Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Diktator — Qədim Romada Roma Respublikası dövründə e.ə. V — I əsrin ikinci yarısına qədər ən çoxu 6 ay müddətinə, senatın qərarı ilə təyin olunmuş fövqaladə səlahiyyətli vəzifəli şəxs, magistrat.
| |
 Senat və Roma xalqı |
| Dövrlər |
| Roma çarlığı |
| Roma Respublikası |
| Roma İmperiyası ( e. ə. 27 — 1453-cü illər) |
| Respublika konstitusiyası |
| Magistratlar |
| Fövqəladə magistratlar |
| Titullar |
| Sülalələr |
| Əhali, inzibati və sosial tərkib |
| Qədim Romada hüquq |
Təyinat proseduruna görə senat qərar verir: "Qoy konsullar qərara gəlsinlər ki, dövlət ziyan çəkməsin". Bundan sonra konsullar diktatorun adını elan edirlər və tabeliklərindəki liktorları azad edirlər. Beləliklə onlar diktator qarşısında azad vətəndaşlara çevrilmiş olurdular və diktator xalq tribunlardan başqa onlar eləcə də bütün vətəndaşlar üzərində mütləq hakimiyyətə malik olurdu. Konsullar adətən 12 liktora malik olduqları halda diktator 24 liktora malik olurdu. Diktator seçildikdən sonra dərhal özünə köməkçi — suvarilər rəisini — lat. magister equitum təyin edirdi. Diktator tam və mütləq dövlət hakimiyyətinə malikdir. Diktator təyin edildikdə onun tituluna mütləq seçilmə səbəbi əlavə olunurdu (məsələn: "Hərbi təhlükəyə görə seçilmiş diktator" — lat. Dictator rei gerundae causa). Diktator əməllərinə görə müddət bitdikdən sonra cinayət məsuliyyətinə cəlb oluna bilməzdi. İlk olaraq diktator patrisilərdən təyin olunurdu, sonralar e. ə. 356 cı ildən plebeylərdən də seçilirdi. Bəzən konkret bir hadisə üçün də diktator seçilirdi. Məsələn, bayramlarda dini mərasimdə "Mıx çalmaq üçün diktator".
Sulle və Sezarın zamanında diktator müddətsiz — lat. dictator perpetuus təyin olunurdu ki, sonralar bu monarxiya xarakteri almağa başlamışdır. Diktator vəzifəsi e. ə. 44 cü ildə Mark Antoni tərəfindən ləğv edilmişdir.
Diktatorun təyin olunma səbəbləri (causa)
- rei gerundae causa — müharibə aparmaq üçün;
- clavi figendi causa — Yupiter məbədində mıx çalmaq üçün;
- quaestionibus exercendis — məhkəmə prosesini aparmaq üçün;
- seditionis sedandae causa — üsyanı və qiyamı yatırtmaq üçün;
- ludorum faciendorum causa — xalq oyunlarını keçirilməsi üçün;
- feriarum constituendarum causa — müəyyən bayram günlərinin təyin edilməsi üçün;
- comitiorum habendorum causa — komisianı çağırmaq üçün;
- legendo senatui — senatı doldurmaq üçün;
- legibus faciendis et rei publicae constituendae causa — respublika idarəçiliyi üçün qayda və qanunları tətbiq etmək üçün.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Diktator Qedim Romada Roma Respublikasi dovrunde e e V I esrin ikinci yarisina qeder en coxu 6 ay muddetine senatin qerari ile teyin olunmus fovqalade selahiyyetli vezifeli sexs magistrat Qedim Roma tarixilat Senatus Populusque Romanus Senat ve Roma xalqiDovrlerRoma carligi e e 754 e e 509 Roma Respublikasi e e 509 e e 27 Roma Imperiyasi e e 27 1453 cu iller Prinsipat Qerbi Roma Dominat BizansRespublika konstitusiyasiS P Q R Senat Komisia MagistraturaMagistratlarKonsul Pretor Senzor Kurullu Edil Kvestor Xalq tribunu Qubernator PropretorFovqelade magistratlarDiktator Suvariler reisi Magister equitum Herbi tribun Car Interreks Triumvirat DesemvirlerTitullarLeqat Duks Prefekt Vikar Liktor Herbi magistr Imperator Prinseps Bas pontifik Avqust Sezar TetrarxSulalelerYuliler Klavdiler e e 27 68 Flaviler 69 96 Nerva Antonin 96 192 Konstantinler 305 363 Valentinler 364 378 Feodosiya 378 395 Yustinianlar 518 602 Irakliler 610 695 705 711 Ehali inzibati ve sosial terkibLatinlar Sabinler Patrisiler Plebeyler Pretorianlar Barbarlar Qladiator Kuriya Senturiya Triba Vestal bakiresi MatronaQedim Romada huquqXatirenin lenetlenmesi Damnatio memoriae Roma vetendasligi Ferqlenme kursu Cursus honorum Digesta Konkubinatbaxredakte Teyinat proseduruna gore senat qerar verir Qoy konsullar qerara gelsinler ki dovlet ziyan cekmesin Bundan sonra konsullar diktatorun adini elan edirler ve tabeliklerindeki liktorlari azad edirler Belelikle onlar diktator qarsisinda azad vetendaslara cevrilmis olurdular ve diktator xalq tribunlardan basqa onlar elece de butun vetendaslar uzerinde mutleq hakimiyyete malik olurdu Konsullar adeten 12 liktora malik olduqlari halda diktator 24 liktora malik olurdu Diktator secildikden sonra derhal ozune komekci suvariler reisini lat magister equitum teyin edirdi Diktator tam ve mutleq dovlet hakimiyyetine malikdir Diktator teyin edildikde onun tituluna mutleq secilme sebebi elave olunurdu meselen Herbi tehlukeye gore secilmis diktator lat Dictator rei gerundae causa Diktator emellerine gore muddet bitdikden sonra cinayet mesuliyyetine celb oluna bilmezdi Ilk olaraq diktator patrisilerden teyin olunurdu sonralar e e 356 ci ilden plebeylerden de secilirdi Bezen konkret bir hadise ucun de diktator secilirdi Meselen bayramlarda dini merasimde Mix calmaq ucun diktator Sulle ve Sezarin zamaninda diktator muddetsiz lat dictator perpetuus teyin olunurdu ki sonralar bu monarxiya xarakteri almaga baslamisdir Diktator vezifesi e e 44 cu ilde Mark Antoni terefinden legv edilmisdir Diktatorun teyin olunma sebebleri causa rei gerundae causa muharibe aparmaq ucun clavi figendi causa Yupiter mebedinde mix calmaq ucun quaestionibus exercendis mehkeme prosesini aparmaq ucun seditionis sedandae causa usyani ve qiyami yatirtmaq ucun ludorum faciendorum causa xalq oyunlarini kecirilmesi ucun feriarum constituendarum causa mueyyen bayram gunlerinin teyin edilmesi ucun comitiorum habendorum causa komisiani cagirmaq ucun legendo senatui senati doldurmaq ucun legibus faciendis et rei publicae constituendae causa respublika idareciliyi ucun qayda ve qanunlari tetbiq etmek ucun