fbpx
Wikipedia

Baha Tofiq

Noyabr 28, 2021

Baha Tofiq (türk. Bahâ Tevfik; 13 aprel 1884, İzmir, Aydın vilayəti – 15 may 1914, İstanbul) — Osmanlı mütəfəkkiri, yazıçısı, fərdiyyətçi (individualist) anarxisti.

Baha Tofiq
türk. Bahâ Tevfik
Doğum tarixi 13 aprel 1884(1884-04-13)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 15 may 1914(1914-05-15) (30 yaşında)
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi appendisit
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı
Təhsili
Fəaliyyəti yazıçı
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Baha Tofiq 1884-cü ildə Osmanlı imperiyasının Aydın vilayəti ərazisinə daxil olan İzmir şəhərində anadan olmuşdur. O, ibtidai və orta təhsilini burada almışdır. Tofiq Məktəb-i Mülküyədə ali təhsil almış, 1907-ci ildə oradan məzun olmuşdur. O, İkinci Məşrutiyyətdən sonra vilayət maiyyət məmurluğu ilə qısa bir müddət Məclis-i Əyan katibliyində çalışmışdır. Rəhbər-i İttihad-i Osmani Məktəbində fəlsəfə üzrə dərs deməyə başlamış, vəfatına qədər bu vəzifədə çalışmışdır. Tofiq yazıçı Ömər Seyfəddinin fransız dili müəllimi olmuşdur.

Baha Tofiq appendisitdən əziyyət çəkirdi. O, 15 may 1914-cü il tarixində, 30 yaşında vəfat etmişdir. Onun meyiti Qaracaəhməd qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.

O, İttihad və Tərəqqi Firqəsinin bir üzvü idi.

Fəaliyyəti

Baha Tofiq yazıçılıq fəaliyyətinə 1907-ci ildə İzmir şəhərində fəaliyyət göstərən bir qəzetin redaksiya heyətinə qoşularaq başlamışdır. O, 1909-cu il 31 mart hadisəsindən sonra İstanbul şəhərinə köçmüş, orada qəzet redaktoru olmuşdur. Tofiq 1910-cu ildə yaxın dostu Əhməd Nəbillə "ictimai və elmi bir inqilabın əsaslarını hazırlamaq" məqsədilə «Teceddüd-i İlmî ve Felsefî Kütüphanesi» nəşriyyat evini təsis etmişdir.

Baha Tofiq Fridrix Nitsşe, Lüdviq Büxner və Ernst Hekkel kimi yazıçıların əsərlərini tərcümə etmişdir. O, 20 qəzet və jurnalın redaksiya heyətində işləmiş, 17 kitab yazmış və tərcümə etmişdir. 1913-cü ildə o, «Felsefe Mecmuası» adlı türk dilində olan ilk fəlsəfə jurnalını yayımlamağa başlamışdır.

Fikirləri

Baha Tofiqin fikirlərinin formalaşmasında Lüdviq Büxner, Ernst Hekkel, Fridrix Nitsşe, Odett Lagerr kimi yazıçıların təsiri var idi. O, fərdiyyətçi anarxist idi. O, Osmanlının türk cəmiyyətindəki hər şeyin radikal olaraq dəyişdirilməsinə inanırdı. Buna görə də o, milliyətçiliyə qarşı olduğu üçün Ziya Göyalpa, ədəbiyyatın mənasız olduğunu düşündüyü üçün yazıçı Əhməd Haşıma hücum etmişdi. Tofiq demək olar ki, dövrün Osmanlı ziyalılarının hamısı ilə mübahisədə olmuşdur. O, fikirlərinə görə tez-tez "qərbçi" adlandırılardı.

Baha Tofiq materialist fərdiyyətçiliyin tərəfdarı idi. Dini əxlaqın korşaldığını, türk mentalitetinin boş olduğunu deyir, insanpərvər əxlaqı dəstəkləyirdi. O deyirdi ki, əxlaqı insanlar yaradıb, onun kökünü göydə axtarmaq lazım deyil – vətən və millət pafoslu ifadələrdir, sənət və ədəbiyyat zərərlidir, əfv etmək və alicənab olmaq boş şeydir. Baha Tofiq fərdin ancaq yaşadığı cəmiyyətin fikir və dəyərlərinə hücum edərsə azadlaşa bildiyinə inanırdı.

Baha Tofiq həmçinin, ateist idi.O, inkişafın tək yolunu Osmanlı dəyərlərindən uzaqlaşmaqda görürdü. Tofiq Rza Tofiq Bölükbaşı kimi filosoflara lağ edirdi ki, əslində fəlsəfənin nə olduğunu bilmirlər, çünki nə Kantın, nə də Nitsşenin əsərlərini oxuyublar.

Baha Tofiq öz həmdövrlərindən fərqli olaraq, sosialist anarxist deyildi. «Fəlsəfəyi Fərd» kitabında yazdığına görə, o, pul qazanmağın tərəfdarı idi. Bununla bərabər Tofiq iqtisadi vəziyyəti pis olan, kasıb insanların "işlər qaydasındadır" deməyini "bu fəlakətə alışmışam" ifadəsi kimi qəbul edir, kasıbların evlənərək qadını və uşağını da bu həyata məcbur etməyini anlaya bilmirdi. Buna əlavə olaraq, Baha Tofiqə görə türklər ailə qura bilməzdi. Ənənəvi Osmanlı ailəsində uşaq gələcək üçün yetişdirilən bir qul, qadın evə həbs olunmuş bir məhbus, kişi isə gündəlik qayğılardan qaçıb ailəyə sığınan, bir günlük kral olan bir səfil idi.

Mənbə

  • Uçman, Abdullah. Bahâ Tevfik // İslâm Ansiklopedisi (türk). 4. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. 1991. 452–453. 20 iyun 2019 tarixində .
  • Coşqun, Mustafa. Felsefe-i Ferd Anarşizmin Osmanlıcası (türk). İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları. 2017.
  • Ərdin, Murad. "Baha Tevfik'in Anarşizmi". oggito.com (türk). Oggito. 27 April, 2018. 20 iyun 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 20 iyun 2019.

Noyabr 28, 2021
baha, tofiq, türk, bahâ, tevfik, aprel, 1884, izmir, aydın, vilayəti, 1914, istanbul, osmanlı, mütəfəkkiri, yazıçısı, fərdiyyətçi, individualist, anarxisti, türk, bahâ, tevfikdoğum, tarixi, aprel, 1884, 1884, doğum, yeri, izmir, smirna, sancağı, aydın, vilayət. Baha Tofiq turk Baha Tevfik 13 aprel 1884 Izmir Aydin vilayeti 15 may 1914 Istanbul Osmanli mutefekkiri yazicisi ferdiyyetci individualist anarxisti Baha Tofiqturk Baha TevfikDogum tarixi 13 aprel 1884 1884 04 13 Dogum yeri Izmir Smirna sancagi d Aydin vilayeti Osmanli imperiyasiVefat tarixi 15 may 1914 1914 05 15 30 yasinda Vefat yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat sebebi appendisitDefn yeri Qaracaehmed qebiristanligiVetendasligi Osmanli imperiyasiTehsili Mulkuye MektebiFealiyyeti yazici Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 2 Fealiyyeti 3 Fikirleri 4 MenbeHeyati RedakteBaha Tofiq 1884 cu ilde Osmanli imperiyasinin Aydin vilayeti erazisine daxil olan Izmir seherinde anadan olmusdur O ibtidai ve orta tehsilini burada almisdir Tofiq Mekteb i Mulkuyede ali tehsil almis 1907 ci ilde oradan mezun olmusdur O Ikinci Mesrutiyyetden sonra vilayet maiyyet memurlugu ile qisa bir muddet Meclis i Eyan katibliyinde calismisdir Rehber i Ittihad i Osmani Mektebinde felsefe uzre ders demeye baslamis vefatina qeder bu vezifede calismisdir Tofiq yazici Omer Seyfeddinin fransiz dili muellimi olmusdur Baha Tofiq appendisitden eziyyet cekirdi O 15 may 1914 cu il tarixinde 30 yasinda vefat etmisdir Onun meyiti Qaracaehmed qebiristanliginda defn edilmisdir O Ittihad ve Tereqqi Firqesinin bir uzvu idi Fealiyyeti RedakteBaha Tofiq yaziciliq fealiyyetine 1907 ci ilde Izmir seherinde fealiyyet gosteren bir qezetin redaksiya heyetine qosularaq baslamisdir O 1909 cu il 31 mart hadisesinden sonra Istanbul seherine kocmus orada qezet redaktoru olmusdur Tofiq 1910 cu ilde yaxin dostu Ehmed Nebille ictimai ve elmi bir inqilabin esaslarini hazirlamaq meqsedile Teceddud i Ilmi ve Felsefi Kutuphanesi nesriyyat evini tesis etmisdir Baha Tofiq Fridrix Nitsse Ludviq Buxner ve Ernst Hekkel kimi yazicilarin eserlerini tercume etmisdir O 20 qezet ve jurnalin redaksiya heyetinde islemis 17 kitab yazmis ve tercume etmisdir 1913 cu ilde o Felsefe Mecmuasi adli turk dilinde olan ilk felsefe jurnalini yayimlamaga baslamisdir Fikirleri RedakteBaha Tofiqin fikirlerinin formalasmasinda Ludviq Buxner Ernst Hekkel Fridrix Nitsse Odett Lagerr kimi yazicilarin tesiri var idi O ferdiyyetci anarxist idi O Osmanlinin turk cemiyyetindeki her seyin radikal olaraq deyisdirilmesine inanirdi Buna gore de o milliyetciliye qarsi oldugu ucun Ziya Goyalpa edebiyyatin menasiz oldugunu dusunduyu ucun yazici Ehmed Hasima hucum etmisdi Tofiq demek olar ki dovrun Osmanli ziyalilarinin hamisi ile mubahisede olmusdur O fikirlerine gore tez tez qerbci adlandirilardi Baha Tofiq materialist ferdiyyetciliyin terefdari idi Dini exlaqin korsaldigini turk mentalitetinin bos oldugunu deyir insanperver exlaqi destekleyirdi O deyirdi ki exlaqi insanlar yaradib onun kokunu goyde axtarmaq lazim deyil veten ve millet pafoslu ifadelerdir senet ve edebiyyat zererlidir efv etmek ve alicenab olmaq bos seydir Baha Tofiq ferdin ancaq yasadigi cemiyyetin fikir ve deyerlerine hucum ederse azadlasa bildiyine inanirdi Baha Tofiq hemcinin ateist idi O inkisafin tek yolunu Osmanli deyerlerinden uzaqlasmaqda gorurdu Tofiq Rza Tofiq Bolukbasi kimi filosoflara lag edirdi ki eslinde felsefenin ne oldugunu bilmirler cunki ne Kantin ne de Nitssenin eserlerini oxuyublar Baha Tofiq oz hemdovrlerinden ferqli olaraq sosialist anarxist deyildi Felsefeyi Ferd kitabinda yazdigina gore o pul qazanmagin terefdari idi Bununla beraber Tofiq iqtisadi veziyyeti pis olan kasib insanlarin isler qaydasindadir demeyini bu felakete alismisam ifadesi kimi qebul edir kasiblarin evlenerek qadini ve usagini da bu heyata mecbur etmeyini anlaya bilmirdi Buna elave olaraq Baha Tofiqe gore turkler aile qura bilmezdi Enenevi Osmanli ailesinde usaq gelecek ucun yetisdirilen bir qul qadin eve hebs olunmus bir mehbus kisi ise gundelik qaygilardan qacib aileye siginan bir gunluk kral olan bir sefil idi Menbe RedakteUcman Abdullah Baha Tevfik Islam Ansiklopedisi turk 4 Istanbul Turkiye Diyanet Vakfi 1991 452 453 20 iyun 2019 tarixinde arxivlesdirilib Cosqun Mustafa Felsefe i Ferd Anarsizmin Osmanlicasi turk Istanbul Altikirkbes Yayinlari 2017 Erdin Murad Baha Tevfik in Anarsizmi oggito com turk Oggito 27 April 2018 20 iyun 2019 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 20 iyun 2019 Menbe https az wikipedia org w index php title Baha Tofiq amp oldid 4784155, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.