Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Devid Yum (ing. David Hume; 26 aprel (7 may) 1711[…], 7 may 1711 və ya 26 aprel 1711, Edinburq[…] – 25 avqust 1776[…], Edinburq) — məşhur şotland filosofu, empirizm və aqnostisizmin nümayəndəsi, ingilis maarifçiliyinin ən məşhur xadimlərindən biri.
| Devid Yum | |
|---|---|
| ing. David Hume | |
 | |
| Doğum tarixi | 26 aprel (7 may) 1711[…], 7 may 1711 və ya 26 aprel 1711 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 25 avqust 1776[…](65 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| İstiqaməti | empirizm, Naturalizm (fəlsəfə), Maarifçilik dövrü |
| Əsas maraqları | fəlsəfə, metafizika, epistemologiya, Təfəkkür fəlsəfəsi, etika, siyasət, estetika, Din fəlsəfəsi, tarix, esse, iqtisadiyyat |
| Təsirlənib | Corc Berkli, Con Lokk, Frensis Hutçeson[d], İsaak Nyuton |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Yum 1711-ci ildə Şotlandiyanın Edinburq şəhərində bir hüquqşünas ailəsində anadan olmuşdur. O, Edinburq Universitetində mükəmməl təhsil almış, İngiltərənin Avropadakı diplomatik missiyalarında işləmişdir. Fəlsəfi fəaliyyətə Yum "İnsan təbiəti haqqında traktat"-ın ilk iki hissəsini nəşr etməklə 1739-cu ildə başlamışdır. Bir ildən sonra traktatın ikinci hissəsi işıq üzü görmüşdür. Sonralar Yum bu ideyaların üzərində işləmiş və "İnsan idrakı haqqında" adı altında ayrıca bir kitab da nəşr etmişdir. Bir çox əsərin, o cümlədən, 8 cildlik "İngiltərə tarixi"nin müəllifidir. D. Yumun həyatında ən parlaq və məhsuldar dövr onun Şotlandiyanın Milli Kitabxanasında çalışdığı dövrdür. Belə ki, az maaş almasına baxmayaraq kitabların içərisində olmaq ona bir sıra gələcək əsərləri üçün material toplamaq imkanı vermişdi.
Fəlsəfəsi
Devid Yum empirizmin nümayəndəsidir və skeptik mövqeyi ilə seçilir. Onun məşhur fikirlərindən biri budur ki, insan heç bir halda səbəblə nəticə arasında zəruri əlaqənin olduğunu sübut edə bilməz, bizdə hansısa səbəbin hansı nəticə doğuracağı və ya hansısa nəticənin səbəbinin nə olacağı barədə düşüncə vərdiş və assosiasiyanın nəticəsində yaranır.
"Yum aqnostisizmi" dedikdə, duyğuların əsasında nəyin dayanması məsələsinin atılması və ya idrak üçün əlçatmaz olması başa düşülür.
Azərbaycan fəlsəfi düşüncəsindəki yeri
D. Yum Azərbaycan oxucusuna M. F. Axundovun təqdimatında səbəbiyyət təliminin və marksizm fəlsəfəsinin təqdimatında aqnostisizmin görkəmli nümayəndəsi kimi bəllidir.
İstinadlar
- Hume, David (ing.). // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm 11 New York, Cambridge, England: University Press, 1911.
- Stephen L. Hume, David (1711-1776) (DNB00) (ing.). // Dictionary of National Biography / L. Stephen, S. Lee London: Smith, Elder & Co., 1885.
- BeWeB.
- The Fine Art Archive. 2003.
- Юм, Давид (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1904. Т. XLI. С. 374–380.
- Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- William Edward Morris, "David Hume" 1998-05-03 at the Wayback Machine, (21 may 2014), Edward N. Zalta (ed.)
- "David Hume, "My Own Life"". andromeda.rutgers.edu. 16 January 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 25 February 2015.
- . humesociety.org. 1 April 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 August 2015.
- . davidhume.org. 13 August 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 August 2015.
- . davidhume.org. 13 August 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 August 2015.
- Mullen, Shirley. "David Hume and a Christian Perspective on History". Fides et Historia. XXXV. 2003: 49–60.
Xarici keçidlər
- Статья о Давиде Юме из Энциклопедии Кругосвет
- Давид Юм. Исследования, касающиеся человеческого познания — текст на русском и английском языках
- Дэвид Юм "Трактат о человеческой природе"
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Devid Yum ing David Hume 26 aprel 7 may 1711 7 may 1711 ve ya 26 aprel 1711 Edinburq 25 avqust 1776 Edinburq meshur sotland filosofu empirizm ve aqnostisizmin numayendesi ingilis maarifciliyinin en meshur xadimlerinden biri Devid Yuming David HumeDogum tarixi 26 aprel 7 may 1711 7 may 1711 1711 05 07 ve ya 26 aprel 1711 1711 04 26 Dogum yeri Edinburq Sotlandiya Boyuk Britaniya kralligi Vefat tarixi 25 avqust 1776 1776 08 25 65 yasinda Vefat yeri Edinburq Sotlandiya Boyuk Britaniya kralligiVetendasligi Boyuk Britaniya kralligiIstiqameti empirizm Naturalizm felsefe Maarifcilik dovruEsas maraqlari felsefe metafizika epistemologiya Tefekkur felsefesi etika siyaset estetika Din felsefesi tarix esse iqtisadiyyatTesirlenib Corc Berkli Con Lokk Frensis Hutceson d Isaak Nyuton Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiYum 1711 ci ilde Sotlandiyanin Edinburq seherinde bir huquqsunas ailesinde anadan olmusdur O Edinburq Universitetinde mukemmel tehsil almis Ingilterenin Avropadaki diplomatik missiyalarinda islemisdir Felsefi fealiyyete Yum Insan tebieti haqqinda traktat in ilk iki hissesini nesr etmekle 1739 cu ilde baslamisdir Bir ilden sonra traktatin ikinci hissesi isiq uzu gormusdur Sonralar Yum bu ideyalarin uzerinde islemis ve Insan idraki haqqinda adi altinda ayrica bir kitab da nesr etmisdir Bir cox eserin o cumleden 8 cildlik Ingiltere tarixi nin muellifidir D Yumun heyatinda en parlaq ve mehsuldar dovr onun Sotlandiyanin Milli Kitabxanasinda calisdigi dovrdur Bele ki az maas almasina baxmayaraq kitablarin icerisinde olmaq ona bir sira gelecek eserleri ucun material toplamaq imkani vermisdi FelsefesiDevid Yum empirizmin numayendesidir ve skeptik movqeyi ile secilir Onun meshur fikirlerinden biri budur ki insan hec bir halda sebeble netice arasinda zeruri elaqenin oldugunu subut ede bilmez bizde hansisa sebebin hansi netice doguracagi ve ya hansisa neticenin sebebinin ne olacagi barede dusunce verdis ve assosiasiyanin neticesinde yaranir Yum aqnostisizmi dedikde duygularin esasinda neyin dayanmasi meselesinin atilmasi ve ya idrak ucun elcatmaz olmasi basa dusulur Azerbaycan felsefi dusuncesindeki yeriD Yum Azerbaycan oxucusuna M F Axundovun teqdimatinda sebebiyyet teliminin ve marksizm felsefesinin teqdimatinda aqnostisizmin gorkemli numayendesi kimi bellidir IstinadlarHume David ing Encyclopaedia Britannica a dictionary of arts sciences literature and general information H Chisholm 11 New York Cambridge England University Press 1911 Stephen L Hume David 1711 1776 DNB00 ing Dictionary of National Biography L Stephen S Lee London Smith Elder amp Co 1885 BeWeB The Fine Art Archive 2003 Yum David rus Enciklopedicheskij slovarSPb Brokgauz Efron 1904 T XLI S 374 380 Cex Milli Hakimiyyet Melumat bazasi William Edward Morris David Hume 1998 05 03 at the Wayback Machine 21 may 2014 Edward N Zalta ed David Hume My Own Life andromeda rutgers edu 16 January 2018 tarixinde Istifade tarixi 25 February 2015 humesociety org 1 April 2018 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 August 2015 davidhume org 13 August 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 12 August 2015 davidhume org 13 August 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 August 2015 Mullen Shirley David Hume and a Christian Perspective on History Fides et Historia XXXV 2003 49 60 Xarici kecidlerStatya o Davide Yume iz Enciklopedii Krugosvet David Yum Issledovaniya kasayushiesya chelovecheskogo poznaniya tekst na russkom i anglijskom yazykah Devid Yum Traktat o chelovecheskoj prirode