fbpx
Wikipedia

Böyük Moğol imperiyası hökmdarlarının siyahısı


Böyük Moğol İmperiyasının hökmdarlarının siyahısı - Böyük Moğol İmperiyasını idarə etmiş hökmdarların ümumi siyahısı. Böyük Moğol İmperiyasının əsası 1526-cı ildə qoyulmuşdur. Dövlətin ilk hökmdarı Babur şahıdır. Sonuncu hökmdar isə II Bahadır Şah olmuşdur. Böyük Moğol İmperiyası mövcud olduğu 332 il ərzində 19 hökmdar tərəfindən idarə edilmişdir.

Baburilərin mənşəyi haqqında

Böyük Moğol İmperiyasının əsası Zahirəddin Məhəmməd Babur (fars. ﻇﻬﻴﺮﺍﻟﺪﻳﻦ محمد ; al-ṣultānu 'l-ʿazam wa 'l-ḫāqān al-mukkarram bādshāh-e ġāzī) tərəfindən qoyulmuşdur. Babur ata tərəfdən Teymurilər sülaləsindən, ana tərəfdən isə Çingizlilər sülaləsindəndir. Baburun atası Əmir Teymurun nəvəsi olan Ömər Şeyx Mirzə Barlas idi. Baburun anası isə Çingizlilər nəslindən olan Yunus xanın qızı Qutluq Nigar xanım idi.

Baburun ata tərəfdən mənsub olduğu Teymurilər sülaləsinin əsasını qoyan Əmir Teymur əslən barlas boyundandı. Barlaslar Orta Asiyada yaşayan türkləşmiş monqol boyu idi. Monqolların gizli tarixi (rus. Монголын Нууц Товчоо) adlı əsərə görə barlaslar boruciginlərlə bir soydan gəlir. Karçar barlaslar barlas boyunun qurucu əcdadlarıdır. Monqolların gizli tarixi XIII əsrdə Ögedey xana yazılmış epik əsərdir. Bu əsərdə göstərilir ki, Karçar barlaslar eyni zamanda Çingiz xanın əcdadı olan əfsanəvi monqol lideri Bodonçirin nəslindən gəlir.

Orta Asiyanın yerli əhaliləri ilə sıx əlaqələrə görə barlaslar arasında İslam dinindən başqa digər dinlərə (Buddizm, Şamanizm) də inananlar yaşayırdı. Bu sıx əlaqələr mədəni cəhətdən bir-birlərindən təsirlənmələrinə və qarışmalarına səbəb olmuşdu. Bu kimi səbəblərdən monqol mənşəli boy olan barlaslar monqol dilindən başqa çağataycanı da (Türk dillərinin uyğur mənşəli bir növü; ərəbfars dillərindən də təsirlənmiş və çağdaş özbəkcənin yaranmasında rol oynamışdı) geniş şəkildə istifadə edirdilər. Baburun ölümündən sonra çağataycanın istifadə olunması getdikcə azalmış və əvəzinə fars dili, daha sonra da urdu dilindən istifadə olunmuşdur.

Siyahı

Portret Hökmdar Tam adı Anadan olub Hakimiyyəti Ölüb Qeydlər
  Babur
بابر
Qazi Zahirəddin Məhəmməd Babur
ظہیر الدین محمد
23 fevral 1483 30 aprel 152626 dekabr 1530 26 dekabr 1530
(47 yaşında)
  • Ömər Şeyx Mirzə Barlasın oğlu;
  • Dövlətin əsasını qoymuşdur.
  Hümayun
ہمایوں
Nəsirəddin Məhəmməd Hümayun
نصیر الدین محمد ہمایوں
17 mart 1508 26 dekabr 153017 may 1540
22 fevral 1555 - 27 yanvar 1556
27 yanvar 1556
(47 yaşında)
  Böyük Əkbər
اکبر اعظم
Cəlaləddin Məhəmməd Əkbər
جلال الدین محمد اکبر
14 oktyabr 1542 27 yanvar 155627 oktyabr 1605 27 oktyabr 1605
(63 yaşında)
  • Sultan Hümayun və Həmidə Banu Bəyimin oğlu;
  • Onun hakimiyyəti illərində Din-i Ilahi (15821605) rəsmi din olmuşdur.
  Cahangir
جہانگیر
Nurəddin Məhəmməd Səlim
نور الدین محمد سلیم
20 sentyabr 1569 15 oktyabr 16058 noyabr 1627 8 noyabr 1627
(58 yaşında)
  Cahan şah
شاہ جہان اعظم
Şahabəddin Məhəmməd Xürrəm
شہاب الدین محمد خرم
5 yanvar 1592 8 noyabr 16272 avqust 1658 22 yanvar 1666
(74 yaşında)
  Aləmgir
عالمگیر
Əbül Müzəffər Məhiyəddin Məhəmməd Övrəngzeb
محی الدین محمداورنگزیب
4 noyabr 1618 31 iyul 16583 mart 1707 3 mart 1707
(88 yaşında)
  Əzəm şah Əbül Faiz Qütbəddin Məhəmməd Əzəm 28 iyun 1653 14 mart 17078 iyun 1707 8 iyun 1707
(53 yaşında)
  • Aləmgir və Dilras Banu Bəyimin oğlu.
  Bahadır şah Qütbəddin Məhəmməd Müəzzəm 14 oktyabr 1643 19 iyun 170727 fevral 1712
(4 il, 253 gün)
27 fevral 1712
(68 yaşında)
  • Əzəm şah və Rəhmət ün-Nisənin oğlu.
  Cahandar şah Mazuddin Cahandar şah Bahadır 9 may 1661 27 fevral 171211 fevral 1713
(350 gün)
12 fevral 1713
(51 yaşında)
  • Bahadır şah və Nizam Bəyimin oğlu;
  • Baş vəziri olan Zülfüqar xanın ona güclü təsiri vardı.
  Fərruxsiyar Əbül Müzəffər Muinuddin Fərruxsiyar 20 avqust 1685 11 yanvar 171328 fevral 1719
(6 il, 48 gün)
29 aprel 1719
(33 yaşında)
  • Əzim uş-Şan və Sahibə Nizvanın oğlu.
  Rafi ud-Darajat Rafi ud-Darajat 30 noyabr 1699 28 fevral 17196 iyun 1719
(98 gün)
9 iyun 1719
(19 yaşında)
  • Rafi uş-Şan və Raziyət un-Nisə Bəyimin oğlu.
  II Cahan şah
شاه جہان ۲
Rafi ud-Daulah iyun 1696 6 iyun 171919 sentyabr 1719
(105 gün)
19 sentyabr 1719
(23 yaşında)
  • Rafi uş-Şan və Nurunisə Bəyimin oğlu.
  Məhəmməd şah Nəsirəddin Məhəmməd şah 17 avqust 1702 27 sentyabr 171926 aprel 1748
(28 il, 212 gün)
26 aprel 1748
(45 yaşında)
  • Cahan şah və Qüdsiyə Bəyimin oğlu.
  Əhməd şah Əhməd şah Bahadır 23 dekabr 1725 26 aprel 17482 iyun 1754
(6 il, 37 gün)
1 yanvar 1775
(49 yaşında)
  • Məhəmməd şah və Qüdsiyə Bəyimin oğlu.
  II Aləmgir şah Əzizəddin Aləmgir 6 iyun 1699 2 iyun 175429 noyabr 1759
(5 il, 180 gün)
29 noyabr 1759
(60 yaşında)
  • Cahandar şahın oğlu.
  III Cahan şah Muhi ül-Millət 1711 10 dekabr 175910 oktyabr 1760 1772
  • Muhi us-Sünnət Mirzə və Ruşqimi Bəyimin oğlu
  II Aləm şah Əli Gövhər 25 iyun 1728 24 dekabr 175919 noyabr 1806
(46 il, 330 gün)
19 noyabr 1806
(78 yaşında)
  • II Aləmgir şah və Nəvab Zinət Mahal Sahibənin oğlu
  II Əkbər şah Əbu Nəsr Muinuddin Məhəmməd Əkbər şah 22 aprel 1760 19 noyabr 180628 sentyabr 1837 28 sentyabr 1837
(77 yaşında)
  • II Aləm şah və Qüdsiyə Bəyimin oğlu.
  • Hakimiyyəti illərində faktiki olaraq Böyük Britaniyadan asılı olub.
  II Bahadır şah Əbu Zəfər Sirajuddin Məhəmməd Bahadır şah Zəfər 24 oktyabr 1775 28 sentyabr 183714 sentyabr 1857 (19 il, 351 gün) 7 noyabr 1862
  • II Əkbər şah və Lalbainin oğlu.
  • Hakimiyyəti illərində faktiki olaraq Böyük Britaniyadan asılı olub. Sipahilər üsyanına rəhbərlik etməyə məcbur edildi. Üsyan məğlub olduqdan sonra ailəsi ilə birlikdə Birmaya sürgün edildi.
  • Böyük Moğol İmperiyasının sonuncu hökmdarıdır.

İstinadlar

  1. Emperors new names (title) Mirza, the title of Mirza and not Khan or Padishah, which were the titles of the Mongol rulers.
  2. Richards, John F. (1995), The Mughal Empire, Cambridge University Press, p. 6, ISBN 978-0-521-56603-2
  3. Schimmel, Annemarie (2004), The Empire of the Great Mughals: History, Art and Culture, Reaktion Books, p. 22, ISBN 978-1-86189-185-3
  4. Balabanlilar, Lisa (15 January 2012), Imperial Identity in Mughal Empire: Memory and Dynastic Politics in Early Modern Central Asia, I.B.Tauris, p. 2, ISBN 978-1-84885-726-1
  5. Bose, Sugata Bose; Ayesha Jalal (2004). Modern South Asia: History, Culture, Political Economy. Routledge. p. 28. ISBN 978-0-203-71253-5.
  6. "Mirza Muhammad Haidar". Silk Road Seattle. University of Washington. "On the occasion of the birth of Babar Padishah (the son of Omar Shaikh)"
  7. The Babur Nama in Englis, Zahiru'd-din Mubammad Babur Padshah Ghdzt, ANNETTE SUSANNAH BEVERIDGE
  8. Lal, Ruby (2005). Domesticity and power in the early Mughal world. Cambridge: Cambridge University Press. p. 69. ISBN 9780521850223.
  9. Encyclopædia Britannica, "Timur", Online Academic Edition, 2007. Quotation: "Timur was a member of the Turkicized Barlas tribe, a Mongol subgroup that had settled in Transoxania (now roughly corresponding to Uzbekistan) after taking part in Genghis Khan's son Chagatai's campaigns in that region. Timur thus grew up in what was known as the Chagatai khanate." ...
  10. G.R. Garthwaite, "The Persians", Malden, ISBN 978-1-55786-860-2, MA: Blackwell Pub., 2007. (p.148)
  11. B.F. Manz, The rise and rule of Tamerlan, Cambridge University Press, Cambridge 1989, p. 28: "... We know definitely that the leading clan of the Barlas tribe traced its origin to Qarchar Barlas, head of one of Chaghadai's regiments ... These then were the most prominent members of the Ulus Chaghadai: the old Mongolian tribes - Barlas, Arlat, Soldus and Jalayir ..."
  12. M.S. Asimov & C. E. Bosworth, History of Civilizations of Central Asia, UNESCO Regional Office, 1998, ISBN 92-3-103467-7, p. 320: "… One of his followers was […] Timur of the Barlas tribe. This Mongol tribe had settled […] in the valley of Kashka Darya, intermingling with the Turkish population, adopting their religion (Islam) and gradually giving up its own nomadic ways, like a number of other Mongol tribes in Transoxania …"
  13. The Secret History of the Mongols, transl. by I. De Rachewiltz, Chapter I 2007-02-23 at the Wayback Machine
  14. G. Doerfer, "Chaghatay", in Encyclopædia Iranica
  15. Allworth, Edward (1994). Central Asia: 130 Years of Russian Dominance, a Historical Overview. Duke University Press, 72. ISBN 0-8223-1521-1
  16. Khayrulla Ismatulla, "Modern literary Uzbek", Bloomington, Indiana University Press. 1995
  17. Robert L. Canfield, Robert L. (1991). Turko-Persia in historical perspective, Cambridge University Press, p.20. "The Mughals-Persianized Turks who invaded from Central Asia and claimed descent from both Timur and Genghis – strengthened the Persianate culture of Muslim India".
  18. "Mirza Muhammad Haidar". Silk Road Seattle. University of Washington. "On the occasion of the birth of Babar Padishah (the son of Omar Shaikh)"
  19. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/396125/Mughal-dynasty

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

  • Aurangzeb, as he was according to Mughal Records
  • British India

böyük, moğol, imperiyası, hökmdarlarının, siyahısı, böyük, moğol, imperiyasının, hökmdarlarının, siyahısı, böyük, moğol, imperiyasını, idarə, etmiş, hökmdarların, ümumi, siyahısı, böyük, moğol, imperiyasının, əsası, 1526, ildə, qoyulmuşdur, dövlətin, hökmdarı,. Boyuk Mogol Imperiyasinin hokmdarlarinin siyahisi Boyuk Mogol Imperiyasini idare etmis hokmdarlarin umumi siyahisi Boyuk Mogol Imperiyasinin esasi 1526 ci ilde qoyulmusdur Dovletin ilk hokmdari Babur sahidir Sonuncu hokmdar ise II Bahadir Sah olmusdur Boyuk Mogol Imperiyasi movcud oldugu 332 il erzinde 19 hokmdar terefinden idare edilmisdir Mundericat 1 Baburilerin menseyi haqqinda 2 Siyahi 3 Istinadlar 4 Hemcinin bax 5 Xarici kecidlerBaburilerin menseyi haqqinda RedakteBoyuk Mogol Imperiyasinin esasi Zahireddin Mehemmed Babur fars ﻇﻬﻴﺮﺍﻟﺪﻳﻦ محمد al ṣultanu l ʿazam wa l ḫaqan al mukkarram badshah e ġazi 1 terefinden qoyulmusdur 2 3 4 5 Babur ata terefden Teymuriler sulalesinden ana terefden ise Cingizliler sulalesindendir Baburun atasi Emir Teymurun nevesi olan Omer Seyx Mirze Barlas idi 6 Baburun anasi ise Cingizliler neslinden olan Yunus xanin 7 qizi Qutluq Nigar xanim idi 8 Baburun ata terefden mensub oldugu Teymuriler sulalesinin esasini qoyan Emir Teymur eslen barlas boyundandi Barlaslar Orta Asiyada yasayan turklesmis 9 10 monqol 11 12 boyu idi Monqollarin gizli tarixi rus Mongolyn Nuuc Tovchoo adli esere gore barlaslar boruciginlerle bir soydan gelir Karcar barlaslar barlas boyunun qurucu ecdadlaridir 11 Monqollarin gizli tarixi XIII esrde Ogedey xana yazilmis epik eserdir Bu eserde gosterilir ki Karcar barlaslar eyni zamanda Cingiz xanin ecdadi olan efsanevi monqol lideri Bodoncirin neslinden gelir 13 Orta Asiyanin yerli ehalileri ile six elaqelere gore barlaslar arasinda Islam dininden basqa diger dinlere Buddizm Samanizm de inananlar yasayirdi 12 Bu six elaqeler medeni cehetden bir birlerinden tesirlenmelerine ve qarismalarina sebeb olmusdu Bu kimi sebeblerden monqol menseli boy olan barlaslar monqol dilinden basqa cagataycani da Turk dillerinin uygur menseli bir novu ereb ve fars dillerinden de tesirlenmis 14 ve cagdas ozbekcenin 15 16 yaranmasinda rol oynamisdi genis sekilde istifade edirdiler Baburun olumunden sonra cagataycanin istifade olunmasi getdikce azalmis ve evezine fars dili daha sonra da urdu dilinden istifade olunmusdur 17 Siyahi RedaktePortret Hokmdar Tam adi Anadan olub Hakimiyyeti Olub Qeydler Baburبابر Qazi Zahireddin Mehemmed Baburظہیر الدین محمد 23 fevral 1483 30 aprel 1526 26 dekabr 1530 26 dekabr 1530 47 yasinda Omer Seyx Mirze Barlasin oglu 18 Dovletin esasini qoymusdur 19 Humayun ہمایوں Nesireddin Mehemmed Humayunنصیر الدین محمد ہمایوں 17 mart 1508 26 dekabr 1530 17 may 1540 22 fevral 1555 27 yanvar 1556 27 yanvar 1556 47 yasinda Babur ve Maham Beyimin oglu Sultan Humayun 1540 ci ilde Suri xanlari ile mubarizede meglub olub hakimiyyetini itirdi Daha sonra Sefevi hokmdari I Tehmasibin desteyi ile 1555 ci ilde hakimiyyetini berpa etdi Boyuk Ekberاکبر اعظم Celaleddin Mehemmed Ekberجلال الدین محمد اکبر 14 oktyabr 1542 27 yanvar 1556 27 oktyabr 1605 27 oktyabr 1605 63 yasinda Sultan Humayun ve Hemide Banu Beyimin oglu Onun hakimiyyeti illerinde Din i Ilahi 1582 1605 resmi din olmusdur Cahangirجہانگیر Nureddin Mehemmed Selimنور الدین محمد سلیم 20 sentyabr 1569 15 oktyabr 1605 8 noyabr 1627 8 noyabr 1627 58 yasinda Boyuk Ekber ve Meryem uz Zamaninin oglu Cahan sahشاہ جہان اعظم Sahabeddin Mehemmed Xurremشہاب الدین محمد خرم 5 yanvar 1592 8 noyabr 1627 2 avqust 1658 22 yanvar 1666 74 yasinda Sultan Cahangir ve Tac Bibi Bilqeys Mekaninin oglu Alemgirعالمگیر Ebul Muzeffer Mehiyeddin Mehemmed Ovrengzeb محی الدین محمداورنگزیب 4 noyabr 1618 31 iyul 1658 3 mart 1707 3 mart 1707 88 yasinda Cahan sah ve Mumtaz Mahalin oglu Ezem sah Ebul Faiz Qutbeddin Mehemmed Ezem 28 iyun 1653 14 mart 1707 8 iyun 1707 8 iyun 1707 53 yasinda Alemgir ve Dilras Banu Beyimin oglu Bahadir sah Qutbeddin Mehemmed Muezzem 14 oktyabr 1643 19 iyun 1707 27 fevral 1712 4 il 253 gun 27 fevral 1712 68 yasinda Ezem sah ve Rehmet un Nisenin oglu Cahandar sah Mazuddin Cahandar sah Bahadir 9 may 1661 27 fevral 1712 11 fevral 1713 350 gun 12 fevral 1713 51 yasinda Bahadir sah ve Nizam Beyimin oglu Bas veziri olan Zulfuqar xanin ona guclu tesiri vardi Ferruxsiyar Ebul Muzeffer Muinuddin Ferruxsiyar 20 avqust 1685 11 yanvar 1713 28 fevral 1719 6 il 48 gun 29 aprel 1719 33 yasinda Ezim us San ve Sahibe Nizvanin oglu Rafi ud Darajat Rafi ud Darajat 30 noyabr 1699 28 fevral 1719 6 iyun 1719 98 gun 9 iyun 1719 19 yasinda Rafi us San ve Raziyet un Nise Beyimin oglu II Cahan sahشاه جہان ۲ Rafi ud Daulah iyun 1696 6 iyun 1719 19 sentyabr 1719 105 gun 19 sentyabr 1719 23 yasinda Rafi us San ve Nurunise Beyimin oglu Mehemmed sah Nesireddin Mehemmed sah 17 avqust 1702 27 sentyabr 1719 26 aprel 1748 28 il 212 gun 26 aprel 1748 45 yasinda Cahan sah ve Qudsiye Beyimin oglu Ehmed sah Ehmed sah Bahadir 23 dekabr 1725 26 aprel 1748 2 iyun 1754 6 il 37 gun 1 yanvar 1775 49 yasinda Mehemmed sah ve Qudsiye Beyimin oglu II Alemgir sah Ezizeddin Alemgir 6 iyun 1699 2 iyun 1754 29 noyabr 1759 5 il 180 gun 29 noyabr 1759 60 yasinda Cahandar sahin oglu III Cahan sah Muhi ul Millet 1711 10 dekabr 1759 10 oktyabr 1760 1772 Muhi us Sunnet Mirze ve Rusqimi Beyimin oglu II Alem sah Eli Govher 25 iyun 1728 24 dekabr 1759 19 noyabr 1806 46 il 330 gun 19 noyabr 1806 78 yasinda II Alemgir sah ve Nevab Zinet Mahal Sahibenin oglu II Ekber sah Ebu Nesr Muinuddin Mehemmed Ekber sah 22 aprel 1760 19 noyabr 1806 28 sentyabr 1837 28 sentyabr 1837 77 yasinda II Alem sah ve Qudsiye Beyimin oglu Hakimiyyeti illerinde faktiki olaraq Boyuk Britaniyadan asili olub II Bahadir sah Ebu Zefer Sirajuddin Mehemmed Bahadir sah Zefer 24 oktyabr 1775 28 sentyabr 1837 14 sentyabr 1857 19 il 351 gun 7 noyabr 1862 II Ekber sah ve Lalbainin oglu Hakimiyyeti illerinde faktiki olaraq Boyuk Britaniyadan asili olub Sipahiler usyanina rehberlik etmeye mecbur edildi Usyan meglub olduqdan sonra ailesi ile birlikde Birmaya surgun edildi Boyuk Mogol Imperiyasinin sonuncu hokmdaridir Istinadlar Redakte Emperors new names title Mirza the title of Mirza and not Khan or Padishah which were the titles of the Mongol rulers Richards John F 1995 The Mughal Empire Cambridge University Press p 6 ISBN 978 0 521 56603 2 Schimmel Annemarie 2004 The Empire of the Great Mughals History Art and Culture Reaktion Books p 22 ISBN 978 1 86189 185 3 Balabanlilar Lisa 15 January 2012 Imperial Identity in Mughal Empire Memory and Dynastic Politics in Early Modern Central Asia I B Tauris p 2 ISBN 978 1 84885 726 1 Bose Sugata Bose Ayesha Jalal 2004 Modern South Asia History Culture Political Economy Routledge p 28 ISBN 978 0 203 71253 5 Mirza Muhammad Haidar Silk Road Seattle University of Washington On the occasion of the birth of Babar Padishah the son of Omar Shaikh The Babur Nama in Englis Zahiru d din Mubammad Babur Padshah Ghdzt ANNETTE SUSANNAH BEVERIDGE Lal Ruby 2005 Domesticity and power in the early Mughal world Cambridge Cambridge University Press p 69 ISBN 9780521850223 Encyclopaedia Britannica Timur Online Academic Edition 2007 Quotation Timur was a member of the Turkicized Barlas tribe a Mongol subgroup that had settled in Transoxania now roughly corresponding to Uzbekistan after taking part in Genghis Khan s son Chagatai s campaigns in that region Timur thus grew up in what was known as the Chagatai khanate G R Garthwaite The Persians Malden ISBN 978 1 55786 860 2 MA Blackwell Pub 2007 p 148 1 2 B F Manz The rise and rule of Tamerlan Cambridge University Press Cambridge 1989 p 28 We know definitely that the leading clan of the Barlas tribe traced its origin to Qarchar Barlas head of one of Chaghadai s regiments These then were the most prominent members of the Ulus Chaghadai the old Mongolian tribes Barlas Arlat Soldus and Jalayir 1 2 M S Asimov amp C E Bosworth History of Civilizations of Central Asia UNESCO Regional Office 1998 ISBN 92 3 103467 7 p 320 One of his followers was Timur of the Barlas tribe This Mongol tribe had settled in the valley of Kashka Darya intermingling with the Turkish population adopting their religion Islam and gradually giving up its own nomadic ways like a number of other Mongol tribes in Transoxania The Secret History of the Mongols transl by I De Rachewiltz Chapter I Arxivlesdirilib 2007 02 23 at the Wayback Machine G Doerfer Chaghatay in Encyclopaedia Iranica Allworth Edward 1994 Central Asia 130 Years of Russian Dominance a Historical Overview Duke University Press 72 ISBN 0 8223 1521 1 Khayrulla Ismatulla Modern literary Uzbek Bloomington Indiana University Press 1995 Robert L Canfield Robert L 1991 Turko Persia in historical perspective Cambridge University Press p 20 The Mughals Persianized Turks who invaded from Central Asia and claimed descent from both Timur and Genghis strengthened the Persianate culture of Muslim India Mirza Muhammad Haidar Silk Road Seattle University of Washington On the occasion of the birth of Babar Padishah the son of Omar Shaikh http www britannica com EBchecked topic 396125 Mughal dynastyHemcinin bax RedakteBoyuk Mogol ImperiyasiXarici kecidler RedakteAurangzeb as he was according to Mughal Records British IndiaMenbe https az wikipedia org w index php title Boyuk Mogol imperiyasi hokmdarlarinin siyahisi amp oldid 5959601, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.