fbpx
Wikipedia

Azərbaycan geologiyası

Avqust 06, 2021

Azərbaycan Respublikasının ərazisi geologiya cəhətdən Alp qırışıqlıq qurşağına daxildir. Böyük və Kiçik Qafqazın cənub-şərq hissələrini və onları ayıran Kür dağarası çökəkliyini, həmçinin Orta Xəzər və Cənubi Xəzər çökəkliklərini əhatə edən müxtəlif quruluşlu qırışıq sistemlərdən ibarətdir. Azərbaycan Respublikasında yer qabığının qalınlığı 38-55 km arasında dəyişir. Maksimum qalınlığı Böyük Qafqaz ərazisində, minimum qalınlığı Talış dağları ətəklərindədir. Ərazinin geologiya quruluşunda çökmə, vulkanogen-çökmə, vulkanogen və kontinental süxurlardan təşkil olunmuş Kembridən əvvəlki dövrdən başlayraq müasir dövr çöküntüləri daxil olmaqla bütün geologiya dövrlərin çöküntü kompleksləri iştirak edir. Respublikada ən çox Mezozoy və həmçinin Kaynozoy yaşlı evgeosinklinal, miogeosinklinal və molass çöküntülər yayılmışdır. Az sahədə Paleozoyun subplatforma çöküntüləri və Alp Paleozoy-Kembridən öncəki metamorfik süxurlar var.

Azərbaycanın geologiya xəritəsi, 1881-ci il

Tektonik quruluş

Azərbaycan Respublikasının əsas struktur vahidləri Böyük Qafqaz meqantiklinoriumu, Kür dağlarası çökəkliyi və Kiçik Qafqaz meqantiklinoriumdur.

Böyük Qafqaz meqantiklinoriumu mürəkkəb quruluşlu struktur olub, daxilində qədim strukturlarla yanaşı, cavan törəmə strukturlar da yerləşir:

Böyük Qafqaz antiklinoriumunun təsvir edilən bütün strukturları Girdiman çayında kəskin bataraq, şərqdə Xəzər sahillərində periklinal şəklində qapanır. Şamaxı-Qobustan sinklinoriumu sahəsində Vəndam antiklinoriumunun gömülmüş davamı Yavanıdağ-Səngəçal ağırlıq qüvvəsi maksimumu hesab edilir. Burada, Girdiman və Ağsu çayları arasında Maykop çöküntüləri üzərində qalın (1500 m) Dübrar fasiyalı Təbaşir çöküntüləri örtüyü (horizontal yerdəyişmə amplitudu 10 km) yerləşir ki, bu da basqal örtüyü adlanır. Qərbdə Mazım və Girdiman çayları arasında Vəndam antiklinoriumunun xeyli cənub hissəsi çaqıl daşları ilə örtülmüşdür.

Kür dağarası çökəkliyi uzun geologiya vaxat ərzində formalaşmışdır. Lakin müasir konfiqurasiyasını yalnız Oliqosen – dördüncü dövrdə almışdır. Çökəkliyin bünövrəsində uzununa istiqamətdə qərbdən şərqə və həmçinin şimaldan cənuba və əksinə pilləli enmə müşahidə edilir. Çökəklik törəmə struktur olub, üstdə yatan çöküntü layı qeyri-uyğun olaraq altdan yatan struktur kompleksi örtür. Quruluşunda köndələn qalxmalarla ayrılan iki çökəklik var: Orta Kür (Yuxarı Kür çökəkliyi Gürcüstan Respublikasındadır) və Aşağı Kür.

Kiçik Qafqazqabağı ön çökəkliyi Kiçik Qafqazın Somxeti-Ağdam zonasına paralel, cənub-şərq istiqamətdə uzanır. O, Paleogenin fliş tipli və Neogen-Antropogenin molass formasiyalı çöküntülərindən təşkil olunmuşdur; şimal-şərqdə Kür dərəsi boyu Yevlaxa dək yaxşı izlənən Küryarığı ilə, ondan şərqdə isə Bərdə-Beyləqan xətti üzrə keçən fleksur əyimi ilə hüdudlanır. Çökəkliyin qərbində Kiçik Qafqazqabağı yarıq ilə hüdudlanmasına baxmayaraq cənub-qərb sərhədi girintili-çıxıntılıdır.

Talış qırılıqlıq sahəsi Kiçik Qafqazın mərkəzi hissəsinin bilavasitə şərq davamını təşkil edir. O, köndələn istiqamətdə qalxmış Alpdan əvvəlki bünövrədə yerləşir; Üst Təbaşirin azqalınlıqlı Karbonat və Paleogen-Alt Eosenin fliş çöküntülərindən, Orta Eosen traxibazaltlarından və Oliqosen fliş çöküntülərindən təşkil olunmuşdur. Sahənin kiçik inruziv kütlələri Paleogendə yerləşir və qələvi bazalt, qabbro, diabaz-diorit və qabbro-monsonit-siyenit formasiyalara aid olub, yerləşdiyi vulkanogen süxurlarla birlikdə vahid maqmatik kompleks əmələ gətirir.

Burada Astara və Buravar antiklionriumları, Yardımlı və Cəlilabad sinklinoriumları, faylar, üstəgəlmələr və onları mürəkkəbləşdirən köndələn qalzım və çökəkliklər ayrılır.

Nadir geoloji obyektlər

Təbii yolla, geoloji proseslər nəticəsində əmələ gəlmiş, özünün maddi tərkibi, qeyri-adi forması, rəngi, estetik və mənəvi gözəlliyi, elmi və tarixi əhəmiyyəti ilə digər obyektlərdən seçilən və eyni zamanda turizm (geoturizm, ekoturizm və s.), rekreasiya sahəsində əhəmiyyət kəsb edə bilən obyektləri Nadir Geoloji Obyektlər (NGO) və ya geoloji təbiət abidələri adlandırmaq olar.

 
Nadir Geoloji Obyekt – Yardımlı Şəlaləsi, respublika əhəmiyyətli hidroloji abidə

NGO-ların növləri üzrə təsnif edilməsi onların mühafizəsi və istifadəsi proqramının hazırlanması üçün başlıca şərtlərdən biridir. Belə ki, hər bir obyektin özünəməxsus geoloji, geomorfoloji və s. xüsusiyyətləri vardır və bunların da mühafizəsi və istifadəsi bu müxtəlifliyin nəzərə alınması ilə aparılır. Azərbaycan Respublikasının Qərbi Xəzəryanı hissəsində məlum olan və yeni aşkarlanmış NGO-lar bir sıra oxşar əlamətlərinə və növlərinə görə aşağıdakı təsnifatı, kateqoriyalara və ranqlara bölünmüşdür. Aşağıdakı cədvəldə Azərbaycan Respublikasının Qərbi Xəzəryanı hissəsində NGO-ların təsnifatı, ranqları və kateqoriyaları verilmişdir. Cədvəldən göründüyü kimi Azərbaycan Respublikasının Qərbi Xəzəryanı hissəsində aşkarlanmış NGO-lar növlərə, ranqa və kateqoriyaya bölünmüşdür. Belə təsnifatın aparılmasında əsas götürülən şərtlər birinci növbədə obyektlərin geoloji proseslər nəticəsində əmələ gəlməsi ilə onun nadirliyi, nadirliyin, mənşə və formanın oxşarlığı, nəhayət, obyektin rekreasiya obyekti kimi yararlı olub-olmamasından ibarət olmuşdur. NGO-ların ranqlara (statusa) bölünməsində isə onların elmi və təcrübi cəhətdən nə qədər əhəmiyyət kəsb etmə və dünya miqyasında təkrarolunmazlıq prinsipləri əsas götürülmüşdür.

 
Kosmogen Nadir geoloji obyekt: Yardımlı (Arus) meteoriti / Səciyyəsi: səma cismi, statusu: Dünya əhəmiyyətli

Kateqoriya baxımından nadir geoloji obyektlər daha geniş məhfumlarda cəmləşirlər ki, bunlar da birinci növbədə, onların maddi tərkibləri və oxşarlıqları ilə əlaqədar seçilmişdir.

Aşağıda Azərbaycan Respublikasının Qərbi Xəzəryanı hissəsinin Nadir Geoloji Obyektlərinin təsnifat cədvəli verilmişdir:

Nadir Geoloji Obyektlərin (NGO) təsnifatı, ranqları və kateqoriyaları cədvəli

Sıra №-si Təsnifat (növ) Ranqlar (status) Kateqoriyalar
1 Hidrogeoloji-hidroloji (bulaqlar, şəlalələr, göllər, çaylar) Dünya Lanşaft (meşə, torpaq və s. örtüklər)
2 Geomorfoloji (struktur, skulptur relyef formaları və s.) Beynəlxalq Geoloji (paleontoloji, stratiqrafik, tektonik)
3 Tektonik (sürüşmələr vəs.) Respublika Geomorfoloji (müxtəlif relyef formaları, karstabənzər boşluqlar)
4 Mineraloji (maraqlı yataqlar və təzahürlər) Bölgə Su (bulaqlar, şəlalələr, göllər, çaylar)
5 Petroqrafik (teşenitlər və s.) Yerli Tarixi-bəddi-təbiət (milli parklar, qoruqlar və s.)
6 Karstoloji (karbonat tərkibli süxurlardakı boşluqlar)
7 Vulkanik (palçıq vulkanları)
8 Paleontoloji (fauna məzarları)
9 Kosmogen (meteorit)
10 Dağ-geoloji (balneoloji istirahət kompleksləri)
11 Yanar qaz (metan və s. qaz təzahürləri)
12 Tarixi-bəddi-təbiət qoruqları
13 Təbii geoloji açılışlar

Azərbaycan Respublikasının Qərbi Xəzəryanı hissəsinin Nadir Geoloji Obyektlərinin təsnifatı cədvəli

№ Adı İnzibati rayon Növ Kateqoriya Ranq, status Turizm
1 Zənguləş “İstisu” təzahürü Astara Hidrogeoloji Su Yerli Eko, balneoloji
2 “Yanar bulaq” kompleksi “” “” “” “” Ekoturizm
3 Haftoni “İstisu” kompleksi Lənkəran “” “” Bölgə Balneoloji
4 Havzavu “İstisu” təzahürü "" "" "" Yerli ""
5 Masallı “İstisu” kompleksi Masallı "" "" Respublika Eko, balneoloji
6 Mişarçay şəlaləsi "" Hidroloji "" Yerli Ekoturizm
7 Masallı Şəlaləsi "" "" "" Respublika ""
8 “Yanardağ”, “İstisu” kompleksi "" Hidrogeoloji "" Yerli Eko, balneoloji
9 Yardımlı şəlaləsi Yardımlı Hidroloji "" Respublika Ekoturizm
10 Zeynələzir şəlaləsi "" "" "" Yerli ""
11 Çayrud şəlaləsi Lerik "" "" Bölgə ""
12 “Soqlan bulaq” "" "" "" Yerli ""
13 Afurca şəlaləsi Quba "" "" Bölgə Eko, geoturizm
14 Kunxirt şəlaləsi "" "" "" Yerli Ekoturizm
15 Xaltan “İstisu” təzahürü "" Hirogeoloji "" Bölgə Balneoloji
16 Laza qrupu şəlalələr Qusar Hidroloji "" "" Eko, geoturizm
17 Allar “Qız qalası” kompleksi Yardımlı Geomorfoloji Nümunə Respublika ""
18 Nesli mağaraları Lerik "" "" Yerli ""
19 Arvana (Peştəsər lay dəstəsinin) qayalıqları Yardımlı "" Geoloji “” ""
20 Deman (Nesli lay dəstəsinin) qayalıqları "" "" "" “” ""
21 Səngəçal_Umbakı obyekti Qobustan "" Geomorfoloji “” ""
22 Nərimankənd mağaraları "" "" "" “” Ekoturizm
23 Təngialtı keçidi Quba "" "" “” Eko, geoturizm
24 "Beşbarmaq" dağı Siyəzən "" "" Bölgə Eko, geo, dini turizm
25 "Bənövşə nənənin piri" Quba “” “” Yerli “”
26 Təngialtı mağarası "" Karstoloji "" “” Eko, geoturizm
27 “Baxşılı” sürüşməsi Xızı Tektonik Geoloji “” “”
28 “Kalaxan” qalası Lerik Petroqrafik "" “” “”
29 Maqnetitli qara qumlar Lənkəran Mineraloji "" Bölgə Eko, geo, balneoloji
30 Kirməki vadisi Binəqədi Paleontoloji "" Dünya Eko, geoturizm
31 Yardımlı (Arus) meteoriti Yardımlı Kosmoloji "" “” Ekoturizm
32 “Yanar dağ” Masallı Yanar qaz "" Yerli “”
33 “Yanar dağ”, Məhəmmədli yolu Abşeron “” “” Bölgə “”
34 Xınalıq, "Atəşgah" Quba “” “” “” Eko, dini
35 Quba-Xınalıq yolu "" Təbii geoloji açılışlar "" “” Eko, geoturizm
36 Giləzi-Xızı yolu Xızı "" "" “” “”
37 Qusar-Laza yolu Qusaer "" "" “” “”
38 “Böyük daş” qoruğu Qobustan Tarixi-bədii-təbiət "" Dünya Ekoturizm
39 Kirməki palçıq vulkanı Abşeron Vulkanik "" “” Eko, geoturizm
40 “42-ci km” palçıq vulkanı Qobustan "" "" Beynəlxalq “”
41 Kaftaran qrupu palçıq vulkanı "" "" "" “” “”
42 Daşgil palçıq vulkanı "" "" "" “” “”
43 Qalmaz palçıq vulkanı Hacıqabul "" "" Respublika “”
44 “Beşbarmaq” palçıq vulkanı Siyəzən "" "" “” “”
45 Masallı “İstisu” kompleksi Masallı Dağ-geoloji Hidrogeoloji “” Balneoloji
46 Haftoni “İstisu” kompleksi Lənkəran "" "" Bölgə “”
47 Havzavu “İstisu” kompleksi "" "" "" “” “”
48 Yanardağ”, “İstisu” kompleksi Masallı "" "" Yerli “”

Mənbə

  • Azərbaycanın Qərbi Xəzəryanı hissəsinin geoloji təbiət abidələri və onların turizm potensialı / Q. İ. Hacıkərimov, F. Abdullayev ; baş red. H. S. Bağırov ; red. S. Mikayılqızı. - Bakı : Ziya, 2012. - 152 s. : rəngli foto ; 20,5 sm. - Biblioqr.: s. 146. - 200 экз. səh. 7-12[ölü keçid]

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. ↑ Azərbaycan – Geologiya – Tektonik Quruluş 2016-04-14 at the Wayback Machine Azerbaijan.az
  2. Azərbaycanın Qərbi Xəzəryanı hissəsinin geoloji təbiət abidələri və onların turizm potensialı / Q. İ. Hacıkərimov, F. Abdullayev ; baş red. H. S. Bağırov ; red. S. Mikayılqızı. - Bakı : Ziya, 2012. - 152 s. : rəngli foto ; 20,5 sm. - Biblioqr.: s. 146. - 200 экз. səh. 7-12
  3. Azərbaycanın Qərbi Xəzəryanı hissəsinin geoloji təbiət abidələri və onların turizm potensialı / Q. İ. Hacıkərimov, F. Abdullayev ; baş red. H. S. Bağırov ; red. S. Mikayılqızı. - Bakı : Ziya, 2012. - 152 s. : rəngli foto ; 20,5 sm. - Biblioqr.: s. 146. - 200 экз. səh. 7-12

Xarici keçidlər

  • Geologiya və Geofizika İnstitutu — Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA)

Avqust 06, 2021
azərbaycan, geologiyası, azərbaycan, respublikasının, ərazisi, geologiya, cəhətdən, qırışıqlıq, qurşağına, daxildir, böyük, kiçik, qafqazın, cənub, şərq, hissələrini, onları, ayıran, kür, dağarası, çökəkliyini, həmçinin, orta, xəzər, cənubi, xəzər, çökəkliklər. Azerbaycan Respublikasinin erazisi geologiya cehetden Alp qirisiqliq qursagina daxildir Boyuk ve Kicik Qafqazin cenub serq hisselerini ve onlari ayiran Kur dagarasi cokekliyini hemcinin Orta Xezer ve Cenubi Xezer cokekliklerini ehate eden muxtelif quruluslu qirisiq sistemlerden ibaretdir Azerbaycan Respublikasinda yer qabiginin qalinligi 38 55 km arasinda deyisir Maksimum qalinligi Boyuk Qafqaz erazisinde minimum qalinligi Talis daglari eteklerindedir Erazinin geologiya qurulusunda cokme vulkanogen cokme vulkanogen ve kontinental suxurlardan teskil olunmus Kembriden evvelki dovrden baslayraq muasir dovr cokuntuleri daxil olmaqla butun geologiya dovrlerin cokuntu kompleksleri istirak edir Respublikada en cox Mezozoy ve hemcinin Kaynozoy yasli evgeosinklinal miogeosinklinal ve molass cokuntuler yayilmisdir Az sahede Paleozoyun subplatforma cokuntuleri ve Alp Paleozoy Kembriden onceki metamorfik suxurlar var 1 Azerbaycanin geologiya xeritesi 1881 ci il Mundericat 1 Tektonik qurulus 2 Nadir geoloji obyektler 3 Menbe 4 Hemcinin bax 5 Istinadlar 6 Xarici kecidlerTektonik qurulus RedakteAzerbaycan Respublikasinin esas struktur vahidleri Boyuk Qafqaz meqantiklinoriumu Kur daglarasi cokekliyi ve Kicik Qafqaz meqantiklinoriumdur 1 Boyuk Qafqaz meqantiklinoriumu murekkeb quruluslu struktur olub daxilinde qedim strukturlarla yanasi cavan toreme strukturlar da yerlesir Boyuk Qafqaz antiklinoriumunun tesvir edilen butun strukturlari Girdiman cayinda keskin bataraq serqde Xezer sahillerinde periklinal seklinde qapanir Samaxi Qobustan sinklinoriumu sahesinde Vendam antiklinoriumunun gomulmus davami Yavanidag Sengecal agirliq quvvesi maksimumu hesab edilir Burada Girdiman ve Agsu caylari arasinda Maykop cokuntuleri uzerinde qalin 1500 m Dubrar fasiyali Tebasir cokuntuleri ortuyu horizontal yerdeyisme amplitudu 10 km yerlesir ki bu da basqal ortuyu adlanir Qerbde Mazim ve Girdiman caylari arasinda Vendam antiklinoriumunun xeyli cenub hissesi caqil daslari ile ortulmusdur 1 Kur dagarasi cokekliyi uzun geologiya vaxat erzinde formalasmisdir Lakin muasir konfiqurasiyasini yalniz Oliqosen dorduncu dovrde almisdir Cokekliyin bunovresinde uzununa istiqametde qerbden serqe ve hemcinin simaldan cenuba ve eksine pilleli enme musahide edilir Cokeklik toreme struktur olub ustde yatan cokuntu layi qeyri uygun olaraq altdan yatan struktur kompleksi ortur Qurulusunda kondelen qalxmalarla ayrilan iki cokeklik var Orta Kur Yuxari Kur cokekliyi Gurcustan Respublikasindadir ve Asagi Kur 1 Kicik Qafqazqabagi on cokekliyi Kicik Qafqazin Somxeti Agdam zonasina paralel cenub serq istiqametde uzanir O Paleogenin flis tipli ve Neogen Antropogenin molass formasiyali cokuntulerinden teskil olunmusdur simal serqde Kur deresi boyu Yevlaxa dek yaxsi izlenen Kuryarigi ile ondan serqde ise Berde Beyleqan xetti uzre kecen fleksur eyimi ile hududlanir Cokekliyin qerbinde Kicik Qafqazqabagi yariq ile hududlanmasina baxmayaraq cenub qerb serhedi girintili cixintilidir 1 Talis qiriliqliq sahesi Kicik Qafqazin merkezi hissesinin bilavasite serq davamini teskil edir O kondelen istiqametde qalxmis Alpdan evvelki bunovrede yerlesir Ust Tebasirin azqalinliqli Karbonat ve Paleogen Alt Eosenin flis cokuntulerinden Orta Eosen traxibazaltlarindan ve Oliqosen flis cokuntulerinden teskil olunmusdur Sahenin kicik inruziv kutleleri Paleogende yerlesir ve qelevi bazalt qabbro diabaz diorit ve qabbro monsonit siyenit formasiyalara aid olub yerlesdiyi vulkanogen suxurlarla birlikde vahid maqmatik kompleks emele getirir 1 Burada Astara ve Buravar antiklionriumlari Yardimli ve Celilabad sinklinoriumlari faylar ustegelmeler ve onlari murekkeblesdiren kondelen qalzim ve cokeklikler ayrilir 1 Nadir geoloji obyektler RedakteTebii yolla geoloji prosesler neticesinde emele gelmis ozunun maddi terkibi qeyri adi formasi rengi estetik ve menevi gozelliyi elmi ve tarixi ehemiyyeti ile diger obyektlerden secilen ve eyni zamanda turizm geoturizm ekoturizm ve s rekreasiya sahesinde ehemiyyet kesb ede bilen obyektleri Nadir Geoloji Obyektler NGO ve ya geoloji tebiet abideleri adlandirmaq olar Nadir Geoloji Obyekt Yardimli Selalesi respublika ehemiyyetli hidroloji abide NGO larin novleri uzre tesnif edilmesi onlarin muhafizesi ve istifadesi proqraminin hazirlanmasi ucun baslica sertlerden biridir Bele ki her bir obyektin ozunemexsus geoloji geomorfoloji ve s xususiyyetleri vardir ve bunlarin da muhafizesi ve istifadesi bu muxtelifliyin nezere alinmasi ile aparilir Azerbaycan Respublikasinin Qerbi Xezeryani hissesinde melum olan ve yeni askarlanmis NGO lar bir sira oxsar elametlerine ve novlerine gore asagidaki tesnifati kateqoriyalara ve ranqlara bolunmusdur Asagidaki cedvelde Azerbaycan Respublikasinin Qerbi Xezeryani hissesinde NGO larin tesnifati ranqlari ve kateqoriyalari verilmisdir Cedvelden gorunduyu kimi Azerbaycan Respublikasinin Qerbi Xezeryani hissesinde askarlanmis NGO lar novlere ranqa ve kateqoriyaya bolunmusdur Bele tesnifatin aparilmasinda esas goturulen sertler birinci novbede obyektlerin geoloji prosesler neticesinde emele gelmesi ile onun nadirliyi nadirliyin mense ve formanin oxsarligi nehayet obyektin rekreasiya obyekti kimi yararli olub olmamasindan ibaret olmusdur NGO larin ranqlara statusa bolunmesinde ise onlarin elmi ve tecrubi cehetden ne qeder ehemiyyet kesb etme ve dunya miqyasinda tekrarolunmazliq prinsipleri esas goturulmusdur Kosmogen Nadir geoloji obyekt Yardimli Arus meteoriti Seciyyesi sema cismi statusu Dunya ehemiyyetli Kateqoriya baximindan nadir geoloji obyektler daha genis mehfumlarda cemlesirler ki bunlar da birinci novbede onlarin maddi terkibleri ve oxsarliqlari ile elaqedar secilmisdir 2 Asagida Azerbaycan Respublikasinin Qerbi Xezeryani hissesinin Nadir Geoloji Obyektlerinin tesnifat cedveli verilmisdir Nadir Geoloji Obyektlerin NGO tesnifati ranqlari ve kateqoriyalari cedveli Sira si Tesnifat nov Ranqlar status Kateqoriyalar1 Hidrogeoloji hidroloji bulaqlar selaleler goller caylar Dunya Lansaft mese torpaq ve s ortukler 2 Geomorfoloji struktur skulptur relyef formalari ve s Beynelxalq Geoloji paleontoloji stratiqrafik tektonik 3 Tektonik surusmeler ves Respublika Geomorfoloji muxtelif relyef formalari karstabenzer bosluqlar 4 Mineraloji maraqli yataqlar ve tezahurler Bolge Su bulaqlar selaleler goller caylar 5 Petroqrafik tesenitler ve s Yerli Tarixi beddi tebiet milli parklar qoruqlar ve s 6 Karstoloji karbonat terkibli suxurlardaki bosluqlar 7 Vulkanik palciq vulkanlari 8 Paleontoloji fauna mezarlari 9 Kosmogen meteorit 10 Dag geoloji balneoloji istirahet kompleksleri 11 Yanar qaz metan ve s qaz tezahurleri 12 Tarixi beddi tebiet qoruqlari13 Tebii geoloji acilislar 3 Azerbaycan Respublikasinin Qerbi Xezeryani hissesinin Nadir Geoloji Obyektlerinin tesnifati cedveli Adi Inzibati rayon Nov Kateqoriya Ranq status Turizm1 Zengules Istisu tezahuru Astara Hidrogeoloji Su Yerli Eko balneoloji2 Yanar bulaq kompleksi Ekoturizm3 Haftoni Istisu kompleksi Lenkeran Bolge Balneoloji4 Havzavu Istisu tezahuru Yerli 5 Masalli Istisu kompleksi Masalli Respublika Eko balneoloji6 Misarcay selalesi Hidroloji Yerli Ekoturizm7 Masalli Selalesi Respublika 8 Yanardag Istisu kompleksi Hidrogeoloji Yerli Eko balneoloji9 Yardimli selalesi Yardimli Hidroloji Respublika Ekoturizm10 Zeynelezir selalesi Yerli 11 Cayrud selalesi Lerik Bolge 12 Soqlan bulaq Yerli 13 Afurca selalesi Quba Bolge Eko geoturizm14 Kunxirt selalesi Yerli Ekoturizm15 Xaltan Istisu tezahuru Hirogeoloji Bolge Balneoloji16 Laza qrupu selaleler Qusar Hidroloji Eko geoturizm17 Allar Qiz qalasi kompleksi Yardimli Geomorfoloji Numune Respublika 18 Nesli magaralari Lerik Yerli 19 Arvana Pesteser lay destesinin qayaliqlari Yardimli Geoloji 20 Deman Nesli lay destesinin qayaliqlari 21 Sengecal Umbaki obyekti Qobustan Geomorfoloji 22 Nerimankend magaralari Ekoturizm23 Tengialti kecidi Quba Eko geoturizm24 Besbarmaq dagi Siyezen Bolge Eko geo dini turizm25 Benovse nenenin piri Quba Yerli 26 Tengialti magarasi Karstoloji Eko geoturizm27 Baxsili surusmesi Xizi Tektonik Geoloji 28 Kalaxan qalasi Lerik Petroqrafik 29 Maqnetitli qara qumlar Lenkeran Mineraloji Bolge Eko geo balneoloji30 Kirmeki vadisi Bineqedi Paleontoloji Dunya Eko geoturizm31 Yardimli Arus meteoriti Yardimli Kosmoloji Ekoturizm32 Yanar dag Masalli Yanar qaz Yerli 33 Yanar dag Mehemmedli yolu Abseron Bolge 34 Xinaliq Atesgah Quba Eko dini35 Quba Xinaliq yolu Tebii geoloji acilislar Eko geoturizm36 Gilezi Xizi yolu Xizi 37 Qusar Laza yolu Qusaer 38 Boyuk das qorugu Qobustan Tarixi bedii tebiet Dunya Ekoturizm39 Kirmeki palciq vulkani Abseron Vulkanik Eko geoturizm40 42 ci km palciq vulkani Qobustan Beynelxalq 41 Kaftaran qrupu palciq vulkani 42 Dasgil palciq vulkani 43 Qalmaz palciq vulkani Haciqabul Respublika 44 Besbarmaq palciq vulkani Siyezen 45 Masalli Istisu kompleksi Masalli Dag geoloji Hidrogeoloji Balneoloji46 Haftoni Istisu kompleksi Lenkeran Bolge 47 Havzavu Istisu kompleksi 48 Yanardag Istisu kompleksi Masalli Yerli Menbe RedakteAzerbaycanin Qerbi Xezeryani hissesinin geoloji tebiet abideleri ve onlarin turizm potensiali Q I Hacikerimov F Abdullayev bas red H S Bagirov red S Mikayilqizi Baki Ziya 2012 152 s rengli foto 20 5 sm Biblioqr s 146 200 ekz seh 7 12 olu kecid Hemcinin bax RedakteAMEA Geologiya ve Geofizika Institutu GeologiyaIstinadlar Redakte 1 2 3 4 5 6 7 Azerbaycan Geologiya Tektonik Qurulus Arxivlesdirilib 2016 04 14 at the Wayback Machine Azerbaijan az Azerbaycanin Qerbi Xezeryani hissesinin geoloji tebiet abideleri ve onlarin turizm potensiali Q I Hacikerimov F Abdullayev bas red H S Bagirov red S Mikayilqizi Baki Ziya 2012 152 s rengli foto 20 5 sm Biblioqr s 146 200 ekz seh 7 12 Azerbaycanin Qerbi Xezeryani hissesinin geoloji tebiet abideleri ve onlarin turizm potensiali Q I Hacikerimov F Abdullayev bas red H S Bagirov red S Mikayilqizi Baki Ziya 2012 152 s rengli foto 20 5 sm Biblioqr s 146 200 ekz seh 7 12Xarici kecidler RedakteGeologiya ve Geofizika Institutu Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi AMEA Menbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycan geologiyasi amp oldid 5719959, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.