азербайджана XII-XV вв. и его место в архитектуре Переднего Востока. — Наука, Главная редакция восточной литературы, 1966. — 556 с.
  • Əfəndi, Rasim. Azərbaycan incəsənəti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007

Həmçinin bax


Avqust 06, 2021
divanxana, şirvanşahlar, sarayı, divanxana, şirvanşahlar, sarayının, şimal, qərbində, hündür, stilobat, üzərində, inşa, edilmiş, rotonda, pavilyon, əsrdə, şirvanşah, fərrux, yasarın, sifarişi, ilə, inşa, edilmişdir, divanxananın, işlədilməsi, ilə, bağlı, neçə,. Divanxana Sirvansahlar sarayinin simal qerbinde hundur stilobat uzerinde insa edilmis rotonda pavilyon XV esrde Sirvansah Ferrux Yasarin sifarisi ile insa edilmisdir Divanxananin isledilmesi ile bagli bir nece versiya movcuddur Hesab edilir ki o muhakimeler qebullar ve ya dovlet surasi binasi olaraq xidmet edirdi ve ya turbe idi Divanxana40 21 58 sm e 49 50 00 s u Olke Azerbaycan AzerbaycanSeher BakiYerlesir Iceriseher Qala dongesi 76Aidiyyati Iceriseher Dovlet Tarix Memarliq QoruguSifarisci I Ferrux YasarTikilme tarixi 1450Uslubu Sirvan Abseron memarliq mektebiVeziyyeti muzeyUNESCO Umumdunya IrsiTipiMedeniKriteriyaviTeyin edilib2000Istinad nom 958DovletAzerbaycanRegionAvropa ve Simali AmerikaAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 3 2KateqoriyaDivanxanaEhemiyyetiDunya ehemiyyetliDivanxanaBakinin xeritesinde DivanxanaDivanxanaIceriseherin xeritesinde DivanxanaDivanxananin plani Vikianbarda elaqeli mediafayllarUslub xususiyyetleri ve naxis isinin tamamlanmamis hissesi divanxanani XV esrin sonuna Sefevi qosununun Bakini aldigi vaxta aid etmeye imkan verir Binanin orijinal memarliq qurulusunun menseyi islamdan evvelki defn adetleri ile elaqelendirilir Divanxana sekkizguseli rotondadan ibaret olub on iki terefli gunbezle tamamlanir O sekkizguseli zaldan aciq eyvanla birlesir Eyvanin catma sira taglari ozunemexsus kapitel ve oturacaqlari olan doqquz sutuna soykenir Sutunlar uzerindeki izler gosterir ki onlar ne vaxtsa ince das barelyeflerle bezedilib Divanxanaya yuxari heyetden ve kuceden gelen iki giris vardir Mundericat 1 Tarixi 2 Memarliq xususiyyetleri 2 1 Umumi planlasdirma ve insaat 2 2 Portal ve fasadin dekorasiyasi 3 Istinadlar 4 Edebiyyat 5 Hemcinin baxTarixi Redakte Divanxana Qriqori Qaqarini tesvirinde Leonid Bretaniski 1 ve Sara Asurbeyli 2 tedqiqatlarinda Divanxananin XV esrde Sirvansah Ferrux Yasarin sifarisi ile insa edildiyini qeyd edirler Divanxana pavilyonunun qapi acarimlarindan birinde pozulmus ola bilsin ki sindirilmis ve indiyedek oxunamamis ereb dilinde bir setirlik kitabe qalmisdir 2 V M Sisoyev hemin kitabede I Xelilullahin adini ve hicri 832 miladi 1428 1429 tarixini oxudugunu iddia etse de 3 Asurbeyli bunu yoxlamagin mumkun olmadigini deyir 2 Divanxananin xatire abidesi olmasi haqqinda mulahizeler vardir 4 S Asurbeyli qeyd edir ki ola bilsin bu bina turbe olmus ve menbelerin melumatina gore cenazenin qaliqlari qizilbaslar terefinden qebirden cixarilib yandirilan I Xelilullah orada defn edilmisdir 2 Basqa bir ferziyyeye gore binani Sirvansah Ferrux Yasar ozune turbe kimi insa etdirse de 1500 cu ilde Cabani doyusunde meglub olduqdan sonra qizilbaslar terefinden yandirilaraq oldurulduyune gore burada defn edilmemisdir 5 Diger bir melumata gore ise Divanxana resmi qebul merasimlerinin dovlet surasi iclaslarinin kecirildiyi yer olmusdur Bu iclaslar bilavasite sah ve eyanlarinin istiraki ile xalcalarla bezedilmis ratonda tipli sekkizguseli zalda kecirilirdi Buranin dovlet mesveret islerinin kecirildiyi yer olmasini abidenin ratondasinin qerb fasadindaki portalin zengin xalcavari ornamentleri arasinda ustaliqla yerlesdirilmis dovletcilik remzi olan tac tesviri tesqiqleyir 6 Umumilikde Divanxananin isledilmesi ile bagli bir nece versiya movcuddur Hesab edilir ki o muhakimeler 7 qebullar ve ya dovlet surasi binasi 8 olaraq xidmet edirdi ve ya turbe idi 9 Abidenin hal hazirki adi en cox yayilmis nezeriyyenin esasini teskil edir Buna gore guman edilir ki o ele divanxanadir ve ya sarayin qebul otagidir ve ya hansisa buyuruq otagidir Uslub xususiyyetleri ve naxis isinin tamamlanmamis hissesi divanxanani XV esrin sonuna Sefevi qosununun Bakini aldigi vaxta aid etmeye imkan verir Divanxana planinin xususiyyetleri yeralti serdabe ve zala girisde hekk edilmis yazinin mezmunu Quran 10 cu sure 26 ci ve 27 ci ayeler onun xatire yeri oldugunu gosterir 10 Bretaniski hesab edir ki Divanxana XV esrin sonunda Sirvansah Ferrux Yasarin dovrunde tikilib dovr hadiseleri tikintinin bitmesine imkan vermeyib 11 Orijinal memarliq qurulusunun menseyi islamdan evvelki defn adetleri ile elaqelendirilir 12 Tarixci Sara Asurbeyli hesab edir ki muselmanliqdan evvelki dovrde divanxanananin oldugu erazi muqeddes yer olub O guman edir ki piyaleyeoxsar cuxurlar oldurulmus heyvanlarin qanini saxlamaq ucun istifade edilirdi 13 Memarliq xususiyyetleri RedakteUmumi planlasdirma ve insaat Redakte Divanxananin profil kesimi Portal solda ve kollonada sagda Divanxana sekkizguseli rotondadan ibaret olub on iki terefli gunbezle tamamlanir O sekkizguseli zaldan aciq eyvanla birlesir Eyvanin catma sira taglari ozunemexsus kapitel ve oturacaqlari olan doqquz sutuna soykenir Sutunlar uzerindeki izler gosterir ki onlar ne vaxtsa ince das barelyeflerle bezedilib Divanxanaya yuxari heyetden ve kuceden gelen iki giris vardir 14 Rotondanin da iki giris qapisi vardir Qerb girisi uca ve nefis islenmis portal ile secilir Merkezi zalin ortasinda dordbucaqli seklinde olan pillekan vasitesile zirzemi ile elaqe vardir Bunlarin teyinati haqqinda muxtelif fikir yurudulur Buranin serdabe oldugu da ehtimal olunur 14 Sekkizuzlu zal bes cehetleri ile ozunemexsus orderin yonulmus sutunlari uzerindeki catma sekilli arkadalardan ibaret aciq qalereyaya yonelmisdir Arkadalarin sethi bununla kolgelerin yarimtonlari ile birge divarin xususi plastikasini emele getiren hamar ve necib profillerle xususi olaraq nezere carpdirilir Zalin uzerinden ikiqat ortulme ile catma konturlu yonulmus das gunbez qabaga cixir Yonulmus arkadalar qalereyasinin hamar dami uzerinden qabaga cixmaqla gunbzin mahiyyeti daha da artir 15 Sutunlar sirasi ile rotondani ehate eden arkada ufuqi profilli butov das bloklar vasitesile zalin hecmi ile birlesdirilmisdir Burada parlaq sekilde ifade olunmus memarliq kutlelerinin tektonikasi konstruktiv formalarin ela helli ile qeyd olunub binanin genis miqyasi butun memarliq memarliq elementleri ve detallari ile uygunlasdirilmisdir Ozunemexsus orderin sutunu ferdi seciyye dasiyir ve rotondanin umumi kompozisiyasinda ozluyunde ehemiyyetli olan helqedir 15 Sutunun ferdiyyeti vahid saquli blokdan olan memarliq formasinin hellinde xususi olaraq nezere carpdirilmisdir Rotonda zalinin interyerinin daxili mekani stalaktitlerin telebkar sekli ile catma formali gunbeze kecen catmali sekkizuzlu kecidli taglar formasinda olan yalniz konstruktiv formalardan tikilmisdir Temiz yonulmus daslardan dosenmis butun interyer mueyyen memarliq sisteminin hecmli plastikasini ve materialin hessasliqla hiss edilmesini meydana cixardir Merkezi zalin qarsisinda asagi terefde duzbucaq seklinde dehliz vardir Dehlizin bir basi ezemetli portaldan digeri ise kicik cenub qapisindan gelen iki girisden ibaretdir Dehlizin serq hissesinde kicik xidmet otagi yerlesir Divanxananin heyetinde muxtelif derinliklere 3 metrden 15 metre qeder 5 eded quyu vardir 14 Divanxanani saray kompleksine daxil olan diger tikililerden kompozisiyasinin tamamligi memarliq formalarinin mukemmelliyi ve ornamentli muxellefatin yerine yetirilmesinin virtuozlugu ferqlendirir Burada Azerbaycan memarliginda yeni stilistika istiqametinin mustesna nefis neticelere getirib cixarmis hecmli mekan hellerinin inkisafinda yeni merhelenin esasi qoyulmusdur 16 Divanxananin kvadrat sekilli heyetinin etrafinda perimetr boyunca konturu ve qurulma prinsipi ile rotonda ile oxsar olan kollonada uzerinde aciq taglar sirasi qalereyasi yerlesmisdir Heyetin qalereyasi hundurluyune gore Divanxananin nisanindan asagidir ve mohkem stilobat uzerinde sekkizuzlu rotondanin hakimlik eden hecmi ucun ozunemexsus fon teskil edir 17 Portalin stalaktitlerin murekkeb sistemine esaslanan catma taxcasi Portal ve fasadin dekorasiyasi Redakte Qarb arkadada rotonda dinamik ifade edilmis ezemetli portalla ramamlanir Onun catma taxcasi stalaktitlerin murekkeb sistemine soykenen necib nahamar yarimqubbe ile tamamlanib Giris qapi yeri uzerindeki timpanlar sethi das uzerindeki mohtesem naxislarla ortulmusdur Portalin hasiyelenmesinin ciddiliyi ornamentli muxellefatin zerifliyini ve mahirliyini daha da cox nezere carpdirir 18 S Fetullayev Fiqarov qeyd edir ki bu sadece olaraq mukemmellik derecesine catdirilmis Abseron memarliginin portal kompozisiyasi deyil klassik suretlerin inkisaf proseslerinin derinliyinden dogan Serq incesenetinin memarliq felsefesidir 17 Portalin sethi tipik Abseron florasina xas olan encir ve uzum yarpaqlari ile serq xalcalarinin naxislarini xatirladan ornamentlerle elece de derinliyi 3 5 sm olan oyma naxislarla bezedilmisdir Portal divar oyugunun qabirgali yarim gumbezi 7 sirali stalaktik kemere soykenib Portalin cercivesinde iki eded altiguseli medalyon vardir ki onlarin icerisinde sol terefde gul sekilli hendesi fiqur emele getiren 6 eded romb izlenir Romblardan ikisinin uzerinde Allahdan basqa allah yoxdur digerinde Mehemmed Allahin elcisidir sonuncuda ise Eli Allaha yaxindir sozleri yazilib 19 Sag terefdeki altibucaqlinin icerisinde ise 12 eded romb eks olunub Onlardan 6 ededinin uzerinde Allah tekdir diger 6 ededinin uzerinde ise Mehemmed sozleri yazilmisdir Portalla yanasi rotondaya geden daxili kecid de gozel ornamentlerle islenmisdir Bu ornamentlerden yuxarida quranin 10 cu suresi Yunus suresi 25 26 27 ci ayeler yazilmisdir 19 Burada bediilik effekti horgunun xususiyyetinden asili olaraq isiq kolge oynaqligi ile verilir Daslarin sirasinin biri ufiqi yerlesdiyi halda digeri saquli istiqametde yerlesir bu da daslarin muxtelif calarli olmasini temin edir Divarlarin bu qayda ile insasi ansamblin butun tikililerinde izlenir 19 Rotonda taglarinin oxlari uzerinde altibucaqli medalyonlar vardir ki onlarin daslari uzerinde 3 qabariq ve 3 oyuq formada Eli adi hekk olunmusdur Qapi kecidlerinin uzerinde ornamentler yoxdur ve giris kecidi uzerinde yazilar ucun cercive hazirlansa da onlar tamamlanmamisdir Rotondadaki merkezi zal dekorativ bezeye malik deyildir onlarin terefleri oxvari oyuqlar ve qapi kecidlerindeki tir yerinde de qalmaqdadir 16 Istinadlar Redakte Bretanickij L S 1970 Baku Leningrad Moskva Iskusstvo seh 57 accessdate missing url 1 2 3 4 Asurbeyli Sara 2006 Sirvansahlar dovleti Baki Serq Qerb seh 128 accessdate missing url Sysoev V M 1928 Baku prezhde i teper Baku seh 16 accessdate missing url Bretanickij L S 1966 Zodchestvo Azerbajdzhana XII XV vv i ego mesto v arhitekture Perednego Vostoka Leningrad Moskva Nauka Glavnaya redakciya vostochnoj literatury seh 230 accessdate missing url Sirvansahlar Sarayi Kompleksi Azerbaycan memarliginin mohtesem numunesi kimi AzerTac 06 08 2014 Istifade tarixi 21 may 2016 Divanxana shirvanshah az Istifade tarixi 21 may 2016 olu kecid Sysoev V M Baku prezhde i teper B 1928 S 16 Dadashev Usejnov 1946 seh 22 Bretanickij L K K voprosu naznacheniya i datirovki Divan hane B Iskusstvo Azerbajdzhana 1956 T V S 138 142 161 Bretanickij Vejmarn 1976 seh 115 Bretanickij 1970 seh 58 Bretanickij Vejmarn 1976 seh 116 Ashurbejli 1992 seh 167 1 2 3 Efendi Rasim 2007 Azerbaycan inceseneti Baki Serq Qerb seh 62 accessdate missing url 1 2 Fetullayev Fiqarov Samil 2006 Bakinin Memarliq Ensiklopediyasi Baki Azerbaycan Memarlar Ittifaqi seh 97 accessdate missing url 1 2 Efendi Rasim 2007 Azerbaycan inceseneti Baki Serq Qerb seh 63 accessdate missing url 1 2 Fetullayev Fiqarov Samil 2006 Bakinin Memarliq Ensiklopediyasi Baki Azerbaycan Memarlar Ittifaqi seh 99 accessdate missing url Fetullayev Fiqarov Samil 2006 Bakinin Memarliq Ensiklopediyasi Baki Azerbaycan Memarlar Ittifaqi seh 98 accessdate missing url 1 2 3 Efendi Rasim 2007 Azerbaycan inceseneti Baki Serq Qerb seh 61 accessdate missing url Edebiyyat RedakteAshurbejli S B Istoriya goroda Baku Period srednevekovya B Azerneshr 1992 408 s ISBN 5 552 00479 5 Asurbeyli Sara Sirvansahlar dovleti Baki Serq Qerb 2006 Bretanickij L S Baku Leningrad Moskva Iskusstvo 1970 245 s Bretanickij L S Zodchestvo Azerbajdzhana XII XV vv i ego mesto v arhitekture Perednego Vostoka Nauka Glavnaya redakciya vostochnoj literatury 1966 556 s Efendi Rasim Azerbaycan inceseneti Baki Serq Qerb 2007Hemcinin bax RedakteAzerbaycanda YUNESKO nun Umumdunya irsi obyektlerinin siyahisi Azerbaycanda qeydiyyata alinmis dunya ehemiyyetli memarliq abidelerinin siyahisi Sirvan Abseron memarliq mektebi Sirvansahlar dovletiMenbe https az wikipedia org w index php title Divanxana Sirvansahlar sarayi amp oldid 6042469, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.